1
00:00:00,760 --> 00:00:02,600
Mağaralarla ilgili bir şey vardır --

2
00:00:04,560 --> 00:00:08,840
bir kireç taşı kayalığındaki gölgeli bir 
açılış sizi içerisine çeker.

3
00:00:09,800 --> 00:00:13,456
Aydınlık ve karanlığın arasındaki 
kapıdan geçtiğinizde,

4
00:00:13,480 --> 00:00:16,015
bir yer altı dünyasına girersiniz --

5
00:00:16,040 --> 00:00:21,720
ebedî kasvetin, yeryüzünün kokularının ve 
dingin bir sessizliğin mekânıdır.

6
00:00:22,800 --> 00:00:24,136
Bir zamanlar Avrupa'da,

7
00:00:24,160 --> 00:00:27,616
antik insanlar da bu yer altı 
dünyalarına girdiler.

8
00:00:27,640 --> 00:00:29,056
Ziyaretlerine kanıt olarak da

9
00:00:29,080 --> 00:00:32,735
arkalarında gizemli gravürler ve 
çizimler bıraktılar,

10
00:00:32,759 --> 00:00:39,320
İspanya'daki Ojo Guareña'daki insanlar, 
üçgenler ve zigzagların panosu gibi.

11
00:00:40,000 --> 00:00:43,160
Şimdi sizler de bu ilk sanatçıların 
gittiği yoldan yürüyorsunuz.

12
00:00:43,800 --> 00:00:46,816
Bu gerçeküstü, uhrevi yerde, 
yumuşak yerdeki deri çizmelerin

13
00:00:46,840 --> 00:00:48,736
sessiz ayak seslerini duyduğunuzu

14
00:00:48,760 --> 00:00:53,296
veya kenardaki kıvrımın çevresinde
bir meşalenin titreyen ışığını

15
00:00:53,320 --> 00:00:56,480
gördüğünüzü hayal etmeniz
neredeyse mümkündür.

16
00:00:57,600 --> 00:00:58,976
Bir mağaradayken,

17
00:00:59,000 --> 00:01:04,710
sıklıkla kendimi insanları izlerini 
bırakmak için bu kadar derine inerek

18
00:01:04,710 --> 00:01:06,830
tehlikeli ve dar yerlerden 
geçme cesaretini

19
00:01:06,830 --> 00:01:08,840
göstermeye iten sebebi düşünürken bulurum.

20
00:01:08,840 --> 00:01:10,056
Yarım kilometre veya

21
00:01:10,080 --> 00:01:13,456
üçte bir mil kadar yerin altında,
İspanya'daki Cudon mağarasında

22
00:01:13,480 --> 00:01:15,616
çekilen bu video klipte,

23
00:01:15,640 --> 00:01:18,096
mağaranın daha önce keşfedilmemiş

24
00:01:18,120 --> 00:01:21,056
bir kısmının tavanında bir seri 
kırmızı boyama bulduk.

25
00:01:21,080 --> 00:01:25,736
Giderek alçalan tavanla birlikte 
ileriye doğru askerî stilde süründük,

26
00:01:25,740 --> 00:01:29,066
sonunda öyle bir noktaya geldik ki 
eşim ve projenin fotoğrafçısı Dylan

27
00:01:29,066 --> 00:01:31,256
tavan çok alçak olduğu için

28
00:01:31,280 --> 00:01:35,416
DSLR kamerasının tavan üzerinde
odaklanma ayarını artık yapamadı.

29
00:01:35,440 --> 00:01:37,096
Bu nedenle o beni filme alırken,

30
00:01:37,120 --> 00:01:40,416
tek bir ışık ve bu işler için 
sakladığımız kompakt kamera ile

31
00:01:40,440 --> 00:01:43,760
kırmızı boyanın izlerini 
takip etmeye devam ettim.

32
00:01:45,680 --> 00:01:47,061
Yarım kilometre yer altında.

33
00:01:48,480 --> 00:01:49,800
Gerçekten.

34
00:01:49,800 --> 00:01:52,860
Birisi bir meşale veya bir taş lamba
ile aşağıda ne yapıyor olabilir?

35
00:01:52,864 --> 00:01:54,056
(Gülüşmeler)

36
00:01:54,080 --> 00:01:55,976
Yani -- ben, bu mantıklı, değil mi?

