WEBVTT

00:00:06.792 --> 00:00:10.501
Welke rechten hebben mensen
en waar komen die vandaan?

00:00:10.501 --> 00:00:14.310
Wie mag voor anderen beslissen
en met welk recht?

00:00:14.310 --> 00:00:16.209
Hoe organiseren we de maatschappij zo

00:00:16.209 --> 00:00:19.209
dat ze tegemoetkomt
aan de behoeften van de mensen?

00:00:19.209 --> 00:00:21.868
Deze vragen daagden een hele natie uit

00:00:21.868 --> 00:00:25.019
tijdens de opschudding
van de Franse Revolutie.

00:00:25.019 --> 00:00:27.409
Tegen het eind van de 18de eeuw

00:00:27.409 --> 00:00:31.441
had Europa een diepe intellectuele
en culturele verandering ondergaan,

00:00:31.441 --> 00:00:33.800
de zogenaamde Verlichting.

00:00:33.800 --> 00:00:37.409
Filosofen en kunstenaars
stimuleerden rede en menselijke vrijheid

00:00:37.409 --> 00:00:40.070
in plaats van traditie en godsdienst.

00:00:40.070 --> 00:00:42.830
De opkomst van een middenklasse
en van gedrukt materiaal

00:00:42.830 --> 00:00:45.209
moedigden politiek bewustzijn aan.

00:00:45.209 --> 00:00:48.749
De Amerikaanse Revolutie
had een vroegere Engelse kolonie

00:00:48.749 --> 00:00:51.450
omgevormd tot een zelfstandige republiek.

00:00:51.450 --> 00:00:55.259
Maar Frankrijk, één van de rijkste
en grootste landen van Europa,

00:00:55.259 --> 00:00:59.969
werd nog steeds geregeerd door een oud
regime van drie stugge sociale klassen,

00:00:59.969 --> 00:01:02.052
de zogenaamde standen.

00:01:02.052 --> 00:01:06.769
De monarch koning Lodewijk XVI baseerde
zijn autoriteit op goddelijk recht

00:01:06.769 --> 00:01:11.040
en gaf speciale privileges
aan de eerste en tweede stand,

00:01:11.040 --> 00:01:13.781
de katholieke geestelijkheid en de adel.

00:01:13.781 --> 00:01:17.021
De derde stand,
middenklasse koop- en ambachtslui

00:01:17.021 --> 00:01:21.390
en meer dan 20 miljoen boeren
hadden veel minder macht,

00:01:21.390 --> 00:01:24.461
en zij waren de enigen
die belastingen betaalden,

00:01:24.461 --> 00:01:28.632
niet enkel aan de koning,
maar ook aan de andere standen.

00:01:28.632 --> 00:01:30.013
In jaren van slechte oogst

00:01:30.013 --> 00:01:33.370
hadden boeren soms bijna niets over,

00:01:33.370 --> 00:01:38.890
terwijl de koning en de adel kwistig
leefden van de weelde die ze afdwongen.

00:01:38.890 --> 00:01:41.012
Toen Frankrijk echter
in de schulden verzonk

00:01:41.012 --> 00:01:45.680
wegens steun aan de Amerikaanse Revolutie
en haar langdurige oorlog met Engeland,

00:01:45.680 --> 00:01:47.542
was er verandering nodig.

00:01:47.542 --> 00:01:50.767
Koning Lodewijk benoemde
Jacques Necker tot minister van financiën.

00:01:50.767 --> 00:01:52.581
Die drong aan op belastingherzieningen

00:01:52.581 --> 00:01:57.432
en won de openbare steun door de financiën
van de regering te publiceren.

00:01:57.432 --> 00:02:00.713
De adviseurs van de koning waren
sterk tegen deze initiatieven gekant.

00:02:00.713 --> 00:02:05.132
In zijn wanhoop riep de koning
de Staten-Generaal bijeen,

00:02:05.132 --> 00:02:07.902
een verzameling vertegenwoordigers
van de drie standen,

00:02:07.902 --> 00:02:12.091
voor het eerst in 175 jaar.

00:02:12.091 --> 00:02:16.583
Hoewel de derde stand 98 % 
van de Franse bevolking vertegenwoordigde,

00:02:16.583 --> 00:02:20.102
stond hun stem gelijk
aan elk van de andere standen.

00:02:20.102 --> 00:02:25.222
Uiteraard wilden de hogere
standen hun privileges behouden.

00:02:25.222 --> 00:02:28.081
Toen ze zagen dat eerlijke
vertegenwoordiging onmogelijk was,

00:02:28.081 --> 00:02:29.913
brak de derde stand de vergadering af,

00:02:29.913 --> 00:02:32.003
riep zich uit tot de Assemblée Nationale

00:02:32.003 --> 00:02:37.503
en zwoer een nieuwe grondwet te ontwerpen,
met of zonder de andere standen.

00:02:37.503 --> 00:02:39.972
Koning Lodewijk gebood
de eerste en tweede stand

00:02:39.972 --> 00:02:41.782
de Assemblée national te ontmoeten,

00:02:41.782 --> 00:02:45.912
maar hij ontsloeg ook zijn
populaire minister van financiën Necker.

