1
00:00:00,760 --> 00:00:03,590
Οι σπηλιές έχουν κάτι το ιδιαίτερο -

2
00:00:04,560 --> 00:00:08,840
ένα σκιερό άνοιγμα σ' έναν
βραχώδη λόφο που σε τραβάει μέσα.

3
00:00:09,800 --> 00:00:13,460
Καθώς περνάς το κατώφλι
από το φως στο σκοτάδι

4
00:00:13,460 --> 00:00:15,975
εισέρχεσαι σ' έναν υπόγειο κόσμο,

5
00:00:15,975 --> 00:00:21,720
ένα μέρος με αιώνιο σκοτάδι
οσμές από χώμα, νεκρική ησυχία.

6
00:00:22,800 --> 00:00:24,166
Πολύ καιρό πριν στην Ευρώπη,

7
00:00:24,166 --> 00:00:27,546
οι αρχαίοι άνθρωποι μπήκαν κι εκείνοι
σ' αυτούς τους υπόγειους κόσμους.

8
00:00:27,546 --> 00:00:29,316
Ως απόδειξη της παρουσίας τους εκεί,

9
00:00:29,316 --> 00:00:32,765
άφησαν πίσω τους μυστηριώδεις
ζωγραφιές και χαράξεις,

10
00:00:32,765 --> 00:00:36,480
όπως αυτό το πάνελ με ανθρώπους,
τρίγωνα και ζιγκ-ζαγκ

11
00:00:36,480 --> 00:00:39,710
από το Όχο Γουαρένια στην Ισπανία.

12
00:00:40,000 --> 00:00:43,430
Τώρα περπατάτε στο ίδιο μονοπάτι
με αυτούς τους πρώιμους καλλιτέχνες.

13
00:00:43,820 --> 00:00:46,846
Σε αυτό το εξωπραγματικό, απόκοσμο μέρος

14
00:00:46,846 --> 00:00:48,766
είναι σχεδόν δυνατόν να φανταστείς

15
00:00:48,766 --> 00:00:53,326
ότι ακούς τα σιγανά βήματα από τις
δερμάτινες μπότες πάνω στο μαλακό χώμα

16
00:00:53,326 --> 00:00:57,170
ή ότι βλέπεις το τρεμούλιασμα της δάδας
στο βάθος της επόμενης στροφής.

17
00:00:57,600 --> 00:00:58,996
Όταν είμαι μέσα σε μια σπηλιά

18
00:00:58,996 --> 00:01:05,140
αναρωτιέμαι συχνά τι έκανε εκείνους
τους ανθρώπους να πάνε τόσο βαθιά,

19
00:01:05,140 --> 00:01:08,780
να αψηφήσουν τα επικίνδυνα και στενά
περάσματα για να αφήσουν το στίγμα τους.

20
00:01:08,780 --> 00:01:10,056
Σ' αυτό το βίντεοκλιπ,

21
00:01:10,056 --> 00:01:13,496
που τραβήχτηκε μισό χιλιόμετρο
ή 1/3 του μιλίου, κάτω από το έδαφος,

22
00:01:13,496 --> 00:01:15,704
στη σπηλιά Κουδόν στην Ισπανία,

23
00:01:15,704 --> 00:01:18,160
βρήκαμε μια σειρά από κόκκινες
ζωγραφιές στην οροφή

24
00:01:18,160 --> 00:01:21,124
ενός τμήματος της σπηλιάς
που ήταν ανεξερεύνητο.

25
00:01:21,124 --> 00:01:25,804
Καθώς σερνόμασταν όπως οι καταδρομείς,
με την οροφή να χαμηλώνει συνεχώς,

26
00:01:25,804 --> 00:01:28,800
φτάσαμε σ' ένα σημείο
όπου η οροφή ήταν τόσο χαμηλή

27
00:01:28,800 --> 00:01:31,454
που ο άντρας μου και φωτογράφος
της αποστολής, ο Ντίλαν,

28
00:01:31,454 --> 00:01:35,350
δεν μπορούσε πια να εστιάσει
στην οροφή με την DSLR κάμερα.

