1
00:00:06,792 --> 00:00:10,501
Con người có những quyền gì, và những
quyền đó tới từ đâu?

2
00:00:10,501 --> 00:00:14,310
Ai có quyền thực hiện những quyết định cho
người khác và nhờ quyền lực nào?

3
00:00:14,310 --> 00:00:19,209
Và bằng cách nào ta có thể tổ chức xã hội
để đáp ứng nhu cầu của người dân?

4
00:00:19,209 --> 00:00:21,868
Những câu hỏi này thách thức 
cả một quốc gia

5
00:00:21,868 --> 00:00:25,019
trong thời kì bùng nổ của 
cuộc Cách mạng Pháp.

6
00:00:25,019 --> 00:00:27,409
Tới cuối thế kỉ 18,

7
00:00:27,409 --> 00:00:31,441
châu Âu đã trải qua một cuộc thay đổi sâu
sắc về trí tuệ và văn hóa

8
00:00:31,441 --> 00:00:33,800
được biết đến như thời kì Khai sáng.

9
00:00:33,800 --> 00:00:37,409
Các triết gia và nghệ sĩ đề cao
lí luận và tự do con người

10
00:00:37,409 --> 00:00:40,070
lên trên truyền thống và tôn giáo.

11
00:00:40,070 --> 00:00:42,830
Sự trỗi dậy của tầng lớp trung lưu
và tư liệu in ấn

12
00:00:42,830 --> 00:00:45,209
đã thúc đẩy nhận thức chính trị,

13
00:00:45,209 --> 00:00:48,749
và cuộc Cách mạng Mỹ đã chuyển từ một
thuộc địa của Anh

14
00:00:48,749 --> 00:00:51,450
thành một nước cộng hòa độc lập.

15
00:00:51,450 --> 00:00:55,259
Tuy nhiên Pháp, một trong những quốc gia
lớn và giàu có nhất châu Âu

16
00:00:55,259 --> 00:00:59,969
vẫn bị cai trị bởi một chính quyền cổ hủ
với ba tầng lớp xã hội cố định

17
00:00:59,969 --> 00:01:02,052
được gọi là các Đẳng cấp.

18
00:01:02,052 --> 00:01:06,769
Nhà vua đương trị Louis XVI gây dựng
quyền lực dựa trên thuyết chuyên chế

19
00:01:06,769 --> 00:01:11,040
và trao những đặc quyền cho Đẳng cấp
Thứ nhất và Thứ hai,

20
00:01:11,040 --> 00:01:13,781
đó là tăng lữ và quý tộc.

21
00:01:13,781 --> 00:01:17,021
Đẳng cấp Thứ ba gồm các thương gia trung
lưu và thợ thủ công,

22
00:01:17,021 --> 00:01:21,390
cùng hơn 20 triệu nông dân có
ít quyền lực hơn rất nhiều

23
00:01:21,390 --> 00:01:24,461
và họ là những người duy nhất
phải đóng thuế,

24
00:01:24,461 --> 00:01:28,632
không chỉ cho nhà vua, mà còn
cho các Đẳng cấp khác.

25
00:01:28,632 --> 00:01:30,013
Trong những năm mất mùa.

26
00:01:30,013 --> 00:01:33,370
tô thuế có thể làm nông dân
gần như trắng tay

27
00:01:33,370 --> 00:01:39,190
trong khi nhà vua và quý tộc sống xa xỉ
bằng sự giàu có mà họ giành được.

28
00:01:39,190 --> 00:01:43,272
Nhưng khi Pháp chìm trong nợ nần do
viện trợ cho Cách mạng Mỹ

29
00:01:43,272 --> 00:01:45,680
và chiến tranh kéo dài với Anh,

30
00:01:45,680 --> 00:01:47,542
cần có những thay đổi.

31
00:01:47,542 --> 00:01:50,767
Vua Louis chỉ định bộ trưởng
tài chính Jacques Necker,

32
00:01:50,767 --> 00:01:52,381
người đã đề xuất cải cách thuế

33
00:01:52,381 --> 00:01:57,432
và giành được sự ủng hộ của quần chúng
bằng cách công khai chi tiêu ngân sách.

