WEBVTT

00:00:07.433 --> 00:00:12.010
ဘာသာစကား ဟာ ကျွန်ုပ်တို့ အလေးမမူမိတဲ့ 
ကျွန်ုပ်တို့ ဘဝတွေရဲ့ မရှိမဖြစ် အပိုင်းပါ။

00:00:12.010 --> 00:00:15.389
ဒါနဲ့ အတွေးတွေ၊ ခံစားချက်တွေကို
ဆက်သွယ်နိုင်တယ်၊

00:00:15.389 --> 00:00:17.370
ဝတ္ထုတွေထဲမှာ ကိုယ်တိုင် နစ်မျော၊

00:00:17.370 --> 00:00:18.938
သတင်းတိုတွေ ပို့ကာ

00:00:18.938 --> 00:00:21.124
မိတ်ဆွေတွေကို နှုတ်ဆက်နိုင်တယ်။

00:00:21.124 --> 00:00:25.468
အတွေးတွေကို စကားလုံးတွေအဖြစ်
မပြောင်းနိုင်ဘူးလို့ စိတ်ကူးဖို့ ခက်ပါတယ်။

00:00:25.468 --> 00:00:29.304
ဒါပေမဲ့ လေဖြတ်တာ၊ နေမကောင်းတာ 
သို့မဟုတ် စိတ်မချမ်းမြေ့ဖွယ်ရာကြောင့်

00:00:29.304 --> 00:00:33.556
သင့်ဦးနှောက်က ဘာသာစကား ချိတ်ဆက်မှုတွေရဲ့ 
သိမ်မွေ့တဲ့ ကွန်ရက်ဟာ အလျဉ်ပြတ်သွားရင်

00:00:33.556 --> 00:00:37.484
သင်ဟာ တကယ်ပဲ စကားလုံးတွေကို ရှာမရ
ပျောက်ဆုံးနေတာမျိုး ဖြစ်သွားပါတယ်။

00:00:37.484 --> 00:00:43.505
aphasia လို့ခေါ်တဲ့ ဒီရောဂါဟာ ဆက်သွယ်ရေး
ကဏ္ဍအားလုံးကို ထိခိုက်နိုင်ပါတယ်။

00:00:43.505 --> 00:00:47.035
aphasia ရောဂါရှိပေမဲ့ ထိုသူတို့ဟာ
ခါတိုင်းလို့ ဉာဏ်ထက်နေဆဲဖြစ်ပါ။

00:00:47.035 --> 00:00:48.985
သူတို့ ပြောချင်တာကို သိတယ်၊

00:00:48.985 --> 00:00:52.246
ဒါပေမဲ့ မှန်ကန်တဲ့ စကားလုံးတွေ
နှတ်မှ ထွက်ဖို့ အမြဲတမ်း မလွယ်ပါဘူး။

00:00:52.246 --> 00:00:56.559
paraphasias လို့ခေါ်တဲ့ အစာထိုးမှုတွေ
မရည်ရွယ်ပဲ သုံးမိနိုင်တယ်။

00:00:56.559 --> 00:00:59.684
ဆက်စပ်တဲ့ စကားလုံးတွေ ပြောင်းရင်း
ဥပမာ "ကြောင်" ဆို "ခွေး"ပေါ့၊

00:00:59.684 --> 00:01:06.055
ဒါမှမဟုတ် အသံတူတဲ့ စကားလုံးတွေ
ဥပမာ "တိမ်" ဆို "အိမ်" ပေါ့။

00:01:06.055 --> 00:01:09.254
တစ်ခါတစ်ရံ သူတို့စကားလုံးတွေက
မှန်းလို့တောင် မရနိုင်တာတွေပါ။

00:01:09.254 --> 00:01:13.995
အုပ်စုနှစ်မျိုးထဲမှာ aphasia အမျိုးအစား 
အများကြီးရှိတယ်၊

00:01:13.995 --> 00:01:16.325
ပြေပြစ်တာ သို့မဟုတ် လက်ခံလွယ်တဲ့ 
aphasia နဲ့

00:01:16.325 --> 00:01:19.966
မပြေပြစ်၊ သို့မဟုတ် ခံစားချက်ပြနိုင်တဲ့ 
aphasia ပါ။

