1
00:00:06,760 --> 00:00:10,453
စမတ်ဖုန်းက ကိုယ် ဘယ်မှာ ရှိနေမှန်းကို
အတိအကျ ဘယ်လိုလုပ် သိနိုင်တာလဲ။

2
00:00:10,453 --> 00:00:13,756
အဲဒါရဲ့ အဖြေဟာ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့
ဦးခေါင်း အထက် မိုင် ၁၂,၀၀၀ မှာ ရှိတဲ့

3
00:00:13,756 --> 00:00:18,229
ကွမ်တမ် စက်က မောင်းနှင်ပေးတဲ့ အက်တမ်
နာရီ တပ်ဆင်ထားတဲ့

4
00:00:18,229 --> 00:00:21,406
ကမ္ဘာပတ်ဂြိုဟ်တု ထဲမှာ ရှိတယ်။

5
00:00:21,406 --> 00:00:22,436
ခက်လိုက်တာ။

6
00:00:22,436 --> 00:00:24,425
အဲဒါကို ရှင်းပြပါရစေ။

7
00:00:24,425 --> 00:00:29,121
ပထမဦးဆုံး အနေနဲ့ ကိုယ်သိချင်တဲ့ တည်နေရာ
အတွက် ဂြိုဟ်တုပေါ်က အချိန်က

8
00:00:29,121 --> 00:00:32,149
ဘာြဖစ်လို့ အရေးကြီးတာလဲ မေးရပါမယ်။

9
00:00:32,149 --> 00:00:34,359
ကိုယ့်ဖုန်းက ပထမဦးဆုံး သိဖို့ လိုအပ်တာက

10
00:00:34,359 --> 00:00:37,356
၎င်းဟာ ဂြိုလ်တုထံမှ အကွာအဝေးကိုပါ။

11
00:00:37,356 --> 00:00:40,883
ဂြိုဟ်တုတိုင်းဟာ တချိန်လုံး ရေဒီယိုအချက်ပြ
လှိုင်တွေကို ထုတ်လွှင့်ပေးနေရာ

12
00:00:40,883 --> 00:00:45,762
အလင်းရဲ့ အမြန်နှုန်းဖြင့် 
ဖုန်းထံ ရောက်လာပါတယ်။

13
00:00:45,762 --> 00:00:48,412
အချက်ပြမှု ရောက်ချိန်ကို ကိုယ့်ဖုန်းက
မှတ်ယူပြီး

14
00:00:48,412 --> 00:00:51,753
ဂြိုလ်တုမှ အကွာအဝေးကို = c x အချိန်
ဆိုတဲ့ ရိုးရှင်းတဲ့ပုံသေနည်းဖြင့်

15
00:00:51,753 --> 00:00:57,717
တွက်ချက်ုယူတတ်တယ်၊

16
00:00:57,717 --> 00:01:03,085
အဲဒီမှာ c မှာ အလင်း၏ အမြန်နှုန်နဲ့ အချိန်
ကျတော့ အချက်ပြမှု လာခဲ့ရတဲ့ အချိန်ကာလပါ။

17
00:01:03,085 --> 00:01:04,146
ဒါပေမဲ့ ပြဿနာတစ်ခုက

18
00:01:04,146 --> 00:01:06,238
အလင်းဟာ မယုံနိုင်လောက်အောင်ကို
မြန်လွန်းတယ်။

19
00:01:06,238 --> 00:01:09,640
ကျွန်ုပ်တို့ဟာ အချိန်ကို အနီးဆုံးစက္ကန့်ထိ
တွက်နိုင်ကြမယ်ဆိုရင်

20
00:01:09,640 --> 00:01:12,950
ကမ္ဘာမြေပေါ်ကတင်မက ဒီထက် ပိုဝေးတဲ့
အရာတိုင်းဟာ

21
00:01:12,950 --> 00:01:16,102
ဂြိုဟ်တုမှ တူညီတဲ့အကွာအဝေမှာ
ရှိနေတယ်လို့ ထင်ရပါမယ်။

