WEBVTT

00:00:00.840 --> 00:00:02.096
Ik ben een schilder.

00:00:02.120 --> 00:00:04.696
Ik maak grootschalige figuratieve werken;

00:00:04.720 --> 00:00:06.120
ik schilder mensen,

00:00:06.840 --> 00:00:08.039
op deze manier.

00:00:08.840 --> 00:00:11.596
Maar vanavond
vertel ik jullie iets persoonlijks

00:00:11.596 --> 00:00:14.710
dat zowel mijn werk
als mijn perspectief veranderde.

00:00:15.420 --> 00:00:17.216
Het is iets wat we allemaal doormaken

00:00:17.240 --> 00:00:20.840
en ik hoop dat mijn ervaring 
waardevol kan zijn voor iemand anders.

NOTE Paragraph

00:00:22.520 --> 00:00:26.096
Ik schets even wie ik ben:
ik groeide op als de jongste van acht.

00:00:26.120 --> 00:00:28.296
Ja, een gezin met acht kinderen.

00:00:28.320 --> 00:00:30.656
Ik heb zes oudere broers en een zus.

00:00:30.680 --> 00:00:32.880
Om je een idee te geven hoe dat is:

00:00:33.720 --> 00:00:35.736
als we op vakantie gingen,

00:00:35.760 --> 00:00:37.456
dan namen we onze bus.

NOTE Paragraph

00:00:38.280 --> 00:00:39.480
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:00:40.920 --> 00:00:43.656
Mijn supermama reed van hot naar her

00:00:43.680 --> 00:00:46.416
voor onze naschoolse activiteiten --

00:00:46.440 --> 00:00:47.640
niet met de bus.

00:00:48.920 --> 00:00:50.640
We hadden ook een gewone auto.

00:00:51.920 --> 00:00:53.736
Ze bracht naar me kunstlessen,

00:00:53.760 --> 00:00:55.016
en niet eentje of twee.

00:00:55.040 --> 00:00:57.970
Ze bracht me naar elke kunstles
die er maar was,

00:00:57.970 --> 00:01:00.310
van mijn 8e tot mijn 16e,

00:01:00.310 --> 00:01:02.280
want dat was het enige wat ik wilde doen.

00:01:02.760 --> 00:01:05.400
Ze deed zelfs samen met mij
een cursus in New York City.

NOTE Paragraph

00:01:06.040 --> 00:01:09.736
Als de jongste van acht leerde ik 
enkele overlevingsvaardigheden.

00:01:09.760 --> 00:01:11.296
Regel nummer één:

00:01:11.320 --> 00:01:14.280
zorg ervoor dat je grote broer 
je niks doms ziet doen.

00:01:15.600 --> 00:01:18.096
Dus leerde ik stil en netjes te zijn,

00:01:18.120 --> 00:01:20.760
volgde ik braaf de regels
en liep ik in de pas.

NOTE Paragraph

00:01:21.520 --> 00:01:24.616
Maar als ik schilderde, 
dan bepaalde ik de regels.

00:01:24.640 --> 00:01:26.280
Dat was mijn eigen wereld.

00:01:27.560 --> 00:01:31.240
Toen ik 14 was, wist ik zeker 
dat ik een kunstenaar wilde zijn.

00:01:31.880 --> 00:01:35.370
Ik zou geld verdienen als serveerster
om het schilderen te financieren.

00:01:36.220 --> 00:01:37.866
En dus bleef ik mezelf verfijnen.

00:01:37.930 --> 00:01:41.026
Ik ging naar de universiteit,
werd Meester in de Schone Kunsten

00:01:41.060 --> 00:01:43.886
en bij mijn eerste solotentoonstelling
vroeg mijn broer me:

00:01:43.910 --> 00:01:46.776
"Wat beteken die rode stippen
naast je werken?"

00:01:46.800 --> 00:01:48.800
Niemand was meer verrast dan ik.

00:01:49.330 --> 00:01:52.016
De rode stippen betekenden 
dat de werken verkocht waren

00:01:52.040 --> 00:01:54.136
en dat ik mijn huur zou kunnen betalen

00:01:54.160 --> 00:01:55.480
met schilderen.