00:01:19.966 --> 00:01:23.776
ပြေပြစ်တဲ့ aphasia နဲ့ လူတွေဟာ
ပုံမှန် အသံနိမ့်မြင့် ရှိနိုင်ပေမဲ့

00:01:23.776 --> 00:01:26.457
အဓိပ္ပါယ်မဲ့တဲ့ စကားလုံးတွေ သုံးတယ်။

00:01:26.457 --> 00:01:29.526
သူများတွေရဲ့ ပြောစကားကို
နားလည်ရာမှာ ခက်ခဲမှုရှိပြီး

00:01:29.526 --> 00:01:33.535
မကြာခဏ သူတို့ ကိုယ်တိုင်ရဲ့
စကားပြော အမှားတွေကို မမှတ်မိကြဘူး။

00:01:33.535 --> 00:01:36.305
အခြားဘက်မှာက မပြေပြစ်တဲ့ 
aphasia နဲ့ လူတွေက

00:01:36.305 --> 00:01:38.206
နားလည်မှု ကောင်းလောက်ပေမဲ့

00:01:38.206 --> 00:01:43.367
စကားလုံးတွေကြားမှာ တုံ့ဆိုင်းနေပြီး
သဒ္ဒါပိုင်း အမှားတွေလုပ်ကြမယ်။

00:01:43.367 --> 00:01:46.607
ကျွန်ုပ်တို့အားလုံး တစ်ခါတစ်လေမှာ
စကားလုံးတစ်လုံးကို ရှာမရတဲ့အခါ

00:01:46.607 --> 00:01:48.488
လျှာဖျားမှာ ဆိုတဲ့ ခံစားချက်ရှိပါတယ်။

00:01:48.488 --> 00:01:52.818
ဒါပေမဲ့ aphasia ရှိခြင်းက ရိုးရိုး နေ့စဉ်
အရာဝတ္ထုတွေကို အမည်တပ်ဖို့ ခက်ခဲစေပါတယ်။

00:01:52.818 --> 00:01:56.518
စာဖတ်ခြင်းနဲ့ စာရေးခြင်းမှာတောင်
ခက်ခဲပြီး စိတ်ပျက်စရာကောင်းနိုင်တယ်။

00:01:56.518 --> 00:01:59.308
ဒီတော့ ဒီဘာသာစကား ဆုံးရှုံးမှုက
ဘယ်လိုဖြစ်တာလဲ။

00:01:59.308 --> 00:02:01.807
လူ့ဦးနှောက်မှာ အခြမ်းနှစ်ခြမ်းရှိပါတယ်။

00:02:01.807 --> 00:02:05.567
လူအများစုမှာ ဘယ်အခြမ်းက
ဘာသာစကားကို ထိန်းချုပ်ပါတယ်။

00:02:05.567 --> 00:02:07.978
ဒါကိုသိရတာ ၁၈၆၁ မှာ ရူဗဗေဒပညာရှင်

00:02:07.978 --> 00:02:10.677
Paul Broca ဟာ "tan" ကလွဲပြီး
ကျန်တဲ့ စကားလုံးတွေ

00:02:10.677 --> 00:02:15.506
ပျောက်သွားတဲ့
လူနာတစ်ဦးကို လေ့လာခဲ့တာကြောင့်ပါ။

00:02:15.506 --> 00:02:17.998
လူနာရဲ့ ဦးနှောက်ကို သေသွားလို့ 
ခွဲစိတ်လေ့လာမှုအတွင်း

00:02:17.998 --> 00:02:21.338
Broca ဟာ ဝဲဘက်အခြမ်းထဲမှာ 
အခု Broca's area လို့သိကြတဲ့

00:02:21.338 --> 00:02:23.727
ကြီးမားတဲ့ ဒဏ်ရာတစ်ခုတွေ့ခဲ့တယ်။


00:02:23.727 --> 00:02:28.158
ယနေ့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ ယုံကြည်တာက 
Broca's area ဟာ အရာဝတ္ထုတွေ အမည်ပေးတာနဲ့

