0:00:06.792,0:00:10.501
Con người có những quyền gì, và những[br]quyền đó tới từ đâu?

0:00:10.501,0:00:14.310
Ai có quyền thực hiện những quyết định cho[br]người khác và nhờ quyền lực nào?

0:00:14.310,0:00:19.209
Và bằng cách nào ta có thể tổ chức xã hội[br]để đáp ứng nhu cầu của người dân?

0:00:19.209,0:00:21.868
Những câu hỏi này thách thức [br]cả một quốc gia

0:00:21.868,0:00:25.019
trong thời kì bùng nổ của [br]cuộc Cách mạng Pháp.

0:00:25.019,0:00:27.409
Tới cuối thế kỉ 18,

0:00:27.409,0:00:31.441
châu Âu đã trải qua một cuộc thay đổi sâu[br]sắc về trí tuệ và văn hóa

0:00:31.441,0:00:33.800
được biết đến như thời kì Khai sáng.

0:00:33.800,0:00:37.409
Các triết gia và nghệ sĩ đề cao[br]lí luận và tự do con người

0:00:37.409,0:00:40.070
lên trên truyền thống và tôn giáo.

0:00:40.070,0:00:42.830
Sự trỗi dậy của tầng lớp trung lưu[br]và tư liệu in ấn

0:00:42.830,0:00:45.209
đã thúc đẩy nhận thức chính trị,

0:00:45.209,0:00:48.749
và cuộc Cách mạng Mỹ đã chuyển từ một[br]thuộc địa của Anh

0:00:48.749,0:00:51.450
thành một nước cộng hòa độc lập.

0:00:51.450,0:00:55.259
Tuy nhiên Pháp, một trong những quốc gia[br]lớn và giàu có nhất châu Âu

0:00:55.259,0:00:59.969
vẫn bị cai trị bởi một chính quyền cổ hủ[br]với ba tầng lớp xã hội cố định

0:00:59.969,0:01:02.052
được gọi là các Đẳng cấp.

0:01:02.052,0:01:06.769
Nhà vua đương trị Louis XVI gây dựng[br]quyền lực dựa trên thuyết chuyên chế

0:01:06.769,0:01:11.040
và trao những đặc quyền cho Đẳng cấp[br]Thứ nhất và Thứ hai,

0:01:11.040,0:01:13.781
đó là tăng lữ và quý tộc.

0:01:13.781,0:01:17.021
Đẳng cấp Thứ ba gồm các thương gia trung[br]lưu và thợ thủ công,

0:01:17.021,0:01:21.390
cùng hơn 20 triệu nông dân có[br]ít quyền lực hơn rất nhiều

0:01:21.390,0:01:24.461
và họ là những người duy nhất[br]phải đóng thuế,

0:01:24.461,0:01:28.632
không chỉ cho nhà vua, mà còn[br]cho các Đẳng cấp khác.

0:01:28.632,0:01:30.013
Trong những năm mất mùa.

0:01:30.013,0:01:33.370
tô thuế có thể làm nông dân[br]gần như trắng tay

0:01:33.370,0:01:39.190
trong khi nhà vua và quý tộc sống xa xỉ[br]bằng sự giàu có mà họ giành được.

0:01:39.190,0:01:43.272
Nhưng khi Pháp chìm trong nợ nần do[br]viện trợ cho Cách mạng Mỹ

0:01:43.272,0:01:45.680
và chiến tranh kéo dài với Anh,

0:01:45.680,0:01:47.542
cần có những thay đổi.

0:01:47.542,0:01:50.767
Vua Louis chỉ định bộ trưởng[br]tài chính Jacques Necker,

0:01:50.767,0:01:52.381
người đã đề xuất cải cách thuế

0:01:52.381,0:01:57.432
và giành được sự ủng hộ của quần chúng[br]bằng cách công khai chi tiêu ngân sách.

0:01:57.432,0:02:00.713
Nhưng các cố vấn của nhà vua phản đối[br]quyết liệt đề nghị này.

0:02:00.713,0:02:05.132
Cực kì mong muốn tìm giải pháp, nhà vua đã [br]cho họp Hội nghị ba Đẳng cấp,

0:02:05.132,0:02:07.902
một nhóm các đại biểu [br]của ba Đẳng cấp,

0:02:07.902,0:02:12.091
lần đầu tiên trong 175 năm.

0:02:12.091,0:02:16.583
Mặc dù Đẳng cấp Thứ ba đại diện cho[br]98% dân số Pháp,

0:02:16.583,0:02:20.102
phiếu bầu của họ chỉ ngang hàng với[br]phiếu bầu của các Đẳng cấp khác.

0:02:20.102,0:02:25.462
Và không bất ngờ khi cả hai giai cấp đứng[br]đầu đều mong muốn giữ lại các đặc quyền.

0:02:25.462,0:02:28.021
Nhận ra rằng họ không thể[br]được đối xử công bằng,

0:02:28.021,0:02:29.913
Đẳng cấp Thứ ba tan rã,

0:02:29.913,0:02:32.003
tự xưng họ là Hội đồng Dân tộc,

0:02:32.003,0:02:37.503
và đề nghị được soạn một bản hiến pháp[br]mới mà không cần tới các Đẳng cấp khác.

0:02:37.503,0:02:39.972
Vua Louis ra lệnh cho Đẳng cấp [br]Thứ nhất và Thứ hai

0:02:39.972,0:02:41.782
họp với Hội đồng Dân tộc,

0:02:41.782,0:02:45.912
nhưng đồng thời cách chức Necker, vị[br]bộ trưởng tài chính được yêu mến.

