[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.09,0:00:09.35,Default,,0000,0000,0000,,Wiele słyszymy w prelekcjach TED
Dialogue: 0,0:00:09.35,0:00:13.67,Default,,0000,0000,0000,,o mózgu, o mowie oraz troszkę o Chinach.
Dialogue: 0,0:00:13.67,0:00:16.23,Default,,0000,0000,0000,,Postaram się to wszystko połączyć
Dialogue: 0,0:00:16.23,0:00:18.10,Default,,0000,0000,0000,,w historię o tym,
Dialogue: 0,0:00:18.10,0:00:22.30,Default,,0000,0000,0000,,jak zaangażować dorosły umysł
Dialogue: 0,0:00:22.30,0:00:26.77,Default,,0000,0000,0000,,w naukę czegoś trudnego, ale niezwykłego,
Dialogue: 0,0:00:26.77,0:00:29.86,Default,,0000,0000,0000,,mowa tu o języku chińskim.
Dialogue: 0,0:00:29.86,0:00:33.58,Default,,0000,0000,0000,,Lingwistyka jest moją pasją i zawodem.
Dialogue: 0,0:00:34.25,0:00:38.67,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy przeniosłam się \Nz mężem do Chin na 3 lata
Dialogue: 0,0:00:38.67,0:00:44.80,Default,,0000,0000,0000,,postanowiłam nauczyć się chińskiego.
Dialogue: 0,0:00:45.74,0:00:50.53,Default,,0000,0000,0000,,Wiedziałam, że będzie mi trudno,\Njako osobie dorosłej,
Dialogue: 0,0:00:50.53,0:00:55.85,Default,,0000,0000,0000,,ponieważ dorośli mają wiele na głowie,
Dialogue: 0,0:00:55.85,0:00:58.38,Default,,0000,0000,0000,,przez co mają problemy z pamięcią,
Dialogue: 0,0:00:58.38,0:01:01.95,Default,,0000,0000,0000,,nie wspominając o akcencie,
Dialogue: 0,0:01:01.95,0:01:05.56,Default,,0000,0000,0000,,ktόry jest trudny do opanowania.
Dialogue: 0,0:01:05.56,0:01:08.97,Default,,0000,0000,0000,,Dobry akcent jest prawie nieosiągalny.
Dialogue: 0,0:01:08.97,0:01:11.91,Default,,0000,0000,0000,,Ale skoro Henry Kissinger \Nnie musi się tym martwić,
Dialogue: 0,0:01:11.91,0:01:14.04,Default,,0000,0000,0000,,my też nie musimy.
Dialogue: 0,0:01:14.04,0:01:15.43,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:01:15.43,0:01:18.28,Default,,0000,0000,0000,,Mam też dobrą wiadomość o pracy mózgu.
Dialogue: 0,0:01:18.28,0:01:21.62,Default,,0000,0000,0000,,Kiedyś myśleliśmy, \Nże poza wiekiem dziecięcym
Dialogue: 0,0:01:21.62,0:01:23.57,Default,,0000,0000,0000,,nie da się nauczyć języka obcego.
Dialogue: 0,0:01:23.57,0:01:27.46,Default,,0000,0000,0000,,Ale neurolodzy i lingwiści \Npraktycznie obalili ten mit,
Dialogue: 0,0:01:27.46,0:01:32.07,Default,,0000,0000,0000,,twierdząc, że nasz umysł \Nnie przestaje się rozwijać,
Dialogue: 0,0:01:32.07,0:01:35.88,Default,,0000,0000,0000,,umożliwiając w ten sposób \Nnaukę języka obcego.
Dialogue: 0,0:01:35.88,0:01:38.34,Default,,0000,0000,0000,,Dorosły mózg może robić wiele rzeczy,
Dialogue: 0,0:01:38.34,0:01:41.76,Default,,0000,0000,0000,,z których wiele dotyczy \Nwyczucia językowego
Dialogue: 0,0:01:41.76,0:01:43.67,Default,,0000,0000,0000,,i mechanizmu działania języka.
Dialogue: 0,0:01:43.67,0:01:47.25,Default,,0000,0000,0000,,Dorosłych stać na dużo bardziej \Nzłożone przetwarzanie,
Dialogue: 0,0:01:47.25,0:01:49.50,Default,,0000,0000,0000,,dostępne tylko dla nich.
Dialogue: 0,0:01:49.50,0:01:52.97,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli dzieci wchłaniają języki jak gąbki,
Dialogue: 0,0:01:52.97,0:01:58.25,Default,,0000,0000,0000,,dorośli świadomie \Nangażują się w proces nauki.
