1
00:00:01,080 --> 00:00:03,576
A derradeira vez que oín
a voz do meu fillo

2
00:00:03,600 --> 00:00:05,936
foi cando saíu pola porta da casa

3
00:00:05,960 --> 00:00:07,240
para ir ao instituto.

4
00:00:08,480 --> 00:00:10,680
Na escuridade, dixo unha palabra:

5
00:00:11,320 --> 00:00:12,320
"Adeus".

6
00:00:13,000 --> 00:00:16,000
Era o 20 de abril de 1999.

7
00:00:16,880 --> 00:00:19,936
Máis tarde aquela mañá,
no instituto de Columbine

8
00:00:19,960 --> 00:00:22,565
o meu fillo Dylan e o seu amigo Eric

9
00:00:22,920 --> 00:00:25,240
mataron a 12 estudantes e a un profesor

10
00:00:26,280 --> 00:00:29,960
e feriron a outras 20 persoas máis,
antes de quitarse a vida.

11
00:00:31,160 --> 00:00:33,915
Trece persoas inocentes foron asasinadas,

12
00:00:34,240 --> 00:00:37,440
deixando aos seus seres queridos 
nun estado de dó e trauma.

13
00:00:38,320 --> 00:00:40,176
Outros recibiron feridas,

14
00:00:40,200 --> 00:00:44,240
que desfiguraron a uns e deixaron
a outros con discapacidade permanente.

15
00:00:45,840 --> 00:00:47,656
Pero a gravidade da traxedia

16
00:00:47,680 --> 00:00:51,800
non pode medirse só polo número
de mortes e feridos.

17
00:00:52,720 --> 00:00:56,136
Non hai xeito de medir
os danos psicolóxicos

18
00:00:56,160 --> 00:00:57,952
daqueles que estaban no instituto,

19
00:00:58,120 --> 00:01:01,480
ou dos que participaron
nos esforzos de rescate e limpeza.

20
00:01:02,280 --> 00:01:05,920
Non hai maneira de calcular a magnitude
dunha traxedia como a de Columbine,

21
00:01:06,680 --> 00:01:08,936
especialmente cando 
pode servir de modelo

22
00:01:08,960 --> 00:01:12,400
para outros tiradores
que deciden cometer atrocidades.

23
00:01:13,600 --> 00:01:15,440
Columbine foi coma un maremoto,

24
00:01:16,180 --> 00:01:17,486
e cando a colisión rematou,

25
00:01:17,486 --> 00:01:21,416
pasaron anos ata que a comunidade
e a sociedade foron capaces

26
00:01:21,440 --> 00:01:23,160
de comprender o seu impacto.

27
00:01:24,720 --> 00:01:28,840
Tardei moitos anos en intentar aceptar
o legado do meu fillo.

28
00:01:29,760 --> 00:01:32,731
O comportamento cruel
que marcou o final da súa vida

29
00:01:32,920 --> 00:01:36,480
fíxome ver que era unha persoa
completamente distinta da que eu coñecía.

30
00:01:37,600 --> 00:01:39,790
Despois, a xente preguntábame,

31
00:01:40,000 --> 00:01:41,760
"Como puideches non darte conta?

32
00:01:42,560 --> 00:01:44,120
Que clase de nai eras?"

33
00:01:45,240 --> 00:01:47,880
Aínda me fago esas mesmas preguntas.

34
00:01:49,080 --> 00:01:51,960
Antes do tiroteo, eu pensaba
que era unha boa nai.

35
00:01:52,760 --> 00:01:55,216
Axudarlles aos meus fillos
a converterse en adultos

36
00:01:55,240 --> 00:01:57,576
xenerosos, sans e responsables

37
00:01:57,600 --> 00:02:00,918
era o papel máis importante da miña vida.

38
00:02:01,760 --> 00:02:05,080
Pero a traxedia convenceume
de que fracasei como nai,

39
00:02:05,840 --> 00:02:09,560
e en parte é este sentimento de fracaso
o que me trae hoxe aquí.

40
00:02:11,240 --> 00:02:12,496
Á parte de seu pai,

41
00:02:12,520 --> 00:02:16,080
eu era a persoa que máis coñecía
e quería a Dylan.

42
00:02:16,800 --> 00:02:19,056
Se alguén puidese saber o que pasaba,

43
00:02:19,080 --> 00:02:20,800
debería ser eu, non si?

