[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.76,0:00:02.60,Default,,0000,0000,0000,,Grotten hebben iets speciaals --
Dialogue: 0,0:00:04.56,0:00:08.84,Default,,0000,0000,0000,,een donkere opening in een kalkstenen klif\Ndie je aandacht trekt.
Dialogue: 0,0:00:09.80,0:00:13.46,Default,,0000,0000,0000,,Wanneer je het portaal\Ntussen licht en donker passeert,
Dialogue: 0,0:00:13.48,0:00:16.02,Default,,0000,0000,0000,,begeef je je in een ondergrondse wereld:
Dialogue: 0,0:00:16.04,0:00:21.72,Default,,0000,0000,0000,,een plek van eeuwige duisternis,\Nvan aardse geuren, van gedempte stilte.
Dialogue: 0,0:00:22.80,0:00:24.14,Default,,0000,0000,0000,,Lang geleden in Europa
Dialogue: 0,0:00:24.16,0:00:27.62,Default,,0000,0000,0000,,betraden oude volkeren\Ndeze ondergrondse werelden ook.
Dialogue: 0,0:00:27.64,0:00:29.25,Default,,0000,0000,0000,,Als getuige van hun aanwezigheid
Dialogue: 0,0:00:29.29,0:00:32.74,Default,,0000,0000,0000,,lieten ze mysterieuze gravures\Nen schilderingen achter,
Dialogue: 0,0:00:32.76,0:00:39.32,Default,,0000,0000,0000,,zoals dit paneel met mensen, driehoeken\Nen slingers te Ojo Guareña in Spanje.
Dialogue: 0,0:00:40.00,0:00:43.16,Default,,0000,0000,0000,,Je beloopt nu hetzelfde pad\Nals deze oude artiesten.
Dialogue: 0,0:00:43.80,0:00:46.82,Default,,0000,0000,0000,,In deze surreële, wereldvreemde plek
Dialogue: 0,0:00:46.84,0:00:48.74,Default,,0000,0000,0000,,kan je je bijna inbeelden
Dialogue: 0,0:00:48.76,0:00:53.30,Default,,0000,0000,0000,,dat je de gedempte voetstappen hoort\Nvan huiden schoenen op de zachte aarde,
Dialogue: 0,0:00:53.32,0:00:56.48,Default,,0000,0000,0000,,of dat je de schittering ziet\Nvan een fakkel om de volgende bocht.
Dialogue: 0,0:00:57.60,0:00:58.98,Default,,0000,0000,0000,,Als ik in een grot ben,
Dialogue: 0,0:00:59.00,0:01:05.10,Default,,0000,0000,0000,,vraag ik mezelf vaak af wat deze mensen\Nertoe dreef om zo diep te gaan,
Dialogue: 0,0:01:05.12,0:01:08.82,Default,,0000,0000,0000,,om gevaarlijke en nauwe gangen\Nte trotseren om hun afdruk na te laten?
Dialogue: 0,0:01:08.84,0:01:10.06,Default,,0000,0000,0000,,In dit video fragment,
Dialogue: 0,0:01:10.08,0:01:13.46,Default,,0000,0000,0000,,een halve kilometer\Nonder de grond opgenomen
Dialogue: 0,0:01:13.48,0:01:15.62,Default,,0000,0000,0000,,in de Cudon grot in Spanje,
Dialogue: 0,0:01:15.64,0:01:18.10,Default,,0000,0000,0000,,vonden we op het plafond\Neen serie rode tekeningen
Dialogue: 0,0:01:18.12,0:01:21.06,Default,,0000,0000,0000,,in een tot dan toe\Nonverkend gedeelte van de grot.
Dialogue: 0,0:01:21.08,0:01:25.74,Default,,0000,0000,0000,,Toen we op militaire wijze vooruit kropen\Nen het plafond steeds lager reikte,
Dialogue: 0,0:01:25.76,0:01:28.98,Default,,0000,0000,0000,,kwamen we uiteindelijk\Nop een punt waar het plafond zo laag was
Dialogue: 0,0:01:29.00,0:01:31.26,Default,,0000,0000,0000,,dat mijn man en fotograaf Dylan
Dialogue: 0,0:01:31.28,0:01:35.42,Default,,0000,0000,0000,,zijn DSLR-camera niet meer\Nop het plafond scherp kon stellen.
Dialogue: 0,0:01:35.44,0:01:37.10,Default,,0000,0000,0000,,Terwijl hij me filmde,
Dialogue: 0,0:01:37.12,0:01:40.42,Default,,0000,0000,0000,,bleef ik het rode verfspoor volgen,\Nslechts geholpen door één zaklamp
Dialogue: 0,0:01:40.44,0:01:44.28,Default,,0000,0000,0000,,en een kleine compacte camera \Ndie we voor zulke momenten bij ons hadden.
Dialogue: 0,0:01:45.68,0:01:47.06,Default,,0000,0000,0000,,Een halve kilometer diep.
Dialogue: 0,0:01:48.48,0:01:49.82,Default,,0000,0000,0000,,Serieus.
Dialogue: 0,0:01:49.84,0:01:52.84,Default,,0000,0000,0000,,Wat moest iemand daar zo diep\Nmet een fakkel of een stenen lamp?
Dialogue: 0,0:01:52.86,0:01:54.06,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:01:54.08,0:01:55.98,Default,,0000,0000,0000,,Ik bedoel, ik had een doel daar, toch?
Dialogue: 0,0:01:56.00,0:01:57.22,Default,,0000,0000,0000,,Weet je,
Dialogue: 0,0:01:57.24,0:02:01.06,Default,,0000,0000,0000,,dit soort vragen wil ik oplossen\Ndoor middel van mijn onderzoek.
Dialogue: 0,0:02:01.08,0:02:03.76,Default,,0000,0000,0000,,Wat ik bestudeer behoort\Ntot de oudste kunst ter wereld,
Dialogue: 0,0:02:04.56,0:02:06.86,Default,,0000,0000,0000,,gemaakt door primitieve,\NEuropese kunstenaars,
Dialogue: 0,0:02:06.88,0:02:09.96,Default,,0000,0000,0000,,tussen 10.000 en 40.000 jaar geleden.
Dialogue: 0,0:02:11.48,0:02:12.70,Default,,0000,0000,0000,,Het gaat er ook om
Dialogue: 0,0:02:12.72,0:02:15.22,Default,,0000,0000,0000,,dat ik het niet alleen bestudeer\Nomdat het mooi is,
Dialogue: 0,0:02:15.24,0:02:16.72,Default,,0000,0000,0000,,al zijn sommige zeker fraai.
Dialogue: 0,0:02:17.52,0:02:21.50,Default,,0000,0000,0000,,Waar ik daarnaast in geïnteresseerd ben,\Nis de ontwikkeling van de moderne geest,
Dialogue: 0,0:02:21.52,0:02:26.46,Default,,0000,0000,0000,,en de evolutie van creativiteit,\Nvan inbeelding en van abstract denken,
Dialogue: 0,0:02:26.48,0:02:28.60,Default,,0000,0000,0000,,van wat het betekent om mens te zijn.
Dialogue: 0,0:02:31.12,0:02:34.30,Default,,0000,0000,0000,,Alhoewel alle levensvormen\Nop een of andere manier communiceren,
Dialogue: 0,0:02:34.32,0:02:37.77,Default,,0000,0000,0000,,hebben alleen wij mensen\Nhet echt naar een hoger niveau gebracht.
Dialogue: 0,0:02:37.81,0:02:40.50,Default,,0000,0000,0000,,Onze wens en ons vermogen\Nom te delen en samen te werken,
Dialogue: 0,0:02:40.52,0:02:43.18,Default,,0000,0000,0000,,is een groot onderdeel\Nvan ons succesverhaal.
Dialogue: 0,0:02:43.20,0:02:48.02,Default,,0000,0000,0000,,Onze moderne wereld steunt op een globaal\Nnetwerk van gedeelde informatie,
Dialogue: 0,0:02:48.04,0:02:52.06,Default,,0000,0000,0000,,voor een groot deel mogelijk gemaakt\Ndoor onze communicatievaardigheden.
Dialogue: 0,0:02:52.08,0:02:56.08,Default,,0000,0000,0000,,Meer specifiek, door het gebruik\Nvan afbeeldingen of schrift.
Dialogue: 0,0:02:56.52,0:02:57.88,Default,,0000,0000,0000,,We moeten ons wel realiseren
Dialogue: 0,0:02:57.90,0:03:00.34,Default,,0000,0000,0000,,dat we al zo lang voortbouwen
Dialogue: 0,0:03:00.36,0:03:03.42,Default,,0000,0000,0000,,op de mentale ontwikkelingen\Nvan hen die voor ons kwamen,
Dialogue: 0,0:03:03.44,0:03:05.16,Default,,0000,0000,0000,,dat het gemakkelijk te vergeten is
Dialogue: 0,0:03:05.19,0:03:08.42,Default,,0000,0000,0000,,dat sommige vermogens\Nnooit eerder bestonden.
