0:00:00.760,0:00:02.600
Các hang động

0:00:04.560,0:00:08.840
luôn có một lối mờ tối trong núi đá vôi[br]thu hút bạn vào.

0:00:09.800,0:00:13.456
Khi bước qua ranh giới[br]giữa ánh sáng và bóng tối,

0:00:13.480,0:00:16.015
bạn sẽ bước vào một thế giới bí mật --

0:00:16.030,0:00:20.840
nơi của bóng tối, mùi hơi đất, sự yên tĩnh

0:00:22.800,0:00:24.136
Từ xưa ở châu Âu,

0:00:24.150,0:00:26.830
người cổ đại từng khám phá thế giới này

0:00:26.980,0:00:28.400
Như để minh chứng,

0:00:28.400,0:00:32.066
họ đã để lại những bức điêu khắc [br]lẫn những bức vẽ kỳ bí,

0:00:32.066,0:00:39.235
như bức vẽ về con người, các hình tam giác[br]và đường ziczac ở Ojo Guareña, Spain.

0:00:39.845,0:00:43.030
Giờ thì bạn đang chung đường [br]với những danh họa thời kì đầu

0:00:43.030,0:00:46.380
Và trong thế giới kì lạ này,[br]nơi thuộc về thế giới bên kia,

0:00:46.470,0:00:47.600
bạn có thể tưởng tượng

0:00:47.624,0:00:53.070
rằng bạn đang nghe thấy tiếng đôi giày da[br]bước nhẹ trên mặt đất mềm

0:00:53.070,0:00:56.230
hoặc rằng bạn nhìn thấy ánh đuốc[br]lập lòe phía trước khúc quanh

0:00:57.700,0:00:59.370
Khi tôi ở trong hang,

0:00:59.370,0:01:04.486
tôi thường tự hỏi điều gì [br]khiến họ vào sâu như vậy

0:01:04.486,0:01:08.316
bất chấp nguy hiểm[br]lối đi hẹp chỉ để lưu lại dấu vết

0:01:08.316,0:01:09.536
Trong clip này,

0:01:09.980,0:01:13.026
đây là một nửa km, khoảng 1/3 dặm[br]dưới mặt đất,

0:01:13.390,0:01:15.420
trong một hang ở Cudon, Tây Ban Nha,

0:01:15.420,0:01:18.156
chúng tôi đã tìm thấy[br]nhiều bức vẽ màu đỏ trên trần hang

0:01:18.156,0:01:20.076
phần mà trước đây chưa được thăm dò.

0:01:20.076,0:01:24.206
chúng tôi phải trườn kiểu quân đội

0:01:24.230,0:01:28.550
cuối cùng đến một điểm thấp nhất của trần hang

0:01:28.550,0:01:30.866
nơi mà chồng tôi và Dylan, một nhíêp ảnh gia của dự án

0:01:30.874,0:01:34.700
không thể nào điều chỉnh camera[br]để quay thêm nữa.

0:01:34.700,0:01:36.766
Khi anh ấy quay phim tôi,

0:01:36.796,0:01:37.796
chỉ với ngọn đèn[br]tôi lần theo dấu của bức vẽ màu đỏ

0:01:40.026,0:01:43.616
và một điểm sáng của máy quay[br]thứ chúng tôi giữ khi gặp trường hợp đặc biệt

0:01:45.745,0:01:47.749
Nửa km dưới mặt đất.

0:01:48.623,0:01:50.034
Thật không thể đùa

0:01:50.034,0:01:53.460
Người ta đang làm gì dưới đó [br]với một cây đuốc hay một cái đèn đá?

0:01:53.530,0:01:55.736
(cười)

0:01:55.750,0:01:57.216
Ý tôi là, tôi[br]nó đúng?

0:01:57.240,0:02:00.766
Nhưng mà bạn biết đấy,[br]

0:02:00.870,0:02:03.760
Đây là câu hỏi tôi đang giải đáp[br]trong nghiên cứu của mình.

0:02:04.560,0:02:07.026
Tôi nghiên cứu một số[br]nghệ thuật cổ trên thế giới.