00:01:56.040 --> 00:01:59.376
Mijn flat had maar vier stopcontacten

00:01:59.400 --> 00:02:02.696
en ik kon de microgolfoven
en de toaster niet tegelijk gebruiken,

00:02:02.720 --> 00:02:04.960
maar toch, ik kon mijn huur betalen.

00:02:05.480 --> 00:02:06.680
Daar was ik heel blij om.

NOTE Paragraph

00:02:08.000 --> 00:02:10.120
Dit is een werk van in die periode.

00:02:11.400 --> 00:02:13.536
Alles moest zo realistisch mogelijk zijn.

00:02:13.560 --> 00:02:15.960
Het moest specifiek en geloofwaardig zijn.

00:02:17.400 --> 00:02:21.720
Hier was ik alleen met mezelf
en had ik volledige controle.

NOTE Paragraph

00:02:23.680 --> 00:02:27.376
Vanaf toen heb ik een carrière opgebouwd
met schilderen van mensen en water.

00:02:27.400 --> 00:02:31.416
Badkuipen en douches vormden
de perfecte afgebakende locaties,

00:02:31.440 --> 00:02:33.176
intiem en privé,

00:02:33.200 --> 00:02:37.416
en het water vormde een complexe uitdaging
waarmee ik een tiental jaren zoet was.

00:02:37.440 --> 00:02:39.976
Ik maakte ongeveer 200 van deze werken;

00:02:40.000 --> 00:02:42.230
sommige twee tot tweeënhalve meter groot,

00:02:42.230 --> 00:02:43.230
zoals deze.

00:02:44.240 --> 00:02:48.736
Hiervoor deed ik bloem in het badwater 
zodat het troebel werd

00:02:48.760 --> 00:02:51.736
en goot ik bakolie op het wateroppervlak

00:02:51.760 --> 00:02:53.096
en zwierde er een meisje in,

00:02:53.120 --> 00:02:55.886
en toen ik het uitlichtte was het zo mooi

00:02:55.900 --> 00:02:58.040
dat ik niet kon wachten 
om het te schilderen.

00:02:58.080 --> 00:03:01.760
Ik werd gedreven door een soort
impulsieve nieuwsgierigheid,

00:03:02.340 --> 00:03:04.676
steeds op zoek naar iets nieuws 
om toe te voegen:

00:03:04.710 --> 00:03:06.480
vinyl, stoom, glas.

00:03:07.000 --> 00:03:10.776
Op een keer deed ik een hoop Vaseline
op mijn hoofd en haren,

00:03:10.800 --> 00:03:12.800
gewoon om te zien wat het effect zou zijn.

00:03:13.200 --> 00:03:14.416
Probeer dat niet zelf.

NOTE Paragraph

00:03:14.440 --> 00:03:15.880
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:03:18.120 --> 00:03:19.816
Alles ging goed.

00:03:19.840 --> 00:03:21.120
Ik vond stilaan mijn weg.

00:03:21.600 --> 00:03:23.776
Ik was gretig en gemotiveerd

00:03:23.800 --> 00:03:25.280
en omgeven door kunstenaars,

00:03:25.880 --> 00:03:27.880
aanwezig op elke opening en elk evenement.

00:03:28.320 --> 00:03:31.216
Ik oogstte wat succes en kreeg erkenning

00:03:31.240 --> 00:03:34.600
en ik verhuisde naar een flat
met meer dan vier stopcontacten.

00:03:36.280 --> 00:03:38.136
Mijn moeder en ik bleven erg laat op;

00:03:38.160 --> 00:03:41.296
we bespraken onze nieuwste ideeën
en inspireerden elkaar.

00:03:41.320 --> 00:03:43.040
Zij maakte fraai aardewerk.

NOTE Paragraph

00:03:44.960 --> 00:03:47.416
Mijn vriend Bo maakte een schilderij

00:03:47.440 --> 00:03:49.816
van zijn vrouw en mij, 
dansend in de oceaan,

00:03:49.840 --> 00:03:51.507
en hij noemde het 'De Lichtjaren'.

00:03:51.960 --> 00:03:54.576
Toen ik hem vroeg
wat dat betekende, zei hij:

00:03:54.600 --> 00:03:58.160
"Dat is moment dat je volwassen wordt,
niet langer een kind bent,

00:03:58.960 --> 00:04:02.440
maar nog niet gebukt gaat onder 
de verantwoordelijkheden van het leven."

