WEBVTT

00:00:06.150 --> 00:00:09.772
نەخۆشی شەکرە ھەمیشە وەک یەکێک
لە کێشەکانی جیھانی پێشکەوتوو دادەنرێت

00:00:09.796 --> 00:00:14.852
نزیکەی ٤٠٠ سەد ملێۆن کەس 
بە ھۆی ئەم نەخۆشییەوە دەناڵێنن،

00:00:14.876 --> 00:00:17.718
دوو سەد ملیۆن کەسی تریش لە 
٢٠ ساڵی داھاتوو پێشبینی دەکرێت.

00:00:17.742 --> 00:00:19.108
نیشانە سەرەتایەکانی،

00:00:19.132 --> 00:00:22.220
وەک تێنووێتی و ڕێژەیەکی زۆری میز کردن،

00:00:22.244 --> 00:00:25.846
١٥٠٠ ساڵ پێش زاین لە سەردەمی 
میسڕیە کۆنەکان ھەست پێ کراوە.

00:00:26.738 --> 00:00:29.469
لە کاتێکدا وشەی دایەبیتی، واتا تێپەڕ بوون،

00:00:29.493 --> 00:00:32.185
بۆ یەکمجار لە ٢٥٠ ساڵ پێش زاینی بەکار ھات

00:00:32.209 --> 00:00:34.970
لە لایەن زانای گریکی ئەپۆڵۆنیۆسی مامفیس،

00:00:34.994 --> 00:00:37.510
جۆری یەکەم و جۆری دووەمی شەکرە

00:00:37.534 --> 00:00:40.610
بەیەکەوە پەیوەستن 
بە قەڵەویی و گەنجییەتی،

00:00:40.634 --> 00:00:42.563
وەک دوو دۆخی جیاواز ناسێنران

00:00:42.587 --> 00:00:45.885
لە لایەن پزیشكه‌ ھیندیەکان لە 
سەدەی پێنجەمی پێش زاین.

00:00:45.909 --> 00:00:48.093
سەڕەڕایی ئاشناییمان بەم نەخۆشییە،

00:00:48.117 --> 00:00:50.956
دەست نیشان کردنی ئەم نەخۆشیە بۆ نەخۆشەکان

00:00:50.980 --> 00:00:53.548
وەک سزای لە سێدارەدان وابوو

00:00:53.572 --> 00:00:56.116
تا سەدەی بیستەم چونکە 
ھۆکارەکانی نەزانراوە.

00:00:56.703 --> 00:00:58.702
ئەوەی بووە ھۆکاری گۆڕانی ئەم بارە نالەبارە

00:00:58.726 --> 00:01:01.433
یارمەتی ھاوڕێی لەمێژینەی مرۆڤایەتی بوو:

00:01:01.457 --> 00:01:03.212
خێزانی سەگەکان،

00:01:03.212 --> 00:01:06.782
کە خێزانێکی ئاژەڵە ھەزاران ساڵ پێش 
ئێستا لە گورگی خۆڵەمێشی سەرچاوە دەگرێت.

00:01:06.806 --> 00:01:11.095
لە ساڵی ١٨٩٠، دوو زانای ئەڵمانی، 
ڤان میرینگ و مینکۆوسکی

00:01:11.119 --> 00:01:13.360
سەلماندییان کە لابردنی
پەنکریاسی سەگ دەبێتە ھۆی

00:01:13.384 --> 00:01:16.321
گشت ئاماژە و نیشانەکانی شەکرە،

00:01:16.345 --> 00:01:19.498
بەمەش سەلماندییان ئەم ئەندامەی
جەستە بۆ ئەم نەخۆشییە گرنگە.

00:01:19.522 --> 00:01:22.177
بەڵام شێوازی کاری ئەم
ئەندامەی جەستە بە نەزانراوی

00:01:22.201 --> 00:01:24.381
مایەوە تا ساڵی ١٩٢٠،

00:01:24.405 --> 00:01:27.187
کاتێک نەشتەرگەرێکی گەنجی کەنەدی بە ناوی
فرێدریک بانتینگ

00:01:27.187 --> 00:01:28.934
و خوێندکاره‌كه‌ی بە ناوی چارلس بێست،

00:01:28.934 --> 00:01:31.228
گەشەیان بە کارەکانی ھاوڕێ 
ئەڵمانیەکانیان دا.

00:01:31.252 --> 00:01:34.694
ئیش کردن لە ژێر سەرپەرشتی پڕۆفیسۆر ماکلیۆد
لە زانکۆی تۆرۆنتۆ،

00:01:34.718 --> 00:01:38.788
توانیان بیسەلمێنن کە پەنکریاس 
بەرپرسە لە ڕێکخستنی گلوکۆزی ناو خوێن،

00:01:38.812 --> 00:01:42.975
بە سەرکەوتوویی توانییان سەگێک لە 
شەکرە ڕزگار بکەن بە لێدانی تێکەڵەیەک

00:01:42.999 --> 00:01:45.216
کە لە ماسولکەکانی پەنکریاس ئامادە کرا بوو.

00:01:45.240 --> 00:01:49.163
لە ١٩٩٢، ئەو توێژەرانەی کە ئیشیان لەگەڵ 
زانای کیمیایی زیندەگی جەیمس کۆلیپ دەکرد

00:01:49.187 --> 00:01:52.095
توانییان تێکەڵەیەکی ھاوشێوە
لە پەنکریاسی مانگا درووست بکەن

00:01:52.095 --> 00:01:55.196
بۆ چارەسەر کردنی منداڵێکی ١٤ 
ساڵان کە بە ھۆی شەکرەوە دەیناڵاند،

00:01:55.196 --> 00:01:57.654
شەش نەخۆشیتریش چارەسەر کران.

00:01:57.678 --> 00:02:01.297
بەرھەمھێنانی ئەم تێکەڵەیە
کە پێی دەوترێت ئەنسۆلین

00:02:01.321 --> 00:02:04.526
وردە وردە ڕادەستی کۆمپانیاکانی 
بواری بەرھەم ھێنانی دەرمان کرا

00:02:04.550 --> 00:02:07.571
کە چەندین جۆری جیاوازی
ئەم تێکەڵەیەیان بەرھەم ھێناوە.

00:02:07.595 --> 00:02:09.479
بانتینگ و ماکلیۆد بەھۆی ئەم دۆزینەوەیە

00:02:09.502 --> 00:02:12.906
لە ساڵی ١٩٢٣ خەڵاتی نۆبڵیان بە دەست ھێنا.

00:02:12.930 --> 00:02:16.225
بەڵام بانتینگ بڕیاری دا کە خەڵاتەکەی لەگەڵ
چارلس بێست ھاوبەشی پێ بکات،

00:02:16.249 --> 00:02:18.703
بۆ ھەوڵەکانی و 
تاقیکردنەوە سەرەتایەکانی لەسەر سەگ.

00:02:19.584 --> 00:02:23.161
لە کاتێک تاقیکردنەوەی پزیشکی
لەسەر ئاژەڵ جێگەی مشتومڕە،

00:02:23.161 --> 00:02:24.559
بە لایەنی کەمەوە ئەم کەیسە،

00:02:24.583 --> 00:02:27.709
تەنیا چەوساندنەوەی سەگ
بۆ پێداویستیی مرۆڤ نییە.

00:02:27.733 --> 00:02:31.939
سەگەکان بە ڕێژەی دوو سەگ لە 
ھەزار سەگ توشی شەکرە دەبن،

00:02:31.939 --> 00:02:34.940
ھەمان ڕێژە لە مرۆڤ بە تایبەتی
لە تەمەنی ژێر ٢٠ ساڵ بەدی دەکرێت.

00:02:34.964 --> 00:02:37.776
زۆربەی کەیسەکانی شەکرە 
لە سەگ لە جۆری یەکەمە،

00:02:37.776 --> 00:02:40.526
کە ھاوشێوەیە لەگەڵ ئەو جۆرە
شەکرەیەی منداڵ

00:02:40.550 --> 00:02:42.982
دوای تێکشکانی سیستەمی بەرگری پەنکریاس،

00:02:43.006 --> 00:02:44.839
توێژینەوەکانی بواری جین سەلماندوویانە

00:02:44.863 --> 00:02:48.367
کە نەخۆشی شەکرەی مرۆڤ و سەگ
بە چەندین شێوە ھاوشێوەن.

00:02:48.832 --> 00:02:51.703
ئەمەش ڕێگەی بە پزیشكی بواری
ئاژەڵاندا گۆڕانکاری گەورە بکەن،

00:02:51.703 --> 00:02:54.013
توانییان بە سەرکەوتووی 
ئەنسۆلین بۆ چارەسەرکردنی

00:02:54.037 --> 00:02:57.002
شەکرەی باشترین ھاوڕێی مرۆڤایەتی 
بۆ ماوەیی ٦٠ ساڵ بەکار بھێنن.

00:02:57.002 --> 00:02:59.869
زۆڕێک لە خاوەن سەگەکان شەکرەی 
سەگەکانیان کۆنتڕۆڵ کردووە

00:02:59.893 --> 00:03:03.161
بە لێدانی ئەنسۆلین دوو جار لە ڕۆژێکدا
و ڕێکخستنی خۆراک،

00:03:03.185 --> 00:03:04.877
و پشکنینی خوێنی بەردەوام

00:03:04.901 --> 00:03:08.557
بە بەکارھێنانی ئەو ئامێرەی کە 
بۆ پشکنینی گلوکۆزی مرۆڤ بەکار دێت.

00:03:08.581 --> 00:03:12.021
ئەگەر ڕێکخەری ئەنسۆلینی دەرھێنراو لە
بەراز بۆ سەگ بەکار بھێنرێت

00:03:12.045 --> 00:03:14.443
ئەگەر ئیشی نەکرد،

00:03:14.467 --> 00:03:17.713
پزیشکی ئاژەڵان دەتوانێت پێکھاتەی 
ئەنسۆلینی مڕۆڤ بەکار بھێنێت،

00:03:17.737 --> 00:03:19.728
ئەمەش بازنەی زانستی تەواو دەبێت.

00:03:19.728 --> 00:03:22.712
دوای هەموو ئەو شتانەی سەگ بە درێژایی
مێژوو بۆ ئێمەی ئەنجامداوە،

00:03:22.736 --> 00:03:24.867
تەنانەت ڕۆڵیان لە دۆزینەوەی پزیشکیی

00:03:24.867 --> 00:03:27.328
کە بوویتە ھۆی پاراستنی
ژمارەی لە بن نەھاتووی مرۆڤ،

00:03:27.328 --> 00:03:32.097
سوود وەرگرتن لە هەمان زانیاری یۆ یارمەتی 
دانیان بچوکترین چاکەیە کە دەتوانین بیکەین.