1
00:00:00,760 --> 00:00:03,735
Kaçınız bugüne kadar 
bir elektronik çizelge kullandı?

2
00:00:03,760 --> 00:00:05,240
Microsoft Excel gibi.

3
00:00:06,240 --> 00:00:07,496
Çok iyi.

4
00:00:07,520 --> 00:00:12,096
Peki kaçınız Philadelphia'daki 
küçük matbaasında babamın yaptığı gibi

5
00:00:12,120 --> 00:00:15,200
çizelgelerin elle yapıldığı 
bir işte çalıştı?

6
00:00:16,160 --> 00:00:17,320
Çok daha az.

7
00:00:17,920 --> 00:00:20,520
Bu iş yüzlerce yıl bu şekilde yapıldı.

8
00:00:21,320 --> 00:00:24,936
1978'in başında, nihayetinde
VisiCalc'ın ortaya çıktığı

9
00:00:24,936 --> 00:00:27,280
bir fikir üzerinde çalışmaya başladım.

10
00:00:27,480 --> 00:00:31,056
Ve bu bir sonraki yıl Apple II
kişisel bilgisayarına olan

11
00:00:31,056 --> 00:00:32,439
rağbeti artırdı.

12
00:00:33,150 --> 00:00:36,600
Altı yıl sonra Wall Street Journal'ın 
insanların VisiCalc'ın

13
00:00:36,600 --> 00:00:39,476
ne demek olduğunu bildiğini
ve hatta onu kullandığını düşünen

14
00:00:39,476 --> 00:00:43,330
bir başyazı yayınladığında bazı şeylerin
gerçekten de değiştiğini söyleyebilirdin.

15
00:00:43,760 --> 00:00:47,150
Steve Jobs, 1990'da

16
00:00:47,160 --> 00:00:50,400
"Elektronik çizelge sanayiyi 
ileri taşıdı."

17
00:00:50,560 --> 00:00:55,390
"VisiCalc, Apple'ın başarısını hiç bir şeyin 
yapmadığı kadar artırdı." dedi.

18
00:00:55,440 --> 00:00:57,050
Daha samimi bir ortamda Steve,

19
00:00:57,600 --> 00:01:00,736
"Eğer VisiCalc başka bir bilgisayar için 
yazılmış olsaydı,

20
00:01:00,760 --> 00:01:03,090
şimdi başka birisiyle 
görüşüyor olurdun." dedi.

21
00:01:03,280 --> 00:01:09,406
VisiCalc kişisel bilgisayarların 
iş yerlerine girmesinde etkili oldu.

22
00:01:09,760 --> 00:01:11,260
Peki bu nasıl ortaya çıktı?

23
00:01:11,680 --> 00:01:14,600
O neydi? Onu yapmak için neler yaşadım?

24
00:01:15,920 --> 00:01:21,256
Ben programlamayı 1966'da
15 yaşındayken öğrendim--

25
00:01:21,280 --> 00:01:23,750
bu fotoğraf çekildikten 
sadece bir kaç ay sonra.

26
00:01:24,200 --> 00:01:27,390
O günlerde çok az lise öğrencisinin
bilgisayara erişim imkanı vardı.

27
00:01:27,560 --> 00:01:31,056
Fakat biraz şans biraz da sabır sonucunda

28
00:01:31,080 --> 00:01:33,320
şehirde bilgisayar bulabildim.

29
00:01:34,200 --> 00:01:39,080
Woodstock'ta bir müddet süründükten sonra,
MIT'de üniversite eğitimine başladım.

30
00:01:39,520 --> 00:01:42,810
Orada okurken para kazanmak için 
Multics Projesi üzerinde çalıştım.

31
00:01:43,220 --> 00:01:48,336
Multics, interaktif, aynı anda bir kaç işlem
yapabilen çığır açan bir işletim sistemiydi.

32
00:01:48,360 --> 00:01:51,536
Linux ve Unix işletim sistemlerini 
hiç duydunuz mu?

33
00:01:51,560 --> 00:01:52,920
Onlar Multics'ten doğdu.