00:02:45.912 --> 00:02:48.833
Daarop sloten duizenden
woedende Parijzenaars zich aan

00:02:48.833 --> 00:02:53.183
bij sympathiserende soldaten
om de Bastille te bestormen,

00:02:53.183 --> 00:02:57.447
een symbool van koninklijke macht
en een groot wapenmagazijn.

00:02:57.447 --> 00:02:59.843
De Revolutie was begonnen.

00:02:59.843 --> 00:03:02.425
Terwijl de opstand zich
over het hele land verspreidde,

00:03:02.425 --> 00:03:04.724
werd het feodale systeem afgeschaft.

00:03:04.724 --> 00:03:07.994
De Assemblées Verklaring 
van de Rechten van de Mens en de Burger

00:03:07.994 --> 00:03:10.614
verkondigde een voor die tijd
radicaal idee --

00:03:10.614 --> 00:03:15.675
dat individuele rechten en vrijheden
inherent waren aan de menselijke natuur

00:03:15.675 --> 00:03:18.844
en dat de regering enkel bestond
om die te beschermen.

00:03:18.844 --> 00:03:22.605
Toen hun privileges afgeschaft waren,
vluchtten vele edelen naar het buitenland,

00:03:22.605 --> 00:03:25.625
waar ze buitenlandse leiders smeekten
Frankrijk binnen te vallen

00:03:25.625 --> 00:03:26.844
en de orde te herstellen.

00:03:26.844 --> 00:03:30.694
En terwijl Lodewijk bleef als boegbeeld
van de constitutionele monarchie,

00:03:30.694 --> 00:03:32.984
vreesde hij voor zijn toekomst.

00:03:32.984 --> 00:03:37.135
In 1791 probeerde hij het land
te ontvluchten maar hij werd gevangen.

00:03:37.135 --> 00:03:41.126
De poging om te ontsnappen vernietigde
het vertrouwen van de mensen in de koning.

00:03:41.126 --> 00:03:45.405
De koninklijke familie werd gearresteerd
en de koning werd beschuldigd van verraad.

00:03:45.405 --> 00:03:46.561
Na een proces

00:03:46.593 --> 00:03:49.889
werd de ooit gerespecteerde koning
publiekelijk onthoofd.

00:03:49.921 --> 00:03:53.389
Het betekende het einde
van de duizendjarige monarchie

00:03:53.421 --> 00:03:59.131
en het bezegelde de verklaring van de
eerste Franse Republiek op 21 september,

00:03:59.179 --> 00:04:02.921
die werd geregeerd door het motto
'liberté, égalité, fraternité'.

00:04:03.414 --> 00:04:04.614
Negen maanden later

00:04:04.640 --> 00:04:06.174
werd koningin Marie Antoinette,

00:04:06.188 --> 00:04:09.121
een buitenlander met de bijnaam 
'Madame Déficit'

00:04:09.219 --> 00:04:11.219
wegens haar extravagante reputatie,

00:04:11.352 --> 00:04:12.906
ook geëxecuteerd.

00:04:13.415 --> 00:04:15.687
Maar de Revolutie eindigde niet hier.

00:04:15.687 --> 00:04:18.889
Sommige leiders namen er geen genoegen mee
de regering te veranderen

00:04:18.889 --> 00:04:22.186
en probeerden de Franse maatschappij
volledig te veranderen --

00:04:22.186 --> 00:04:23.586
de godsdienst,

00:04:23.586 --> 00:04:24.699
de straatnamen,

00:04:24.699 --> 00:04:26.146
zelfs de kalender.

00:04:26.146 --> 00:04:28.016
Toen er zich meerdere fracties vormden,

00:04:28.016 --> 00:04:32.206
lanceerden de extremistische
Jacobijnen, aangevoerd door Robespierre,

00:04:32.206 --> 00:04:34.516
een terreurbewind

00:04:34.516 --> 00:04:37.676
om het minste meningsverschil
te onderdrukken.

00:04:37.676 --> 00:04:41.816
Meer dan 20 000 mensen werden geëxecuteerd
voor de Jacobijnen ten onder gingen.

00:04:41.816 --> 00:04:45.607
Intussen voerde Frankrijk oorlog
tegen aangrenzende monarchen

00:04:45.607 --> 00:04:49.516
die probeerden de Revolutie de kop in te
drukken voor ze zich verder verspreidde.

00:04:49.516 --> 00:04:54.027
Temidden van de chaos nam Generaal
Napeoleon Bonaparte de leiding over

00:04:54.027 --> 00:04:59.327
als Keizer die de democratische waarden
van de Revolutie zou verdedigen.

00:04:59.327 --> 00:05:02.647
Al met al kende de Revolutie
drie grondwetten

00:05:02.647 --> 00:05:05.666
en vijf regeringen binnen tien jaar,

00:05:05.666 --> 00:05:09.447
gevolgd door decennia
van afwisselend monarchie en revolte

00:05:09.447 --> 00:05:12.717
voor de volgende Republiek 
gevormd werd in 1871.

00:05:12.717 --> 00:05:15.506
En hoewel we de idealen 
van de Franse Revolutie vieren,

00:05:15.506 --> 00:05:18.767
hebben we nog steeds moeite 
met veel van dezelfde basisvragen

00:05:18.767 --> 00:05:21.628
van twee eeuwen geleden.