0:00:01.197,0:00:04.192
Odkąd pamiętam wojna jest [br]częścią mojego życia.

0:00:04.811,0:00:08.955
Urodziłam się w Afganistanie,[br]sześć miesięcy po najeździe Sowietów,

0:00:09.526,0:00:12.807
i mimo że byłam zbyt młoda, [br]żeby rozumieć, co się dzieje,

0:00:12.831,0:00:16.152
głęboko odczuwałam strach i cierpienie.

0:00:17.219,0:00:22.341
Te wczesne doświadczenia miały ogromny [br]wpływ na moje obecne postrzeganie wojen.

0:00:23.049,0:00:26.487
Nauczyłam się, że gdy w grę wchodzą [br]fundamentalne kwestie,

0:00:26.511,0:00:27.763
dla większości ludzi

0:00:27.787,0:00:29.419
ustępstwo nie wchodzi w grę.

0:00:29.971,0:00:31.583
W przypadku takich konfliktów,

0:00:31.607,0:00:33.392
gdy prawa ludzi są łamane,

0:00:33.416,0:00:35.186
gdy ich kraje są okupowane,

0:00:35.210,0:00:37.428
a oni sami dręczenie i upokarzani,

0:00:37.452,0:00:40.610
potrzeba skutecznej metody,[br]aby się przeciwstawić.

0:00:41.308,0:00:45.571
Co oznacza, że bez względu na to,[br]jak szkodliwa i straszna jest przemoc,

0:00:45.595,0:00:48.019
jeśli ludzie widzą ją jako jedyny wybór,

0:00:48.043,0:00:49.500
użyją jej.

0:00:50.074,0:00:53.650
Większość z nas jest zaniepokojona[br]poziomem przemocy na świecie.

0:00:54.045,0:00:55.499
Jednak nie zakończymy wojny,

0:00:55.523,0:00:58.231
mówiąc ludziom, [br]że przemoc jest złem moralnym.

0:00:58.883,0:01:01.282
Zamiast tego musimy im[br]zaproponować narzędzie,

0:01:01.306,0:01:04.645
które jest co najmniej[br]tak skuteczne jak przemoc.

0:01:05.574,0:01:07.060
To moja praca.

0:01:07.717,0:01:09.256
Przez ostatnie 13 lat

0:01:09.280,0:01:10.565
uczę ludzi

0:01:10.589,0:01:13.697
w niektórych z najtrudniejszych[br]sytuacji na świecie,

0:01:13.721,0:01:17.088
jak poprowadzić konflikt bez przemocy.

0:01:18.113,0:01:22.803
Większość ludzi kojarzy ten rodzaj działań[br]z Gandhim lub Martinem Lutherem Kingiem.

0:01:23.589,0:01:27.302
Lecz ludzie korzystało[br]z pokojowego oporu przez tysiące lat.

0:01:27.831,0:01:31.777
Większość praw, jakie posiadamy dziś

0:01:31.777,0:01:33.338
w tym kraju jako kobiety,

0:01:33.362,0:01:34.513
jako mniejszości,

0:01:34.537,0:01:35.885
jako robotnicy,

0:01:35.909,0:01:38.475
jako osoby o odmiennej[br]orientacji seksualnej

0:01:38.499,0:01:40.957
oraz obywatele zainteresowani środowiskiem

0:01:40.981,0:01:42.838
- te prawa nie zostały nam dane.

0:01:42.936,0:01:45.386
Zostały zdobyte przez ludzi,[br]którzy o nie walczyli

0:01:45.410,0:01:47.232
i którzy się dla nich poświęcili.

0:01:47.256,0:01:49.776
Ponieważ nie wyciągnęliśmy[br]lekcji z tej historii,

0:01:49.800,0:01:53.841
walka bez przemocy jako technika[br]jest często źle pojmowana.

0:01:54.488,0:01:57.610
Spotkałam się ostatnio z grupą[br]aktywistów z Etiopii,

0:01:57.634,0:02:00.784
którzy powiedzieli mi coś,[br]co słyszę bardzo często.

0:02:00.808,0:02:03.134
Powiedzieli, że próbowali już[br]pokojowego oporu,

0:02:03.158,0:02:04.576
co nie odniosło skutku.

0:02:04.600,0:02:06.936
Lata temu zorganizowali protest.

0:02:06.960,0:02:10.668
Rząd wszystkich aresztował[br]i na tym się skończyło.

0:02:11.302,0:02:15.262
Idea, że walka bez przemocy[br]to uliczny protest,

0:02:15.286,0:02:16.684
jest rzeczywistym problemem.

0:02:17.204,0:02:21.604
Protest może świetnie pokazać,[br]że ludzie chcą zmiany,

0:02:21.628,0:02:24.062
ale sam nie powoduje żadnej,

0:02:24.062,0:02:26.490
w każdym razie nie takiej,[br]która jest istotna.

0:02:26.514,0:02:27.702
(Śmiech)

0:02:27.726,0:02:30.835
Potężny przeciwnik nie spełni żądań

0:02:30.859,0:02:32.951
tylko dlatego, że go grzecznie poprosili,

0:02:33.519,0:02:35.396
ani nawet niezbyt grzecznie.

0:02:35.420,0:02:36.553
(Śmiech)

0:02:36.577,0:02:39.621
Walka bez przemocy polega[br]na zniszczeniu wroga,

0:02:40.018,0:02:41.330
nie fizycznie,

0:02:41.354,0:02:45.764
lecz przez rozpoznanie instytucji[br]potrzebnych przeciwnikowi do przetrwania

0:02:45.788,0:02:47.970
i odcięcie go od nich.

0:02:48.470,0:02:51.234
Używając pokojowych metod,[br]ludzie mogą spacyfikować armię

0:02:51.258,0:02:53.482
przeciągając żołnierzy na swoją stronę.

0:02:53.506,0:02:56.781
Mogą rozchwiać gospodarkę[br]przez strajki i bojkot.

0:02:57.190,0:02:59.492
Mogą także sprostać [br]rządowej propagandzie,

0:02:59.516,0:03:01.382
tworząc alternatywne media.

0:03:01.829,0:03:04.673
Istnieje wiele metod, aby tego dokonać.

0:03:05.384,0:03:08.176
Mój kolega oraz mentor, Gene Sharp,

0:03:08.200,0:03:12.827
wyróżnił 198 metod walki bez przemocy.

0:03:14.186,0:03:15.951
Protest jest tylko jedną z nich.

0:03:16.376,0:03:18.373
Oto ostatni przykład:

0:03:18.885,0:03:20.354
jeszcze kilka miesięcy temu

0:03:20.378,0:03:23.595
Gwatemala była rządzona[br]przez skorumpowanych byłych wojskowych,

0:03:23.619,0:03:25.430
związanych ze światem przestępczym.

0:03:26.071,0:03:27.864
Ludzie byli tego świadomi,

0:03:27.888,0:03:31.238
lecz większość z nich czuła się bezradna,

0:03:32.401,0:03:36.482
aż raz grupa 12 zwykłych obywateli

0:03:36.506,0:03:39.248
zaprosiła znajomych na Facebooku

0:03:39.272,0:03:42.511
na spotkanie na placu centralnym[br]z transparentami z napisem:

0:03:43.046,0:03:44.431
"Renuncia YA"

0:03:45.024,0:03:46.440
- odejdź wreszcie.

0:03:47.199,0:03:48.608
Ku ich zaskoczeniu

0:03:48.632,0:03:50.392
pojawiło się 30 000 ludzi.

0:03:51.045,0:03:54.742
Koczowali tam przez kilka miesięcy,[br]gdy protest rozprzestrzeniał się po kraju.

0:03:54.932,0:03:56.088
W pewnym momencie

0:03:56.112,0:04:00.300
organizatorzy dostarczyli setki jaj[br]do różnych budynków rządowych

0:04:00.324,0:04:01.491
z wiadomością:

0:04:01.960,0:04:03.846
"Jeśli nie macie huevos"

0:04:03.870,0:04:04.760
- jaj,

0:04:04.760,0:04:08.154
aby powstrzymać skorumpowanych kandydatów[br]przed ubieganiem się o urząd,

0:04:08.178,0:04:09.636
możecie pożyczyć od nas".

0:04:09.660,0:04:11.319
(Śmiech)

0:04:11.343,0:04:14.698
(Brawa)

0:04:16.469,0:04:18.808
W odpowiedzi prezydent Molina poprzysiągł,

0:04:18.808,0:04:20.148
że nigdy nie ustąpi.

0:04:20.674,0:04:24.275
Aktywiści zdali sobie wtedy sprawę,[br]że nie mogą zwyczajnie dalej protestować

0:04:24.299,0:04:26.313
i prosić prezydenta o dymisję.

0:04:26.337,0:04:28.333
Muszą odebrać mu wybór.

0:04:28.793,0:04:30.724
Więc zorganizowali strajk generalny,

0:04:30.748,0:04:33.395
podczas którego ludzie[br]w całym kraju odmówili pracy.

0:04:33.419,0:04:34.821
W samym mieście Gwatemali

0:04:34.845,0:04:37.794
zamknięto ponad 400 firm i szkół.

0:04:38.367,0:04:39.548
Jednocześnie

0:04:39.572,0:04:42.201
rolnicy zablokowali główne drogi.

0:04:42.225,0:04:43.703
W ciągu pięciu dni

0:04:43.727,0:04:44.904
prezydent

0:04:44.928,0:04:47.651
wraz z wieloma innymi urzędnikami

0:04:47.675,0:04:49.144
odeszli.

0:04:49.168,0:04:53.451
(Brawa)

0:04:53.475,0:04:55.078
Jestem pod wrażeniem

0:04:55.102,0:04:59.005
kreatywności oraz odwagi ludzi[br]stosujących pokojowy opór

0:04:59.029,0:05:01.252
w prawie każdym kraju na świecie

0:05:01.718,0:05:02.869
Dla przykładu,

0:05:02.893,0:05:05.450
niedawno grupa aktywistów w Ugandzie

0:05:05.474,0:05:07.607
wypuściła na ulice świnie.

0:05:08.096,0:05:11.534
Na zdjęciu widać policjantów,[br]którzy nie wiedzą, co z nimi zrobić.

0:05:11.558,0:05:12.594
(Śmiech)

0:05:12.618,0:05:15.234
Świnie pomalowano[br]na kolor rządzącej partii.

0:05:15.617,0:05:17.895
Jedna z nich nosiła nawet kapelusz,

0:05:17.919,0:05:19.799
który ludzie dobrze rozpoznawali.

0:05:20.321,0:05:21.384
(Śmiech)

0:05:22.264,0:05:25.633
Aktywiści na całym świecie[br]są coraz lepsi w przykuwaniu uwagi,

0:05:25.657,0:05:28.320
jednak te pojedyncze akcje [br]znaczą niewiele,

0:05:28.344,0:05:30.527
jeśli nie są częścią większego planu.

0:05:30.914,0:05:33.153
Generał nie wyruszy na bitwę

0:05:33.177,0:05:35.308
dopóki nie będzie miał planu[br]wygrania wojny.

0:05:35.332,0:05:38.443
Oto jak działa większość pokojowych[br]ruchów oporu na świecie.

0:05:38.896,0:05:43.216
Walka bez przemocy jest równie złożona[br]jak wojna konwencjonalna,

0:05:43.240,0:05:44.438
Jeśli nie bardziej.

0:05:44.462,0:05:48.657
Jej uczestnicy muszą być dobrze wyszkoleni[br]oraz mieć jasne cele,

0:05:48.681,0:05:52.513
a dowodzący mieć plan działania.

0:05:53.242,0:05:56.508
Sposoby prowadzenia wojny[br]rozwijano przez tysiące lat

0:05:56.532,0:05:58.079
ze świetnym zapleczem

0:05:58.103,0:06:01.349
i najlepszymi umysłami[br]skupionymi na jej zrozumieniu

0:06:01.373,0:06:03.098
i udoskonaleniu.

0:06:03.608,0:06:08.190
Walka bez przemocy jednak[br]rzadko bywa wnikliwie analizowana.

0:06:08.214,0:06:10.224
Choć zdarza się coraz częściej,

0:06:10.248,0:06:14.033
wciąż mało kto jej uczy.

0:06:14.849,0:06:16.142
To niebezpieczne,

0:06:16.166,0:06:20.334
bo, jak wiadomo, stare metody[br]radzenia sobie z konfliktem

0:06:20.358,0:06:23.776
nie są dostosowane do wyzwań,[br]z jakimi trzeba się dziś zmierzyć.

0:06:23.800,0:06:25.457
Rząd USA przyznał niedawno,

0:06:25.457,0:06:28.820
że walka przeciwko Państwu Islamskiemu[br]utknęła w martwym punkcie.

0:06:29.318,0:06:31.062
Jednak większość z nas nie wie,

0:06:31.086,0:06:34.600
że walczono metodami pokojowego oporu.

0:06:35.120,0:06:38.930
Państwo Islamskie (PI)[br]zdobyło Mosul w czerwcu 2014

0:06:38.954,0:06:42.685
i ogłosiło wprowadzenie do szkół[br]nowego programu nauczania

0:06:42.709,0:06:44.839
opartego o ich ekstremistyczną ideologię.

0:06:45.556,0:06:47.096
Jednak pierwszego dnia zajęć

0:06:47.672,0:06:49.738
ani jedno dziecko[br]nie zjawiło się w szkole.

0:06:50.222,0:06:53.044
Rodzice zwyczajnie odmówili.

0:06:53.068,0:06:56.260
Powiedzieli dziennikarzom,[br]że wolą uczyć dzieci w domu

0:06:56.284,0:06:57.840
niż dać im wyprać mózgi.

0:06:58.689,0:07:01.698
To tylko jeden z przykładów oporu,

0:07:01.722,0:07:03.077
w jednym tylko mieście.

0:07:03.659,0:07:05.104
A gdyby zgrać taką akcję

0:07:05.128,0:07:07.750
z wieloma innymi aktami pokojowego oporu

0:07:07.774,0:07:09.829
wymierzonymi przeciw PI?

0:07:09.853,0:07:13.288
Gdyby bojkot rodziców[br]był częścią większego planu

0:07:13.312,0:07:15.417
rozpoznania oraz odcięcia surowców,

0:07:15.417,0:07:18.157
których PI potrzebuje do funkcjonowania:

0:07:18.157,0:07:20.653
wykwalifikowanej siły roboczej[br]do produkcji żywności;

0:07:20.677,0:07:24.266
inżynierów do wydobywania[br]i rafinowania ropy naftowej;

0:07:24.290,0:07:26.883
infrastruktury medialnej[br]i sieci komunikacyjnych;

0:07:26.907,0:07:28.880
systemu transportu

0:07:28.904,0:07:31.408
oraz lokalnych przedsiębiorstw,[br]na których polega PI?

0:07:31.911,0:07:35.032
Może trudno wyobrazić sobie pokonania PI

0:07:35.056,0:07:36.967
bez użycia przemocy.

0:07:37.511,0:07:40.619
Jednak czas ocenić sposób,[br]w jaki pojmujemy konflikt

0:07:40.643,0:07:43.058
oraz wybory jakie przed nami stawia.

0:07:44.194,0:07:46.465
Oto idea warta szerzenia:

0:07:46.489,0:07:49.644
dowiedzmy się, w jakich sytuacjach[br]pokojowy opór był skuteczny

0:07:49.668,0:07:52.185
i jak go usprawnić,

0:07:52.209,0:07:55.253
tak jak to zrobiliśmy z innymi[br]systemami oraz technologiami,

0:07:55.277,0:07:58.836
które są ciągle udoskonalane,[br]by lepiej sprostać ludzkim potrzebom.

0:07:59.446,0:08:02.905
Być może uda nam się udoskonalić[br]metody pokojowego oporu tak bardzo,

0:08:02.929,0:08:06.180
że coraz bardziej będą zastępować wojnę,

0:08:06.838,0:08:10.913
Przemoc jako narzędzie konfliktu[br]będzie można wtedy porzucić,

0:08:10.937,0:08:13.344
tak samo jak łuki i strzały,

0:08:13.368,0:08:16.712
ponieważ zastąpiła je skuteczniejsza broń.

0:08:17.427,0:08:22.306
Kreatywności może nadać[br]takiej walce więcej mocy,

0:08:22.330,0:08:24.954
niż najnowsze zdobycze techniki wojskowej.

0:08:26.010,0:08:30.473
Największą nadzieją ludzkości[br]nie jest potępianie przemocy,

0:08:30.497,0:08:32.860
lecz zrobienie z niej przeżytku.

0:08:34.365,0:08:35.516
Dziękuję.

0:08:35.540,0:08:43.935
(Brawa)