Dialogue: 0,0:03:08.42,0:03:11.14,Default,,0000,0000,0000,,Dat is een van de zaken\Ndie ik het meest fascinerend vind
Dialogue: 0,0:03:11.16,0:03:13.74,Default,,0000,0000,0000,,aan het bestuderen\Nvan onze vroege geschiedenis.
Dialogue: 0,0:03:13.76,0:03:17.86,Default,,0000,0000,0000,,Deze mensen konden niet staan\Nop de brede schouders van hun voorgangers.
Dialogue: 0,0:03:17.88,0:03:20.34,Default,,0000,0000,0000,,Zij wáren de eerste schouders.
Dialogue: 0,0:03:20.36,0:03:23.26,Default,,0000,0000,0000,,Alhoewel een verrassend aantal\Nbelangrijke uitvindingen
Dialogue: 0,0:03:23.28,0:03:26.78,Default,,0000,0000,0000,,uit die vervlogen tijd komt,\Nwil ik het vandaag hebben
Dialogue: 0,0:03:26.80,0:03:29.88,Default,,0000,0000,0000,,over de uitvinding\Nvan de grafische communicatie.
Dialogue: 0,0:03:30.68,0:03:32.86,Default,,0000,0000,0000,,Er zijn drie hoofdtypes van communicatie:
Dialogue: 0,0:03:32.88,0:03:36.26,Default,,0000,0000,0000,,gesproken, via gebaren
Dialogue: 0,0:03:36.28,0:03:38.58,Default,,0000,0000,0000,,en grafische communicatie.
Dialogue: 0,0:03:38.60,0:03:42.26,Default,,0000,0000,0000,,De gesproken vorm en gebarentaal\Nzijn van nature vluchtig.
Dialogue: 0,0:03:42.28,0:03:46.22,Default,,0000,0000,0000,,Ontvangen en versturen van een bericht\Nvereist nauw contact,
Dialogue: 0,0:03:46.24,0:03:50.18,Default,,0000,0000,0000,,en na het moment van overdracht\Nis het voorgoed verdwenen.
Dialogue: 0,0:03:50.20,0:03:54.18,Default,,0000,0000,0000,,Grafische communicatie, anderzijds,\Nontkoppelt die relatie.
Dialogue: 0,0:03:54.20,0:03:58.18,Default,,0000,0000,0000,,Door deze uitvinding\Nwerd het voor het eerst mogelijk
Dialogue: 0,0:03:58.20,0:04:01.06,Default,,0000,0000,0000,,om een bericht\Nte versturen en te bewaren,
Dialogue: 0,0:04:01.08,0:04:04.05,Default,,0000,0000,0000,,onafhankelijk van tijd en plaats.
Dialogue: 0,0:04:04.80,0:04:06.58,Default,,0000,0000,0000,,Europa is een van de eerste plaatsen
Dialogue: 0,0:04:06.60,0:04:09.30,Default,,0000,0000,0000,,waar we geregeld grafische\Naanduidingen zien verschijnen
Dialogue: 0,0:04:09.32,0:04:13.56,Default,,0000,0000,0000,,in grotten en rotsige schuilplaatsen,\Nzelfs bij enkele resterende open sites.
Dialogue: 0,0:04:14.24,0:04:16.78,Default,,0000,0000,0000,,Maar dat was niet het Europa\Nvan vandaag de dag.
Dialogue: 0,0:04:16.80,0:04:19.78,Default,,0000,0000,0000,,Het was een wereld\Ngedomineerd door torenhoge ijsvelden,
Dialogue: 0,0:04:19.80,0:04:21.78,Default,,0000,0000,0000,,vaak drie tot vier kilometer hoog,
Dialogue: 0,0:04:21.80,0:04:25.06,Default,,0000,0000,0000,,met uitgestrekte grasvlaktes\Nen bevroren toendra's.
Dialogue: 0,0:04:25.08,0:04:27.12,Default,,0000,0000,0000,,Dit was de ijstijd.