34
00:01:57,432 --> 00:02:00,713
Nhưng các cố vấn của nhà vua phản đối
quyết liệt đề nghị này.

35
00:02:00,713 --> 00:02:05,132
Cực kì mong muốn tìm giải pháp, nhà vua đã 
cho họp Hội nghị ba Đẳng cấp,

36
00:02:05,132 --> 00:02:07,902
một nhóm các đại biểu 
của ba Đẳng cấp,

37
00:02:07,902 --> 00:02:12,091
lần đầu tiên trong 175 năm.

38
00:02:12,091 --> 00:02:16,583
Mặc dù Đẳng cấp Thứ ba đại diện cho
98% dân số Pháp,

39
00:02:16,583 --> 00:02:20,102
phiếu bầu của họ chỉ ngang hàng với
phiếu bầu của các Đẳng cấp khác.

40
00:02:20,102 --> 00:02:25,462
Và không bất ngờ khi cả hai giai cấp đứng
đầu đều mong muốn giữ lại các đặc quyền.

41
00:02:25,462 --> 00:02:28,021
Nhận ra rằng họ không thể
được đối xử công bằng,

42
00:02:28,021 --> 00:02:29,913
Đẳng cấp Thứ ba tan rã,

43
00:02:29,913 --> 00:02:32,003
tự xưng họ là Hội đồng Dân tộc,

44
00:02:32,003 --> 00:02:37,503
và đề nghị được soạn một bản hiến pháp
mới mà không cần tới các Đẳng cấp khác.

45
00:02:37,503 --> 00:02:39,972
Vua Louis ra lệnh cho Đẳng cấp 
Thứ nhất và Thứ hai

46
00:02:39,972 --> 00:02:41,782
họp với Hội đồng Dân tộc,

47
00:02:41,782 --> 00:02:45,912
nhưng đồng thời cách chức Necker, vị
bộ trưởng tài chính được yêu mến.

48
00:02:45,912 --> 00:02:48,833
Để đáp trả, hàng nghìn người dân
Paris tức giận

49
00:02:48,833 --> 00:02:53,183
hợp sức cùng quân lính đồng lòng
tấn công nhà tù Bastille,

50
00:02:53,183 --> 00:02:57,447
một biểu tượng của sức mạnh hoàng gia
và một nhà chứa vũ khí lớn.

51
00:02:57,447 --> 00:03:00,103
Cuộc Cách mạng đã bắt đầu.

52
00:03:00,103 --> 00:03:02,385
Trong khi khởi nghĩa lan truyền
khắp đất nước,

53
00:03:02,385 --> 00:03:04,724
chế độ phong kiến bị loại bỏ.

54
00:03:04,724 --> 00:03:07,994
Tuyên ngôn của Hội đồng Dân tộc về
Nhân quyền và Dân quyền

55
00:03:07,994 --> 00:03:10,614
đã nêu ra một ý tưởng tiến bộ
so với thời đại -

56
00:03:10,614 --> 00:03:15,675
rằng quyền cá nhân và tự do là gốc
rễ đối với tự nhiên con người

57
00:03:15,675 --> 00:03:19,494
và chính quyền tồn tại chỉ
để bảo vệ chúng.

58
00:03:19,494 --> 00:03:22,775
Không còn các đặc quyền, nhiều nhà
quý tộc đã bỏ trốn ra nước ngoài,

59
00:03:22,775 --> 00:03:26,864
cầu xin các nguyên thủ ở đó xâm lược
Pháp và gìn giữ trật tự.

60
00:03:26,864 --> 00:03:30,694
Và trong khi Louis tiếp tục là biểu tượng
của nền quân chủ chuyên chế,

61
00:03:30,694 --> 00:03:32,984
ông lo sợ cho tương lai của mình.

62
00:03:32,984 --> 00:03:37,135
Năm 1791, ông cố gắng trốn khỏi
Pháp nhưng đã bị bắt.

63
00:03:37,135 --> 00:03:41,126
Cuộc bỏ trốn bất thành này đã làm tan vỡ
niềm tin của người dân vào nhà vua.