37
00:01:56,000 --> 00:01:57,216
Fakat biliyorsunuz,

38
00:01:57,240 --> 00:02:01,050
bu tip sorulara araştırmamla 
cevap vermeye çalışıyorum.

39
00:02:01,050 --> 00:02:03,840
Dünyanın en eski sanat eserlerinin 
bazılarını çalışıyorum.

40
00:02:04,560 --> 00:02:06,856
10.000 ila 40.000 yıl öncesinde

41
00:02:06,880 --> 00:02:09,960
Avrupa'daki bu ilkel sanatçılar 
tarafından yaratıldılar.

42
00:02:11,480 --> 00:02:12,696
Olay şu ki

43
00:02:12,720 --> 00:02:15,216
bunu sadece güzel oldukları 
için çalışmıyorum,

44
00:02:15,240 --> 00:02:16,717
ki bazıları gerçekten öyleler.

45
00:02:17,520 --> 00:02:21,496
İlgilendiğim şey; modern 
düşüncenin gelişimi,

46
00:02:21,520 --> 00:02:26,456
yaratıcılığın, hayal gücünün, 
soyut düşüncenin evrimi

47
00:02:26,480 --> 00:02:28,600
ve insanın ne demek olduğu.

48
00:02:31,120 --> 00:02:34,296
Tüm türler bir şekilde 
iletişim kurabilirken,

49
00:02:34,320 --> 00:02:37,896
sadece biz insanlar bunu farklı bir
seviyeye taşıyabildik.

50
00:02:37,920 --> 00:02:40,496
Başarı hikâyemizin en büyük kısmı;

51
00:02:40,520 --> 00:02:43,636
paylaşma ve işbirliği isteğimiz ve 
yeteneğimizden geliyor.

52
00:02:43,650 --> 00:02:48,016
Modern dünyamız, bilginin değiş tokuş 
edildiği küresel bir ağa dayanıyor,

53
00:02:48,040 --> 00:02:52,056
büyük ölçüde iletişim 
becerimizden dolayı --

54
00:02:52,080 --> 00:02:56,080
özellikle de çizgisel ya da yazılı 
iletişim kullanmamızdan.

55
00:02:56,520 --> 00:02:57,776
İlginç olan,

56
00:02:57,800 --> 00:03:00,336
zihinsel başarılarımızı, 
bizden önce gelenlere

57
00:03:00,360 --> 00:03:03,416
öylesine uzun süredir dayandırmışız ki

58
00:03:03,440 --> 00:03:07,840
belli becerilerin henüz olmadığını 
kolayca unutabiliyoruz.

59
00:03:08,760 --> 00:03:11,136
Derin tarihimizi araştırmanın

60
00:03:11,160 --> 00:03:13,736
en ilginç bulduğum yanlarından biri de bu.

61
00:03:13,760 --> 00:03:17,856
Bu insanlar için dayanacakları
devlerin omuzları yoktu.

62
00:03:17,880 --> 00:03:20,336
Onlar, gerçek omuzlardı.

63
00:03:20,360 --> 00:03:23,256
Bu uzak zamanlardan,

64
00:03:23,280 --> 00:03:25,176
şaşırtıcı sayıda önemli buluş gelirken,

65
00:03:25,200 --> 00:03:29,880
bugün benim bahsetmek istediğim 
şey çizgisel iletişimin bulunması.

66
00:03:30,680 --> 00:03:32,856
Üç ana tip iletişim biçimi vardır:

67
00:03:32,880 --> 00:03:36,256
Konuşma, jest 
-- işaret diline benzer şeyler --

68
00:03:36,280 --> 00:03:38,576
ve çizgisel iletişim.

69
00:03:38,600 --> 00:03:42,256
Konuşma ve jestler 
doğası itibariyle geçicidir.

70
00:03:42,280 --> 00:03:46,216
Mesajı iletmek ve almak için yakın
mesafede olmak gerekir.

71
00:03:46,240 --> 00:03:50,176
İletimin sağlandığı andan 
hemen sonra kaybolur.

72
00:03:50,200 --> 00:03:54,176
Öte yandan çizgisel iletişim 
bu ilişkiyi ayrıştırır.

73
00:03:54,200 --> 00:03:58,176
Bunun keşfiyle birlikte ilk defa,

74
00:03:58,200 --> 00:04:01,056
mesajın iletildiği zamanın 
ve yerin sonrasında da

75
00:04:01,080 --> 00:04:04,760
var olma imkânı oldu.