Dialogue: 0,0:04:28.08,0:04:29.38,Default,,0000,0000,0000,,De afgelopen eeuw
Dialogue: 0,0:04:29.40,0:04:34.70,Default,,0000,0000,0000,,zijn meer dan 350 vondsten gedaan\Ndoor heel Europa, van ijstijd-rotskunst
Dialogue: 0,0:04:34.72,0:04:39.10,Default,,0000,0000,0000,,versierd met dieren, abstracte vormen\Nen zelfs af en toe een mens,
Dialogue: 0,0:04:39.12,0:04:42.74,Default,,0000,0000,0000,,zoals deze gegraveerde figuren\Nuit de Grotta dell'Addaura in Sicilië.
Dialogue: 0,0:04:42.76,0:04:44.82,Default,,0000,0000,0000,,Ze bieden ons een zeldzame blik
Dialogue: 0,0:04:44.84,0:04:48.92,Default,,0000,0000,0000,,in de creatieve wereld en verbeelding\Nvan deze vroege artiesten.
Dialogue: 0,0:04:49.84,0:04:51.22,Default,,0000,0000,0000,,Sinds hun ontdekking
Dialogue: 0,0:04:51.24,0:04:54.64,Default,,0000,0000,0000,,kregen dieren de meeste aandacht\Nvan de onderzoekers,
Dialogue: 0,0:04:55.20,0:04:57.76,Default,,0000,0000,0000,,zoals dit zwarte paard\Nuit Cullavera in Spanje,
Dialogue: 0,0:04:58.40,0:05:01.68,Default,,0000,0000,0000,,of deze ongewone paarse bizon\Nuit La Pasiega.
Dialogue: 0,0:05:02.88,0:05:08.26,Default,,0000,0000,0000,,Voor mij zijn het de abstracte vormen,\Nook wel geometrische tekens genoemd,
Dialogue: 0,0:05:08.28,0:05:10.61,Default,,0000,0000,0000,,die mij bewogen deze kunst te bestuderen.
Dialogue: 0,0:05:11.24,0:05:13.53,Default,,0000,0000,0000,,Het grappige is dat bij de meeste sites
Dialogue: 0,0:05:13.56,0:05:18.06,Default,,0000,0000,0000,,er meer geometrische figuren te zien zijn\Ndan afbeeldingen van mensen en dieren.
Dialogue: 0,0:05:18.08,0:05:21.26,Default,,0000,0000,0000,,Maar toen ik in 2007 begon,
Dialogue: 0,0:05:21.28,0:05:25.26,Default,,0000,0000,0000,,was er nog niet eens een lijst \Nmet vastgestelde vormen.
Dialogue: 0,0:05:25.28,0:05:26.62,Default,,0000,0000,0000,,Tevens had men nog geen idee
Dialogue: 0,0:05:26.64,0:05:31.49,Default,,0000,0000,0000,,of identieke afbeeldingen vaker opdoken,\Nverspreid over locaties, of door de tijd.
Dialogue: 0,0:05:32.12,0:05:35.22,Default,,0000,0000,0000,,Voordat ik kon beginnen\Nmet het beantwoorden van mijn vragen,
Dialogue: 0,0:05:35.24,0:05:37.34,Default,,0000,0000,0000,,was het nodig\Neen database samen te stellen
Dialogue: 0,0:05:37.36,0:05:41.26,Default,,0000,0000,0000,,van alle bekende geometrische vormen\Nvan alle vindplekken.
Dialogue: 0,0:05:41.28,0:05:44.86,Default,,0000,0000,0000,,Het probleem was dat de sites \Nmet de afbeeldingen van dieren
Dialogue: 0,0:05:44.88,0:05:47.18,Default,,0000,0000,0000,,vaak goed gedocumenteerd waren,
Dialogue: 0,0:05:47.20,0:05:50.86,Default,,0000,0000,0000,,maar dat er ook een groot aantal waren\Nwaarbij dat niet het geval was.
Dialogue: 0,0:05:50.88,0:05:53.14,Default,,0000,0000,0000,,De beschrijving was dan kort\Nof zonder details.
Dialogue: 0,0:05:53.16,0:05:56.50,Default,,0000,0000,0000,,Sommige waren al een halve eeuw of meer\Nniet meer bezocht.
Dialogue: 0,0:05:56.52,0:05:59.94,Default,,0000,0000,0000,,Dat waren de plekken\Nwaar ik voor mijn onderzoek heen ging.
Dialogue: 0,0:05:59.96,0:06:01.82,Default,,0000,0000,0000,,Gedurende twee jaar
Dialogue: 0,0:06:01.84,0:06:07.06,Default,,0000,0000,0000,,spendeerden mijn trouwe man Dylan en ik\Nbeiden meer dan 300 uur ondergronds.