0:02:07.026,0:02:09.960
Nó được tạo ra bởi[br]những họa sĩ đầu tiên của châu Âu,

0:02:11.480,0:02:12.696
khoảng 10,000[br]40,000 năm

0:02:12.720,0:02:15.666
Và vấn đề là,,

0:02:15.666,0:02:17.143
tôi nghiên cứu[br]không vì nó đẹp

0:02:17.520,0:02:21.496
mặc dù chúng thật sự như vậy.

0:02:21.520,0:02:26.456
Nhưng điều khiến tôi thấy thú vị[br]đó là sự phát triển của tư duy hiện đại,

0:02:26.480,0:02:28.600
tiến hóa của óc sáng tạo,[br]trí tưởngtượng, suy nghĩ trừu tượng.

0:02:30.720,0:02:34.856
về ý nghĩa của loài người.

0:02:34.856,0:02:38.036
Trong khi tất cả loài vật giao tiếp [br]bằng cách này hay cách khác,

0:02:38.036,0:02:40.470
chỉ loài người đưa giao tiếp[br]lên một cấp độ khác.

0:02:40.480,0:02:43.176
Tham vọng, khả năng chia sẻ,[br]và cộng tác của chúng ta

0:02:43.200,0:02:47.836
đã là một phần to lớn[br]trong sự thành công của chúng ta.

0:02:47.836,0:02:52.056
Thế giới hiện đại của chúng ta dựa trên[br]hệ thống chia sẻ thông tin toàn cầu

0:02:52.080,0:02:56.080
phần lớn là do[br]khả năng giao tiếp của chúng ta tạo nên

0:02:56.520,0:02:57.356
sử dụng đồ họa[br]hoặc văn bản

0:02:57.440,0:03:00.336
mặc dù,

0:03:00.360,0:03:03.190
chúng ta vẫn đang xây dựng trên [br]những thành tựu trí óc

0:03:03.190,0:03:07.840
mà đã có trước chúng ta từ rất lâu

0:03:08.760,0:03:11.136
nó dễ quên rằng những khả năng này[br]chưa hề tồn tại.

0:03:11.160,0:03:13.736
Đó là một trong những điều[br]làm tôi hứng thú

0:03:13.760,0:03:17.856
khi nghiên cứu kỹ về lịch sử của chúng ta

0:03:17.880,0:03:20.336
Những người không [br]kế thừa được gì từ thế hệ trước.

0:03:20.360,0:03:23.256
Chính họ đã là những điều đó

0:03:23.280,0:03:25.176
Con số đáng ngạc nhiên về[br]các phát minh quan trọng

0:03:25.200,0:03:29.880
đến từ thời xa xưa,

0:03:30.680,0:03:32.856
Điều tôi muốn nói hôm nay là[br]phát minh về giao tiếp đồ họa

0:03:32.880,0:03:36.256
Có 3 dạng giao tiếp chính,

0:03:36.280,0:03:38.576
Nói, cử chỉ-giống như ngôn ngữ kí hiệu,

0:03:38.600,0:03:42.256
và truyền thông đồ họa

0:03:42.280,0:03:46.216
Lời nói và cử chỉ là do tạo hóa

0:03:46.240,0:03:50.176
Nó yêu cầu sự kết nối gần để thông tin[br]được gửi và nhận.

0:03:50.200,0:03:54.176
Và sau đó thì chúng qua đi mãi mãi.

0:03:54.200,0:03:58.176
Ngược lại, giao tiếp đồ họa, [br]tách riêng với mối quan hệ đó.

0:03:58.200,0:04:01.056
Ngay từ đầu nó đã trở nên có khả năng

0:04:01.080,0:04:04.600
để truyền đạt và lưu giữ thông tin

0:04:04.600,0:04:06.576
vượt khỏi thời khắc[br]không gian, thời gian.