29
00:01:35,350 --> 00:01:37,156
Έτσι καθώς με βιντεοσκοπούσε

30
00:01:37,156 --> 00:01:40,510
συνέχισα να ακολουθώ τα ίχνη των κόκκινων
ζωγραφιών με ένα μοναδικό φως

31
00:01:40,510 --> 00:01:44,666
και μια συμπαγή κάμερα την οποία
κρατήσαμε για τέτοιες περιστάσεις.

32
00:01:45,715 --> 00:01:47,929
Μισό χιλιόμετρο κάτω από τη γη.

33
00:01:48,579 --> 00:01:49,840
Σοβαρά.

34
00:01:49,840 --> 00:01:53,726
Τι μπορεί να έκανε κάποιος εκεί κάτω με
μια δάδα ή με μια πέτρινη λάμπα; (Γέλια)

35
00:01:53,726 --> 00:01:55,986
Εννοώ εμένα - λογικό, σωστά;

36
00:01:55,986 --> 00:02:01,026
Αυτά είναι όμως τα ερωτήματα που
προσπαθώ να απαντήσω με την έρευνά μου.

37
00:02:01,026 --> 00:02:04,516
Μελετώ ορισμένες από τις
παλαιότερες τέχνες στον κόσμο.

38
00:02:04,516 --> 00:02:06,974
Φτιάχτηκαν από τους πρώιμους
καλλιτέχνες στην Ευρώπη

39
00:02:06,974 --> 00:02:10,350
πριν από 10.000 με 40.000 χρόνια.

40
00:02:11,480 --> 00:02:12,830
Το θέμα είναι πως

41
00:02:12,830 --> 00:02:14,687
δεν τα μελετώ γιατί είναι όμορφα,

42
00:02:14,687 --> 00:02:17,043
αν και κάποια πράγματι είναι.

43
00:02:17,483 --> 00:02:21,520
Αυτό που με ενδιαφέρει είναι
η ανάπτυξη του σύγχρονου μυαλού,

44
00:02:21,520 --> 00:02:26,356
η εξέλιξη της δημιουργικότητας,
της φαντασίας, της αφηρημένης σκέψης,

45
00:02:26,356 --> 00:02:29,076
τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος.

46
00:02:31,036 --> 00:02:34,284
Ενώ όλα τα είδη επικοινωνούν
μεταξύ τους με διάφορους τρόπους,

47
00:02:34,284 --> 00:02:37,950
μόνο εμείς οι άνθρωποι
φτάσαμε σε τέτοιο επίπεδο.

48
00:02:37,950 --> 00:02:41,086
Η επιθυμία κι η ικανότητα
να μοιραζόμαστε και να συνεργαζόμαστε

49
00:02:41,086 --> 00:02:43,204
έπαιξε τεράστιο ρόλο στην επιτυχία μας.

50
00:02:43,204 --> 00:02:47,990
Ο σύγχρονος κόσμος μας βασίζεται σ' ένα
παγκόσμιο δίκτυο ανταλλαγής πληροφοριών

51
00:02:47,990 --> 00:02:52,136
που κατέστη δυνατό, κατά μεγάλο μέρος,
χάρη στην ικανότητά μας να επικοινωνούμε -

52
00:02:52,136 --> 00:02:56,576
συγκεκριμένα, χρησιμοποιώντας παραστάσεις
ή γραπτές μορφές επικοινωνίας.

53
00:02:56,576 --> 00:02:57,750
Το θέμα είναι όμως

54
00:02:57,750 --> 00:03:00,296
ότι χτίζουμε πάνω στα πνευματικά
κατορθώματα

55
00:03:00,296 --> 00:03:03,366
αυτών που ήρθαν πριν από εμάς,
και μάλιστα για τόσο πολύ καιρό

56
00:03:03,366 --> 00:03:08,246
ώστε ξεχνάμε εύκολα ότι ορισμένες
ικανότητες κάποτε δεν υπήρχαν.

57
00:03:08,716 --> 00:03:11,230
Είναι ένα από τα εντυπωσιακότερα πράγματα

58
00:03:11,230 --> 00:03:13,710
που συναντώ στη μελέτη
της βαθιάς ιστορίας μας.