Dialogue: 0,0:06:07.08,0:06:11.06,Default,,0000,0000,0000,,We liepen, kropen en wurmden ons\Ndoor 52 verschillende sites
Dialogue: 0,0:06:11.08,0:06:14.02,Default,,0000,0000,0000,,in Frankrijk, Spanje,\NPortugal en op Sicilië.
Dialogue: 0,0:06:14.04,0:06:15.90,Default,,0000,0000,0000,,Het was absoluut de moeite waard.
Dialogue: 0,0:06:15.92,0:06:19.68,Default,,0000,0000,0000,,We vonden ongedocumenteerde,\Nnieuwe geometrische tekens
Dialogue: 0,0:06:19.68,0:06:22.68,Default,,0000,0000,0000,,op 75 procent van de sites\Ndie we hebben bezocht.
Dialogue: 0,0:06:22.68,0:06:25.50,Default,,0000,0000,0000,,Dit niveau van nauwkeurigheid was nodig,
Dialogue: 0,0:06:25.52,0:06:28.70,Default,,0000,0000,0000,,als ik de grotere vragen\Nzou willen beantwoorden.
Dialogue: 0,0:06:28.72,0:06:31.30,Default,,0000,0000,0000,,Laten we dus gaan kijken\Nnaar die antwoorden.
Dialogue: 0,0:06:31.32,0:06:35.94,Default,,0000,0000,0000,,Behalve een klein aantal uitzonderingen,\Nzijn er slechts 32 geometrische tekens.
Dialogue: 0,0:06:35.96,0:06:37.78,Default,,0000,0000,0000,,Slechts 32 tekens,
Dialogue: 0,0:06:37.80,0:06:43.28,Default,,0000,0000,0000,,over een tijdspanne van 30.000 jaar,\Ngevonden over heel Europa.
Dialogue: 0,0:06:43.72,0:06:45.83,Default,,0000,0000,0000,,Dat is een erg klein aantal.
Dialogue: 0,0:06:46.16,0:06:48.80,Default,,0000,0000,0000,,Als dit nu willekeurige krabbels \Nof versieringen waren,
Dialogue: 0,0:06:48.80,0:06:51.46,Default,,0000,0000,0000,,zou je verwachten\Ndat er veel meer variatie zou zijn.
Dialogue: 0,0:06:51.49,0:06:53.66,Default,,0000,0000,0000,,In plaats daarvan vinden we\Ndezelfde tekens,
Dialogue: 0,0:06:53.68,0:06:56.12,Default,,0000,0000,0000,,die zich altijd en overal herhalen.
Dialogue: 0,0:06:56.92,0:07:00.82,Default,,0000,0000,0000,,Sommige tekens komen vaak voor, tot ze\Naan populariteit verliezen en verdwijnen,
Dialogue: 0,0:07:00.84,0:07:03.18,Default,,0000,0000,0000,,terwijl andere tekens\Npas veel later opduiken.
Dialogue: 0,0:07:03.20,0:07:08.82,Default,,0000,0000,0000,,65 procent van de tekens bleef echter\Ngedurende de hele periode in gebruik,
Dialogue: 0,0:07:08.84,0:07:13.14,Default,,0000,0000,0000,,tekens zoals lijnen, rechthoeken,\Ndriehoeken, ovalen en cirkels,
Dialogue: 0,0:07:13.16,0:07:15.40,Default,,0000,0000,0000,,zoals hier te zien\Naan het einde van de ijstijd,
Dialogue: 0,0:07:15.43,0:07:19.26,Default,,0000,0000,0000,,van een 10.000 jaar oude site\Nhoog in de Pyreneeën.
Dialogue: 0,0:07:19.28,0:07:22.50,Default,,0000,0000,0000,,Terwijl sommige tekens\Ndoor heel Europa gevonden werden,
Dialogue: 0,0:07:22.52,0:07:25.59,Default,,0000,0000,0000,,hadden andere tekens\Neen veel minder groot verspreidingsgebied,
Dialogue: 0,0:07:25.59,0:07:27.52,Default,,0000,0000,0000,,soms zelfs beperkt tot één streek.
Dialogue: 0,0:07:27.65,0:07:30.14,Default,,0000,0000,0000,,Deze rechthoeken bijvoorbeeld,
Dialogue: 0,0:07:30.16,0:07:32.38,Default,,0000,0000,0000,,werden alleen teruggevonden\Nin Noord-Spanje.