76
00:04:04,760 --> 00:04:06,606
Avrupa, mağaralarda, taş sığınaklarda,

77
00:04:06,606 --> 00:04:09,296
hatta ayakta kalabilen birkaç 
açık hava yerleşim yerinde

78
00:04:09,320 --> 00:04:13,560
sıklıkla çizgisel işaretlerin
görüldüğü yerlerin ilklerindendir.

79
00:04:14,240 --> 00:04:16,776
Fakat o bugün bildiğimiz Avrupa değil.

80
00:04:16,800 --> 00:04:19,776
Bu, yemyeşil ovalar ve donmuş tundra ile

81
00:04:19,800 --> 00:04:21,776
buz kütlelerinin üç ila dört kilometre

82
00:04:21,800 --> 00:04:25,056
yükseldiği bir dünyaydı.

83
00:04:25,080 --> 00:04:27,120
Buzul Çağı'ydı.

84
00:04:28,080 --> 00:04:29,376
Geçen yüzyılda,

85
00:04:29,400 --> 00:04:34,696
hayvanlar, soyut şekiller ve hatta bazen

86
00:04:34,720 --> 00:04:39,096
Sicilya'daki Grotta dell'Addaura'da olduğu
gibi kazınmış insan figürlerinin

87
00:04:39,120 --> 00:04:42,736
yer aldığı 350'den fazla Buzul Çağı
kaya sanatı kalıtı kıtada bulundu.

88
00:04:42,760 --> 00:04:44,816
Bunlar bizim eski sanatçıların yaratıcı

89
00:04:44,840 --> 00:04:48,920
dünyalarına ve hayal güçlerine
nadir bir bakış atmamızı sağlıyor.

90
00:04:49,840 --> 00:04:51,216
Keşiflerinden beri,

91
00:04:51,240 --> 00:04:54,640
çalışmaların çoğu İspanya Cullalvera'daki

92
00:04:55,200 --> 00:04:57,760
bu siyah at ya da 
La Pasiega'daki bu garip

93
00:04:58,400 --> 00:05:01,680
mor bizon gibi hayvanlar 
üzerinde yoğunlaşmıştı.

94
00:05:02,880 --> 00:05:08,020
Fakat, geometrik işaretler 
dediğimiz soyut şekiller

95
00:05:08,020 --> 00:05:09,880
beni sanatı araştırmaya çeken şey oldu.

96
00:05:11,240 --> 00:05:13,536
Komik olansa, alanların çoğunluğunda

97
00:05:13,560 --> 00:05:18,056
geometrik şekillerin hayvan ve 
insan şekillerinden fazla olması.

98
00:05:18,080 --> 00:05:21,256
Fakat, 2007'de bu işe başladığımda;

99
00:05:21,280 --> 00:05:25,256
kaç tane şeklin olduğu, aynı şekillerin
mekânsal ve zamansal olarak

100
00:05:25,280 --> 00:05:26,616
tekrar edip etmediğiyle

101
00:05:26,640 --> 00:05:29,520
ilgili kesin bir envanter bile yoktu.

102
00:05:32,120 --> 00:05:35,216
Sorularıma bile başlamadan önce,

103
00:05:35,240 --> 00:05:37,336
ilk adımım tüm kaya sanatı alanlarından,

104
00:05:37,360 --> 00:05:41,256
bilinen tüm geometrik şekillerin 
veri tabanını oluşturmaktı.

105
00:05:41,280 --> 00:05:44,856
Sorun, bunların bazı bölgelerde 
çok iyi belgelenmiş olmasına rağmen,

106
00:05:44,880 --> 00:05:47,176
özellikle de güzel hayvanların 
olduğu yerlerde,

107
00:05:47,200 --> 00:05:50,856
çok belirsiz olanların 
sayısının da çok fazla olmasıydı --

108
00:05:50,880 --> 00:05:53,136
çok fazla açıklama ve detay bulunmuyordu.

109
00:05:53,160 --> 00:05:56,496
Bazıları, yarım asır ya da daha fazla
süredir ziyaret edilmemişti.

110
00:05:56,520 --> 00:05:59,936
Bunlar benim alan çalışmamın hedefleriydi.

111
00:05:59,960 --> 00:06:01,816
İki yıl boyunca, vefalı eşim Dylan

112
00:06:01,840 --> 00:06:07,056
ve ben yer altında 300 saat 
zaman geçirdik.