0:04:06.600,0:04:09.516
Châu Âu là [br]một trong những nơi đầu tiên

0:04:09.520,0:04:13.560
chúng tôi nhìn thấy[br]những hình vẽ thường xuyên xuất hiện

0:04:13.990,0:04:16.776
trong hang động, vỏ đá và cả ở[br]những nơi lộ thiên.

0:04:16.800,0:04:19.776
Nhưng đây không phải là châu Âu mà[br]chúng ta biết hôm nay

0:04:19.800,0:04:21.776
đây là thế giới bị thống trị bởi[br]những khối băng

0:04:21.800,0:04:25.056
cao từ 3 đến 4 km,

0:04:25.080,0:04:27.120
cuốn đi các đồng cỏ[br]và lãnh nguyên băng giá

0:04:28.080,0:04:29.376
Đây là kỉ băng hà.

0:04:29.400,0:04:34.696
Khoảng cuối thế kỉ trước,

0:04:34.720,0:04:39.096
hơn 350 mặt đá nghệ thuật thời kỉ băng hà[br]đã được tìm thấy qua các lục địa,

0:04:39.120,0:04:42.240
được trang trí bởi hình thù động vật[br]biểu tượng và con người từng thời kỳ,

0:04:42.240,0:04:44.660
giống những hình được khắc ở[br]Grotta dell'Addaura ,Sicily.

0:04:44.660,0:04:48.246
Chúng cung cấp cho chúng ta[br]một cái nhìn hiếm hoi

0:04:49.840,0:04:51.216
về thế giới sáng tạo và tưởng tượng[br]của những họa sĩ đầu tiên

0:04:51.240,0:04:54.640
Từ những khám phá của họ,

0:04:55.200,0:04:57.760
Động vật là đề tài nghiên cứu chính

0:04:58.400,0:05:01.680
như ngựa đen của Cullalvera, Tây Ban Nha

0:05:02.440,0:05:08.200
hay con bò rừng màu tím[br]tuyệt vời này từ La Pasiega.

0:05:08.200,0:05:09.880
Nhưng với tôi đó là những hình trừu tượng[br]như kí hiệu hình học,

0:05:11.240,0:05:13.536
điều khiến[br]tôi nghiên cứu nghệ thuật

0:05:13.560,0:05:18.056
Điều thú vị ở hầu hết các mặt đá

0:05:18.080,0:05:21.256
là kí hiệu hình học chiếm nhiều hơn[br]hình động vật và con người.

0:05:21.280,0:05:25.256
Nhưng khi tôi bắt đầu trên lĩnh vực[br]này vào năm 2007,

0:05:25.280,0:05:26.616
không một danh sách nào cho biết[br]có bao nhiêu hình vẽ

0:05:26.640,0:05:29.520
và cũng không có ý nghĩa nào rõ ràng

0:05:32.120,0:05:35.216
hay một bằng chứng nào cho thấy chúng đã[br]xuất hiện cùng lúc.

0:05:35.240,0:05:37.336
trước khi đi vào vấn đề,

0:05:37.360,0:05:41.256
bước đầu tiên là tôi sưu tập dữ liệu

0:05:41.280,0:05:44.856
các kí hiệu hình học[br]từ các mặt đá.

0:05:44.880,0:05:47.176
khó khăn là khi tài liệu[br]về các mặt đá được cung cấp

0:05:47.200,0:05:50.856
luôn có những mặt[br]chứa nhiều hình vẽ động vật,

0:05:50.880,0:05:53.136
chúng chiếm một[br]số lượng lớn, không rõ nguồn gốc

0:05:53.160,0:05:56.496
không có nhiều sự mô tả[br]hay chi tiết

0:05:56.520,0:05:59.936
Một trong số chúng đã không được [br]biết đến hơn nửa thế kỉ.

0:05:59.960,0:06:01.816
Đây là mục tiêu [br]nghiên cứu của tôi

0:06:01.840,0:06:07.056
Trong khoảng thời gian hai năm

0:06:07.080,0:06:11.056
tôi và chồng tôi, Dylan[br]đã dành ra hơn 300h dưới lòng đất,

0:06:11.080,0:06:14.016
trèo, bò và trườn khoảng[br]52 mặt

0:06:14.040,0:06:15.896
ở Pháp, Tây Ban Nha[br]Bồ Đào Nha và Sicily

0:06:15.920,0:06:22.656
Và thật sự rất xứng đáng.