00:04:03.000 --> 00:04:04.720
En dat waren het: lichte jaren.

NOTE Paragraph

00:04:06.560 --> 00:04:08.536
Op 8 oktober 2011

00:04:08.560 --> 00:04:10.616
eindigden die lichte jaren.

00:04:10.640 --> 00:04:12.880
Er werd longkanker
vastgesteld bij mijn moeder.

00:04:15.000 --> 00:04:18.230
Het was al uitgezaaid naar haar botten
en het zat in haar hersenen.

00:04:18.680 --> 00:04:20.935
Toen ze me dat vertelde,
viel ik op mijn knieën.

00:04:20.959 --> 00:04:22.200
Ik werd compleet gek.

00:04:23.460 --> 00:04:26.466
En toen ik mezelf terug beheerste
en naar haar keek, besefte ik:

00:04:26.490 --> 00:04:27.626
dit gaat niet over mij.

00:04:27.650 --> 00:04:29.690
Ik moet uitzoeken hoe ik haar kan helpen.

00:04:31.000 --> 00:04:32.416
Mijn vader is arts,

00:04:32.440 --> 00:04:36.016
dus we hadden het grote voordeel
dat hij de leiding nam

00:04:36.040 --> 00:04:38.200
en hij zorgde echt heel goed voor haar.

00:04:38.720 --> 00:04:41.496
Maar ook ik wilde alles doen
wat ik kon om haar te helpen,

00:04:41.520 --> 00:04:44.096
dus ik was bereid alles te proberen.

00:04:44.120 --> 00:04:45.320
Dat waren we allemaal.

00:04:45.720 --> 00:04:47.656
Ik onderzocht alternatieve medicijnen,

00:04:47.680 --> 00:04:50.760
diëten, sapkuren, acupunctuur.

00:04:51.600 --> 00:04:52.976
Uiteindelijk vroeg ik haar:

00:04:53.000 --> 00:04:54.600
"Is dit wat je wil dat ik doe?"

00:04:55.280 --> 00:04:56.520
En ze zei: "Neen."

00:04:57.360 --> 00:05:00.480
Ze zei: "Spaar jezelf.
Ik zal jou later nog nodig hebben."

NOTE Paragraph

00:05:04.160 --> 00:05:05.896
Ze wist wat er aan de hand was

00:05:05.920 --> 00:05:07.336
en ze wist wat de dokters

00:05:07.360 --> 00:05:09.856
en de experten
en het internet niet wisten:

00:05:09.880 --> 00:05:11.840
ze wist hoe ze dit wilde doormaken.

00:05:12.600 --> 00:05:14.290
Ik moest er haar gewoon om vragen.

00:05:15.560 --> 00:05:18.116
Ik besefte dat als ik zou proberen
het beter te maken,

00:05:18.140 --> 00:05:19.430
dat ik het zou missen.

00:05:20.260 --> 00:05:22.166
Dus bracht ik gewoon tijd met haar door,

00:05:22.180 --> 00:05:24.480
hoe dan ook en op elk mogelijk moment,

00:05:25.310 --> 00:05:27.120
zodat ik echt naar haar kon luisteren.

00:05:28.320 --> 00:05:32.360
Als ik voorheen opstandig was,
dan was ik nu onderdanig;

00:05:33.200 --> 00:05:35.816
ik probeerde me neer te leggen
bij het onvermijdbare

00:05:35.840 --> 00:05:38.400
en gewoon aan haar zij te staan.

00:05:39.760 --> 00:05:40.960
De tijd vertraagde

00:05:41.840 --> 00:05:43.360
en de datum werd onbelangrijk.

NOTE Paragraph

00:05:45.000 --> 00:05:46.480
We creëerden een routine.

00:05:47.440 --> 00:05:50.870
Heel vroeg in de ochtend kroop ik
bij haar in bed en sliep ik naast haar.

00:05:51.050 --> 00:05:52.856
Mijn broer kwam langs voor het ontbijt

00:05:52.880 --> 00:05:55.746
en we waren altijd blij
als we zijn auto op de oprit hoorden.

00:05:55.780 --> 00:05:58.440
Dan hielp ik haar uit bed, 
nam haar beide handen

00:05:59.200 --> 00:06:01.120
en zo wandelden we samen naar de keuken.