Dialogue: 0,0:01:58.25,0:02:02.61,Default,,0000,0000,0000,,Spójrzmy na te znaki,
Dialogue: 0,0:02:02.61,0:02:09.44,Default,,0000,0000,0000,,na pierwszy rzut oka to ostrzeżenia,
Dialogue: 0,0:02:09.44,0:02:13.28,Default,,0000,0000,0000,,ale "ostrożnie" może też zachęcać
Dialogue: 0,0:02:13.28,0:02:17.27,Default,,0000,0000,0000,,do jakiejś katastrofy.
Dialogue: 0,0:02:18.08,0:02:21.13,Default,,0000,0000,0000,,Jako że dużo wiemy o językach,
Dialogue: 0,0:02:21.13,0:02:23.80,Default,,0000,0000,0000,,schematach językowych, \Nrzeczowników i czasowników,
Dialogue: 0,0:02:23.80,0:02:27.92,Default,,0000,0000,0000,,skoro mówi się "piękniejszy", \Nczemu nie "dużejszy",
Dialogue: 0,0:02:27.92,0:02:33.24,Default,,0000,0000,0000,,skoro mówimy "reagować" i "odreagować",
Dialogue: 0,0:02:33.24,0:02:35.47,Default,,0000,0000,0000,,czemu nie "recykling" i "odrecykling"?
Dialogue: 0,0:02:35.47,0:02:39.49,Default,,0000,0000,0000,,Czemu słowo "dżinsy" istnieje tylko \Nw liczbie mnogiej?
Dialogue: 0,0:02:40.89,0:02:43.32,Default,,0000,0000,0000,,Przechodząc do znaczenia słów,
Dialogue: 0,0:02:43.32,0:02:45.76,Default,,0000,0000,0000,,zbitka "podłe śmiecie"
Dialogue: 0,0:02:45.76,0:02:48.20,Default,,0000,0000,0000,,wydaje się zrozumiała, choć zabawna,
Dialogue: 0,0:02:48.20,0:02:49.77,Default,,0000,0000,0000,,bo wiemy, że "podły"
Dialogue: 0,0:02:49.77,0:02:52.18,Default,,0000,0000,0000,,odnosi się do cech,
Dialogue: 0,0:02:52.18,0:02:54.36,Default,,0000,0000,0000,,które wskazują na zły charakter,
Dialogue: 0,0:02:54.36,0:02:57.09,Default,,0000,0000,0000,,podczas gdy śmiecie charakteru nie mają.
Dialogue: 0,0:02:57.09,0:02:59.46,Default,,0000,0000,0000,,Podobnie warzywa nie należą do rzeczy,
Dialogue: 0,0:02:59.46,0:03:02.32,Default,,0000,0000,0000,,które nazwalibyśmy prywatnymi.
Dialogue: 0,0:03:02.32,0:03:04.90,Default,,0000,0000,0000,,Weźmy znak \N"nie tłoczyć się na desce",
Dialogue: 0,0:03:04.90,0:03:07.72,Default,,0000,0000,0000,,choć tłok to nagromadzenie ludzi,
Dialogue: 0,0:03:07.72,0:03:11.47,Default,,0000,0000,0000,,a nie jedna osoba kucająca na toalecie.
Dialogue: 0,0:03:11.47,0:03:12.90,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:03:12.90,0:03:15.96,Default,,0000,0000,0000,,Dorosły umysł czerpie wiedzę
Dialogue: 0,0:03:15.96,0:03:17.28,Default,,0000,0000,0000,,z doświadczenia życiowego
Dialogue: 0,0:03:17.28,0:03:20.12,Default,,0000,0000,0000,,w celu rozumienia języka\Nponad jego dosłowne znaczenie.
Dialogue: 0,0:03:20.12,0:03:24.24,Default,,0000,0000,0000,,Potrafimy skorzystać z kontekstu,\Nrozpoznawać odniesienia i metafory.
Dialogue: 0,0:03:24.24,0:03:26.71,Default,,0000,0000,0000,,Momentalnie rozpoznajemy propagandę.
Dialogue: 0,0:03:26.71,0:03:29.91,Default,,0000,0000,0000,,Potrafimy wyczuć ton wypowiedzi.
Dialogue: 0,0:03:29.91,0:03:33.57,Default,,0000,0000,0000,,Przed olimpiadą w Chinach
Dialogue: 0,0:03:33.57,0:03:37.12,Default,,0000,0000,0000,,trwała kampania “Nabierzmy ogłady”.
Dialogue: 0,0:03:37.12,0:03:40.04,Default,,0000,0000,0000,,Kampania zachęcała
Dialogue: 0,0:03:40.04,0:03:44.26,Default,,0000,0000,0000,,do kulturalnego zachowania,\Naby Chiny wyglądały dobrze.