00:02:28.158 --> 00:02:31.078
စကားပြောမှာပါတဲ့ ကြွက်သားတွေ
ထိန်းရာမှာ တာဝန်ရှိတဲ့အပိုင်းပါ။

00:02:31.078 --> 00:02:35.878
Broca's area နောက်မှာက Wernicke's area ပါ။
အကြားအာရုံအလွှာ အနားမှာပါ။

00:02:35.878 --> 00:02:39.008
ဒါက ဦးနှောက်ဟာ စကားသံတွေကို
အဓိပ္ပါယ်တွဲပေးတဲ့ နေရာပါ။

00:02:39.008 --> 00:02:43.338
Wernick's area ပျက်စီးမှုဟာ ဦးနှောက်ရဲ့ဘာ
သာစကား နားလည်စွမ်းကို ချွတ်ယွင်းစေတယ်။

00:02:43.338 --> 00:02:48.489
Aphasia ဟာ ဒီဘာသာစကား ဧရိယာတွေ တစ်ခု(သို့)
နှစ်ခုလုံး ဒဏ်ရာရမှုကြောင့်ဖြစ်တာပါ။

00:02:48.489 --> 00:02:50.829
ကံကောင်းချင်တော့ ဒီဘာသားစကား ဗဟိုတွေကို


00:02:50.829 --> 00:02:52.779
ထောက်ပံ့ပြီး ဆက်သွယ်ရေးနဲ့

00:02:52.779 --> 00:02:55.218
ကူပေးနိုင်တဲ့ ဦးနှောက်ရဲ့
အခြားနေရာတွေရှိပါတယ်။

00:02:55.218 --> 00:02:59.078
လှုပ်ရှားမှုကို ထိန်းချုပ်တဲ့ ဦးနှောက် 
ဧရိယာတွေတောင် ဘာသာစကားနဲ့ ဆက်နေတယ်။

00:02:59.078 --> 00:03:04.478
FMRI လေ့လာမှုတွေမှာ တွေ့ရတာက 
"ပြေး" "က"တို့လို လှုပ်ရှားမှု ကြိယာတွေကို

00:03:04.478 --> 00:03:07.600
ကြားတဲ့အခါ လှုပ်ရှားမှုအတွက် တာဝန်ရှိတဲ့
ဦးနှောက်ပိုင်းတွေဟာ

00:03:07.600 --> 00:03:10.969
ကိုယ်ခန္ဓာက တကယ်ပဲ ပြေးနေ၊ ကနေသလို
လင်းလက်လာတယ်။

00:03:10.969 --> 00:03:13.929
ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ အခြားအခြမ်းကလည်း
စကားရဲ့ စည်းဟန်နဲ့ အသံ

00:03:13.929 --> 00:03:17.369
အနိမ့်အမြင့်ကို မြှင့်တင်ရင်း 
ဘာသာစကားကို ထောက်ကူပါတယ်၊

00:03:17.369 --> 00:03:21.099
ဒီဘာသာစကား မဟုတ်တဲ့ ဧရိယာတွေဟာ
aphasia လူနာတွေ ဆက်သွယ်မှု

00:03:21.099 --> 00:03:23.469
ခက်ခဲချိန်မှာ ကူညီပေးတယ်။

00:03:23.469 --> 00:03:25.668
ဒီတော့ aphasia ဟာ ဘယ်လောက် 
အဖြစ်များလဲ။

00:03:25.668 --> 00:03:28.913
U.S တစ်ခုတည်းမှာတင် ခန့်မှန်းခြေ
လူ ၁ သန်းလောက် ရှိကြတယ်။

00:03:28.913 --> 00:03:32.530
တစ်နှစ် လူနာ အသစ် ၈၀၀၀၀ လောက်လို့
ခန့်မှန်းကြတယ်။

00:03:32.530 --> 00:03:35.669
လေဖြတ်ပြီး ရှင်ကျန်တဲ့ သုံးပုံတစ်ပုံဟာ
aphasia ရောဂါ ခံစားရပြီး

