WEBVTT

00:00:07.368 --> 00:00:08.468
Живсэн булш,

00:00:08.468 --> 00:00:09.828
сүнстэй хөлөг онгоц,

00:00:09.828 --> 00:00:11.478
болон алдагдсан хотууд.

00:00:11.478 --> 00:00:14.808
Эдгээр нь зөвхөн зөгнөлт уран 
зохиолд гардаг гайхамшгууд биш юм.

00:00:14.808 --> 00:00:16.087
Далайн мандал дор,

00:00:16.087 --> 00:00:19.087
нэгэн үед хүмүүс 
хөлхөлдөж байсан хот балгас,

00:00:19.087 --> 00:00:23.258
өөр цаг үеийн дурсгалт зүйлстэй 
сөнөсөн хөлгүүд байдаг.

00:00:23.258 --> 00:00:26.128
Энэ нь усан доорх археологийн 
судлах зүйл бөгөөд

00:00:26.178 --> 00:00:32.409
судлаачид эндээс хүний гараар бүтээгдсэн 
дурсгалт зүйлсийг нээж илрүүлдэг байна.

00:00:32.409 --> 00:00:34.398
Тэд эрдэнэс ангуучлаагүй юм шүү.

00:00:34.398 --> 00:00:36.909
Усан доорх археологи нь эрт цагийн 
уур амьсгал болон

00:00:36.909 --> 00:00:39.779
эргийн шугамын талаарх чухал мэдээллийг,

00:00:39.779 --> 00:00:42.149
мөн бидэнд хүмүүс далайгаар хэрхэн
аялж байсан,

00:00:42.149 --> 00:00:45.757
мянган жилийн өмнө амьдрал ямар 
байсан талаар хэлж өгдөг.

00:00:45.757 --> 00:00:47.777
Тэгэхээр бид яг юу олж болох вэ?

00:00:47.777 --> 00:00:50.800
Гүехэн газарт орчин үеийн зүйлстэй
холилдсон,

00:00:50.800 --> 00:00:54.159
төрөл бүрийн эртний дурсгалыг бид 
нээж илрүүлж байсан.

00:00:54.159 --> 00:00:57.480
Энэ хэсэгт бидний өвөг дээдэс
хэрхэн загасчилж,

00:00:57.480 --> 00:00:59.210
хэрхэн хөлөг онгоцоо засаж,

00:00:59.210 --> 00:01:00.720
хогоо хаяж,
тэр байтугай

00:01:00.720 --> 00:01:05.720
ялласан далайн дээрэмчинг хэрхэн далайд 
живүүлдэг байсан баримтыг олно.

00:01:05.720 --> 00:01:07.710
Тэгээд ч энэ нь саяхны түүх биш юм.

00:01:07.710 --> 00:01:14.660
800,000 жилийн настай хөлийн мөр Британий
Норфолкийн эргээс олдсон.

00:01:14.660 --> 00:01:16.121
Эдгээр гүехэн газруудад,

00:01:16.121 --> 00:01:20.188
живсэн хотуудын үлдэгдэл, 
газар хөдлөлтөд дарагдаж,

00:01:20.188 --> 00:01:21.831
цунами,

00:01:21.831 --> 00:01:22.939
тектоник хавтангуудын


00:01:22.939 --> 00:01:25.999
нөлөөгөөр далайн голдрил
дээр оршдог.

00:01:25.999 --> 00:01:29.990
Бараг ихэнх живсэн хотууд энэ 
түвшнээс олддог.

00:01:29.990 --> 00:01:33.759
Учир нь суурьшмал иргэншил
эхэлснээс хойш

00:01:33.759 --> 00:01:37.240
далайн түвшин хэдэн мянган жилд
тун бага өөрчлөгдсөн юм.

00:01:37.240 --> 00:01:40.399
Жишээ нь, Италийн гүехэн эрэгт

00:01:40.399 --> 00:01:45.933
2,000-аас гаруй настай Ромын 
эргийн хот Байа оршдог байсан.

00:01:45.933 --> 00:01:49.289
Тэнд, Ромын агуу гэр бүл, сенатор болон 
эзэн хаадын барьсан

00:01:49.289 --> 00:01:53.678
сүйдсэн барилга дундуур сэлэх боломжтой.

00:01:53.678 --> 00:01:55.531
Дараа нь сүйрсэн хөлөг онгоцууд байна.

00:01:55.531 --> 00:01:59.833
Хөлөг онгоцнууд ашиглах боломжгүй болох
үед тэднийг эргийн ойролцоо,

00:01:59.833 --> 00:02:04.640
голын адаг, гол болон гүехэн булангаас 
зайдуу газарт орхидог байв.

00:02:04.640 --> 00:02:09.952
Археологичид үүнийг боомтын оргил, уналтын
цаг хугацааг тогтоох болон

00:02:09.952 --> 00:02:13.701
хөлөг онгоц барих түүхэн урлагийн 
нууцыг тайлахад ашигладаг.

00:02:13.701 --> 00:02:18.170
Жишээ нь Данийн Роскиллед албаар 
живүүлсэн таван хөлөг онгоц Викингчүүд

00:02:18.170 --> 00:02:24.083
1,000 жилийн өмнө хэрхэн өөрсдийн 
онгоцуудаа хийдэг байсныг илрүүлсэн.