113
00:06:07,080 --> 00:06:11,056
Fransa'da, İspanya'da, 
Portekiz'de ve Sicilya'da

114
00:06:11,080 --> 00:06:14,016
52 alanda yürüdük, tırmandık, emekledik.

115
00:06:14,040 --> 00:06:15,896
Buna gerçekten değdi.

116
00:06:15,900 --> 00:06:19,680
Ziyaret ettiğimiz yerlerin 
yüzde 75'inde yeni,

117
00:06:19,680 --> 00:06:22,680
belgelenmemiş geometrik şekiller bulduk.

118
00:06:22,680 --> 00:06:25,496
Daha büyük soruları cevaplayabilmek için

119
00:06:25,520 --> 00:06:28,696
ihtiyacım olan netlik buydu.

120
00:06:28,720 --> 00:06:31,296
Haydi bu cevaplara bakalım.

121
00:06:31,320 --> 00:06:35,936
Uymayan örnekler dışında sadece 
32 geometrik işaret var.

122
00:06:35,960 --> 00:06:37,776
Sadece 32 işaret,

123
00:06:37,800 --> 00:06:43,280
30.000 yıl zaman boyunca 
ve tüm Avrupa kıtasında.

124
00:06:43,720 --> 00:06:46,296
Bu çok küçük bir rakam.

125
00:06:46,320 --> 00:06:48,776
Bunlar rastgele karalamalar
ya da dekorlar olsaydı,

126
00:06:48,800 --> 00:06:51,216
daha fazla çeşitlilik görmemiz gerekirdi.

127
00:06:51,240 --> 00:06:53,656
Tam aksine zaman ve mekân boyunca

128
00:06:53,680 --> 00:06:56,120
tekrar eden şekiller bulduk.

129
00:06:56,920 --> 00:07:00,816
Bazı işaretler, başta güçlü şekilde 
varken, popülerliğini yitirip kaybolmuş,

130
00:07:00,840 --> 00:07:03,176
diğerleri sonradan keşfedilmiş.

131
00:07:03,200 --> 00:07:08,816
Bu işaretlerin yüzde 65'i tüm zaman dilimi
boyunca varlığını sürdürmüş:

132
00:07:08,840 --> 00:07:13,136
Çizgiler, dikdörtgenler, üçgenler, 
ovaller ve yuvarlaklar gibi

133
00:07:13,160 --> 00:07:15,303
burada, Pyrenees Dağları'ndaki

134
00:07:15,327 --> 00:07:19,256
10.000 yıllık, Buzul Çağı'nın sonundan 
kalan yerde gördüğümüz gibi.

135
00:07:19,280 --> 00:07:22,496
Bazı işaretler binlerce 
kilometreye yayılmışken,

136
00:07:22,520 --> 00:07:25,496
diğerlerinin daha sınırlı 
yayılım şekli vardı,

137
00:07:25,520 --> 00:07:27,936
burada gördüğümüz şekilde 
sadece Kuzey İspanya'da

138
00:07:27,960 --> 00:07:30,136
bulunan bölünmüş dikdörtgenler gibi

139
00:07:30,160 --> 00:07:32,376
bazıları tek bir bölgede sınırlıydı

140
00:07:32,400 --> 00:07:34,270
ve bazı araştırmacılar bir çeşit aile

141
00:07:34,270 --> 00:07:36,800
veya klan işaretleri 
olabileceklerini tahmin ettiler.

142
00:07:37,880 --> 00:07:39,256
Ek bilgi olarak,

143
00:07:39,280 --> 00:07:42,696
Fransa ve İspanya'dan, Endonezya 
ve Avustralya'ya kadar

144
00:07:42,720 --> 00:07:47,296
bulunan en eski kaya sanatlarında 
şaşırtıcı derecede benzerlikler var.

145
00:07:47,320 --> 00:07:51,616
Böylesine uzağa ulaşan yerlerde aynı 
işaretlerin çok defa belirmesiyle,

146
00:07:51,640 --> 00:07:54,616
özellikle de 30.000 ila 
40.000 yıl arasında,

147
00:07:54,640 --> 00:07:57,496
bu icadın aslında Afrika'da 
ortak bir başlangıç noktasına

148
00:07:57,520 --> 00:08:02,376
gitmesi daha muhtemel görünüyor.

