0:00:00.703,0:00:03.515
Έτσι ξεκινάει ο πόλεμος.

0:00:03.515,0:00:06.781
Μια μέρα και ενώ ζεις μια απλή καθημερινή ζωή,

0:00:06.781,0:00:09.297
σχεδιάζεις να πας σε ένα πάρτι,

0:00:09.297,0:00:11.681
πηγαίνεις τα παιδιά στο σχολείο και

0:00:11.681,0:00:14.394
κλείνεις ραντεβού με τον οδοντίατρο.

0:00:14.394,0:00:18.020
Και έπειτα, δεν έχεις τηλέφωνο,

0:00:18.020,0:00:21.957
δεν έχεις τηλεόραση, υπάρχουν ένστολοι άνδρες και

0:00:21.957,0:00:24.273
μπλόκα στους δρόμους.

0:00:24.273,0:00:28.750
Η ζωή σου όπως την ήξερες είναι σαν να μπαίνει σε καταστολή.

0:00:28.750,0:00:30.955
Σταματάει.

0:00:30.955,0:00:33.513
Θα δανειστώ μια ιστορία από μια φίλη μου,

0:00:33.513,0:00:36.491
μια φίλη μου από τη Βοσνία, σχετικά με το τι της συνέβη,

0:00:36.491,0:00:40.868
επειδή πιστεύω ότι έτσι θα δείτε ακριβώς πώς είναι.

0:00:40.868,0:00:44.962
Μια μέρα, τον Απρίλιο του 1992 πήγαινε στη δουλειά της

0:00:44.962,0:00:48.110
φορώντας μίνι φούστα και τακούνια. Εργαζόταν σε τράπεζα.

0:00:48.110,0:00:51.634
Ήταν μια νέα μητέρα. Της άρεσε να διασκεδάζει.

0:00:51.634,0:00:53.468
Υπέροχο πλάσμα.

0:00:53.468,0:00:56.775
Ξαφνικά, βλέπει μπροστά της ένα τανκ

0:00:56.775,0:00:59.981
να περιφέρεται στον κεντρικό δρόμο του Σαράγεβο

0:00:59.981,0:01:03.533
κατεδαφίζοντας τα πάντα στο πέρασμά του.

0:01:03.533,0:01:07.564
Νομίζει ότι ονειρεύεται, αλλά δεν ονειρεύεται.

0:01:07.564,0:01:10.309
Τρέχει, όπως ακριβώς θα έκανε ο καθένας μας,

0:01:10.309,0:01:14.326
για να προστατευτεί και κρύβεται πίσω από έναν κάδο απορριμμάτων,

0:01:14.326,0:01:16.925
φορώντας τα τακούνια και τη μίνι φούστα της.

0:01:16.925,0:01:21.144
Καθώς κρύβεται εκεί, νιώθει γελοία,

0:01:21.144,0:01:23.840
αλλά βλέπει το τανκ να περνάει με στρατιώτες, καθώς

0:01:23.840,0:01:26.200
και ανθρώπους παντού και τριγύρω χάος

0:01:26.200,0:01:30.827
και σκέφτεται: «Νιώθω σαν την Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων

0:01:30.827,0:01:33.162
που πέφτει στην τρύπα του λαγού

0:01:33.162,0:01:36.230
και κατεβαίνει, κατεβαίνει, κατεβαίνει προς το χάος

0:01:36.230,0:01:41.631
και η ζωή μου ποτέ δεν θα ξαναείναι η ίδια».

0:01:41.631,0:01:45.418
Μερικές εβδομάδες αργότερα, η φίλη μου βρισκόταν ανάμεσα σε πλήθος ανθρώπων

0:01:45.418,0:01:50.368
που την έσπρωχναν, καθώς κρατούσε τον γιο της βρέφος,

0:01:50.368,0:01:52.904
για να τον δώσει σε έναν άγνωστο σε κάποιο λεωφορείο,

0:01:52.904,0:01:55.928
το οποίο ήταν το τελευταίο λεωφορείο που θα έφευγε από το Σαράγεβο

0:01:55.928,0:01:59.093
μεταφέροντας παιδιά εκτός πόλης έτσι ώστε να είναι ασφαλή.