Dialogue: 0,0:07:32.40,0:07:34.99,Default,,0000,0000,0000,,Sommige wetenschappers denken ervan
Dialogue: 0,0:07:35.01,0:07:37.50,Default,,0000,0000,0000,,dat het een familie-\Nof stamsymbool voorstelt.
Dialogue: 0,0:07:37.88,0:07:39.26,Default,,0000,0000,0000,,Even terzijde,
Dialogue: 0,0:07:39.28,0:07:42.70,Default,,0000,0000,0000,,er is een verrassende mate\Nvan overeenkomst tussen vroege rotskunst
Dialogue: 0,0:07:42.72,0:07:47.30,Default,,0000,0000,0000,,zoals gevonden van Frankrijk en Spanje\Ntot Indonesië en Australië.
Dialogue: 0,0:07:47.32,0:07:51.62,Default,,0000,0000,0000,,Met veel vergelijkbare symbolen, \Ndie verafgelegen van elkaar verschijnen,
Dialogue: 0,0:07:51.64,0:07:54.62,Default,,0000,0000,0000,,specifiek tussen 30.000\Nen 40.000 jaar geleden.
Dialogue: 0,0:07:54.64,0:07:57.50,Default,,0000,0000,0000,,Het lijkt er steeds meer op
Dialogue: 0,0:07:57.52,0:08:01.53,Default,,0000,0000,0000,,dat deze uitvinding zijn oorsprong heeft\Nin een gedeelde Afrikaanse herkomst.
Dialogue: 0,0:08:01.75,0:08:05.02,Default,,0000,0000,0000,,Maar ik ben bang dat dit een onderwerp is\Nvoor een toekomstig betoog.
Dialogue: 0,0:08:05.04,0:08:06.86,Default,,0000,0000,0000,,Terug naar de hoofdzaak.
Dialogue: 0,0:08:06.88,0:08:10.86,Default,,0000,0000,0000,,Er is geen twijfel dat deze tekens\Nbetekenisvol waren,
Dialogue: 0,0:08:10.88,0:08:13.70,Default,,0000,0000,0000,,zoals deze 25.000 jaar oude\Nbas-reliëf sculpturen
Dialogue: 0,0:08:13.72,0:08:16.34,Default,,0000,0000,0000,,uit La Roque de Vézac in Frankrijk.
Dialogue: 0,0:08:16.36,0:08:20.76,Default,,0000,0000,0000,,Wij kennen de betekenis niet,\Nmaar de mensen uit die tijd zeker wel.
Dialogue: 0,0:08:21.76,0:08:27.82,Default,,0000,0000,0000,,Het herhalen van dezelfde tekens,\Nvoor zo lang en op zoveel plaatsen,
Dialogue: 0,0:08:27.84,0:08:31.32,Default,,0000,0000,0000,,vertelt ons dat deze kunstenaars\Nopzettelijke keuzes maakten.
Dialogue: 0,0:08:31.80,0:08:34.18,Default,,0000,0000,0000,,Als we het hebben\Nover geometrische patronen
Dialogue: 0,0:08:34.20,0:08:38.94,Default,,0000,0000,0000,,met specifieke, cultureel herkenbare\Nen afgesproken betekenissen,
Dialogue: 0,0:08:38.96,0:08:41.12,Default,,0000,0000,0000,,dan zou het goed kunnen\Ndat we het hier hebben
Dialogue: 0,0:08:41.12,0:08:45.18,Default,,0000,0000,0000,,over een van de oudste systemen\Nvan grafische communicatie ter wereld.
Dialogue: 0,0:08:45.20,0:08:46.100,Default,,0000,0000,0000,,Het is nog geen echt schrift.
Dialogue: 0,0:08:47.02,0:08:49.46,Default,,0000,0000,0000,,Op dit punt zijn er gewoon\Nnog niet genoeg tekens
Dialogue: 0,0:08:49.48,0:08:52.34,Default,,0000,0000,0000,,om alle woorden in de gesproken taal\Nte representeren,
Dialogue: 0,0:08:52.36,0:08:55.00,Default,,0000,0000,0000,,een vereiste voor een volledig schrift.
Dialogue: 0,0:08:55.02,0:08:57.75,Default,,0000,0000,0000,,Ook zien we de tekens\Nzich niet vaak genoeg herhalen
Dialogue: 0,0:08:57.75,0:09:00.26,Default,,0000,0000,0000,,om te suggereren\Ndat het een alfabet zou kunnen zijn.