34
00:01:53,320 --> 00:01:55,616
Bilgisayar dışı alanlardaki insanların

35
00:01:55,640 --> 00:01:59,456
bir bilgisayar terminali karşısında
oturup hesaplarını yapmaları için

36
00:01:59,480 --> 00:02:01,936
yorumlanmış bilgisayar dilleri 
olarak bilinen

37
00:02:01,960 --> 00:02:04,960
Multics'in sürümleri üzerinde çalıştım.

38
00:02:05,560 --> 00:02:07,816
MIT'den mezun olduktan sonra,

39
00:02:07,840 --> 00:02:10,680
Digital Equipment Şirketi'nde 
çalışmaya başladım.

40
00:02:11,320 --> 00:02:14,496
Bu şirkette bilgisayarlı dizginin

41
00:02:14,520 --> 00:02:17,360
yeni bir alanı için yazılım yaptım.

42
00:02:17,800 --> 00:02:21,440
Gazetelerin daktiloları bilgisayar 
terminalleriyle

43
00:02:21,500 --> 00:02:23,600
değiştirmelerine yardımcı oldum.

44
00:02:23,880 --> 00:02:25,096
Bir programı yazacak

45
00:02:25,120 --> 00:02:28,816
ve sonra sahaya çıkıp
Kansas City Star gibi yerler gidecek,

46
00:02:28,840 --> 00:02:31,256
kullanıcıları eğitecek ve
geri dönüş alacaktım.

47
00:02:31,280 --> 00:02:33,336
Bu, MIT'nin Laboratuarında gördüğümden

48
00:02:33,336 --> 00:02:36,400
çok farklı, gerçek bir hayat tecrübesiydi.

49
00:02:37,740 --> 00:02:42,036
Bundan sonra, DEC'in ilk kelime
işlemcisinin yazılımında

50
00:02:42,036 --> 00:02:45,320
proje lideriydim ve bu da
yeni bir alandı benim için.

51
00:02:45,720 --> 00:02:50,906
Dizgi makinasındaki gibi,
bilgisayarcı olmayanların kullanımı için

52
00:02:51,240 --> 00:02:55,320
hem doğal hem etkili bir
kullanıcı arayüzü işlemek önemliydi.

53
00:02:56,360 --> 00:03:00,336
DEC'ten sonra fast food sanayisi için
mikroişlemciye dayalı

54
00:03:00,360 --> 00:03:07,090
elektronik yazar kasa üreten 
küçük bir şirkette işe başladım.

55
00:03:07,140 --> 00:03:10,940
Fakat MIT'de Multics projesinde 
çalışırken tanıştığım arkadaşım

56
00:03:10,940 --> 00:03:13,450
Bob Frankston ile bir 
şirket kurmayı hep istemiştim.

57
00:03:13,450 --> 00:03:17,336
Bu yüzden işletme hakkında olabildiğince 
çok şey öğrenmek için okula dönmeye karar verdim.

58
00:03:17,336 --> 00:03:19,976
1977'nin sonbaharında,

59
00:03:20,000 --> 00:03:23,350
Harvard İşletme Fakültesinde 
işletme yüksek lisans programına girdim.

60
00:03:23,840 --> 00:03:26,336
Bilgisayar programcılığı temeli olan 


61
00:03:26,360 --> 00:03:29,200
az sayıdaki öğrenciden biriydim.

62
00:03:29,740 --> 00:03:33,256
Öğrenci yıllığında benim ön sırada 
otururken çekilmiş bir fotoğrafım var.

63
00:03:33,280 --> 00:03:34,296
(Gülüşmeler)

64
00:03:34,320 --> 00:03:36,966
Harvard'da dersleri örnek olay
metoduyla işliyorduk.

65
00:03:36,966 --> 00:03:38,896
Günlük üç örnek olay işleyecektik.

66
00:03:38,920 --> 00:03:44,640
Örnek olaylar belirli iş durumlarını tarif
eden bir kaç düzine sayfadan oluşuyordu.

67
00:03:45,600 --> 00:03:50,176
Çoğunlukla belgeler vardı ve bunlar
olayların kavranabilmesi için

68
00:03:50,200 --> 00:03:53,360
genellikle kelime 
ve sayılardan oluşuyordu.

69
00:03:53,840 --> 00:03:55,776
Genellikle hepsi oldukça farklılar.

70
00:03:55,800 --> 00:03:57,016
İşte benim ödevim.