0:01:59.093,0:02:03.203
Θυμάται να παλεύει με μια μητέρα μπροστά,

0:02:03.203,0:02:06.629
με πολύ, πολύ κόσμο, λέγοντας: «Πάρε το παιδί μου! Πάρε το παιδί μου!»

0:02:06.629,0:02:12.682
και να δίνει τον γιο της σε κάποιον μέσα από ένα παράθυρο.

0:02:12.682,0:02:15.550
Δεν τον είδε για χρόνια.

0:02:15.550,0:02:19.269
Η πολιορκία συνεχίστηκε για τριάμισι χρόνια,

0:02:19.269,0:02:21.558
μια πολιορκία χωρίς νερό,

0:02:21.558,0:02:26.847
χωρίς ρεύμα, χωρίς ηλεκτρισμό, χωρίς θέρμανση, χωρίς φαγητό,

0:02:26.847,0:02:32.202
στη μέση της Ευρώπης, στα μέσα του 20ου αιώνα.

0:02:32.202,0:02:36.004
Είχα την τιμή να είμαι ανάμεσα σε εκείνους τους ρεπόρτερ

0:02:36.004,0:02:38.423
που έζησαν την πολιορκία

0:02:38.423,0:02:41.461
και λέω ότι είχα την τιμή και το προνόμιο να βρίσκομαι εκεί

0:02:41.461,0:02:43.651
γιατί μου έμαθε τα πάντα,

0:02:43.651,0:02:47.780
όχι μόνο να είμαι ρεπόρτερ, αλλά και να είμαι άνθρωπος.

0:02:47.780,0:02:50.135
Έμαθα τη συμπόνια.

0:02:50.135,0:02:53.946
Έμαθα για καθημερινούς ανθρώπους που μπορούσαν να γίνουν ήρωες.

0:02:53.946,0:02:58.317
Έμαθα να μοιράζομαι. Έμαθα τη συντροφικότητα.

0:02:58.317,0:03:01.228
Πιο πολύ απ' όλα, έμαθα να αγαπώ.

0:03:01.228,0:03:06.507
Ακόμη και κατά τη διάρκεια μιας απίστευτης καταστροφής, θανάτου και χάους,

0:03:06.507,0:03:09.643
έμαθα πώς καθημερινοί άνθρωποι μπορούσαν να βοηθήσουν τους γείτονές τους,

0:03:09.643,0:03:12.287
να μοιραστούν το φαγητό, να μεγαλώσουν τα παιδιά τους,

0:03:12.287,0:03:15.539
να απομακρύνουν κάποιον που είχε πυροβοληθεί από τη μέση του δρόμου,

0:03:15.539,0:03:18.396
ακόμη κι αν κινδύνευε η ίδια τους η ζωή,

0:03:18.396,0:03:21.647
να βοηθούν τραυματισμένους ανθρώπους να μπουν σε ταξί,

0:03:21.647,0:03:24.268
προσπαθώντας να τους πάνε στο νοσοκομείο.

0:03:24.268,0:03:27.487
Έμαθα πολλά για τον εαυτό μου.

0:03:27.487,0:03:30.512
Η Μάρθα Γκέλχορν, μία από τις ηρωίδες μου, είπε κάποτε:

0:03:30.512,0:03:35.710
«Μπορείς να αγαπήσεις μόνο έναν πόλεμο. Τα υπόλοιπα είναι ευθύνη».

0:03:35.710,0:03:39.246
Πήγα για να καλύψω πάμπολλους πολέμους μετά από αυτόν,

0:03:39.246,0:03:41.875
τόσο πολλούς που έχασα το μέτρημα,

0:03:41.875,0:03:44.958
αλλά κανείς δεν ήταν όπως του Σαράγεβο.

0:03:44.958,0:03:48.913
Τον περασμένο Απρίλιο, πήγα σε μια πολύ παράξενη συγκέντρωση

0:03:48.913,0:03:52.687
-- κάτι σαν μια παράλογη σχολική συγκέντρωση αποφοίτων.