22
00:01:16,102 --> 00:01:20,375
ဒါနဲ့ အဲဒီအကွာအဝေးကို မီတာအနည်းငယ်
အထိ တိကျစွာ တွက်နိုင်ရန်

23
00:01:20,375 --> 00:01:24,168
ကျန်ုပ်တို့ဟာ ရှိရှိသမျှထဲက
အကောင်းဆုံးနာရီကို လိုအပ်ပါလိမ့်မယ်။

24
00:01:24,168 --> 00:01:27,697
အက်တမ်နာရီတွေ ဆိုရင်၊
တချို့တို့ဟာ ဘယ်လောက်ကို တိကျလဲဆိုတော့

25
00:01:27,697 --> 00:01:30,563
၎င်းတို့က လာမယ့် နှစ်ပေါင်း သန်း ၃၀၀
အလုပ်လုပ်တောင်မှ

26
00:01:30,563 --> 00:01:35,603
တစ်စက္ကန့်တောင် အမှား မရှိနိုင်ပါဘူး။

27
00:01:35,603 --> 00:01:38,847
အနုမြူနာရီ လုပ်ကိုင်မှုက
ကွမ်တမ်ရူပဗေဒကို အခြေခံပါတယ်။

28
00:01:38,847 --> 00:01:41,808
နာရီအားလုံးတို့ဆီမှာ ကြိမ်နှုန်းဟာ
ပုံသေ ရှိရပါမယ်။

29
00:01:41,808 --> 00:01:45,371
တစ်နည်း၊ နာရီဆိုတာ အချိန်ကာလကို
တိုင်းတာပေးနိုင်ရန်

30
00:01:45,371 --> 00:01:49,385
ထပ်ခါထပ်ခါ ဖြစ်တဲ့ 
လှုပ်ရှားမှုကို အခြေခံရတယ်။

31
00:01:49,385 --> 00:01:52,731
အဘိုးရဲ့ နာရီက ဆွဲငင်အားကြောင့်
တချိန်လုံး လှုပ်ယမ်းနေရတဲ့ ချိန်သီးကို

32
00:01:52,731 --> 00:01:55,847
အားကိုလျက် အလုပ်လုပ်သလိုပဲ၊

33
00:01:55,847 --> 00:01:57,939
အက်တမ်နာရီ အတွက် အချက်ပေးသံကို

34
00:01:57,939 --> 00:02:03,041
အက်တမ်ထဲရှိ စွမ်းအင်အဆင့် နှစ်ဆင့်အကြား
ကူးပြောင်းမှုမှ ပေးပါတယ်။

35
00:02:03,041 --> 00:02:06,069
ကွမ်တမ် ရူပဗေဒက
အဲဒီလိုနည်းဖြင့် ထောက်ကူပေးတာပါ။

36
00:02:06,069 --> 00:02:09,311
ကွမ်တမ် မက္ကင်းနစ်အရ
အက်တမ်ထံမှ စွမ်းအင် ရှိပါတယ်၊

37
00:02:09,311 --> 00:02:13,168
ဒါပေမဲ့ ၎င်းတို့ဟာ စိတ်ကြိုက်
ပမာဏကို ယူလို့ မရနိုင်ပါ။

38
00:02:13,168 --> 00:02:18,215
အဲဒီအစား၊ အဏုမြူစွမ်းအင်ဟာ တိကျတဲ့
အဆင့်နှင့် ဆက်စပ်မှု ရှိတယ်။

39
00:02:18,215 --> 00:02:20,300
ကျွန်ုပ်တို့က အဲဒါကို 
quanta ခေါ်ကြတယ်။

40
00:02:20,300 --> 00:02:23,882
ရိုးရှင်းတဲ့ ဥပမာနဲ့ ပြောရပါက၊
ရှင်းနေတဲ့ လမ်းပေါ်မှာ ကားမောင်းသလိုပါ။