Dialogue: 0,0:03:44.26,0:03:47.51,Default,,0000,0000,0000,,Wiele napisów po "chingielsku" \Ndotyczyło higieny,
Dialogue: 0,0:03:47.51,0:03:50.76,Default,,0000,0000,0000,,choć dobór słownictwa nie zawsze pomagał.
Dialogue: 0,0:03:50.76,0:03:52.60,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:03:53.74,0:03:58.17,Default,,0000,0000,0000,,Dorosły umysł potrafi wyłapywać metafory.
Dialogue: 0,0:03:58.17,0:04:02.67,Default,,0000,0000,0000,,Chiński jest dosadny, \Nale umie też owijać w bawełnę
Dialogue: 0,0:04:02.67,0:04:05.23,Default,,0000,0000,0000,,w celu złagodzenia przesłania.
Dialogue: 0,0:04:05.23,0:04:08.90,Default,,0000,0000,0000,,To miły sposób zakazu deptania trawników.\N[Trawa śpi]
Dialogue: 0,0:04:08.90,0:04:11.19,Default,,0000,0000,0000,,Czasem ich wyczucie językowe\N
Dialogue: 0,0:04:11.19,0:04:13.96,Default,,0000,0000,0000,,pokazuje, że należy\Nspojrzeć na obrazki i iść dalej.
Dialogue: 0,0:04:13.96,0:04:16.76,Default,,0000,0000,0000,,[Życie wypatrasza "Kaczkę na chrupko"]
Dialogue: 0,0:04:16.76,0:04:17.46,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:04:19.06,0:04:22.92,Default,,0000,0000,0000,,Czas na pierwszą lekcję chińskiego.
Dialogue: 0,0:04:22.92,0:04:27.21,Default,,0000,0000,0000,,Jak wykorzystać potężny mózg\Ndo nauki chińskiego?
Dialogue: 0,0:04:27.21,0:04:29.04,Default,,0000,0000,0000,,Mam dla was dwie rady.
Dialogue: 0,0:04:29.04,0:04:32.95,Default,,0000,0000,0000,,Pierwsza to super szybka sztuczka\Nna naukę słownictwa.
Dialogue: 0,0:04:32.95,0:04:35.58,Default,,0000,0000,0000,,Druga rada dotyczy \Nkilku skomplikowanych przyimków.
Dialogue: 0,0:04:35.58,0:04:37.75,Default,,0000,0000,0000,,Najpierw słownictwo.
Dialogue: 0,0:04:37.75,0:04:42.76,Default,,0000,0000,0000,,Jednym ze sposobόw, \Nw jaki język dodaje nowe słowa,
Dialogue: 0,0:04:42.76,0:04:47.23,Default,,0000,0000,0000,,kiedy potrzebuje określić nowe pojęcie,
Dialogue: 0,0:04:47.23,0:04:51.26,Default,,0000,0000,0000,,jest połączenie dwόch słόw w jedno.\N[zimny + gorący = temperatura]
Dialogue: 0,0:04:51.26,0:04:55.26,Default,,0000,0000,0000,,Często łączy się antonimy.
Dialogue: 0,0:04:57.48,0:05:01.16,Default,,0000,0000,0000,,Dwa przeciwieństwa tworzą nową całość.
Dialogue: 0,0:05:01.16,0:05:04.14,Default,,0000,0000,0000,,Tak jak ying i yang.
Dialogue: 0,0:05:04.14,0:05:07.69,Default,,0000,0000,0000,,Można też przyczepiać słowa \Ndo jednego wyrazu,
Dialogue: 0,0:05:07.69,0:05:10.53,Default,,0000,0000,0000,,np. "dian", co oznacza "elektryczny".
Dialogue: 0,0:05:10.53,0:05:14.43,Default,,0000,0000,0000,,[elektryczny + mowa = telefon]\N[elektryczny + mózg = komputer]
Dialogue: 0,0:05:14.43,0:05:16.79,Default,,0000,0000,0000,,Dla adepta języka
Dialogue: 0,0:05:16.79,0:05:18.92,Default,,0000,0000,0000,,chiński nagle przestaje być przypadkowy
Dialogue: 0,0:05:18.92,0:05:21.16,Default,,0000,0000,0000,,i nabiera sensu.
Dialogue: 0,0:05:21.16,0:05:23.35,Default,,0000,0000,0000,,Trochę szczęścia i da się to zapamiętać,
Dialogue: 0,0:05:23.35,0:05:27.63,Default,,0000,0000,0000,,a nawet tworzyć nowe słowa,\Nktóre okażą się poprawne.