0:03:52.687,0:03:57.030
Ήταν η 20η επέτειος από την πολιορκία,

0:03:57.030,0:03:59.502
από το ξεκίνημα της πολιορκίας του Σαράγεβο

0:03:59.502,0:04:03.942
και δεν μου αρέσει η λέξη «επέτειος» γιατί ακούγεται σαν γιορτή

0:04:03.942,0:04:05.345
και αυτή δεν ήταν γιορτή.

0:04:05.345,0:04:09.333
Ήταν μια μελαγχολική συγκέντρωση ρεπόρτερ

0:04:09.333,0:04:12.724
που εργάστηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου, ατόμων που εργάστηκαν στην ανθρωπιστική βοήθεια

0:04:12.724,0:04:17.193
και φυσικά των γενναίων και θαρραλέων ανθρώπων του Σαράγεβο.

0:04:17.193,0:04:19.612
Αυτό που μου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση,

0:04:19.612,0:04:21.353
που μου ράγισε την καρδιά,

0:04:21.353,0:04:23.523
ήταν που περπατούσα στον κεντρικό δρόμο του Σαράγεβο,

0:04:23.523,0:04:27.598
εκεί όπου η φίλη μου, η Αΐντα, είδε το τανκ να έρχεται, πριν από 20 χρόνια

0:04:27.598,0:04:34.295
και εκεί σ' αυτόν το δρόμο υπήρχαν περισσότερες από 12.000 κόκκινες καρέκλες,

0:04:34.295,0:04:35.921
άδειες

0:04:35.921,0:04:38.190
και καθεμιά από αυτές συμβόλιζε

0:04:38.190,0:04:41.907
έναν άνθρωπο που πέθανε κατά τη διάρκεια της πολιορκίας,

0:04:41.907,0:04:46.194
μόνο στο Σαράγεβο, όχι σε όλη τη Βοσνία

0:04:46.194,0:04:48.781
και απλώνονταν σε όλη την πόλη

0:04:48.781,0:04:51.055
σε μεγάλη έκταση

0:04:51.055,0:04:54.558
και το πιο δυσάρεστο για μένα ήταν οι μικρές καρέκλες

0:04:54.558,0:04:57.414
για τα παιδιά.

0:04:57.414,0:05:00.541
Τώρα, καλύπτω τη Συρία

0:05:00.541,0:05:03.731
και ξεκίνησα γιατί πίστευα ότι

0:05:03.731,0:05:05.987
έπρεπε να το κάνω.

0:05:05.987,0:05:08.992
Θεωρώ ότι έχει πολλά να μας πει.

0:05:08.992,0:05:12.962
Για μια ακόμη φορά, βλέπω το σκηνικό του πολέμου στη Βοσνία.

0:05:12.962,0:05:15.191
Όταν πρωτοέφτασα στη Δαμασκό,

0:05:15.191,0:05:17.593
συνάντησα αυτή την περίεργη κατάσταση στην οποία ο κόσμος

0:05:17.593,0:05:21.153
δεν φαινόταν να πιστεύει ότι ο πόλεμος θα ξεκινούσε

0:05:21.153,0:05:23.088
και ήταν ακριβώς το ίδιο με τη Βοσνία

0:05:23.088,0:05:25.902
καθώς και με οποιαδήποτε άλλη χώρα που έχω δει όταν πλησιάζει ο πόλεμος.

0:05:25.902,0:05:28.445
Ο κόσμος δεν θέλει να πιστέψει ότι έρχεται,

0:05:28.445,0:05:31.912
έτσι δεν απομακρύνονται, δεν φεύγουν όσο μπορούν.

0:05:31.912,0:05:33.582
Δεν αποσύρουν τα χρήματά τους.

0:05:33.582,0:05:37.477
Μένουν επειδή όλοι θέλουν να μείνουν στο σπίτι τους.

0:05:37.477,0:05:41.516
Και τότε, καταφθάνει ο πόλεμος και το χάος.

0:05:41.516,0:05:45.319
Η Ρουάντα είναι ένα μέρος που με κατατρέχει αρκετά.