149
00:08:02,400 --> 00:08:05,016
Ama korkarım ki bu gelecekteki 
bir konuşmanın konusu.

150
00:08:05,040 --> 00:08:06,856
O zaman elimizdeki konuya dönelim.

151
00:08:06,880 --> 00:08:10,856
Şüphe yok ki bu işaretler Fransa'daki 
La Roque de Venasque'daki

152
00:08:10,880 --> 00:08:13,696
25.000 yıllık yarım 
kabartma heykeller gibi

153
00:08:13,720 --> 00:08:16,330
yaratıcılarına anlam ifade ediyordu.

154
00:08:16,330 --> 00:08:18,430
Ne anlam ifade 
ettiklerini bilemeyebiliriz,

155
00:08:18,430 --> 00:08:21,760
ama o zamanın insanları 
kesinlikle biliyordu.

156
00:08:21,760 --> 00:08:27,816
Aynı işaretlerin böylesine uzun zamanda, 
birçok alanda tekrarlanması

157
00:08:27,840 --> 00:08:31,320
bize sanatçıların maksatlı seçimler 
yaptığını gösteriyor.

158
00:08:31,800 --> 00:08:34,176
Şayet spesifik, kültürel olarak geçerli,

159
00:08:34,200 --> 00:08:38,936
üzerinde anlaşılan anlamlarıyla 
geometrik şekillerden bahsediyorsak,

160
00:08:38,960 --> 00:08:40,616
o zaman dünyadaki en eski

161
00:08:40,640 --> 00:08:45,176
çizgisel iletişim sistemlerinden 
birine bakıyor olabiliriz.

162
00:08:45,200 --> 00:08:47,090
Henüz yazıdan bahsetmiyorum.

163
00:08:47,090 --> 00:08:49,496
Bu noktada tam bir 
yazı sistemi için gerekli olan,

164
00:08:49,496 --> 00:08:52,336
sözel dildeki bütün 
kelimeleri temsil eden

165
00:08:52,360 --> 00:08:55,170
yeterli karakter yok.

166
00:08:55,170 --> 00:08:57,616
Ne de bir çeşit alfabe 
olduklarını iddia etmek için

167
00:08:57,616 --> 00:09:00,256
yeterli sayıda tekrar eden 
işaretler görmüyoruz.

168
00:09:00,280 --> 00:09:03,476
Elimizde olan şey İspanya 
La Pasiega'daki "The Inscription" (Yazıt)

169
00:09:03,476 --> 00:09:07,696
olarak bilinen bu pano gibi ilginç,
bir kereye mahsus yapılanlar;

170
00:09:07,720 --> 00:09:10,256
bunun solunda simetrik işaretlemeler,

171
00:09:10,280 --> 00:09:13,496
ortasında muhtemelen stilize 
edilmiş el simgeleri

172
00:09:13,520 --> 00:09:15,840
ve sağında bir parantez
gibi görünen şey var.

173
00:09:17,080 --> 00:09:19,936
Dünyadaki en eski çizgisel 
iletişim sistemleri --

174
00:09:19,960 --> 00:09:24,896
Sümer çivi yazısı, Mısır hiyeroglifleri, 
eski Çin yazıları,

175
00:09:24,920 --> 00:09:28,496
hepsi 4.000 ila 5.000 yıl 
önce ortaya çıktı;

176
00:09:28,520 --> 00:09:31,656
her biri, anlamları ve 
görüntüleri aynı olan,

177
00:09:31,680 --> 00:09:35,216
sayma işaretleri ve resimsel 
temsillerden oluşan

178
00:09:35,240 --> 00:09:37,616
daha önceki protosistemlerden doğdu.

179
00:09:37,640 --> 00:09:41,856
Yani bir kuş resmi gerçekten 
o hayvanı temsil ediyordu.

180
00:09:41,880 --> 00:09:46,610
Sonraları resim yazıların daha stilize 
hâle geldiğini görüyoruz,

181
00:09:46,610 --> 00:09:48,630
öyle ki neredeyse tanınmaz hâle geliyorlar

182
00:09:49,000 --> 00:09:52,146
ve aynı zamanda daha fazla sembolün 
dildeki diğer kayıp kelimeleri

183
00:09:52,146 --> 00:09:54,936
temsil etmesi için icat edildiğini 
görmeye başlıyoruz --

184
00:09:54,960 --> 00:09:57,080
zamirler, zarflar, sıfatlar gibi.