71
00:03:57,040 --> 00:04:00,216
Yine sayılar, kelimeler, 
anlamlı bir şeklide dizilmiş.

72
00:04:00,240 --> 00:04:04,320
Bir sürü hesaplama--hesap makinelerimizle 
yatar kalkar olmuştuk.

73
00:04:04,720 --> 00:04:06,600
İşte benim hesap makinem.

74
00:04:07,990 --> 00:04:11,306
Cadılar Bayramı partisi için 
hesap makinesi kılığına girmiştim.

75
00:04:11,306 --> 00:04:12,440
(Gülüşmeler)

76
00:04:13,785 --> 00:04:16,870
Her dersin başında profesör 
birisini çağırıp

77
00:04:16,870 --> 00:04:18,499
örnek olayı sunmasını isterdi.

78
00:04:19,079 --> 00:04:21,856
Yapacakları şey, ne olduğunu açıklamak

79
00:04:21,880 --> 00:04:25,616
ve sonra hocanın tahtaya yazacağı bilgiyi

80
00:04:25,640 --> 00:04:28,349
sesli bir şekilde söylemek

81
00:04:28,349 --> 00:04:30,096
ve sonra bir tartışma yapmaktı.

82
00:04:30,120 --> 00:04:34,576
En çok can sıkan şey ise 
ödevin tamamını yaptıktan sonra

83
00:04:34,600 --> 00:04:37,550
ertesi gün bir hata yaptığınızı 
ve doğal olarak 


84
00:04:37,550 --> 00:04:40,176
diğer bütün sayıları 
yanlış yaptığınızı öğreniyorsunuz.

85
00:04:40,200 --> 00:04:41,976
Ve derse de katılamıyorsun bu yüzden.

86
00:04:42,000 --> 00:04:44,450
Ve bize derse katılımdan
not veriliyordu.

87
00:04:45,320 --> 00:04:50,240
Bu yüzden 87 kişinin olduğu bir sınıfta
çok defa hayallere dalıyordum.

88
00:04:51,280 --> 00:04:55,136
O günlerde çoğu programcı 
envanter sistemleri, maaş bordrosu, 


89
00:04:55,160 --> 00:05:01,496
fatura ödeme sistemleri gibi
ana bilgisayarlar üzerine çalışıyordu.

90
00:05:01,520 --> 00:05:04,010
Fakat ben interaktif kelime işlemciler

91
00:05:04,010 --> 00:05:06,176
ve istenilen kişisel ölçümleme
üzerine çalışmıştım.

92
00:05:06,176 --> 00:05:10,440
Kağıt çıktılar ve delikli kartları 
düşünmek yerine

93
00:05:10,880 --> 00:05:13,656
sihirli bir tahta hayal ettim.

94
00:05:13,680 --> 00:05:17,056
Kelime işlemcinin sayılarla olan hali gibi

95
00:05:17,080 --> 00:05:19,936
bir sayıyı silip oraya yeni bir sayı 
yazdığımızda

96
00:05:19,960 --> 00:05:22,360
bütün diğer sayılar 
otomatik olarak değişecekti.

97
00:05:22,600 --> 00:05:26,680
Hesap makinemin altında bir
fare donanımı

98
00:05:27,050 --> 00:05:30,640
ve savaş uçaklarındaki gibi 
bir baş üstü göstergesi hayal ettim,

99
00:05:30,640 --> 00:05:34,856
İçine sayıları yazabilecek, yuvarlak içine 
alabilecek ve toplam tuşuna basabilecektim.

100
00:05:34,880 --> 00:05:38,616
Ve bir görüşmenin tam ortasında 
cevabı bulabilecektim.

101
00:05:38,640 --> 00:05:41,640
Şimdi kurguladıklarımı gerçeğe
dönüştürmeliydim.

102
00:05:42,640 --> 00:05:45,080
Babam bana prototip yapmayı
öğretmişti.

103
00:05:45,300 --> 00:05:47,436
Bana bastığı broşürlerdeki şeylerin

104
00:05:47,436 --> 00:05:50,536
sayfadaki yerlerini 
nasıl halledeceğini gösteren

105
00:05:50,560 --> 00:05:52,906
maketleri gösterdi.