0:05:45.319,0:05:51.473
Το 1994, έφυγα για λίγο από το Σαράγεβο για να καλύψω τη γενοκτονία στη Ρουάντα.

0:05:51.473,0:05:56.322
Ανάμεσα στον Απρίλιο και τον Αύγουστο του 1994,

0:05:56.322,0:06:00.523
ένα εκατομμύριο άνθρωποι σφαγιάστηκαν.

0:06:00.523,0:06:05.750
Εάν εκείνες οι 12.000 καρέκλες με είχαν φρικάρει

0:06:05.750,0:06:07.822
εξαιτίας του αριθμού τους,

0:06:07.822,0:06:11.453
θα ήθελα να σκεφτείτε για λίγο το ένα εκατομμύριο ανθρώπους.

0:06:11.453,0:06:13.990
Θα σας δώσω ένα παράδειγμα, θυμάμαι

0:06:13.990,0:06:19.071
να στέκομαι και να κοιτάζω πέρα σε έναν δρόμο για όσο έφτανε το μάτι,

0:06:19.071,0:06:25.160
τουλάχιστον για 1,5 χλμ., όπου υπήρχαν σωριασμένες σοροί σε ύψος

0:06:25.160,0:06:26.884
διπλάσιο του δικού μου.

0:06:26.884,0:06:30.219
Κι αυτό ήταν μονάχα ένα μικρό ποσοστό των νεκρών.

0:06:30.219,0:06:32.188
Υπήρχαν μητέρες που κρατούσαν τα παιδιά τους

0:06:32.188,0:06:35.529
που άφηναν την τελευταία τους πνοή.

0:06:35.529,0:06:38.859
Έτσι μαθαίνουμε πολλά από τον πόλεμο

0:06:38.859,0:06:41.211
και αναφέρω τη Ρουάντα

0:06:41.211,0:06:45.329
επειδή είναι ένα μέρος, όπως η Νότια Αφρική,

0:06:45.329,0:06:49.311
όπου επί σχεδόν 20 χρόνια, οι πληγές κλείνουν.

0:06:49.311,0:06:52.779
Το 56% των βουλευτών είναι γυναίκες,

0:06:52.779,0:06:55.231
το οποίο είναι εκπληκτικό,

0:06:55.231,0:06:59.257
ενώ προβλέπεται από το εθνικό σύνταγμα,

0:06:59.257,0:07:02.430
να μην επιτρέπεται ο χαρακτηρισμός Χούτου ή Τούτσι.

0:07:02.430,0:07:06.299
Δεν επιτρέπεται ο προσδιορισμός βάσει εθνότητας,

0:07:06.299,0:07:10.845
ο οποίος φυσικά ήταν η αιτία που ξεκίνησε τη σφαγή.

0:07:10.845,0:07:13.952
Κάποιος φίλος μου της ανθρωπιστικής βοήθειας, μου είπε την πιο όμορφη ιστορία.

0:07:13.952,0:07:15.435
Ή τουλάχιστον εγώ τη βρήκα όμορφη.

0:07:15.435,0:07:20.352
Ήταν μια ομάδα παιδιών, Χούτου και Τούτσι μαζί

0:07:20.352,0:07:23.066
και μια ομάδα γυναικών που θα τα υιοθετούσε.

0:07:23.066,0:07:27.000
Είχαν σταθεί σε σειρά και κάθε παιδί δινόταν σε μια γυναίκα.

0:07:27.000,0:07:30.166
Δεν ήταν θέμα επανόρθωσης, κάποιοι ήταν Τούτσι,

0:07:30.166,0:07:33.081
κάποιοι Χούτου, θα μπορούσες να έχεις σκοτώσει τη μητέρα μου,

0:07:33.081,0:07:34.927
θα μπορούσες να έχεις σκοτώσει τον πατέρα μου.

0:07:34.927,0:07:40.233
Βρίσκονταν μαζί, συμφιλιωμένοι κατά μια έννοια

0:07:40.233,0:07:43.817
γεγονός που βρίσκω εκπληκτικό.