00:03:35.669 --> 00:03:38.260
Parkinson's ရောဂါ ဒါမှမဟုတ် အသိနည်းသေးတဲ့

00:03:38.260 --> 00:03:40.180
ဦးနှောက် အသားမျှင်ခက်မာခြင်းထက်

NOTE Paragraph

00:03:40.180 --> 00:03:42.469
ပို အတွေ့များစေတယ်၊

00:03:42.469 --> 00:03:47.880
primary progressive aphasia (သို့) PPA ဆို
တဲ့ aphasia ရဲ့ ရှားပါး ပုံစံတစ်ခုရှိတယ်။

00:03:47.880 --> 00:03:50.771
ဒါက လေဖြတ်တာ၊ ဦးနောက်ထိခိုက်
တာကြောင့်မဟုတ်ပဲ

00:03:50.771 --> 00:03:53.209
ဘာသာစကား ဆုံးရှုံးမှုက

00:03:53.209 --> 00:03:56.061
ပထမ လက္ခဏာဖြစ်တဲ့
စိတ်ဖောက်ပြန်မှု ပုံစံတစ်ခုကြောင့်ပါ။

00:03:56.061 --> 00:04:01.232
PPA ကို ကုသခြင်း ရည်ရွယ်ချက်က ဘာသာစကား
လုပ်ဆောင်ပုံကို အခြား စိတ်ဖောက်ပြန်မှု

00:04:01.232 --> 00:04:04.560
လက္ခဏာတွေ နောက်ဆုံး မဖြစ်ခင်မှာ 
ကြာနိုင်မျှ ထိန်းထားဖို့ပါ။

00:04:04.560 --> 00:04:08.330
ဒါပေမဲ့ လေဖြတ်တာ (သို့) ဦးနှောက်
ဒဏ်ရာကနေ aphasia ရတဲ့အခါ

00:04:08.330 --> 00:04:12.041
ဘာသာစကား တိုးတက်မှုကို စကားသံ
ကုထုံးကနေ စွမ်းဆောင်နိုင်လောက်တယ်။

00:04:12.041 --> 00:04:15.911
ကျွန်ုပ်တို့ ဦးနှောက်ဟာ နာလန်ထူခြင်း 
ဖြစ်စဉ်အတွင်း ဦးနှောက် ဒဏ်ရာ

00:04:15.911 --> 00:04:18.480
ပတ်ပတ်လည်နေရာတွေကို 
လုပ်ဆောင်မှုတစ်ချို့ ခွင့်ပေးတဲ့

00:04:18.480 --> 00:04:21.994
ဦးနှောက် ပျော့ပြောင်းမှုလို့ သိကြတဲ့
အစွမ်းနဲ့ ၎င်ဘာသာ ပြုပြင်နိုင်ပါတယ်။

00:04:21.994 --> 00:04:26.405
သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ aphasia လူနာတေွမှာ 
ဦးနှောက်ပျော့ပြောင်းမှုကို အားပေးတယ်လို့

00:04:26.405 --> 00:04:31.340
ယုံကြည်တဲ့ နည်းပညာ ပုံစံသစ်တွေသုံးပြီး
စမ်းသပ်မှုတွေ လုပ်ဆောင်နေခဲ့ပါတယ်။

00:04:31.340 --> 00:04:35.254
Really ချိန်တည်းမှာ အြခားသူတွေ သူတို့ကို 
နားမလည်မှာ (သို့) သူတို့ကို စကားပြောဖို့

00:04:35.254 --> 00:04:39.941
အချိန်ပိုပေးရမှာကြောက်ပြီး aphasia
ဝေဒနာရှင်တွေဟာ အထီးကျန်နေပါတယ်၊

00:04:39.941 --> 00:04:44.311
သူတို့တွေ တတ်နိုင်သမျှနဲ့ ဆက်သွယ်ဖို့
အချိန်နဲ့ ပျော့ပြောင်းညင်သာမှုပေးခြင်းနဲ့

00:04:44.311 --> 00:04:47.105
aphasia ရဲ့ အကန့်အသတ်တွေကို 
ကျော်လွန်ရင်း

00:04:47.105 --> 00:04:50.034
ဘာသာစကား တံခါးကို
ပြန်ဖွင့်ပေးဖို့ သင်ကူညီနိုင်ပါတယ်။