44
00:02:22,000 --> 00:02:23,200
Pero non o sabía.

45
00:02:25,440 --> 00:02:27,336
Estou aquí para compartir a experiencia

46
00:02:27,360 --> 00:02:31,080
do que é ser a nai de alguén
que mata e causa dor.

47
00:02:32,200 --> 00:02:35,960
Durante anos despois da traxedia
repasei moitos recordos

48
00:02:36,080 --> 00:02:39,680
intentando atopar en que fallara como nai.

49
00:02:40,280 --> 00:02:42,878
Pero non hai respostas simples.

50
00:02:43,040 --> 00:02:44,960
Non podo darvos ningunha solución.

51
00:02:45,520 --> 00:02:46,720
Todo o que podo facer

52
00:02:47,760 --> 00:02:50,120
é compartir o que aprendín.

53
00:02:51,440 --> 00:02:54,758
Cando falo con xente
que non me coñecía antes do tiroteo

54
00:02:55,080 --> 00:02:56,880
enfróntome a tres desafíos.

55
00:02:57,640 --> 00:03:00,840
O primeiro, cando entro nunha sala
coma esta,

56
00:03:01,480 --> 00:03:04,797
nunca sei se alguén que está aquí
sufriu a falta dun ser querido

57
00:03:05,080 --> 00:03:06,800
por culpa do que fixo o meu fillo.

58
00:03:08,080 --> 00:03:11,998
Sinto que debo recoñecer o sufrimento
que un membro da miña familia causou

59
00:03:12,240 --> 00:03:14,440
xa que el non está aquí para facelo.

60
00:03:15,080 --> 00:03:17,640
Así que, con todo o meu corazón,

61
00:03:18,320 --> 00:03:21,560
pídovos perdón pola dor que o meu fillo
vos puido causar.

62
00:03:23,640 --> 00:03:25,400
O segundo desafío ó que me enfronto

63
00:03:26,040 --> 00:03:29,760
é que debo pedir comprensión
e incluso compaixón

64
00:03:30,560 --> 00:03:33,800
cando falo sobre a morte do meu fillo
coma un suicidio.

65
00:03:34,480 --> 00:03:36,449
Dous anos antes de morrer

66
00:03:36,640 --> 00:03:38,856
escribiu nun caderno

67
00:03:38,880 --> 00:03:40,440
que se estaba cortando.

68
00:03:41,200 --> 00:03:42,816
Dicía que estaba angustiado

69
00:03:42,840 --> 00:03:45,480
e que quería unha pistola
para acabar coa súa vida.

70
00:03:46,160 --> 00:03:49,920
Non souben nada disto 
ata meses despois da súa morte.

71
00:03:50,720 --> 00:03:54,043
Cando falo da súa morte coma un suicidio,

72
00:03:54,160 --> 00:03:58,200
non pretendo minimizar a maldade 
que mostrou ao fin da súa vida.

73
00:03:58,840 --> 00:04:00,598
Estou intentando entender

74
00:04:00,840 --> 00:04:02,853
como o seu pensamento suicida

75
00:04:02,960 --> 00:04:04,343
o levou a asasinar.

76
00:04:05,080 --> 00:04:08,015
Despois de ler moito e falar con expertos,

77
00:04:08,320 --> 00:04:09,976
cheguei á conclusión

78
00:04:10,000 --> 00:04:14,720
de que a súa participación no tiroteo
xurdía non dun desexo de matar,

79
00:04:15,480 --> 00:04:17,160
senón dun desexo de morrer.

80
00:04:18,320 --> 00:04:23,466
O terceiro desafío que teño cando falo
da morte-suicidio do meu fillo

81
00:04:23,640 --> 00:04:26,312
é que estou falando de saúde mental,

82
00:04:27,680 --> 00:04:28,705
--perdón--

83
00:04:28,920 --> 00:04:31,348
é que estou falando de saúde mental

84
00:04:31,560 --> 00:04:35,425
ou saúde cerebral, como prefiro
chamarlle, porque é máis concreto.

85
00:04:35,760 --> 00:04:39,164
E ao mesmo tempo,
estou a falar de violencia.

86
00:04:39,520 --> 00:04:43,115
O último que quero facer
é contribuír á incomprensión

87
00:04:43,120 --> 00:04:46,110
que xa existe arredor 
das enfermidades mentais.