0:07:43.817,0:07:46.659
Έτσι όποτε με ρωτούν πώς συνεχίζω να καλύπτω πολέμους

0:07:46.659,0:07:48.871
και γιατί συνεχίζω να το κάνω,

0:07:48.871,0:07:50.340
αυτή είναι η απάντηση.

0:07:50.340,0:07:53.731
Όταν θα επιστρέψω στη Συρία, την επόμενη εβδομάδα

0:07:53.731,0:07:57.692
αυτό που θα δω θα είναι ηρωικοί άνθρωποι,

0:07:57.692,0:07:59.965
που αγωνίζονται για τη δημοκρατία,

0:07:59.965,0:08:03.982
για πράγματα που θεωρούμε δεδομένα κάθε μέρα.

0:08:03.982,0:08:07.220
Αυτός είναι ο λόγος που το κάνω.

0:08:07.220,0:08:11.688
Το 2004 είχα ένα μικρό αγοράκι,

0:08:11.688,0:08:14.883
που το ονομάζω παιδί-θαύμα

0:08:14.883,0:08:17.929
επειδή αφότου είχα δει τόσο πολύ θάνατο,

0:08:17.929,0:08:22.106
καταστροφή, χάος και σκοτάδι στη ζωή μου,

0:08:22.106,0:08:25.965
γεννήθηκε μια ελπίδα.

0:08:25.965,0:08:30.162
Τον ονόμασα Λούκα, που σημαίνει «Ο φέρων φως»

0:08:30.162,0:08:35.085
γιατί στ' αλήθεια φέρνει φως στη ζωή μου.

0:08:35.085,0:08:38.536
Μιλάω γι' αυτόν επειδή όταν ήταν τεσσάρων μηνών

0:08:38.536,0:08:43.208
ο αρχισυντάκτης μου με ανάγκασε να επιστρέψω στη Βαγδάτη

0:08:43.208,0:08:46.540
όπου έκανα ρεπορτάζ καθ' όλη την περίοδο του καθεστώτος του Σαντάμ

0:08:46.540,0:08:49.419
και κατά τη διάρκεια της πτώσης της Βαγδάτης και μετέπειτα

0:08:49.419,0:08:52.513
και θυμάμαι ότι ανέβηκα στο αεροπλάνο με δάκρυα,

0:08:52.513,0:08:55.499
έκλαιγα που αποχωριζόμουν το γιό μου,

0:08:55.499,0:08:57.732
και ενώ ήμουν εκεί,

0:08:57.732,0:09:00.467
ένας αρκετά διάσημος ιρακινός πολιτικός, φίλος μου,

0:09:00.467,0:09:02.941
μου είπε: «Τι κάνεις εδώ;

0:09:02.941,0:09:04.782
Γιατί δεν είσαι σπίτι σου με τον Λούκα»;

0:09:04.782,0:09:08.567
Απάντησα ότι: «Μα πρέπει να δω τι γίνεται». Ήταν το 2004,

0:09:08.567,0:09:12.954
τότε που ξεκίνησε αυτή η απίστευτα αιματηρή περίοδος στο Ιράκ,

0:09:12.954,0:09:16.194
«Πρέπει να δω, πρέπει να δω τι γίνεται εδώ.

0:09:16.194,0:09:17.059
Πρέπει να το καλύψω».

0:09:17.059,0:09:20.623
Και εκείνος είπε:«Πήγαινε σπίτι σου,

0:09:20.623,0:09:23.909
επειδή αν χάσεις το πρώτο δοντάκι,

0:09:23.909,0:09:26.907
αν χάσεις τα πρώτα του βήματα, δεν θα συγχωρήσεις ποτέ τον εαυτό σου.

0:09:26.907,0:09:30.770
Πόλεμοι θα υπάρξουν κι άλλοι».

0:09:30.770,0:09:35.111
Δυστυχώς, πάντοτε θα υπάρχουν πόλεμοι.

0:09:35.111,0:09:38.965
Εξαπατώ τον εαυτό μου εάν πιστεύω ως δημοσιογράφος,

0:09:38.965,0:09:40.731
ως ρεπόρτερ, ως συγγραφέας,

0:09:40.731,0:09:45.569
ότι θα μπορέσω να τους σταματήσω. Δεν μπορώ.