41
00:02:23,882 --> 00:02:25,730
ကိုယ်က အမြန်နှုန်းကို တိုးလိုက်တာနဲ့

42
00:02:25,730 --> 00:02:32,222
ကိုယ်ဟာ၊ ဥပမာ တစ်နာရီ မိုင် ၂၀ မှ မိုင် ၇၀
အထိ အမြန်မောင်းရနိုင်ပါတယ်။

43
00:02:32,222 --> 00:02:34,792
ကိုယ့်ဆီမှာ ကွမ်တမ် အက်တမ် ကားသာရှိခဲ့ရင်၊

44
00:02:34,792 --> 00:02:37,778
ကိုယ့်ကားရဲ့ အမြန်နှုန်းဟာ
တပြေးညီ တက်လာမှာ မဟုတ်ပါ။

45
00:02:37,778 --> 00:02:44,495
အဲဒီအစား၊ ကိုယ်ဟာ နှုန်းတစ်ခုမှ တစ်ခုသို့
ခုန်လိုက် ကူးလိုက် ဖြစ်နေပါမယ်။

46
00:02:44,495 --> 00:02:48,768
အက်တမ်ထဲတွင် စွမ်းအင် အဆင့်တစ်ခုမှ
နောက်တစ်ခုသို့ ကူးပြောင်းရင်၊

47
00:02:48,768 --> 00:02:50,183
ကွမ်တမ် မက္ကင်းနစ်ရဲ့ အဆိုအရ

48
00:02:50,183 --> 00:02:54,622
စွမ်းအင်ခြားနားချက်ဆီမှာ
ကြိမ်နှုန်း သီးခြားစီရှိပြီး

49
00:02:54,622 --> 00:02:57,199
အဲဒါကို ကိန်းသေ တစ်ခုနဲ့ မြှောက်ရင်

50
00:02:57,199 --> 00:03:02,815
စွမ်းအင်ထဲက အပြောင်းလဲဟာ Planck
ကိန်းသေလို့ ခေါ်တဲ့ဂဏန်း တစ်ခုနဲ့ညီတယ်၊

51
00:03:02,815 --> 00:03:05,092
ကြိမ်နှုန်းရဲ့ အချိန်ကို တိုင်းတယ်။

52
00:03:05,092 --> 00:03:10,297
အဲဒီလို ထူးခြားတဲ့ ကြိမ်နှုန်းနဲ့မှ
ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ နာရီကို တည်ဆောက်ရမယ်။

53
00:03:10,297 --> 00:03:16,311
GPS ဂြိုဟ်တုတွေဟာ cesium နှင့် rubidium
အက်တမ်ကြိမ်နှုန်းကို စံနှုန်းအဖြစ်သုံးတယ်။

54
00:03:16,311 --> 00:03:18,651
cesium 133 ကိစ္စမှာကျတော့၊

55
00:03:18,651 --> 00:03:28,846
နာရီရဲ့ ထူးခြားတဲ့ ကြိမ်နှုန်းဟာ
9.192.631.770 Hz ဖြစ်ပါတယ်။

56
00:03:28,846 --> 00:03:31,636
တစ်စက္ကန့်မှာ ၉ ဘီလီယံ လည်ပတ်မှုပါ။

57
00:03:31,636 --> 00:03:33,475
တကယ့်ကို မြန်တဲ့ နာရီပါပဲ။

58
00:03:33,475 --> 00:03:36,005
နာရီကို ထုတ်လုပ်သူဟာ ဘယ်လောက်ပဲ
ကျွမ်းကျင်ကျွမ်းကျင်၊

59
00:03:36,005 --> 00:03:38,160
ချိန်သီ၊ သံကြိုးရစ် စနစ်၊

60
00:03:38,160 --> 00:03:42,760
သလင်းကျောက်ရဲ့ တုန်ခါမှုတို့ဆီမှာ
ကြိမ်နှုန်း မတူကြပါ။

61
00:03:42,760 --> 00:03:46,969
ဒါပေမဲ့ စကြဝဠာထဲ ရှိသမျှ cesium 133
အက်တမ် ကျတော့