0:06:22.680,0:06:25.496
Chúng tôi đã tìm ra nhiều kí hiệu [br]hình học mới trên khoảng 75% mặt đá

0:06:25.520,0:06:28.696
Đây là sự chính xác [br]mà chúng tôi đang cần

0:06:28.720,0:06:31.296
nếu muốn trả lời[br]những câu hỏi lớn kia.

0:06:31.320,0:06:35.936
Hãy bắt đầu trả lời chúng.

0:06:35.960,0:06:37.776
Trừ những cái không liên quan[br]chỉ có 32 kí hiệu hình học

0:06:37.800,0:06:43.280
Chỉ 32 kí hiệu

0:06:43.720,0:06:46.296
trải qua 30,000 năm[br]và rải khắp châu Âu,

0:06:46.320,0:06:48.776
Đó là một con số khá nhỏ.

0:06:48.800,0:06:51.216
Nếu đây là những nét chữ,[br]sự trang trí ngẫu nhiên

0:06:51.240,0:06:53.656
chúng tôi mong được thấy[br]nhiều những biến thể,

0:06:53.680,0:06:56.120
nhưng chúng lại là những [br]kí hiệu giống nhau

0:06:56.920,0:07:00.816
lặp lại cả về thời gian lẫn không gian

0:07:00.840,0:07:03.176
Một vài kí hiệu rời ra[br]trước khi thực sự biến mất

0:07:03.200,0:07:08.816
trong khi những kí hiệu khác[br]là các phát minh sau

0:07:08.840,0:07:13.136
Khoảng 65% các kí hiệu này[br]được dùng hầu như trong thời gian trước

0:07:13.160,0:07:15.303
như đường kẻ, hình chữ nhật, tam giác[br]trái xoan và hình tròn[br]

0:07:15.327,0:07:19.256
chúng ta có thể thấy trên màn hình đây[br]từ thời cổ đại

0:07:19.280,0:07:22.496
ở độ cao 10000 năm của dãy núi Pyrenees

0:07:22.520,0:07:25.496
những kí hiệu nối nhau[br]cả hàng ngàn ki lô met

0:07:25.520,0:07:27.936
những kí hiệu khác[br]chỉ giới hạn trong vài khuôn mẫu

0:07:27.960,0:07:30.136
một số thì giới hạn trong vùng lẻ

0:07:30.160,0:07:32.376
như ta thấy ở đây[br]các hình tam giác bị chia ra

0:07:32.400,0:07:34.456
nó chỉ được tìm thấy ở phía bắc[br]Tây Ban Nha

0:07:34.480,0:07:36.800
và một số nhà nghiên cứu đã suy đoán

0:07:37.880,0:07:39.256
có thể là vài loại ký hiệu[br]của gia đình hoặc bộ tộc

0:07:39.280,0:07:42.696
Trên một mặt ghi chú,

0:07:42.720,0:07:47.296
có sự giống nhau đến ngạc nhiên[br]của nghệ thuật đá thời xưa

0:07:47.320,0:07:51.616
trên tất cả các nước[br]từ Pháp, Tây Ban Nha đến In-đô và Úc

0:07:51.640,0:07:54.616
nhiều kí hiệu giống nhau xuất hiện[br]ở những nơi bao la như thế

0:07:54.640,0:07:57.496
đặc biệt trong khoảng[br]30,000 đến 40,000 năm,

0:07:57.520,0:08:02.376
nó bắt đầu có vẻ gia tăng

0:08:02.400,0:08:05.016
phát minh này đã vạch ra[br]điểm gốc chung ở Châu Phi

0:08:05.040,0:08:06.856
tôi e rằng[br]nó là chủ đề trong tương lai

0:08:06.880,0:08:07.880
trở lại với vấn đề

0:08:07.880,0:08:10.880
không có nghi ngờ gì về ý nghĩa của[br]những ký hiệu này với người tạo ra nó

0:08:10.880,0:08:13.696
[br]như những bức trạm nổi 25,000 năm

0:08:13.720,0:08:16.336
của La Roque de Venasque nước Pháp này

0:08:16.360,0:08:20.760
chúng ta có thể không hiểu chúng nghĩa gì[br]nhưng người trong thời đó chắc chắn hiểu.

