1
00:00:06,698 --> 00:00:08,793
Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում գիրքը:

2
00:00:08,793 --> 00:00:10,388
Արդյո՞ք դա
այն ամենն է,

3
00:00:10,388 --> 00:00:12,828
ինչ տեղեկատվություն 
է պարունակում և համակարգում:

4
00:00:12,828 --> 00:00:14,509
Գուցե բանը թղթի՞ մեջ է,

5
00:00:14,509 --> 00:00:15,236
կազմի՞,

6
00:00:15,236 --> 00:00:15,984
տառատեսակի՞,

7
00:00:15,984 --> 00:00:16,736
թանաքի՞ մեջ,

8
00:00:16,736 --> 00:00:17,718
արդյո՞ք այն ձեռքերիդ մեջ 


9
00:00:17,718 --> 00:00:18,800
տեղավորված ծանրությունն է,

10
00:00:18,800 --> 00:00:19,803
թե էջերի հոտը:

11
00:00:19,803 --> 00:00:21,112
Սա՞ է գիրքը:

12
00:00:21,112 --> 00:00:22,036
Երևի ոչ:

13
00:00:22,036 --> 00:00:23,483
Այնուամենայնիվ, 
գուցե սա է՞:

14
00:00:23,483 --> 00:00:24,763
Այս հարցերին
պատասխանելու համար,

15
00:00:24,763 --> 00:00:25,763
պետք է հաշվի առնենք

16
00:00:25,763 --> 00:00:27,525
գրքի ծագումը հենց այդպիսին

17
00:00:27,525 --> 00:00:29,175
ու հասկանանք՝
ինչպես այս բոլոր տարրերը

18
00:00:29,175 --> 00:00:30,978
միանում են՝ ստեղծելու մի բան,

19
00:00:30,978 --> 00:00:33,240
որը ավելին է, քան դրանք միասին վերցրած:

20
00:00:33,240 --> 00:00:36,859
Գրքի առաջին նախատիպը օրինագիրքն է՝

21
00:00:36,859 --> 00:00:39,949
էջերի տրցակ՝ մի կողմից իրար կարված:

22
00:00:39,949 --> 00:00:42,395
Սակայն գրքի պատմության մեջ
շրջադարձային եղավ

23
00:00:42,395 --> 00:00:44,385
Յոհաննես Գուտենբերգի տպագրատունը՝

24
00:00:44,385 --> 00:00:46,575
15-րդ դարի կեսերին կառուցված:

25
00:00:46,575 --> 00:00:48,642
Շարժական տպարանի գաղափարը 


26
00:00:48,642 --> 00:00:51,642
դեռ շուտ էր առաջացել Արևելյան մշակույթում,

27
00:00:51,642 --> 00:00:53,923
սակայն, Գուտենբերգի տպարանը

28
00:00:53,923 --> 00:00:55,833
հեղափոխական բնույթ ուներ:

29
00:00:55,833 --> 00:00:57,459
Մի ակնթարթում բարձրաստիճան

30
00:00:57,459 --> 00:00:59,949
հոգևորականների և իշխանավորների դասը

31
00:00:59,949 --> 00:01:02,341
զրկվեց տեքստեր տպագրելու
իր արտոնությունից:

32
00:01:02,341 --> 00:01:04,328
Հաղորդագրությունները ավելի հեշտ
կտարածվեին

33
00:01:04,328 --> 00:01:05,618
և հնարավոր էր դրանք

34
00:01:05,618 --> 00:01:07,333
անմիջապես կրկնօրինակել,

35
00:01:07,333 --> 00:01:08,693
այսպիսով, ամբողջ Եվրոպայում

36
00:01:08,693 --> 00:01:10,432
տպագրատներ բացվեցին:

37
00:01:10,432 --> 00:01:12,268
Գրքային իրարանցման

38
00:01:12,268 --> 00:01:15,268
արդյունքի հետ մենք ծանոթ ենք,

39
00:01:15,268 --> 00:01:17,949
այսպես թե այնպես:

40
00:01:17,949 --> 00:01:22,796
Գրքի հիմքը թուղթն է, տպվածքը, կազմը:

41
00:01:22,796 --> 00:01:26,564
2000 տարի առաջ Չինաստանում
ստեղծվել է թուղթը,

42
00:01:26,564 --> 00:01:28,194
սակայն դրա ակունքները`

43
00:01:28,194 --> 00:01:30,516
պապիրուսների տեսքով, Հին Եգիպտոսում են:

44
00:01:30,516 --> 00:01:32,047
Մինչ 16-րդ դարը,

45
00:01:32,047 --> 00:01:35,236
եվրոպացիները գրում էին փայտի բարակ շերտերի

46
00:01:35,236 --> 00:01:37,186
և անասունի կաշիից պատրաստված

47
00:01:37,186 --> 00:01:39,176
դիմացկուն մագաղաթների վրա:

48
00:01:39,176 --> 00:01:42,272
Հետագայում, թղթի համբավը 
տարածվեց Եվրապայով մեկ,

49
00:01:42,272 --> 00:01:44,673
և այն տպագրության մեջ փոխարինեց մագաղաթին,

50
00:01:44,673 --> 00:01:47,393
քանի որ այն տեղափոխելը ավելի էժան էր:

51
00:01:47,393 --> 00:01:48,993
Թանաքը ստանում էին բույսերի

52
00:01:48,993 --> 00:01:51,576
կամ կենդանիների օրգանական ներկանյութերը

53
00:01:51,576 --> 00:01:53,046
ջրի կամ գինու հետ խառնելիս,

54
00:01:53,046 --> 00:01:54,336
սակայն, քանի որ ջուրը

55
00:01:54,336 --> 00:01:55,519
մետաղական տպատառերին չի կպչում,

56
00:01:55,519 --> 00:01:57,144
տպագրությունը նախընտրում էր

57
00:01:57,144 --> 00:02:00,144
յուղային հիմքով թանաքը:

58
00:02:00,144 --> 00:02:03,513
Տպագրատներում օգտագործում էին
լամպերի կերոսինից

59
00:02:03,513 --> 00:02:04,395
բլեկնախեժից,

60
00:02:04,395 --> 00:02:06,138
ընկույզի յուղից պատրաստված սև ներկ:

61
00:02:06,138 --> 00:02:08,236
Իսկ տառատեսակների չափը և ձև՞ը:

62
00:02:08,236 --> 00:02:09,967
Ամենավաղ նմուշները իրենցից

63
00:02:09,967 --> 00:02:12,577
ներկայացնում էին շրջված տառատեսակներ,

64
00:02:12,577 --> 00:02:14,713
ռելիեֆով փորագրված կապարե

65
00:02:14,713 --> 00:02:16,673
կամ ալյումինե աղյուսների վրա:

66
00:02:16,673 --> 00:02:19,147
Դրանք ձեռքի աշխատանք էին և բավականին թանկ,

67
00:02:19,147 --> 00:02:20,927
իսկ ոճերը տարբեր էին,

68
00:02:20,927 --> 00:02:22,865
քանի որ դրանք տարբեր 
մարդիկ էին պատրաստում:

69
00:02:22,865 --> 00:02:24,151
Սրանց միաօրինակությունը

70
00:02:24,151 --> 00:02:27,151
միայն ապահովվեց զանգվածային արտադրության և

71
00:02:27,151 --> 00:02:29,431
տպատառերի ընդհանուր համակարգի

72
00:02:29,431 --> 00:02:30,830
ստեղծման ժամանակ:

73
00:02:30,830 --> 00:02:33,230
Իսկ ոճի համար պետք է երախտապարտ լինենք Նիկոլաս Ջենսոնին,

74
00:02:33,230 --> 00:02:36,230
որի մշակած երկու Roman տառատեսակները

75
00:02:36,230 --> 00:02:38,610
հիմք դարձան մի շարք այլ տառատեսակների,

76
00:02:38,610 --> 00:02:41,248
այդ թվում քաջ հայտնի Times Roman-ի:

77
00:02:41,248 --> 00:02:44,013
Այս ամենը համատեղող մի լուծում էր պետք,

78
00:02:44,013 --> 00:02:46,399
և մինչ 15-րդ դարը,

79
00:02:46,399 --> 00:02:48,732
գրքերի կազմերը պատրասվում էին կա՛մ փայտից

80
00:02:48,732 --> 00:02:51,045
կա՛մ թղթի հաստ տրցակներից:

81
00:02:51,045 --> 00:02:52,545
Սրանց հետագայում կփոխարինեն


82
00:02:52,545 --> 00:02:54,698
մանրաթելային հաստ ստվարաթղթերը,

83
00:02:54,698 --> 00:02:57,172
որոնք 17-րդ դարում նախատեսված էին

84
00:02:57,172 --> 00:02:59,482
բարձրորակ կազմերի համար,

85
00:02:59,482 --> 00:03:00,872
հետագայում նաև գերադասելի

86
00:03:00,872 --> 00:03:02,947
իրենց էժան լինելու պատճառով:

87
00:03:02,947 --> 00:03:04,517
Այսօր գրքերի կազմերի զանգվածային

88
00:03:04,517 --> 00:03:06,550
արտադրությունը տնտեսական գործիք է,

89
00:03:06,550 --> 00:03:10,304
սակայն վաղ գրքերի կազմերը 
պատվերով էին հյուսվում:

90
00:03:10,304 --> 00:03:12,839
Անգամ գրքերի կռնակները 
երկար պատմություն ունեն:

91
00:03:12,839 --> 00:03:14,479
Սկզբում, դրանք համարվում էին

92
00:03:14,479 --> 00:03:16,406
գեղագիտական ավելորդություն,

93
00:03:16,406 --> 00:03:19,443
և առաջին կռնակները ուղիղ էին և ոչ թե կուռ:

94
00:03:19,443 --> 00:03:20,743
Ուղիղ կռնակը հնարավորություն է տալիս

95
00:03:20,743 --> 00:03:22,516
ավելի հեշտ գիրք կարդալ՝

96
00:03:22,516 --> 00:03:25,522
թույլ տալով այն հանգիստ սեղանին դնել:

97
00:03:25,522 --> 00:03:27,453
Սակայն գրքերի կռնակները հեշտությամբ

98
00:03:27,453 --> 00:03:30,453
ջարդվում էին ամենօրյան օգտագործումից:

99
00:03:30,453 --> 00:03:32,580
Կուռ կազմերը լուծեցին այս խնդիրը, և

100
00:03:32,580 --> 00:03:34,555
ավելին, մեկ այլ խնդիր ստեղծեցին`

101
00:03:34,555 --> 00:03:37,389
գիրքը անընդհատ փակվում էր:

102
00:03:37,389 --> 00:03:39,263
Սակայն ճկունությունը ավելի կարևոր էր,

103
00:03:39,263 --> 00:03:41,609
մանավանդ ակտիվ գրաքասերների համար:

104
00:03:41,609 --> 00:03:43,089
Գրքի և հրատարակությունների

105
00:03:43,089 --> 00:03:45,266
էվոլյուցիայի արդյունքում, իսկական գրքերը

106
00:03:45,266 --> 00:03:46,266
փոխարինվում են տափակ էկրաններով

107
00:03:46,266 --> 00:03:47,855
և թվային տառերով,

108
00:03:47,855 --> 00:03:48,855
բայց արդյո՞ք այս առարկաները

109
00:03:48,855 --> 00:03:50,953
կփոխարինեն իսկական գրքերը:

110
00:03:50,953 --> 00:03:52,436
Արդյո՞ք շոշափելի էջերը 
կամ թղթի բույրը

111
00:03:52,436 --> 00:03:53,436
ընթերցանության ժամանակ

112
00:03:53,436 --> 00:03:55,738
առանձնահատուկ հաճույք են պատճառում:

113
00:03:55,738 --> 00:03:57,268
Գուցե՞ գրքի կախարդանքը

114
00:03:57,268 --> 00:03:58,837
միայն բովանդակության մեջ է

115
00:03:58,837 --> 00:04:00,102
և բացարձակապես կապ չունի

116
00:04:00,102 --> 00:04:01,912
դրա արտաքին ձևի հետ: