Wiele słyszymy w prelekcjach TED

o mózgu, o mowie oraz troszkę o Chinach.

Postaram się to wszystko połączyć

w historię o tym,

jak zaangażować dorosły umysł

w naukę czegoś trudnego, ale niezwykłego,

mowa tu o języku chińskim.

Lingwistyka jest moją pasją i zawodem.

Kiedy przeniosłam się 
z mężem do Chin na 3 lata

postanowiłam nauczyć się chińskiego.

Wiedziałam, że będzie mi trudno,
jako osobie dorosłej,

ponieważ dorośli mają wiele na głowie,

przez co mają problemy z pamięcią,

nie wspominając o akcencie,

ktόry jest trudny do opanowania.

Dobry akcent jest prawie nieosiągalny.

Ale skoro Henry Kissinger 
nie musi się tym martwić,

my też nie musimy.

(Śmiech)

Mam też dobrą wiadomość o pracy mózgu.

Kiedyś myśleliśmy, 
że poza wiekiem dziecięcym

nie da się nauczyć języka obcego.

Ale neurolodzy i lingwiści 
praktycznie obalili ten mit,

twierdząc, że nasz umysł 
nie przestaje się rozwijać,

umożliwiając w ten sposób 
naukę języka obcego.

Dorosły mózg może robić wiele rzeczy,

z których wiele dotyczy 
wyczucia językowego

i mechanizmu działania języka.

Dorosłych stać na dużo bardziej 
złożone przetwarzanie,

dostępne tylko dla nich.

Jeśli dzieci wchłaniają języki jak gąbki,

dorośli świadomie 
angażują się w proces nauki.

Spójrzmy na te znaki,

na pierwszy rzut oka to ostrzeżenia,

ale "ostrożnie" może też zachęcać

do jakiejś katastrofy.

Jako że dużo wiemy o językach,

schematach językowych, 
rzeczowników i czasowników,

skoro mówi się "piękniejszy", 
czemu nie "dużejszy",

skoro mówimy "reagować" i "odreagować",

czemu nie "recykling" i "odrecykling"?

Czemu słowo "dżinsy" istnieje tylko 
w liczbie mnogiej?

Przechodząc do znaczenia słów,

zbitka "podłe śmiecie"

wydaje się zrozumiała, choć zabawna,

bo wiemy, że "podły"

odnosi się do cech,

które wskazują na zły charakter,

podczas gdy śmiecie charakteru nie mają.

Podobnie warzywa nie należą do rzeczy,

które nazwalibyśmy prywatnymi.

Weźmy znak 
"nie tłoczyć się na desce",

choć tłok to nagromadzenie ludzi,

a nie jedna osoba kucająca na toalecie.

(Śmiech)

Dorosły umysł czerpie wiedzę

z doświadczenia życiowego

w celu rozumienia języka
ponad jego dosłowne znaczenie.

Potrafimy skorzystać z kontekstu,
rozpoznawać odniesienia i metafory.

Momentalnie rozpoznajemy propagandę.

Potrafimy wyczuć ton wypowiedzi.

Przed olimpiadą w Chinach

trwała kampania “Nabierzmy ogłady”.

Kampania zachęcała

do kulturalnego zachowania,
aby Chiny wyglądały dobrze.

Wiele napisów po "chingielsku" 
dotyczyło higieny,

choć dobór słownictwa nie zawsze pomagał.

(Śmiech)

Dorosły umysł potrafi wyłapywać metafory.

Chiński jest dosadny, 
ale umie też owijać w bawełnę

w celu złagodzenia przesłania.

To miły sposób zakazu deptania trawników.
[Trawa śpi]

Czasem ich wyczucie językowe

pokazuje, że należy
spojrzeć na obrazki i iść dalej.

[Życie wypatrasza "Kaczkę na chrupko"]

(Śmiech)

Czas na pierwszą lekcję chińskiego.

Jak wykorzystać potężny mózg
do nauki chińskiego?

Mam dla was dwie rady.

Pierwsza to super szybka sztuczka
na naukę słownictwa.

Druga rada dotyczy 
kilku skomplikowanych przyimków.

Najpierw słownictwo.

Jednym ze sposobόw, 
w jaki język dodaje nowe słowa,

kiedy potrzebuje określić nowe pojęcie,

jest połączenie dwόch słόw w jedno.
[zimny + gorący = temperatura]

Często łączy się antonimy.

Dwa przeciwieństwa tworzą nową całość.

Tak jak ying i yang.

Można też przyczepiać słowa 
do jednego wyrazu,

np. "dian", co oznacza "elektryczny".

[elektryczny + mowa = telefon]
[elektryczny + mózg = komputer]

Dla adepta języka

chiński nagle przestaje być przypadkowy

i nabiera sensu.

Trochę szczęścia i da się to zapamiętać,

a nawet tworzyć nowe słowa,
które okażą się poprawne.

Druga rada. (Śmiech)

Dwa najbardziej zagmatwane słowa:

"shang" i "xia", antonimy.

Pierwsze znaczenie dotyczy czasu.
"Shang" to przeszłość,

a "xia" to przyszłość.

Proste, prawda?

Niestety "shang" i "xia" to też miejsce:

"shang" znaczy "nad", a "xia" - "pod".

Dla początkujących, 
to nie lada wyzwanie,

bo w angielskojęzycznym świecie

nie istnieje zwrot, który odnosi się

i do czasu i do miejsca.

Na szczęście możemy użyć dorosłego mózgu

do stworzenia techniki pamięciowej,

lub pomocy wizualnych,
które pomogą uczyć się takich zawiłości.

Oto moja tabelka pomocnicza.

Mamy tu czas i miejsce.
[przeszłość-przyszłość, góra-dół]

W prawym dolnym rogu znajduje się "xia".

Korzystam z niej, kiedy używam tego słowa.

W lewym górnym rogu jest "shang",

które oznacza "nad" i "przeszłość".

Kiedy chciałam uczyć się tych słów,

korzystałam ze swojej wspaniałej tabelki.

Czego się dziś nauczyliśmy?

Jako dorośli, mamy dość giętki umysł

który angażuje złożone procesy myślowe

i zgromadzone doświadczenie życiowe,

w ten sposób umożliwiając nam
nauczenie się języka obcego,

nawet chińskiego.

Zrόb pierwszy krok już dziś,

i za tydzień będziesz płynnie mówić.

Dziękuję.
(Brawa)