62
00:03:46,969 --> 00:03:50,818
တိကျတဲ့ ကြိမ်နှုန်းကိုသာ ထုတ်လုပ်ပေးတယ်။

63
00:03:50,818 --> 00:03:53,261
အဲဒီလို အက်တမ်နာရီရဲ့ ကျေးဇူးကြောင့်

64
00:03:53,261 --> 00:03:57,279
ကျွန်ုပ်တို့ဟာ အချိန်ကို စက္ကန့်ရဲ့
ဘီလျံပုံ တစ်ပုံအထိ တိကျစွာ တိုင်းနိုင်လို့

65
00:03:57,279 --> 00:04:02,294
ဂြိုလ်တုထံမှ အကွာအဝေးကို
လွန်စွာမှ တိကျစွာ တိုင်းနိုင်ပါတယ်။

66
00:04:02,294 --> 00:04:06,661
ကျွန်ုပ်တို့ဟာ အမြဲလိုလို ကမ္ဘာမြေပေါ်မှ
ရှိနေကြတာကို မေ့ပစ်လိုက်ကြပါစို့။

67
00:04:06,661 --> 00:04:10,327
သင်ဟာ ဂြိုဟ်တုထံမှ ဘယ်လောက် ဝေးတဲ့
နေရာမှာ ရှိကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့ သိလာရပြီ။

68
00:04:10,327 --> 00:04:13,187
တနည်၊ သင်ဟာ ဂြိုဟ်တုကို ဗဟုပြုထားတဲ့

69
00:04:13,187 --> 00:04:15,550
စက်လုံးရဲ့ မျက်နှာပြင် တစ်နေရာမှာရှိနေတယ်။

70
00:04:15,550 --> 00:04:18,137
ကိုယ့်နေရာကို ဒုတိယဂြိုဟ်တုထံမှ
အကွာအဝေး တိုင်းကြည့်ရင်

71
00:04:18,137 --> 00:04:20,908
တစ်ခုနဲ့တစ်ခု ထပ်နေမယ့်
နောက် စက်ဝန်း တစ်ခုကို ရပါမယ်။

72
00:04:20,908 --> 00:04:22,186
အဲဒီလို ဆက်တိုင်းကြည့်ပါက၊

73
00:04:22,186 --> 00:04:23,793
လေးကြိမ်မျှ တိုင်းလိုက်ရုံနဲ့

74
00:04:23,793 --> 00:04:27,269
ပြီးတော့ အိုင်းစတိုင်းရဲ့သီအိုရီကိုသုံးပြီ
နည်းနည်းလေး ပြင်ပေးလိုက်ရင်၊

75
00:04:27,269 --> 00:04:33,537
ကိုယ့်နေရာကို အာကာသထဲမှာ လုံးဝကို
တိကျစွာ ပင်ထိုးပေးနိုင်ပါပြီ။

76
00:04:33,537 --> 00:04:34,970
အဲဒီလို လုပ်နိုင်ဖို့အတွက်-

77
00:04:34,970 --> 00:04:37,770
ဘီလီယံချီ တန်တဲ့ 
ဂြိုဟ်တုများရဲ့ ကွန်ရက်လိုတယ်၊

78
00:04:37,770 --> 00:04:39,817
လှုပ်ခါနေတဲ့ cesium အက်တမ်ရယ်၊

79
00:04:39,817 --> 00:04:41,132
ကွမ်တမ် မက္ကင်းနစ်ရယ်၊

80
00:04:41,132 --> 00:04:42,327
နှိုင်းယှဉ်ချက် သီအိုရီ၊

81
00:04:42,327 --> 00:04:43,484
စမတ်ဖုန်း တစ်လုံး၊

82
00:04:43,484 --> 00:04:45,727
နဲ့ ကျွန်ုပ်တို့ လိုအပ်ပါတယ်။

83
00:04:45,727 --> 00:04:47,109
ဘာများ ခက်လို့လဲ။