00:02:24.083 --> 00:02:25.741
Бид дахиад доошилвол,

00:02:25.741 --> 00:02:29.105
хүн төрөлхтний бүтээн байгуулсан
хамгийн гүнд орших

00:02:29.105 --> 00:02:32.073
эртний усан зогсоолын хана болон 
боомтуудад хүрэх болно.

00:02:32.073 --> 00:02:37.012
Бид мөн шуурга, дайн болон мөсөн уултай
мөргөлдөж сүйрсэн хөлөг онгоцуудыг харна.

00:02:37.012 --> 00:02:39.802
Бид өнөөдөр Хар сахалтын хөлөг онгоц шиг 
олон онгоцуудад

00:02:39.802 --> 00:02:41.293
малталт хийж байгаа бөгөөд

00:02:41.293 --> 00:02:45.893
энэ нь 18-р зууны далайн дээрэмчдийн 
нууцлаг амьдралыг харуулна.

00:02:45.893 --> 00:02:50.562
Гэхдээ дараагийн 50 футэд, бүр илүү гүнд,

00:02:50.562 --> 00:02:52.792
Антикиферад МЭӨ 1-р зуунд живсэн

00:02:52.792 --> 00:02:56.313
сайн хадгалагдсан
хөлөг онгоц зэрэг байдаг.

00:02:56.313 --> 00:02:58.390
Үүнийг олох үед, түүн дотор хөшөөнүүд,


00:02:58.390 --> 00:02:59.443
худалдаалах бараа,

00:02:59.443 --> 00:03:02.482
мөн хамгийн анхны компьютер гэгддэг,

00:03:02.482 --> 00:03:05.363
одон орны өөрчлөлт болон нар хиртэлтийг 
хэмждэг,

00:03:05.363 --> 00:03:09.623
нууцлаг Антикифера механизм гэдэг 
төхөөрөмж байсан.

00:03:09.623 --> 00:03:12.452
Өнөөдөр энэ нь археологич нарт 
Эртний Грекийн эзэмшсэн

00:03:12.452 --> 00:03:15.593
мэдлэгийн талаар
чухал мэдээллийг өгч байна.

00:03:15.593 --> 00:03:20.205
Энэ хэсэгт мөн бид Дэлхийн дайны үеийн 


00:03:20.205 --> 00:03:23.472
онгоц болон шумбагчдыг олж эхэлдэг.

00:03:23.472 --> 00:03:25.642
200 фут хүртэл шумбахад,

00:03:25.642 --> 00:03:30.993
хүн төрөлхтний түүхэн дэх хамгийн эртний,
хамгийн ховор ул мөрийг олох болно.

NOTE Paragraph

00:03:30.993 --> 00:03:34.313
5,000 жилийн тэртээд, илүү их хуурай
газар байдаг байв.

NOTE Paragraph

00:03:34.313 --> 00:03:39.063
Яагаад гэвэл одоо далай болсон мөсөн уулс
ихэнх усыг бүрдүүлдэг байсан.

00:03:39.063 --> 00:03:41.602
Бидний өвөг дээдэс
эдгээр газраар аялж,

00:03:41.602 --> 00:03:44.284
далайн хөвөөгөөр явж,
бид тэдний буудалласан газар,

00:03:44.284 --> 00:03:45.523
чулуун зэвсгүүд,

00:03:45.523 --> 00:03:48.343
болон тэдний агнадаг байсан 
амьтдын ясыг олдог.

00:03:48.343 --> 00:03:52.605
Эдгээр газрууд нь бидэнд бидний өвөг 
дээдсийн нүүдлийн хэв маяг,

00:03:52.605 --> 00:03:54.255
агнах аргачлал,

00:03:54.255 --> 00:03:57.575
болон технологийн талаар үнэлж баршгүй 
мэдлэгийг өгдөг.

00:03:57.575 --> 00:04:00.374
Хамгийн гүн хэсэгт, ямар ч хүн 
гишгэж байгаагүй.

00:04:00.374 --> 00:04:04.965
Энэ хэсэг хүн төрөлхтөн үүсэн бий 
болохоос өмнө живсэн байсан.

00:04:04.965 --> 00:04:09.304
Эндээс олж болох хүний гараар бүтсэн ганц
зүйл нь дээрээс живсэн,

00:04:09.304 --> 00:04:14.325
14,000 футын гүн дэх НАСА-н Санчир V 
пуужингийн хөдөлгүүр шиг зүйлс,

00:04:14.325 --> 00:04:17.406
болон хамгийн гүн дэх сүйрсэн хөлөг 
онгоцнууд юм.

00:04:17.406 --> 00:04:20.085
Далай бол бидэнд хүн төрөлхтний талаарх 


00:04:20.085 --> 00:04:23.643
мэдлэгийг байнга өгч байдаг 
усан доторх аварга музей юм.

00:04:23.643 --> 00:04:25.535
Үүний өчүүхэн хэсгийг судалсан тул,

00:04:25.535 --> 00:04:29.145
нээлтүүд ирээдүйд гарч ирсээр 
байх болно.