00:06:02.888 --> 00:06:06.520
Ze had een gigantische zelfgemaakte mok
waaruit ze graag haar koffie dronk

00:06:07.800 --> 00:06:09.960
en ze hield van Iers
sodabrood als ontbijt.

00:06:11.600 --> 00:06:12.976
Daarna kwam het douchen

00:06:13.000 --> 00:06:14.256
en daar was ze dol op.

00:06:14.280 --> 00:06:15.816
Ze hield van het warme water,

00:06:15.840 --> 00:06:18.890
dus maakte ik dit
zo aangenaam mogelijk voor haar,

00:06:19.410 --> 00:06:20.800
als in een wellnesscomplex.

00:06:21.360 --> 00:06:23.096
Soms kwam mijn zus helpen.

00:06:23.120 --> 00:06:27.460
We hielden warme handdoeken
en haar slippers voor haar klaar,

00:06:27.470 --> 00:06:29.830
zodat ze het geen seconde koud zou hebben.

00:06:30.920 --> 00:06:32.200
Ik droogde haar haren.

00:06:33.200 --> 00:06:36.056
Mijn broers kwamen 's avonds
met hun kinderen

00:06:36.080 --> 00:06:38.100
en dat was het hoogtepunt van haar dag.

NOTE Paragraph

00:06:39.080 --> 00:06:41.400
Na een tijdje had ze een rolstoel nodig

00:06:42.080 --> 00:06:43.776
en verloor ze haar eetlust

00:06:43.800 --> 00:06:48.960
en gebruikte ze het allerkleinste kopje
om haar koffie uit te drinken.

00:06:50.900 --> 00:06:52.976
Ik kon niet meer alleen voor haar zorgen,

00:06:53.000 --> 00:06:55.910
dus namen we iemand in dienst
om me te helpen haar te douchen.

NOTE Paragraph

00:06:56.440 --> 00:07:00.966
Deze simpele dagelijkse activiteiten
werden ons heilige ritueel.

00:07:01.920 --> 00:07:05.146
En we herhaalden ze dag na dag
terwijl de kanker groeide.

00:07:05.560 --> 00:07:07.696
Het maakte ons nederig
en het was pijnlijk,

00:07:07.720 --> 00:07:10.720
maar ook precies zoals ik het wilde.

00:07:12.000 --> 00:07:14.670
We noemden deze periode
'de prachtige verschrikking'.

NOTE Paragraph

00:07:16.280 --> 00:07:19.976
Ze stierf op 26 oktober 2012.

00:07:20.000 --> 00:07:23.680
Een jaar en drie weken na haar diagnose.

00:07:24.760 --> 00:07:25.960
Ze was weg.

00:07:29.520 --> 00:07:31.496
Mijn broers, zus, mijn vader en ik --

00:07:31.520 --> 00:07:35.120
het ondersteunen en de zorgzaamheid
bracht ons samen.

00:07:35.903 --> 00:07:37.856
Het was alsof onze hele gezinsdynamiek

00:07:37.880 --> 00:07:39.776
en al onze gevestigde rollen vervielen

00:07:39.810 --> 00:07:42.866
en we allemaal samen bestonden
in een soort ongekendheid,

00:07:42.890 --> 00:07:44.496
verenigd door hetzelfde gevoel

00:07:44.520 --> 00:07:46.000
en zorgdragend voor elkaar.

00:07:47.640 --> 00:07:49.920
Ik ben zo dankbaar dat ik hen heb.

NOTE Paragraph

00:07:53.160 --> 00:07:56.776
Ik ben het gros van mijn tijd alleen,
aan het werk in een studio,

00:07:56.800 --> 00:07:59.656
en ik wist niet dat zulke verbondenheid

00:07:59.680 --> 00:08:02.616
zo belangrijk kon zijn, zo heilzaam.

00:08:02.640 --> 00:08:04.440
Dat was het belangrijkste.

00:08:05.980 --> 00:08:07.650
Het was wat ik altijd gewild had.

NOTE Paragraph

00:08:09.160 --> 00:08:13.920
Na de begrafenis was het tijd
om opnieuw de studio in te duiken.

NOTE Paragraph

00:08:15.600 --> 00:08:18.416
Ik laadde mijn auto
en reed terug naar Brooklyn.