88
00:04:46,360 --> 00:04:51,136
Só unha pequena porcentaxe da xente
que pacede unha enfermidade mental

89
00:04:51,160 --> 00:04:53,400
actúa de xeito violento
contra outras persoas,

90
00:04:54,800 --> 00:04:57,936
pero daqueles que se suicidan,

91
00:04:57,960 --> 00:05:02,176
estímase que entre o 75 
e talvez máis do 90 por cento

92
00:05:02,200 --> 00:05:05,600
teñen algún tipo 
de problema mental diagnosticable.

93
00:05:06,680 --> 00:05:07,936
Como ben sabedes,

94
00:05:07,960 --> 00:05:10,920
o noso sistema de saúde
non está preparado para axudar a todos

95
00:05:12,000 --> 00:05:14,337
e non todo o mundo 
con pensamentos destrutivos

96
00:05:14,520 --> 00:05:16,119
cumpre os criterios

97
00:05:16,280 --> 00:05:18,440
para un diagnóstico específico.

98
00:05:19,200 --> 00:05:21,216
Moita xente que ten pensamentos constantes

99
00:05:21,240 --> 00:05:24,976
de medo, enfado ou desesperanza

100
00:05:25,000 --> 00:05:26,880
nunca é avaliada ou tratada.

101
00:05:27,640 --> 00:05:32,280
A miúdo, só reciben a nosa atención
se chegan a ter unha crise.

102
00:05:33,400 --> 00:05:35,456
Se son correctos os cálculos que din

103
00:05:35,480 --> 00:05:38,416
que entre o 1 e o 2% dos suicidios

104
00:05:38,440 --> 00:05:40,520
supoñen o asasinato doutra persoa,

105
00:05:42,080 --> 00:05:46,000
cando as taxas de suicidio soben,
como está pasando nalgúns lugares,

106
00:05:46,720 --> 00:05:49,400
as taxas de asasinato e suicidio
tamén subirán.

107
00:05:50,520 --> 00:05:55,784
Eu quería entender o que pasaba pola 
cabeza do meu fillo antes da súa morte,

108
00:05:56,040 --> 00:05:59,760
así que busquei respostas daqueles 
que sufriran unha perda por suicidio.

109
00:06:01,640 --> 00:06:05,825
Investiguei e axudei 
na recadación de fondos,

110
00:06:06,200 --> 00:06:07,997
e sempre que podía,

111
00:06:08,000 --> 00:06:12,325
falaba con persoas que sobreviviran
á súa propia crise suicida

112
00:06:12,520 --> 00:06:13,720
ou intento de suicidio.

113
00:06:14,840 --> 00:06:17,056
Unha das conversas que máis me axudaron

114
00:06:17,080 --> 00:06:18,536
foi cunha compañeira

115
00:06:18,560 --> 00:06:20,465
que me oíu falando con outra persoa

116
00:06:20,489 --> 00:06:21,689
na oficina.

117
00:06:22,760 --> 00:06:26,176
Oíume dicir que non podía ser
que Dylan me quixera

118
00:06:26,200 --> 00:06:28,960
se puidera facer algo
tan horrible coma o que fixera.

119
00:06:30,000 --> 00:06:31,800
Máis tarde, cando me atopou soa,

120
00:06:32,760 --> 00:06:35,216
desculpouse por escoitar a conversa,

121
00:06:35,240 --> 00:06:36,800
pero díxome que estaba enganada.

122
00:06:37,880 --> 00:06:40,340
Contoume que cando era unha 
nai nova e solteira

123
00:06:40,520 --> 00:06:41,960
con tres fillos pequenos,

124
00:06:42,600 --> 00:06:47,240
tivera depresión e fora hospitalizada
pola súa propia seguridade.

125
00:06:48,000 --> 00:06:49,941
Naquel momento, ela estaba segura

126
00:06:50,320 --> 00:06:53,376
de que os seus fillos estarían mellor
se ela morrese,

127
00:06:53,600 --> 00:06:55,840
así que decidira acabar coa súa vida.

128
00:06:56,880 --> 00:07:00,936
Aseguroume que o amor dunha nai
é o vínculo máis forte que hai na Terra

129
00:07:00,960 --> 00:07:04,000
e que lles quería aos seus fillos
máis que a nada no mundo,

130
00:07:04,640 --> 00:07:06,622
pero debido á súa enfermidade,

131
00:07:06,880 --> 00:07:09,720
estaba segura de que estarían
mellor sen ela.

132
00:07:11,680 --> 00:07:14,056
O que me contou e o que aprendín
doutros

133
00:07:14,080 --> 00:07:18,482
é que non tomamos a decisión ou elección

134
00:07:18,840 --> 00:07:20,416
de suicidarnos

135
00:07:20,440 --> 00:07:23,296
do mesmo xeito que escollemos
qué coche conducimos

136
00:07:23,320 --> 00:07:25,440
ou a onde ir un sábado á noite.

137
00:07:26,360 --> 00:07:29,456
Cando alguén se encontra
nun estado suicida extremo,

138
00:07:29,480 --> 00:07:34,000
trátase dunha emerxencia médica.

139
00:07:34,680 --> 00:07:39,160
A súa forma de pensar vese alterada
e perde os mecanismos de autocontrol.

140
00:07:40,320 --> 00:07:43,322
Aínda que poden facer un plan
e actuar con lóxica,

141
00:07:43,520 --> 00:07:47,293
a súa percepción 
vese distorsionada por un filtro de dor

142
00:07:47,480 --> 00:07:50,080
a través do cal interpretan
a súa realidade.

143
00:07:50,880 --> 00:07:54,367
A algunhas persoas dáselles moi ben
esconder este estado,

144
00:07:54,560 --> 00:07:56,920
e a miúdo teñen bos motivos para facelo.

145
00:07:58,840 --> 00:08:01,923
Moitos de nós temos pensamentos suicidas
nun momento ou noutro,

146
00:08:02,040 --> 00:08:05,285
pero os pensamentos suicidas persistentes,

147
00:08:05,560 --> 00:08:07,655
e planear a propia morte

148
00:08:07,800 --> 00:08:09,806
son síntomas dunha patoloxía,

149
00:08:10,160 --> 00:08:12,056
e como moitas enfermidades,

150
00:08:12,080 --> 00:08:14,840
o problema debe ser recoñecido e tratado

151
00:08:15,520 --> 00:08:17,170
antes de que se perda unha vida.

152
00:08:18,600 --> 00:08:21,440
Mais a morte do meu fillo
non foi só un suicidio.

153
00:08:22,200 --> 00:08:23,960
Foi un asasinato masivo.

154
00:08:25,080 --> 00:08:30,960
Eu buscaba comprender como o seu 
pensamento suicida se volveu homicida.

155
00:08:31,920 --> 00:08:35,080
Pero hai poucas investigacións
e non hai respostas sinxelas.

156
00:08:36,240 --> 00:08:39,159
Si, seguro que tiña depresión.

157
00:08:40,679 --> 00:08:46,240
A súa personalidade era 
perfeccionista e autosuficiente,

158
00:08:47,120 --> 00:08:50,880
e iso facía que non acostumase
a pedir axuda a outra xente.

159
00:08:51,880 --> 00:08:55,336
No colexio sufriu experiencias traumáticas

160
00:08:55,360 --> 00:09:00,760
que lle fixeron sentirse insignificante,
humillado e enfadado.

161
00:09:02,160 --> 00:09:05,416
E tiña unha amizade complicada

162
00:09:05,440 --> 00:09:09,547
cun rapaz que compartía 
os seus sentimentos de rabia e alienación,

163
00:09:09,800 --> 00:09:13,386
e que estaba moi perturbado,
era controlador

164
00:09:13,386 --> 00:09:14,900
e tiña instinto homicida.

165
00:09:16,280 --> 00:09:19,136
E por riba de todo isto

166
00:09:19,160 --> 00:09:22,320
neste período de vulnerabilidade
e fraxilidade

167
00:09:23,280 --> 00:09:25,312
Dylan tivo acceso a armas de fogo,

168
00:09:25,680 --> 00:09:27,840
aínda que nunca tiveramos unha na casa.

169
00:09:28,800 --> 00:09:33,822
Foi moi fácil para un rapaz de 17 anos
comprar armas,

170
00:09:34,040 --> 00:09:38,680
tanto legal como ilegalmente,
sen que eu o soubera ou lle dera permiso.

171
00:09:39,880 --> 00:09:44,400
E por algunha razón, 17 anos
e moitos tiroteos en escolas despois,

172
00:09:45,080 --> 00:09:46,880
aínda é espantosamente fácil.