0:08:21.760,0:08:27.816
Việc lặp lại của những ký hiệu giống nhau[br]và tại nhiều nơi, lâu dần

0:08:27.840,0:08:31.320
cho chúng ta biết rằng các họa sĩ[br]đã tạo nên những lựa chọn có chủ ý

0:08:31.800,0:08:34.176
nếu chúng ta nói đến những mẫu hình học,

0:08:34.200,0:08:38.936
với những ý nghĩa đặc trưng, phù hợp với[br]văn hóa và đã được thỏa hiệp,

0:08:38.960,0:08:40.616
hơn là chúng ta nhìn nhận rất tốt

0:08:40.640,0:08:45.176
về một trong những hệ thống cổ nhất[br]của giao tiếp tạo hình trên thế giới.

0:08:45.200,0:08:47.096
tôi vẫn chưa nói đến chữ viết.

0:08:47.120,0:08:49.456
về mặt này thì vẫn chư có đủ các ký tự

0:08:49.480,0:08:52.336
để miêu tả hết những từ ngữ[br]có trong ngôn ngữ nói,

0:08:52.360,0:08:55.176
một vật mà là điều kiện cần thiết cho[br]toàn hệ thống chữ viết

0:08:55.200,0:08:57.576
và ta không thấy các dấu hiệu[br]lặp lại thường xuyên

0:08:57.600,0:09:00.256
để đưa ra giả thuyết[br]chúng là một mảng của bảng chữ cái.

0:09:00.280,0:09:03.096
Nhưng điều chúng tôi nghiên cứu[br]là điều chỉ xảy ra một lần.

0:09:03.120,0:09:07.696
như bức pano ở La Pasiege Tây Ban Nha này[br]được biết như là "bảng khắc"

0:09:07.720,0:09:10.256
với sự đối xứng phía bên trái,

0:09:10.280,0:09:13.496
những sự trình bày cách điệu của[br]đôi bàn tay ở giữa,

0:09:13.520,0:09:15.840
và trông giống hình ngoặc vuông[br]bên phía tay phải

0:09:17.080,0:09:19.936
Những hệ thống cổ nhất của[br]giao tiếp tạo hình trên thế giới

0:09:19.960,0:09:24.896
chữ nêm người Xu me, tượng hình của Ai Cập[br]chữ in của người Trung Hoa cổ

0:09:24.920,0:09:28.496
tất cả hiện ra khoảng[br]4 và 5 ngàn năm về trước

0:09:28.520,0:09:31.656
mỗi loại tồn tại trong hệ thống cổ[br]đầu tiên

0:09:31.680,0:09:35.216
đã tạo nên các loại dấu,[br]và các lối chữ hình vẻ,

0:09:35.240,0:09:37.616
thời mà ngữ nghĩa và hình ảnh[br]tương đồng nhau.

0:09:37.640,0:09:41.856
Như một bức vẽ về con chim thì thực sự[br]miêu tả về lòai vật.

0:09:41.880,0:09:46.616
sau đó chúng ta thấy những lối chữ hình vẽ[br]đã được cách điệu hơn,

0:09:46.640,0:09:48.976
cho đến khi tất cả các ký tự[br]đều không thể nhận ra

0:09:49.000,0:09:52.016
chúng ta cũng bắt đầu nhận ra[br]nhiều biểu tượng đã được tạo ra

0:09:52.040,0:09:54.936
đễ diễn tả tất cả những từ bị bỏ sót[br]trong ngôn ngữ

0:09:54.960,0:09:57.080
như là đại từ, trạng ngữ và tính từ.