00:08:18.440 --> 00:08:21.580
En schilderen is wat ik altijd al deed,
dus deed ik dat nu ook.

00:08:22.400 --> 00:08:23.890
En dit was wat er gebeurde.

00:08:27.120 --> 00:08:31.480
Het lijkt wel een verlossing
van alles wat in mij aan diggelen viel.

00:08:33.919 --> 00:08:38.895
Die uiterst zorgvuldig
samengestelde veilige plek

00:08:38.919 --> 00:08:41.856
die ik in al mijn andere werken schiep,

00:08:41.880 --> 00:08:43.135
die bestond niet.

00:08:43.159 --> 00:08:44.360
Het klopte niet.

00:08:45.280 --> 00:08:48.080
En ik was bang, want ik wilde
niet meer schilderen.

NOTE Paragraph

00:08:51.120 --> 00:08:52.576
Dus trok ik het bos in.

00:08:52.600 --> 00:08:56.216
Ik dacht: ik probeer dat eens. 
Naar buiten trekken.

00:08:56.240 --> 00:09:00.056
Ik nam mijn verven
en ik was geen landschapsschilder --

00:09:00.080 --> 00:09:02.796
ik was eigenlijk niet echt
een bepaald type schilder --

00:09:02.820 --> 00:09:04.937
dus er was geen verkleefdheid,
geen verwachting,

00:09:05.240 --> 00:09:08.296
en daardoor kon ik onbesuisd
en vrij werken.

00:09:08.320 --> 00:09:12.416
Ik liet zelfs zo'n nat schilderij 
een hele nacht buiten staan,

00:09:13.000 --> 00:09:16.176
naast een lamp in het bos.

00:09:16.200 --> 00:09:19.160
Tegen de ochtend zat het vol insecten.

00:09:20.240 --> 00:09:23.136
Maar ik maalde er niet om.
Het gaf niks. Het maakte niet uit.

00:09:23.160 --> 00:09:25.636
Ik nam al die schilderijen
terug mee naar mijn studio

00:09:25.670 --> 00:09:28.216
en schraapte ze af, kerfde erin

00:09:28.240 --> 00:09:30.736
en goot er verfverdunner overheen,

00:09:30.760 --> 00:09:33.056
voegde nog meer verf toe, tekende erop.

00:09:33.080 --> 00:09:34.280
Ik had geen plan,

00:09:35.320 --> 00:09:37.360
maar ik zag wat er aan het gebeuren was.

NOTE Paragraph

00:09:38.680 --> 00:09:40.725
Dit is het schilderij met al die insecten.

00:09:41.500 --> 00:09:44.496
Het was niet mijn bedoeling
om een echte ruimte weer te geven.

00:09:44.530 --> 00:09:48.576
Het waren de chaos en de imperfectie
die me fascineerden.

00:09:48.600 --> 00:09:50.280
En er begon iets te gebeuren.

00:09:51.680 --> 00:09:53.160
Ik werd opnieuw nieuwsgierig.

00:09:54.320 --> 00:09:56.520
Dit is er nog eentje uit het bos.

NOTE Paragraph

00:09:58.320 --> 00:10:00.136
Er wrong wel iets nu.

00:10:00.160 --> 00:10:03.136
Ik kon de verf niet controleren
zoals ik dat voordien deed.

00:10:03.206 --> 00:10:06.136
Het ging erom te impliceren
en te suggereren,

00:10:06.160 --> 00:10:08.880
niet uit te leggen of te beschrijven.

00:10:09.760 --> 00:10:14.016
En dat imperfecte, chaotische,
turbulente oppervlak

00:10:14.040 --> 00:10:15.840
vertelde het verhaal.

00:10:18.240 --> 00:10:21.440
Ik werd weer net zo benieuwd
als toen ik student was.

NOTE Paragraph

00:10:22.000 --> 00:10:26.096
Dus vervolgens wilde ik figuren toevoegen
aan de schilderijen, mensen.

00:10:26.120 --> 00:10:27.896
En ik hield van die nieuwe omgeving,

00:10:27.920 --> 00:10:32.200
dus ik wilde én mensen én die atmosfeer.