173
00:09:49,160 --> 00:09:51,880
O que Dylan fixo ese día 
rompeume o corazón,

174
00:09:53,240 --> 00:09:55,096
e como pasa co trauma a miúdo,

175
00:09:55,120 --> 00:09:58,080
causou estragos no meu corpo 
e na miña mente

176
00:09:59,360 --> 00:10:01,800
Dous anos despois do tiroteo,
tiven cáncer de mama,

177
00:10:03,200 --> 00:10:06,560
e dous anos despois diso,
comecei a ter problemas mentais.

178
00:10:08,480 --> 00:10:11,484
Ademais da tristeza constante

179
00:10:11,920 --> 00:10:15,496
aterrábame atoparme con algún familiar

180
00:10:15,520 --> 00:10:17,576
de alguén que Dylan matara,

181
00:10:17,600 --> 00:10:19,976
ou que me abordase a prensa

182
00:10:20,000 --> 00:10:21,480
ou algún cidadán anoxado.

183
00:10:22,920 --> 00:10:25,240
Tiña medo de poñer as noticias,

184
00:10:25,520 --> 00:10:30,480
medo de que dixeran que era
unha mala nai ou unha persoa noxenta.

185
00:10:33,320 --> 00:10:35,360
Comecei a sufrir ataques de pánico.

186
00:10:37,240 --> 00:10:41,219
A primeira vez foi catro anos
despois do tiroteo,

187
00:10:41,440 --> 00:10:43,976
cando me estaba preparando para testificar

188
00:10:44,000 --> 00:10:46,800
e ía ter que ver ás familias
das vítimas cara a cara.

189
00:10:47,600 --> 00:10:50,658
A segunda vez comezou seis anos
despois do tiroteo,

190
00:10:51,000 --> 00:10:54,456
cando me estaba preparando para falar
en público sobre o suicidio

191
00:10:54,480 --> 00:10:56,480
por primeira vez, nunha conferencia.

192
00:10:57,520 --> 00:10:59,920
Ambos episodios duraron varias semanas.

193
00:11:02,160 --> 00:11:04,296
Os ataques dábanme en calquera lugar:

194
00:11:04,320 --> 00:11:07,616
na ferraxería, na oficina,

195
00:11:07,640 --> 00:11:09,680
ou incluso cando estaba na cama lendo.

196
00:11:10,600 --> 00:11:15,433
A miña mente bloqueábase
nun círculo de terror

197
00:11:15,680 --> 00:11:17,776
e por moito que intentase calmarme

198
00:11:17,800 --> 00:11:21,856
ou razoar o que me pasaba,

199
00:11:21,880 --> 00:11:23,160
non o conseguía.

200
00:11:24,440 --> 00:11:27,000
Era coma se o meu cerebro
estivese intentando matarme,

201
00:11:27,920 --> 00:11:30,496
e naquel momento, ter medo de ter medo

202
00:11:30,520 --> 00:11:32,320
consumía todos os meus pensamentos.

203
00:11:33,200 --> 00:11:35,096
Daquela aprendín de primeira man

204
00:11:35,120 --> 00:11:37,560
o que se sente cando a mente
non che funciona ben

205
00:11:38,640 --> 00:11:42,120
e foi cando me convertín nunha verdadeira
defensora da saúde cerebral.

206
00:11:43,760 --> 00:11:46,736
Con terapia, medicación e autocoidados,

207
00:11:46,760 --> 00:11:48,576
co tempo a vida volveu

208
00:11:48,600 --> 00:11:52,080
ao que podería considerase normal
nestas circunstancias.

209
00:11:53,240 --> 00:11:55,296
Cando volvín a vista atrás

210
00:11:55,320 --> 00:11:58,880
puiden ver que a espiral disfuncional
na que caeu o meu fillo

211
00:11:59,680 --> 00:12:02,829
probablemente lle ocorrera ao longo
dun período de dous anos,

212
00:12:03,200 --> 00:12:05,652
tempo abondo para conseguirlle axuda,

213
00:12:06,280 --> 00:12:09,087
se alguén se dera conta de que a precisaba

214
00:12:09,320 --> 00:12:10,640
e soubera qué facer.

215
00:12:15,680 --> 00:12:18,099
Cada vez que alguén me pregunta,

216
00:12:18,280 --> 00:12:20,466
"Como é que non o sabías?",

217
00:12:20,760 --> 00:12:22,760
síntome coma se me pegasen no estómago.