0:09:58.160,0:09:59.696
Để biết tất cả những thứ đó,

0:09:59.720,0:10:03.576
không chắc chắn rằng[br]các ký hiệu hình học đến từ Châu Âu cổ đại

0:10:03.600,0:10:06.296
thực sự là các chữ viết trừu tượng.

0:10:06.320,0:10:08.536
Mà là, điều đó giống như

0:10:08.560,0:10:12.536
cái họa sĩ cổ đang tạo ra các dấu đếm,

0:10:12.560,0:10:16.576
như là những đường kẻ dọc[br]của Riparo di Za MInic ở Sicily này,

0:10:16.600,0:10:19.216
khi tạo ra các tượng trưng được[br]cách điệu hóa

0:10:19.240,0:10:21.736
những vật từ thế giới xung quanh họ.

0:10:21.760,0:10:24.376
có thể là các ký hiệu của vũ khí[br]hay nhà cửa?

0:10:24.400,0:10:28.536
hoặc và các vật thể trên trời[br]như là các chòm sao?

0:10:28.560,0:10:33.176
thậm chí là các con sông, ngọn núi,[br]rừng cây hay là cảnh đẹp,

0:10:33.200,0:10:37.576
có thể là hình lông chim màu đen được[br]bao quanh bởi những hình chuông lạ này

0:10:37.600,0:10:40.176
đến từ vùng EI Castillo ở Tây Ban Nha

0:10:40.200,0:10:43.496
thuật ngữ penniform có nghĩa"dáng lông vũ"[br]trong tiếng Latin,

0:10:43.520,0:10:47.360
nhưng nó thật sự là sự miêu tả về thực vật[br]hoặc là cái cây?

0:10:47.720,0:10:50.696
một số nhà nghiên cứu đã đặt ra[br]một vài câu hỏi

0:10:50.720,0:10:53.616
về những ký tự chắn chắn[br]ở những vùng đặc trưng,

0:10:53.640,0:10:58.536
nhưng tôi tin đã tới lúc để thăm dò lại[br]toàn bộ kiểu ký tự này.[br]

0:10:58.560,0:11:00.296
Dĩ nhiên, sự châm biếm về loại đó

0:11:00.320,0:11:04.616
là đã phân loại những ký hiệu đó[br]thành những phạm trù đơn lẻ,

0:11:04.640,0:11:08.136
tôi có cảm giác rằng bước tiếp theo [br]là phân chia nó thành những mảng nhỏ

0:11:08.160,0:11:12.416
như những loại khác nhau của hình tượng[br]được nhận định và chia ra.

0:11:12.440,0:11:13.656
Đừng hiểu lầm ý của tôi,

0:11:13.680,0:11:16.296
Sự sáng tạo gần đây của chữ viết

0:11:16.320,0:11:18.936
là một kỳ công ấn tượng[br]trong chính điều kiện của nó.

0:11:18.960,0:11:20.416
Nhưng điều quan trọng cần nhớ

0:11:20.440,0:11:23.736
là hệ thống chữ viết trước đây[br]không phải đến từ chân không.

0:11:23.760,0:11:25.736
Và thậm chí là 5,000 năm về trước

0:11:25.760,0:11:29.096
con người đã xây dựng[br]nhứng thứ cổ hơn thế nữa,

0:11:29.120,0:11:32.856
với nguồn gốc của nó trải dài[br]lên cả 10 ngàn năm[br]

0:11:32.880,0:11:36.976
đến những ký hiệu hình học của[br]thời Châu Âu cổ đại và xa hơn thế

0:11:37.000,0:11:40.296
đến những điểm, vực thẳm[br]trong lịch sử chung của chúng ta,

0:11:40.320,0:11:44.376
khi một người nào đó có ý nghĩ đầu tiên[br]tạo ra dấu đồ thị

0:11:44.400,0:11:47.336
và thay đổi vĩnh viễn về bản chất[br]cách chúng ta giao tiếp.[br]

0:11:47.360,0:11:48.576
Cảm ơn.

0:11:48.600,0:11:52.040
(vỗ tay)