64
00:03:41,126 --> 00:03:45,405
Hoàng gia bị bắt giữ và nhà vua
bị kết tội phản quốc.

65
00:03:45,405 --> 00:03:46,586
Sau một phiên xử,

66
00:03:46,586 --> 00:03:49,917
nhà vua được tôn kính một thời
đã bị chém đầu công khai,

67
00:03:49,917 --> 00:03:53,416
đánh dấu chấm hết cho một
ngàn năm quân chủ

68
00:03:53,416 --> 00:03:59,175
và hoàn thiện sự ra đời nền cộng
hòa Pháp đầu tiên vào ngày 21/9,

69
00:03:59,175 --> 00:04:03,405
dưới khẩu hiệu,
"Tự do, Bình đẳng, Bác ái."

70
00:04:03,405 --> 00:04:04,638
Chín tháng sau,

71
00:04:04,638 --> 00:04:06,187
Hoàng hậu Marie Antoinette,

72
00:04:06,187 --> 00:04:09,217
một người ngoại quốc từ lâu
bị châm chọc là "Quý bà Thâm hụt"

73
00:04:09,217 --> 00:04:11,348
do sự hoang phí của mình,

74
00:04:11,348 --> 00:04:13,359
cũng bị xử tử.

75
00:04:13,359 --> 00:04:15,820
Nhưng cuộc Cách mạng không kết thúc ở đó.

76
00:04:15,820 --> 00:04:19,222
Một số lãnh đạo, không hài lòng
với việc chỉ thay đổi chính quyền,

77
00:04:19,222 --> 00:04:22,759
đã tìm cách thay đổi hoàn toàn xã hội Pháp --

78
00:04:22,759 --> 00:04:24,769
tôn giáo,
tên đường phố,

79
00:04:24,769 --> 00:04:26,216
thậm chí cả lịch của nó.

80
00:04:26,216 --> 00:04:28,086
Khi một số phần tử được hình thành,

81
00:04:28,086 --> 00:04:32,576
phái Jacobin cực đoan được lãnh đạo
bởi Maximilien Robespierre

82
00:04:32,576 --> 00:04:34,586
đã mở màn một Triều đại Khủng bố

83
00:04:34,586 --> 00:04:36,656
nhằm đàn áp những bất đồng nhỏ nhất,

84
00:04:36,656 --> 00:04:39,086
đã xử tử hơn 20,000 người

85
00:04:39,086 --> 00:04:41,776
trước khi chính phái này sụp đổ.

86
00:04:41,776 --> 00:04:45,797
Trong khi đó, Pháp phải chống lại
các nước quân chủ láng giềng

87
00:04:45,797 --> 00:04:49,586
có ý định đàn áp cuộc cách mạng
trước khi nó lan rộng.

88
00:04:49,586 --> 00:04:54,097
Trong cơn hỗn loạn, một vị tướng tên
Napoleon Bonaparte lên nắm quyền,

89
00:04:54,097 --> 00:04:59,487
trở thành Hoàng đế khi ông tuyên bố sẽ giữ
gìn những giá trị dân chủ của Cách mạng.

90
00:04:59,487 --> 00:05:02,867
Sau tất cả, cuộc Cách mạng đã
thấy ba quốc hội

91
00:05:02,867 --> 00:05:05,736
và năm chính quyền trong vòng 10 năm,

92
00:05:05,736 --> 00:05:09,517
theo sau là những thập kỉ của nền quân
chủ và các cuộc nổi dậy thay phiên nhau

93
00:05:09,517 --> 00:05:12,897
trước khi nền cộng hòa tiếp theo
thành lập năm 1871.

94
00:05:12,897 --> 00:05:15,796
Và khi chúng ta hoan nghênh
tư tưởng của Cách mạng Pháp,

95
00:05:15,796 --> 00:05:19,227
chúng ta vẫn đau đầu với những
vấn đề cơ bản tương tự

96
00:05:19,227 --> 00:05:21,488
những điều được nêu ra hai thế kỉ trước.