106
00:05:53,120 --> 00:05:56,056
Bunu müşterilerinden
geri bildirim alabilmek

107
00:05:56,080 --> 00:05:59,680
ve işi baskıya vermeden önce 
onay almak için kullanırdı.

108
00:06:00,440 --> 00:06:05,420
Yapmaya çalıştığınız şeyin basit, 
işleyen versiyonu yapmak

109
00:06:05,420 --> 00:06:08,290
sizi asıl problemleri 
ortaya çıkarmaya zorluyor.

110
00:06:08,720 --> 00:06:13,120
Ve bu problemlerin çözümünü 
çok daha ucuza bulmanıza olanak tanıyor.

111
00:06:13,720 --> 00:06:15,960
Bu yüzden bir prototip yapmaya 
karar verdim.

112
00:06:16,760 --> 00:06:21,336
Harvard'ın zaman paylaşımlı sistemine 
bağlı bir görümlük uçbirime girdim

113
00:06:21,360 --> 00:06:22,856
ve çalışmaya başladım.

114
00:06:22,880 --> 00:06:26,136
Karşılaştığım ilk problemlerden 
biri şuydu:

115
00:06:26,160 --> 00:06:28,840
Değerler nasıl formüllerle gösterilecek?

116
00:06:29,280 --> 00:06:30,830
Ne demek istediğimi göstereyim.

117
00:06:31,870 --> 00:06:33,990
Bir yeri işaretleyeceksiniz,

118
00:06:33,990 --> 00:06:37,296
bazı kelimeler yazacaksınız ve sonra 
başka yerlere de yazacaksınız,

119
00:06:37,320 --> 00:06:40,844
bazı sayılar ve başka diğer sayılar, 
cevabı istediğiniz yeri işaretleyin.

120
00:06:41,240 --> 00:06:44,456
Ve sonra ilkini işaretleyin, 
eksiye basın,ikinciyi işaretleyin,

121
00:06:44,480 --> 00:06:45,840
ve sonucu elde edin.

122
00:06:46,360 --> 00:06:49,690
Problem şuydu.
Formüle neyi koymalıyım?

123
00:06:49,690 --> 00:06:52,500

Bilgisayarın ne konulacağını 
bildiği bir şey olmalıydı bu.

124
00:06:52,500 --> 00:06:54,136
Ve formüle baktığında,

125
00:06:54,160 --> 00:06:57,500
ekranda onun neye karşılık geldiğini 
bilmen gerekecek.

126
00:06:57,840 --> 00:07:00,736
İlk düşündüğüm şey olaya bir programcı
gözüyle bakmaktı.

127
00:07:00,760 --> 00:07:02,665
Bir yere ilk defa tıkladığınızda,

128
00:07:02,689 --> 00:07:05,369
bilgisayar size bir ad 
yazmanızı isteyecekti.

129
00:07:06,760 --> 00:07:10,536
Bunun çok zahmetli olacağı 
hemen anlaşılmıştı.

130
00:07:10,560 --> 00:07:13,800
Bilgisayar otomatik olarak
adı tamamlamalı ve oraya girmeliydi.

131
00:07:14,600 --> 00:07:18,960
Bu yüzden "Niçin onu oluşturduğumuz sırada
bunu yapmayalım ki?" diye düşündüm.

132
00:07:19,480 --> 00:07:21,950
Ve bunu denedim. Değer 1, değer 2.

133
00:07:21,950 --> 00:07:24,756
Çabucak gördüm ki elinizde 
bir kaç değerden daha fazla varsa,

134
00:07:24,756 --> 00:07:27,516
bu şeylerin ekranın neresinde olduğunu 
hiç bir zaman hatırlamayacaktınız.

135
00:07:27,516 --> 00:07:32,280
Sonra dedim ki, değerleri herhangi bir 
yere koymana imkan vermek yerine,

136
00:07:32,280 --> 00:07:34,730
olayı neden ızgarayla
sınırlandırmayayım ki?

137
00:07:34,730 --> 00:07:36,936
Sonra bir hücreyi işaretlediğinde,

138
00:07:36,960 --> 00:07:40,240
bilgisayar sırayı ve sütunu aynı 
bir isim olarak koyabilirdi.