00:10:33.370 --> 00:10:36.126
Toen ik een plotse ingeving kreeg
over hoe ik dit kon doen,

00:10:36.150 --> 00:10:38.696
voelde ik me misselijk en duizelig;

00:10:38.720 --> 00:10:41.576
gewoon de adrenaline waarschijnlijk,

00:10:41.600 --> 00:10:44.536
maar voor mij is dat een heel goed teken.

NOTE Paragraph

00:10:44.560 --> 00:10:47.696
Ik wil jullie nu laten zien
waar ik mee bezig ben geweest.

00:10:47.720 --> 00:10:50.140
Het is iets dat ik nog niet getoond heb

00:10:50.140 --> 00:10:53.170
en het is een beetje een preview
van mijn aankomende exhibitie,

00:10:53.170 --> 00:10:55.190
van wat ik tot nu toe heb.

00:10:56.280 --> 00:10:57.960
Expansieve ruimte

00:10:59.000 --> 00:11:01.080
in plaats van de geïsoleerde badkuip.

00:11:01.480 --> 00:11:03.640
Ik ga naar buiten, niet naar binnen.

00:11:05.480 --> 00:11:06.680
Ik laat de controle los,

00:11:07.880 --> 00:11:09.896
geniet van de imperfecties,

00:11:09.920 --> 00:11:11.120
ik laat de ...

00:11:12.160 --> 00:11:13.840
ik laat de imperfecties toe.

00:11:15.680 --> 00:11:17.336
En in die imperfectie

00:11:17.360 --> 00:11:19.256
schemert een kwetsbaarheid door.

00:11:19.280 --> 00:11:23.440
Ik voelde mijn diepste intentie,
dat wat voor mij het belangrijkst is,

00:11:26.000 --> 00:11:27.200
die menselijke connectie

00:11:28.400 --> 00:11:32.320
die kan ontstaan in een ruimte
waar er geen weerstand of controle is.

00:11:33.560 --> 00:11:35.275
Daar wil ik schilderijen over maken.

NOTE Paragraph

00:11:38.280 --> 00:11:40.010
Dit is wat ik hier van leerde:

00:11:41.130 --> 00:11:44.370
we zullen allemaal te maken krijgen
met grote verliezen in ons leven,

00:11:45.000 --> 00:11:47.056
misschien een job of een carrière,

00:11:47.080 --> 00:11:50.360
relaties, liefde, onze jeugdigheid.

00:11:51.520 --> 00:11:53.736
We zullen onze gezondheid verliezen

00:11:53.760 --> 00:11:55.130
en mensen die we graag zien.

00:11:56.240 --> 00:11:58.656
Op dat soort verlies hebben we geen grip.

00:11:58.680 --> 00:11:59.880
Het is onvoorspelbaar

00:12:00.720 --> 00:12:02.320
en dwingt ons op de knieën.

00:12:03.520 --> 00:12:05.520
En ik zeg: laat het toe.

00:12:06.840 --> 00:12:09.400
Val op je knieën. Wees nederig.

00:12:10.920 --> 00:12:12.640
Probeer niet om het te veranderen

00:12:13.280 --> 00:12:14.960
of om het anders te willen.

00:12:15.440 --> 00:12:16.800
Het is gewoon zo.

00:12:19.160 --> 00:12:20.616
En dan is er ruimte.

00:12:20.630 --> 00:12:23.696
Voel je kwetsbaarheid in die ruimte,

00:12:23.730 --> 00:12:25.536
dat wat voor jou het belangrijkst is,

00:12:25.560 --> 00:12:27.240
je diepste intentie.

00:12:28.640 --> 00:12:30.410
Wees nieuwsgierig om je te verbinden

00:12:31.600 --> 00:12:34.720
met wat en wie hier echt aanwezig is,

00:12:35.440 --> 00:12:37.240
wakker en levendig.

00:12:38.120 --> 00:12:39.600
Dat is wat ieder van ons wil.

NOTE Paragraph

00:12:40.800 --> 00:12:43.920
Laat ons de kans grijpen
om schoonheid te vinden

00:12:44.720 --> 00:12:47.680
in het ongekende, het onvoorspelbare;

00:12:48.760 --> 00:12:50.270
zelfs in het verschrikkelijke.

NOTE Paragraph

00:12:51.320 --> 00:12:52.536
Dankjewel.

NOTE Paragraph

00:12:52.560 --> 00:12:55.639
(Applaus)