Dialogue: 0,0:05:27.63,0:05:31.24,Default,,0000,0000,0000,,Druga rada. (Śmiech)
Dialogue: 0,0:05:31.24,0:05:34.91,Default,,0000,0000,0000,,Dwa najbardziej zagmatwane słowa:\N
Dialogue: 0,0:05:34.91,0:05:38.37,Default,,0000,0000,0000,,"shang" i "xia", antonimy.
Dialogue: 0,0:05:38.37,0:05:41.95,Default,,0000,0000,0000,,Pierwsze znaczenie dotyczy czasu.\N"Shang" to przeszłość,
Dialogue: 0,0:05:41.95,0:05:45.26,Default,,0000,0000,0000,,a "xia" to przyszłość.
Dialogue: 0,0:05:45.26,0:05:47.52,Default,,0000,0000,0000,,Proste, prawda?\N
Dialogue: 0,0:05:49.08,0:05:52.06,Default,,0000,0000,0000,,Niestety "shang" i "xia" to też miejsce:
Dialogue: 0,0:05:52.06,0:05:55.100,Default,,0000,0000,0000,,"shang" znaczy "nad", a "xia" - "pod".
Dialogue: 0,0:05:55.100,0:06:00.28,Default,,0000,0000,0000,,Dla początkujących, \Nto nie lada wyzwanie,
Dialogue: 0,0:06:00.28,0:06:04.51,Default,,0000,0000,0000,,bo w angielskojęzycznym świecie
Dialogue: 0,0:06:04.51,0:06:07.60,Default,,0000,0000,0000,,nie istnieje zwrot, który odnosi się
Dialogue: 0,0:06:07.60,0:06:09.58,Default,,0000,0000,0000,,i do czasu i do miejsca.
Dialogue: 0,0:06:09.58,0:06:12.82,Default,,0000,0000,0000,,Na szczęście możemy użyć dorosłego mózgu
Dialogue: 0,0:06:12.82,0:06:16.00,Default,,0000,0000,0000,,do stworzenia techniki pamięciowej,
Dialogue: 0,0:06:16.77,0:06:20.24,Default,,0000,0000,0000,,lub pomocy wizualnych,\Nktóre pomogą uczyć się takich zawiłości.\N
Dialogue: 0,0:06:20.24,0:06:21.97,Default,,0000,0000,0000,,Oto moja tabelka pomocnicza.
Dialogue: 0,0:06:21.97,0:06:24.68,Default,,0000,0000,0000,,Mamy tu czas i miejsce.\N[przeszłość-przyszłość, góra-dół]
Dialogue: 0,0:06:24.68,0:06:27.19,Default,,0000,0000,0000,,W prawym dolnym rogu znajduje się "xia".
Dialogue: 0,0:06:28.49,0:06:31.94,Default,,0000,0000,0000,,Korzystam z niej, kiedy używam tego słowa.
Dialogue: 0,0:06:31.94,0:06:34.67,Default,,0000,0000,0000,,W lewym górnym rogu jest "shang",
Dialogue: 0,0:06:34.68,0:06:38.56,Default,,0000,0000,0000,,które oznacza "nad" i "przeszłość".
Dialogue: 0,0:06:38.58,0:06:40.28,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy chciałam uczyć się tych słów,
Dialogue: 0,0:06:40.28,0:06:44.50,Default,,0000,0000,0000,,korzystałam ze swojej wspaniałej tabelki.
Dialogue: 0,0:06:44.51,0:06:46.25,Default,,0000,0000,0000,,Czego się dziś nauczyliśmy?
Dialogue: 0,0:06:46.26,0:06:50.65,Default,,0000,0000,0000,,Jako dorośli, mamy dość giętki umysł
Dialogue: 0,0:06:50.72,0:06:53.66,Default,,0000,0000,0000,,który angażuje złożone procesy myślowe
Dialogue: 0,0:06:53.66,0:06:55.76,Default,,0000,0000,0000,,i zgromadzone doświadczenie życiowe,
Dialogue: 0,0:06:55.76,0:06:59.37,Default,,0000,0000,0000,,w ten sposób umożliwiając nam\Nnauczenie się języka obcego,
Dialogue: 0,0:06:59.37,0:07:01.12,Default,,0000,0000,0000,,nawet chińskiego.
Dialogue: 0,0:07:01.12,0:07:05.57,Default,,0000,0000,0000,,Zrόb pierwszy krok już dziś,
Dialogue: 0,0:07:05.99,0:07:08.58,Default,,0000,0000,0000,,i za tydzień będziesz płynnie mówić.
Dialogue: 0,0:07:08.58,0:07:10.42,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję.\N(Brawa)