0:09:45.569,0:09:48.116
Δεν είμαι ο Κόφι Ανάν. Ούτε αυτός δεν μπορεί να σταματήσει έναν πόλεμο.

0:09:48.116,0:09:51.093
Προσπάθησε να διαπραγματευτεί στη Συρία και δεν τα κατάφερε.

0:09:51.093,0:09:55.089
Δεν είμαι υπεύθυνη επίλυσης συγκρούσεων του ΟΗΕ.

0:09:55.089,0:09:57.372
Δεν είμαι καν γιατρός που προσφέρει ανθρωπιστική βοήθεια

0:09:57.372,0:10:00.198
και δεν μπορώ να σας πω πόσες φορές ένιωσα άχρηστη

0:10:00.198,0:10:03.469
βλέποντας ανθρώπους να πεθαίνουν μπροστά μου χωρίς να μπορώ να κάνω κάτι για να τους σώσω.

0:10:03.469,0:10:07.304
Απλά, είμαι μάρτυρας.

0:10:07.304,0:10:12.358
Ο ρόλος μου είναι να δίνω φωνή σε ανθρώπους που δεν έχουν φωνή.

0:10:12.358,0:10:15.591
Ένας συνάδελφός μου περιέγραψε τη δουλειά μας σαν μια ακτίνα

0:10:15.591,0:10:18.353
που ρίχνει φως στις πιο σκοτεινές γωνιές του κόσμου.

0:10:18.353,0:10:21.000
Και αυτό προσπαθώ να κάνω.

0:10:21.000,0:10:24.036
Δεν πετυχαίνω πάντα

0:10:24.036,0:10:26.577
και μερικές φορές είναι απίστευτα αγχωτικό

0:10:26.577,0:10:28.783
γιατί νιώθεις ότι μιλάς στο κενό

0:10:28.783,0:10:31.112
ή νιώθεις ότι δεν νοιάζεται κανείς.

0:10:31.112,0:10:33.361
Ποιος νοιάζεται για τη Συρία; Ποιος νοιάζεται για τη Βοσνία;

0:10:33.361,0:10:35.374
Ποιος νοιάζεται για το Κονγκό,

0:10:35.374,0:10:37.648
την Ακτή Ελεφαντοστού, τη Λιβερία, τη Σιέρα Λεόνε

0:10:37.648,0:10:39.763
και όλα αυτά τα μέρη τα οποία

0:10:39.763,0:10:43.736
θα θυμάμαι για το υπόλοιπο της ζωής μου;

0:10:43.736,0:10:46.989
Αλλά η δουλειά μου είναι να είμαι μάρτυρας

0:10:46.989,0:10:50.171
και αυτή είναι η καρδιά και η ουσία

0:10:50.171,0:10:52.712
για όσους ρεπόρτερ ασχολούνται με το θέμα.

0:10:52.712,0:10:56.303
Το μόνο που μπορώ κάνω είναι να ελπίζω

0:10:56.303,0:10:58.911
όχι στους υπεύθυνους ή στους πολιτικούς

0:10:58.911,0:11:01.308
γιατί ακόμη κι αν ήθελα να πιστέψω

0:11:01.308,0:11:03.773
ότι διαβάζουν τα άρθρα μου και θα κάνουν κάτι,

0:11:03.773,0:11:06.933
δεν έχω αυταπάτες.

0:11:06.933,0:11:11.150
Αλλά ελπίζω ότι εάν θυμηθείτε κάτι που είπα

0:11:11.150,0:11:14.703
ή κάτι που έγραψα αύριο το πρωί την ώρα που παίρνετε το πρωινό σας,

0:11:14.703,0:11:17.385
εάν μπορέσετε να θυμηθείτε την ιστορία του Σαράγεβο

0:11:17.385,0:11:20.876
ή την ιστορία της Ρουάντα,

0:11:20.876,0:11:23.449
τότε θα έχω κάνει τη δουλειά μου.

0:11:23.449,0:11:25.487
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.

0:11:25.487,0:11:32.717
(Χειροκρότημα)