Verzonken overblijfselen,
spookachtige scheepswrakken
en verloren steden.
Dit zijn niet enkel wonderen
uit fictionele avonturenboeken.
Onder de waterspiegel
bevinden zich ruïnes waar
mensen ooit ronddwaalden
en scheepswrakken volgeladen
met historische artefacten.
Dit is het terrein
van onderwaterarcheologie,
waar onderzoekers menselijke artefacten
ontdekken en bestuderen
die in de zee terechtgekomen zijn.
Ze zijn niet op schattenjacht.
Onderwaterarcheologie
onthult belangrijke informatie
omtrent oude klimaten en kustlijnen,
het toont aan hoe mensen
zeeën hebben bevaren
en hoe het leven er
duizenden jaren geleden uitzag.
Wat is er dan te vinden?
Op ondiepe plekken ontdekten we
allerlei antieke artefacten
die tussen hedendaagse voorwerpen lagen.
Dit gebied bevat bewijs over
hoe onze voorouders visten,
hoe ze hun schepen repareerden,
hun afval loosden
en zelfs hun veroordeelde piraten die
onder de vloedlijn begraven werden.
Het betreft niet alleen
onze recente geschiedenis.
In de Engelse kustplaats Norfolk werden
800.000 jaar oude voetafdrukken ontdekt.
Op deze ondiepe plekken
doemen vanaf de zeebodem
overblijfselen op van verzonken steden,
die aardbevingen,
tsunami's
en tektonische aardverschuivingen
hebben achtergelaten.
Vrijwel elke verzonken stad
bevindt zich op zo'n ondiepe plek,
omdat het zeepeil nauwelijks
is veranderd in de duizenden jaren
waarin stedenbouwende
beschavingen hebben bestaan.
In ondiepe wateren aan de kust
van Italië ligt bijvoorbeeld Baia,
een ruim 2.000 jaar oude
Romeinse kustplaats.
Daar is het mogelijk om tussen
de ruïnes van bouwwerken te zwemmen
die gemaakt zijn door adelijke families,
senatoren en keizers uit Rome.
En dan zijn er nog scheepswrakken.
Als schepen hun beste tijd hebben gehad,
worden ze vaak aan de kust achtergelaten
op afgelegen plekken zoals estuaria,
rivieren en ondiepe baaien.
Archeologen gebruiken ze als tijdlijn om
pieken en dalen van havens weer te geven
en om aanwijzingen te verkrijgen
over de historische scheepsbouwkunst.
In Roskilde in Denemarken bijvoorbeeld,
onthullen vijf bewust gezonken schepen
hoe Vikingen 1.000 jaar geleden hun
angstaanjagende, lange schepen bewerkten.
Als we iets verder dalen
bereiken we het gebied waar de diepst
gelegen menselijke bouwwerken zijn,
zoals oude havenmuren en aanlegkaden.
Ook zien we steeds meer scheepswrakken
die door noodweer, oorlogen
en botsingen gezonken zijn.
Tegenwoordig graven we
nog veel van deze wrakken op,
zoals het schip van Zwartbaard,
dat geheimen onthult over het leven
als achttiende-eeuwse piraat.
Maar voorbij de vijftien meter
bevinden zich de diepst gelegen,
best bewaarde scheepswrakken,
zoals het wrak van Antikythera
dat in de eerste eeuw na Christus zonk.
Toen het ontdekt werd,
bevatte het sculpturen,
handelswaar
en ook de oudst bekende computer;
een mysterieus apparaat dat
'Mechanisme van Antikythera' heet
en dat astronomische veranderingen
en zonsverduisteringen berekende.
Tegenwoordig geeft het archeologen
essentiële informatie
over de kennis die
de Oude Grieken beheersten.
In dit gebied vinden we
vliegtuigen en duikboten,
zoals die uit de wereldoorlogen.
Op ruim 60 meter diepte,
vinden we een aantal van de eerste
en zeldzaamste tekenen van mensheid.
In de 5.000 jaren daarvoor
was er meer droog land,
omdat gletsjers het water vasthielden
dat nu naar de zee is gevloeid.
Onze voorouders spreidden
zich uit over deze gebieden
en zodoende vinden we
op de zeebodem hun kampen,
stenen gereedschap
en botten van dieren waarop gejaagd werd.
Deze locaties geven ons
waardevolle informatie
over de migratiepatronen
van onze voorouders,
jachtmethoden
en technologiën.
In het diepste gebied
heeft geen mens ooit voet gezet.
Dit gebied was al ondergedompeld
voordat de mensheid zich ontwikkelde.
We treffen alleen artefacten die van
bovenaf in de oceaan zijn gezonken,
zoals NASA's Saturnus V raketmotoren
op ruim 4.000 meter diepte
en de diepst gelegen scheepswrakken.
De oceaan is als het ware
een onderwatermuseum
dat continu bijdraagt aan
onze kennis over de mensheid.
Met slechts een fractie ervan onderzocht,
zullen de ontdekkingen zich zeker
tot ver in de toekomst voortzetten.