218
00:12:23,840 --> 00:12:28,190
Parece unha acusación,
e cáusame un sentimento de culpa

219
00:12:28,400 --> 00:12:30,896
que, a pesar de toda a terapia que fixen,

220
00:12:30,920 --> 00:12:32,840
nunca se borra de todo.

221
00:12:33,880 --> 00:12:35,500
Mais hai algo que aprendín:

222
00:12:36,720 --> 00:12:38,368
se o amor abondara

223
00:12:38,600 --> 00:12:40,736
para evitar que as persoas suicidas

224
00:12:40,760 --> 00:12:42,151
se fixesen dano,

225
00:12:43,000 --> 00:12:45,200
os suicidios nunca ocorrerían.

226
00:12:46,320 --> 00:12:48,061
Pero o amor non basta,

227
00:12:49,240 --> 00:12:51,000
e o suicidio é frecuente.

228
00:12:51,680 --> 00:12:54,077
É a segunda causa de morte

229
00:12:54,520 --> 00:12:56,720
na xente de entre 10 e 34 anos,

230
00:12:57,640 --> 00:13:00,296
e o 15 % da mocidade estadounidense

231
00:13:00,320 --> 00:13:03,056
di que planeou o seu suicidio

232
00:13:03,080 --> 00:13:04,280
no último ano.

233
00:13:06,160 --> 00:13:10,280
Aprendín que por moito
que queiramos crer o contrario

234
00:13:11,000 --> 00:13:13,600
non podemos saber ou controlar

235
00:13:13,840 --> 00:13:15,800
o que senten os nosos seres queridos,

236
00:13:16,760 --> 00:13:19,880
e a crenza teimuda de que somos distintos,

237
00:13:20,560 --> 00:13:23,787
de que alguén que nós queremos
nunca pensaría en facerse dano

238
00:13:24,000 --> 00:13:25,453
ou facerllo a outra persoa,

239
00:13:26,080 --> 00:13:27,929
pode provocar que non vexamos

240
00:13:28,120 --> 00:13:30,150
o que está escondido a simple vista.

241
00:13:31,840 --> 00:13:35,103
E se a peor das posibilidades sucede,

242
00:13:36,520 --> 00:13:39,988
temos que aprender a perdoarnos
por non saber

243
00:13:40,440 --> 00:13:42,872
ou por non facer as preguntas correctas

244
00:13:43,160 --> 00:13:45,880
ou por non atopar o tratamento adecuado.

245
00:13:47,240 --> 00:13:48,496
Sempre debemos asumir

246
00:13:48,520 --> 00:13:51,160
que alguén que queremos
pode estar sufrindo,

247
00:13:51,880 --> 00:13:54,165
a pesar do que diga

248
00:13:54,520 --> 00:13:55,760
ou de como actúe.

249
00:13:56,720 --> 00:13:58,840
Debemos escoitar con todo o noso ser,

250
00:13:59,800 --> 00:14:01,000
sen xulgar,

251
00:14:01,680 --> 00:14:03,800
e sen ofrecer solucións.

252
00:14:07,360 --> 00:14:10,377
Sei que vivirei con esta traxedia,

253
00:14:10,600 --> 00:14:12,530
con estas traxedias múltiples,

254
00:14:12,560 --> 00:14:14,120
durante o resto da miña vida.

255
00:14:15,320 --> 00:14:17,320
Sei que para moitos,

256
00:14:21,080 --> 00:14:24,840
o que eu perdín non se pode comparar
co que perderon o resto das familias.

257
00:14:26,240 --> 00:14:28,840
Sei que o meu sufrimento 
non fai o deles máis sinxelo.

258
00:14:31,000 --> 00:14:35,973
Sei que hai incluso xente que pensa
que non teño dereito a sufrir,

259
00:14:36,400 --> 00:14:39,240
só a unha vida de penitencia permanente.

260
00:14:41,800 --> 00:14:44,414
Ó final, o que sei resúmese nisto:

261
00:14:45,320 --> 00:14:51,076
a tráxica realidade é que incluso
os máis responsables e atentos de nós

262
00:14:51,520 --> 00:14:53,440
podemos non ser capaces de axudar,

263
00:14:54,840 --> 00:14:56,635
pero en nome do amor,

264
00:14:57,040 --> 00:14:59,216
non debemos deixar de intentar

265
00:14:59,240 --> 00:15:00,720
saber o que non se pode saber.

266
00:15:01,560 --> 00:15:02,539
Grazas.

267
00:15:02,768 --> 00:15:04,428
(Aplausos)