Dialogue: 0,0:09:00.28,0:09:03.10,Default,,0000,0000,0000,,Wat we wel hebben,\Nzijn een aantal unieke gevallen,
Dialogue: 0,0:09:03.12,0:09:07.70,Default,,0000,0000,0000,,zoals dit paneel uit La Pasiega in Spanje,\Nook wel bekend als 'The Inscription',
Dialogue: 0,0:09:07.72,0:09:10.26,Default,,0000,0000,0000,,met symmetrische markeringen links,
Dialogue: 0,0:09:10.28,0:09:13.50,Default,,0000,0000,0000,,mogelijke handvormige afbeeldingen\Nin het midden,
Dialogue: 0,0:09:13.52,0:09:15.84,Default,,0000,0000,0000,,en een soort haak aan de rechterkant.
Dialogue: 0,0:09:17.08,0:09:19.94,Default,,0000,0000,0000,,De oudste grafische\Ncommunicatievormen ter wereld,
Dialogue: 0,0:09:19.96,0:09:22.84,Default,,0000,0000,0000,,het Sumerische spijkerschrift,\NEgyptische hiërogliefen
Dialogue: 0,0:09:22.87,0:09:24.89,Default,,0000,0000,0000,,en het vroegste Chinese schrift,
Dialogue: 0,0:09:24.92,0:09:28.50,Default,,0000,0000,0000,,ontstonden allemaal tussen 4.000\Nen 5.000 jaar geleden.
Dialogue: 0,0:09:28.52,0:09:31.66,Default,,0000,0000,0000,,Elk schrift ontstond weer\Nuit een ouder systeem
Dialogue: 0,0:09:31.68,0:09:35.22,Default,,0000,0000,0000,,bestaande uit teleenheden\Nen pictografische voorstellingen,
Dialogue: 0,0:09:35.24,0:09:37.62,Default,,0000,0000,0000,,waarbij betekenis en afbeelding\Nhetzelfde waren.
Dialogue: 0,0:09:37.64,0:09:41.86,Default,,0000,0000,0000,,Een afbeelding van een vogel\Nrepresenteert dan dus echt een vogel.
Dialogue: 0,0:09:41.88,0:09:46.62,Default,,0000,0000,0000,,Pas later beginnen we\Nmeer gestileerde pictogrammen te zien,
Dialogue: 0,0:09:46.64,0:09:48.78,Default,,0000,0000,0000,,totdat ze bijna onherkenbaar worden.
Dialogue: 0,0:09:48.78,0:09:51.92,Default,,0000,0000,0000,,We beginnen dan ook te zien\Ndat er meer symbolen worden verzonnen,
Dialogue: 0,0:09:51.94,0:09:54.94,Default,,0000,0000,0000,,om al die andere missende woorden\Nuit de taal te representeren:
Dialogue: 0,0:09:54.96,0:09:58.15,Default,,0000,0000,0000,,dingen zoals voornaamwoorden, bijwoorden,\Nbijvoeglijke naamwoorden.
Dialogue: 0,0:09:58.16,0:09:59.70,Default,,0000,0000,0000,,Gezien al deze feiten,
Dialogue: 0,0:09:59.72,0:10:03.58,Default,,0000,0000,0000,,lijkt het zeer onwaarschijnlijk\Ndat de geometrische tekens uit de ijstijd
Dialogue: 0,0:10:03.60,0:10:06.30,Default,,0000,0000,0000,,echt abstract geschreven letters waren.
Dialogue: 0,0:10:06.32,0:10:08.54,Default,,0000,0000,0000,,In plaats daarvan is het aannemelijker
Dialogue: 0,0:10:08.56,0:10:12.54,Default,,0000,0000,0000,,dat deze vroege kunstenaars\Nook een vorm van teleenheden creëerden,
Dialogue: 0,0:10:12.56,0:10:16.58,Default,,0000,0000,0000,,wellicht zoals deze rij lijnen\Nuit Riparo di Za Minic op Sicilië,
Dialogue: 0,0:10:16.60,0:10:19.22,Default,,0000,0000,0000,,en dat ze daarnaast\Ngestileerde afbeeldingen maakten
Dialogue: 0,0:10:19.24,0:10:21.51,Default,,0000,0000,0000,,van de dingen uit de wereld om zich heen.
Dialogue: 0,0:10:21.51,0:10:24.47,Default,,0000,0000,0000,,Zouden sommige tekens\Nwellicht huizen of wapens representeren?