0:02:45.912,0:02:48.833
Để đáp trả, hàng nghìn người dân[br]Paris tức giận

0:02:48.833,0:02:53.183
hợp sức cùng quân lính đồng lòng[br]tấn công nhà tù Bastille,

0:02:53.183,0:02:57.447
một biểu tượng của sức mạnh hoàng gia[br]và một nhà chứa vũ khí lớn.

0:02:57.447,0:03:00.103
Cuộc Cách mạng đã bắt đầu.

0:03:00.103,0:03:02.385
Trong khi khởi nghĩa lan truyền[br]khắp đất nước,

0:03:02.385,0:03:04.724
chế độ phong kiến bị loại bỏ.

0:03:04.724,0:03:07.994
Tuyên ngôn của Hội đồng Dân tộc về[br]Nhân quyền và Dân quyền

0:03:07.994,0:03:10.614
đã nêu ra một ý tưởng tiến bộ[br]so với thời đại -

0:03:10.614,0:03:15.675
rằng quyền cá nhân và tự do là gốc[br]rễ đối với tự nhiên con người

0:03:15.675,0:03:19.494
và chính quyền tồn tại chỉ[br]để bảo vệ chúng.

0:03:19.494,0:03:22.775
Không còn các đặc quyền, nhiều nhà[br]quý tộc đã bỏ trốn ra nước ngoài,

0:03:22.775,0:03:26.864
cầu xin các nguyên thủ ở đó xâm lược[br]Pháp và gìn giữ trật tự.

0:03:26.864,0:03:30.694
Và trong khi Louis tiếp tục là biểu tượng[br]của nền quân chủ chuyên chế,

0:03:30.694,0:03:32.984
ông lo sợ cho tương lai của mình.

0:03:32.984,0:03:37.135
Năm 1791, ông cố gắng trốn khỏi[br]Pháp nhưng đã bị bắt.

0:03:37.135,0:03:41.126
Cuộc bỏ trốn bất thành này đã làm tan vỡ[br]niềm tin của người dân vào nhà vua.

0:03:41.126,0:03:45.405
Hoàng gia bị bắt giữ và nhà vua[br]bị kết tội phản quốc.

0:03:45.405,0:03:46.586
Sau một phiên xử,

0:03:46.586,0:03:49.917
nhà vua được tôn kính một thời[br]đã bị chém đầu công khai,

0:03:49.917,0:03:53.416
đánh dấu chấm hết cho một[br]ngàn năm quân chủ

0:03:53.416,0:03:59.175
và hoàn thiện sự ra đời nền cộng[br]hòa Pháp đầu tiên vào ngày 21/9,

0:03:59.175,0:04:03.405
dưới khẩu hiệu,[br]"Tự do, Bình đẳng, Bác ái."

0:04:03.405,0:04:04.638
Chín tháng sau,

0:04:04.638,0:04:06.187
Hoàng hậu Marie Antoinette,

0:04:06.187,0:04:09.217
một người ngoại quốc từ lâu[br]bị châm chọc là "Quý bà Thâm hụt"

0:04:09.217,0:04:11.348
do sự hoang phí của mình,

0:04:11.348,0:04:13.359
cũng bị xử tử.

0:04:13.359,0:04:15.820
Nhưng cuộc Cách mạng không kết thúc ở đó.

0:04:15.820,0:04:19.222
Một số lãnh đạo, không hài lòng[br]với việc chỉ thay đổi chính quyền,

0:04:19.222,0:04:22.759
đã tìm cách thay đổi hoàn toàn xã hội Pháp --

0:04:22.759,0:04:24.769
tôn giáo,[br]tên đường phố,

0:04:24.769,0:04:26.216
thậm chí cả lịch của nó.

0:04:26.216,0:04:28.086
Khi một số phần tử được hình thành,

0:04:28.086,0:04:32.576
phái Jacobin cực đoan được lãnh đạo[br]bởi Maximilien Robespierre

0:04:32.576,0:04:34.586
đã mở màn một Triều đại Khủng bố

0:04:34.586,0:04:36.656
nhằm đàn áp những bất đồng nhỏ nhất,

0:04:36.656,0:04:39.086
đã xử tử hơn 20,000 người

0:04:39.086,0:04:41.776
trước khi chính phái này sụp đổ.

0:04:41.776,0:04:45.797
Trong khi đó, Pháp phải chống lại[br]các nước quân chủ láng giềng

0:04:45.797,0:04:49.586
có ý định đàn áp cuộc cách mạng[br]trước khi nó lan rộng.

0:04:49.586,0:04:54.097
Trong cơn hỗn loạn, một vị tướng tên[br]Napoleon Bonaparte lên nắm quyền,

0:04:54.097,0:04:59.487
trở thành Hoàng đế khi ông tuyên bố sẽ giữ[br]gìn những giá trị dân chủ của Cách mạng.

0:04:59.487,0:05:02.867
Sau tất cả, cuộc Cách mạng đã[br]thấy ba quốc hội

0:05:02.867,0:05:05.736
và năm chính quyền trong vòng 10 năm,

0:05:05.736,0:05:09.517
theo sau là những thập kỉ của nền quân[br]chủ và các cuộc nổi dậy thay phiên nhau

0:05:09.517,0:05:12.897
trước khi nền cộng hòa tiếp theo[br]thành lập năm 1871.

0:05:12.897,0:05:15.796
Và khi chúng ta hoan nghênh[br]tư tưởng của Cách mạng Pháp,

0:05:15.796,0:05:19.227
chúng ta vẫn đau đầu với những[br]vấn đề cơ bản tương tự

0:05:19.227,0:05:21.488
những điều được nêu ra hai thế kỉ trước.