59
00:03:13,710 --> 00:03:17,746
Εκείνοι οι άνθρωποι δεν βασίστηκαν
σε θεμέλια που τέθηκαν από προηγούμενους.

60
00:03:17,746 --> 00:03:20,136
Αυτοί έθεσαν τα θεμέλια.

61
00:03:20,406 --> 00:03:23,216
Κι ενώ υπάρχει ένας τεράστιος
αριθμός σημαντικών εφευρέσεων

62
00:03:23,216 --> 00:03:25,186
που προέρχονται από τη μακρινή αυτή εποχή

63
00:03:25,186 --> 00:03:29,980
σήμερα θέλω να σας μιλήσω για την εφεύρεση
της επικοινωνίας μέσω παραστάσεων.

64
00:03:30,720 --> 00:03:32,780
Υπάρχουν τρεις τύποι επικοινωνίας,

65
00:03:32,780 --> 00:03:33,910
η προφορική,

66
00:03:33,910 --> 00:03:36,690
η επικοινωνία μέσω χειρονομιών
-όπως η νοηματική γλώσσα-

67
00:03:36,690 --> 00:03:38,736
κι η επικοινωνία μέσω παραστάσεων.

68
00:03:38,736 --> 00:03:42,240
Η προφορική κι οι χειρονομίες
είναι εκ φύσεως εφήμερες.

69
00:03:42,240 --> 00:03:46,076
Απαιτούν πολύ στενή επαφή
ώστε ένα μήνυμα να σταλεί και παραδοθεί.

70
00:03:46,076 --> 00:03:50,226
Κι ύστερα από τη στιγμή
της μεταβίβασης έχει χαθεί για πάντα.

71
00:03:50,226 --> 00:03:54,136
Η επικοινωνία μέσω παραστάσεων
από την άλλη διασπά αυτήν τη σχέση.

72
00:03:54,136 --> 00:03:58,086
Με την ανακάλυψή της
για πρώτη φορά κατέστη δυνατό

73
00:03:58,086 --> 00:04:01,096
να μεταδοθεί και να διατηρηθεί ένα μήνυμα

74
00:04:01,096 --> 00:04:04,456
πέρα από ένα συγκεκριμένο
σημείο στον χώρο και τον χρόνο.

75
00:04:04,686 --> 00:04:06,606
Η Ευρώπη είναι από τα πρώτα μέρη

76
00:04:06,606 --> 00:04:09,306
όπου συναντάμε τακτικά
γραφικές παραστάσεις

77
00:04:09,306 --> 00:04:14,106
σε σπηλιές, σε πέτρινα καταφύγια ακόμη και
σε λίγους σωζόμενους ανοιχτούς χώρους.

78
00:04:14,366 --> 00:04:16,780
Εκείνη όμως δεν ήταν η Ευρώπη του σήμερα.

79
00:04:16,780 --> 00:04:19,696
Ήταν ένας κόσμος γεμάτος
με ψηλά επιστρώματα πάγου,

80
00:04:19,696 --> 00:04:21,756
τρία με τέσσερα χιλιόμετρα ύψος,

81
00:04:21,756 --> 00:04:24,976
με πράσινες ανεμοδαρμένες
πεδιάδες και παγωμένες τούνδρες.

82
00:04:24,976 --> 00:04:27,606
Αυτή ήταν η Εποχή των Παγετώνων.

83
00:04:28,006 --> 00:04:29,410
Κατά την τελευταία δεκαετία,

84
00:04:29,410 --> 00:04:32,805
βρέθηκαν πάνω από 350 τοποθεσίες
με την τέχνη της Εποχής των Παγετώνων

85
00:04:32,805 --> 00:04:34,720
σε όλη την ήπειρο,

86
00:04:34,720 --> 00:04:39,006
διακοσμημένες με ζώα, αφηρημένα σχέδια
και, περιστασιακά, ακόμη και με ανθρώπους

87
00:04:39,006 --> 00:04:42,766
όπως αυτές οι εγχάρακτες φιγούρες
από την Σπηλιά της Ανταούρα στη Σικελία.

88
00:04:42,766 --> 00:04:44,806
Μας παρέχουν μια σπάνια εικόνα

89
00:04:44,806 --> 00:04:49,406
του δημιουργικού κόσμου και της φαντασίας
των πρώιμων αυτών καλλιτεχνών.