Dialogue: 0,0:10:24.47,0:10:28.54,Default,,0000,0000,0000,,Of misschien hemellichamen,\Nzoals sterrenbeelden?
Dialogue: 0,0:10:28.56,0:10:33.18,Default,,0000,0000,0000,,Of misschien zelfs rivieren, bergen,\Nbomen -- landschapselementen,
Dialogue: 0,0:10:33.20,0:10:37.58,Default,,0000,0000,0000,,wellicht zoals deze zwarte 'penniform',\Nomgeven door vreemde belvormige tekens,
Dialogue: 0,0:10:37.60,0:10:40.18,Default,,0000,0000,0000,,afkomstig van El Castillo in Spanje.
Dialogue: 0,0:10:40.20,0:10:43.50,Default,,0000,0000,0000,,Het woord 'penniform'\Nbetekent 'veervormig' in het Latijn,
Dialogue: 0,0:10:43.52,0:10:47.36,Default,,0000,0000,0000,,maar zou dit misschien een afbeelding\Nvan een plant of een boom kunnen zijn?
Dialogue: 0,0:10:47.72,0:10:50.70,Default,,0000,0000,0000,,Sommige onderzoekers\Nbeginnen zich dit nu af te vragen
Dialogue: 0,0:10:50.72,0:10:53.62,Default,,0000,0000,0000,,met betrekking tot bepaalde tekens\Nvan specifieke sites,
Dialogue: 0,0:10:53.64,0:10:58.39,Default,,0000,0000,0000,,maar volgens mij is het tijd\Nom deze hele categorie te herzien.
Dialogue: 0,0:10:58.41,0:11:00.30,Default,,0000,0000,0000,,Het ironische daarvan is natuurlijk,
Dialogue: 0,0:11:00.32,0:11:04.43,Default,,0000,0000,0000,,dat ik na het zojuist zorgvuldig indelen\Nvan alle tekens in één categorie,
Dialogue: 0,0:11:04.45,0:11:08.14,Default,,0000,0000,0000,,nu vermoed dat het weer opbreken daarvan\Ndeel van mijn volgende stap zal zijn.
Dialogue: 0,0:11:08.16,0:11:12.42,Default,,0000,0000,0000,,Verschillende types afbeeldingen\Nworden dan herkend en afgescheiden.
Dialogue: 0,0:11:12.44,0:11:13.66,Default,,0000,0000,0000,,Begrijp me niet verkeerd,
Dialogue: 0,0:11:13.68,0:11:16.35,Default,,0000,0000,0000,,de latere uitvinding\Nvan het volledig ontwikkelde schrift
Dialogue: 0,0:11:16.36,0:11:18.72,Default,,0000,0000,0000,,was een indrukwekkende prestatie op zich,
Dialogue: 0,0:11:18.73,0:11:20.46,Default,,0000,0000,0000,,maar het is van belang te onthouden
Dialogue: 0,0:11:20.46,0:11:23.74,Default,,0000,0000,0000,,dat deze vroege systemen\Nniet uit een vacuüm kwamen.
Dialogue: 0,0:11:23.76,0:11:25.74,Default,,0000,0000,0000,,Dat zelfs 5.000 jaar geleden
Dialogue: 0,0:11:25.76,0:11:29.10,Default,,0000,0000,0000,,mensen al voortbouwden\Nop iets veel ouders,
Dialogue: 0,0:11:29.12,0:11:32.86,Default,,0000,0000,0000,,waarvan de herkomst\Ntienduizenden jaren terug gaat:
Dialogue: 0,0:11:32.88,0:11:36.98,Default,,0000,0000,0000,,naar de geometrische tekens\Nuit Europa's ijstijd en zelfs ouder.
Dialogue: 0,0:11:37.00,0:11:40.30,Default,,0000,0000,0000,,Naar dat punt,\Ndiep in ons collectief verleden,
Dialogue: 0,0:11:40.32,0:11:44.38,Default,,0000,0000,0000,,toen iemand voor het eerst het idee had\Nom een grafisch teken te maken
Dialogue: 0,0:11:44.40,0:11:47.34,Default,,0000,0000,0000,,en aldus onze wijze van communiceren\Nvoorgoed veranderde.
Dialogue: 0,0:11:47.36,0:11:48.58,Default,,0000,0000,0000,,Dank je wel.
Dialogue: 0,0:11:48.60,0:11:52.04,Default,,0000,0000,0000,,(Applaus)