139
00:07:40,640 --> 00:07:46,816
Ve bunu bir harita gibi yapsam, ve 
en yukarıya ABC ve yanına sayıları koysam,

140
00:07:46,840 --> 00:07:49,736
formülde B7 gördüğünde

141
00:07:49,760 --> 00:07:51,960
ekranda tam olarak 
nerede olduğunu görecektin.

142
00:07:52,640 --> 00:07:56,880
Eğer formülü kendin yazmak zorunda
kalsan, ne yapılacağını bilirdin.

143
00:07:57,150 --> 00:08:01,090
Kullanıcıyı ızgarayla sınırlandırmak
problemi çözmeme yardımcı oldu.

144
00:08:01,090 --> 00:08:07,160
Bu ayrıca hücre aralıklarına sahip 
olmak gibi yeni yetenekler geliştirdi.

145
00:08:07,190 --> 00:08:08,936
Fakat bu çok sınırlayıcı değildi --

146
00:08:08,960 --> 00:08:13,280
hâlâ herhangi bir hücreye herhangi bir
değer ve formül koyabiliyordun.

147
00:08:14,120 --> 00:08:17,960
Nerdeyse 40 yıl sonra bile 
bu işi böyle yapıyoruz.

148
00:08:19,109 --> 00:08:22,776
Arkadaşım Bob ve ben bu ürünü
birlikte üretmeye karar verdik.

149
00:08:22,800 --> 00:08:27,216
Programın tam olarak nasıl çalışması
gerektiği ile alakalı biraz daha çalıştım.

150
00:08:27,240 --> 00:08:30,496
Belge yerine geçecek bir
formül çizelgesi yazdım.

151
00:08:30,520 --> 00:08:35,296
Bu bana ayrıca tarifini yaptığım 
kullanıcı arayüzün avam tabakaya

152
00:08:35,320 --> 00:08:38,969
az ve öz olarak anlatabileceğinden
emin olmama yardımcı oldu.

153
00:08:39,520 --> 00:08:44,936
Bob, Arlington, Massachusetts'te 
kiraladığı dairenin çatı katında çalıştı.

154
00:08:44,960 --> 00:08:46,940
İşte bu çatı katının içi.

155
00:08:48,240 --> 00:08:51,016
Bob, MIT Multics Sisteminde 
bunun gibi bir terminalde

156
00:08:51,040 --> 00:08:53,760
bilgisayar kodu yazmak için
biraz zaman kazandı.

157
00:08:54,400 --> 00:08:57,896
Ve sonra ödünç alınan bir Apple II'ye 
deneme sürümünü

158
00:08:57,920 --> 00:09:01,316
bir akustik bağlayıcı kullanarak 
bir telefon hattı üzerinden indirecek

159
00:09:01,316 --> 00:09:02,610
ve biz test edecektik.

160
00:09:02,920 --> 00:09:07,530
Bu testlerden biri için Pepsi 
örnek olayını hazırladım.

161
00:09:08,340 --> 00:09:11,810
Yazıcı henüz çalışmıyordu, bu yüzden 
her şeyi elle yazmak zorunda kaldım.

162
00:09:12,090 --> 00:09:14,926
Kaydetme tuşu çalışmıyordu, bu yüzden
ve sürekli bozuluyordu.

163
00:09:14,926 --> 00:09:17,920
Formülleri tekrar tekrar girmem gerekti.

164
00:09:18,240 --> 00:09:22,216
Bir sonraki gün sınıfta, elimi kaldırdım;
hoca beni çağırdı ve örnek olayı sundum.

165
00:09:22,240 --> 00:09:25,816
Beş yıllık tahminleri hesaplamıştım.
Bütün farklı senaryoları hazırlamıştım.

166
00:09:25,840 --> 00:09:29,520
Sunumdan mükemmel bir sonuç aldım.
VisiCalc faydalı olmuştu bile.


167
00:09:30,160 --> 00:09:32,760
Profesör, "Bunu nasıl yaptın?" dedi.

168
00:09:33,469 --> 00:09:36,136
Tabi ben ona gizli programımızdan 
bahsetmek istemedim.

169
00:09:36,160 --> 00:09:37,680
(Gülüşmeler)

170
00:09:38,200 --> 00:09:40,056
Dedim ki: "Bunu ve şunu aldım,

171
00:09:40,080 --> 00:09:42,176
sonra bununla çarptım 
ve bundan çıkardım."