185
00:09:58,160 --> 00:09:59,696
Bütün bunları bilince

186
00:09:59,720 --> 00:10:03,570
Buzul Çağı Avrupası'nın geometrik 
işaretlerinin tamamen

187
00:10:03,570 --> 00:10:06,296
soyut yazılı karakterler olması pek
mümkün görünmüyor.

188
00:10:06,320 --> 00:10:08,536
Daha mümkün görünen şey,

189
00:10:08,560 --> 00:10:12,536
bu eski sanatçıların 
aynı zamanda Sicilya'daki

190
00:10:12,560 --> 00:10:16,576
Riparo di Za Minic'teki çizgi satırlar
gibi sayma işaretleri yaptıkları,

191
00:10:16,600 --> 00:10:19,216
bunun yanında etraflarındaki 
dünyada bulunan şeylerin

192
00:10:19,240 --> 00:10:21,736
stilize sembollerini yarattıklarıydı.

193
00:10:21,760 --> 00:10:24,376
Bu işaretlerin bir kısmı silah 
veya konut olabilir mi?

194
00:10:24,400 --> 00:10:28,536
Ya da takım yıldızlar gibi 
gökteki cisimler?

195
00:10:28,560 --> 00:10:33,176
Hatta belki nehirler, dağlar, ağaçlar -- 
yeryüzü şekilleri,

196
00:10:33,200 --> 00:10:37,460
muhtemelen İspanya'daki El Castillo 
alanındaki garip zil şeklindeki

197
00:10:37,460 --> 00:10:40,216
işaretlerle çevrili bu siyah 
"penniform" (tüy şekli) gibi.

198
00:10:40,216 --> 00:10:43,496
"Penniform" terimi Latince'de 
tüy şekli anlamına gelir,

199
00:10:43,520 --> 00:10:47,360
ama bu aslında bir bitki veya 
ağacın tasviri olabilir mi?

200
00:10:47,720 --> 00:10:50,696
Bazı araştırmacılar birtakım
alanlardaki belli işaretler

201
00:10:50,720 --> 00:10:53,616
hakkında sorular sormaya başladılar,

202
00:10:53,640 --> 00:10:58,536
ama bu kategoriyi bir bütün olarak tekrar 
ele alma zamanının geldiğine inanıyorum.

203
00:10:58,560 --> 00:11:00,296
Bütün bunlardaki ironi elbette,

204
00:11:00,320 --> 00:11:04,616
bütün işaretleri tek bir kategoriye 
dikkatlice sınıflandırdıktan sonra,

205
00:11:04,640 --> 00:11:08,136
bir sonraki adımımın, 
farklı tipteki görüntüler

206
00:11:08,160 --> 00:11:12,416
belirlenip ayrıştırıldıkça onları tekrar 
birbirinden ayırmak olacağını düşünüyorum.

207
00:11:12,440 --> 00:11:13,656
Beni yanlış anlamayın,

208
00:11:13,680 --> 00:11:16,296
sonradan tam gelişmiş yazının 
yaratılmış olması

209
00:11:16,320 --> 00:11:18,936
başlı başına etkileyici bir beceri.

210
00:11:18,960 --> 00:11:20,416
Ama ilk yazı sistemlerinin

211
00:11:20,440 --> 00:11:23,736
havadan gelmediğini hatırlamak önemli.

212
00:11:23,760 --> 00:11:25,736
5.000 sene önce bile

213
00:11:25,760 --> 00:11:29,096
insanlar kökenleri 
on binlerce yıla dayanan

214
00:11:29,120 --> 00:11:32,856
daha eski bir şeylerin 
üzerine inşa ediyorlardı --

215
00:11:32,880 --> 00:11:36,976
yani Buzul Çağı Avrupası ve 
sonrasındaki geometrik işaretlerin,

216
00:11:37,000 --> 00:11:40,296
kolektif tarihimizdeki 
derinlerde bir noktanın üzerine,

217
00:11:40,320 --> 00:11:44,376
biri bir çizgisel işaret yapma 
fikriyle ilk kez ortaya çıkıp

218
00:11:44,400 --> 00:11:47,336
iletişim şeklimizi sonsuza 
dek değiştirdiği zaman.

219
00:11:47,360 --> 00:11:48,576
Teşekkürler.

220
00:11:48,600 --> 00:11:52,040
(Alkış)