172
00:09:42,200 --> 00:09:44,296
"Peki neden bir oran kullanmadın?" dedi.

173
00:09:44,320 --> 00:09:47,336
"Hah! Bir oran mı --
bunun kadar kesin olamazdı." dedim.

174
00:09:47,360 --> 00:09:50,206
Ama "Bölme henüz çalışmıyor." demedim.

175
00:09:50,206 --> 00:09:52,766
(Gülüşmeler)

176
00:09:53,080 --> 00:09:56,790
Sonunda halka sunmak için VisiCalc'ı

177
00:09:56,790 --> 00:09:58,800
yeterince hazır etmiştik.

178
00:09:59,020 --> 00:10:01,416
Babam, pazarlama aracı olarak
kullanabilmemiz için

179
00:10:01,440 --> 00:10:03,440
bir örnek tanıtım kartı basmıştı.

180
00:10:03,910 --> 00:10:10,056
Haziran 1979'da yayıncımız
VisiCalc'ı New York'ta

181
00:10:10,080 --> 00:10:14,340
büyük Ulusal Bilgisayar Konferansında 
küçük bir stantta dünyaya duyurdu.

182
00:10:14,800 --> 00:10:18,960
The New York Times konferans hakkında
komik bir makale yayınladı.

183
00:10:19,190 --> 00:10:21,840
"Makinalar sanki 
bir dini ayin gibi işliyor...

184
00:10:21,840 --> 00:10:23,351
Hatta inananlar toplanırken,

185
00:10:23,365 --> 00:10:26,601
Coliseum yazılı odadaki ressamlar
bu tapınağa bir şeyler ekliyorlar,

186
00:10:26,601 --> 00:10:29,656
dikkatlice sarı üstüne siyah renkle
kocaman 'VISICALC' yazıyorlar.

187
00:10:29,680 --> 00:10:31,496
Selam sana ey VISICALC!"

188
00:10:31,520 --> 00:10:35,096
New York Times:
"Selam sana ey VISICALC!"

189
00:10:35,120 --> 00:10:36,616
(Gülüşmeler)

190
00:10:36,640 --> 00:10:40,896
Bu yaklaşık iki yıl kadar popüler
iş dünyası yayınlarında

191
00:10:40,920 --> 00:10:44,816
elektronik çizelgeden son bahsedilişiydi.

192
00:10:44,840 --> 00:10:46,976
Çoğu insan bunu hâlâ anlamadı.

193
00:10:47,000 --> 00:10:48,200
Fakat bazıları anladı.

194
00:10:48,920 --> 00:10:53,120
Ekim 1979'da VisiCalc'ı 
pazarlamaya başladık.

195
00:10:53,880 --> 00:10:56,696
Bunun gibi paketlere kondu.

196
00:10:56,720 --> 00:10:59,200
Apple II'de çalışan bunun gibi 
gözüküyordu.

197
00:10:59,470 --> 00:11:02,170
Ve geri kalan kısmı, derler ya,
sadece bir hikaye.

198
00:11:02,220 --> 00:11:04,456
Şimdi bu hikayeye daha çok 
eklenecek şey var.

199
00:11:04,480 --> 00:11:06,566
Fakat artık bir dahaki sefere.

200
00:11:06,566 --> 00:11:08,800
Harvard'ın hatırladığı bir şey var.

201
00:11:09,400 --> 00:11:10,890
Bu işte o sınıf.

202
00:11:11,090 --> 00:11:14,680
Onlar orada olanları ölümsüzleştirmek için
bir tabela astılar.

203
00:11:15,640 --> 00:11:18,040
(Alkışlar)

204
00:11:24,400 --> 00:11:27,336
Fakat bu aynı zamanda bir hatırlatıcı 
vazifesi görüyor:

205
00:11:27,360 --> 00:11:32,856
Sen de kendi özyaşantını, 
yeteneklerini ve ihtiyaçlarını al

206
00:11:32,880 --> 00:11:38,136
ve önemli problemleri çözmek 
ve keşfetmek için prototipler yap

207
00:11:38,160 --> 00:11:40,590
ve bu yolla, dünyayı değiştir.

208
00:11:41,040 --> 00:11:42,256
Teşekkür ederim.

209
00:11:42,280 --> 00:11:43,800
(Alkışlar)