90
00:04:49,936 --> 00:04:51,250
Από την ανακάλυψή τους

91
00:04:51,250 --> 00:04:54,616
έχουν μελετηθεί κυρίως τα ζώα

92
00:04:55,256 --> 00:04:58,340
όπως το μαύρο αυτό άλογο
από την Κουγιαλβέρα της Ισπανίας,

93
00:04:58,340 --> 00:05:02,490
ή αυτός ο σπάνιος μωβ βίσονας
από την Λα Πασιέγα.

94
00:05:02,940 --> 00:05:08,280
Για μένα όμως ήταν τα αφηρημένα σχέδια,
τα επονομαζόμενα γεωμετρικά σύμβολα,

95
00:05:08,280 --> 00:05:11,216
που με οδήγησαν στη μελέτη της τέχνης.

96
00:05:11,216 --> 00:05:13,510
Το αστείο είναι
ότι στις περισσότερες τοποθεσίες

97
00:05:13,510 --> 00:05:18,080
τα γεωμετρικά σύμβολα είναι πιο πολλά
από τις εικόνες ζώων και ανθρώπων.

98
00:05:18,080 --> 00:05:21,266
Όταν όμως ξεκίνησα το 2007

99
00:05:21,266 --> 00:05:25,276
δεν υπήρχε ούτε μια λίστα
με το πόσα σχέδια υπάρχουν,

100
00:05:25,276 --> 00:05:26,780
ούτε είχαμε κάποια ιδέα

101
00:05:26,780 --> 00:05:31,186
για το αν εμφανίζοταν τα ίδια σύμβολα
στους ίδιους τόπους ή χρονικές περιόδους.

102
00:05:32,256 --> 00:05:35,250
Προτού ακόμη ξεκινήσω με τα ερωτήματά μου

103
00:05:35,250 --> 00:05:37,626
το πρώτο μου βήμα ήταν
να φτιάξω μια βάση δεδομένων

104
00:05:37,626 --> 00:05:41,156
με όλα τα γεωμετρικά σύμβολα
απ' όλη την τέχνη των σπηλαίων.

105
00:05:41,156 --> 00:05:44,866
To πρόβλημα ήταν ότι ενώ είχε γίνει
καλή καταγραφή για μερικές τοποθεσίες,

106
00:05:44,866 --> 00:05:47,176
συνήθως εκείνες με τα πολύ ωραία ζώα,

107
00:05:47,176 --> 00:05:50,916
υπήρχε επίσης κι ένας μεγάλος αριθμός
τοποθεσιών με σχέδια πολύ ασαφή -

108
00:05:50,916 --> 00:05:53,236
δεν υπήρχε καλή περιγραφή
ή πολλές λεπτομέρειες.

109
00:05:53,236 --> 00:05:56,366
Κάποιες δεν είχαν επισκέπτες
για ίσως και πάνω από μισό αιώνα.

110
00:05:56,366 --> 00:05:59,356
Αυτές ήταν που έγιναν
ο στόχος της έρευνάς μου.

111
00:05:59,906 --> 00:06:01,706
Για δύο χρόνια

112
00:06:01,706 --> 00:06:06,116
ο πιστός μου σύζυγος κι εγώ περάσαμε 
ο καθένας πάνω από 300 ώρες,

113
00:06:06,116 --> 00:06:11,156
όπου βασικά περπατούσαμε ή σερνόμαστε
σε 52 περίπου υπόγειες τοποθεσίες

114
00:06:11,156 --> 00:06:13,976
στη Γαλλία, Ισπανία,
Πορτογαλία και Σικελία.

115
00:06:13,976 --> 00:06:15,936
Άξιζε με το παραπάνω.

116
00:06:15,936 --> 00:06:19,602
Ανακαλύψαμε καινούρια,
μη καταγεγραμμένα γεωμετρικά σημάδια

117
00:06:19,602 --> 00:06:22,744
στο 75% των τοποθεσιών που επισκεφθήκαμε.

118
00:06:22,744 --> 00:06:25,486
Αυτή ήταν η ακρίβεια
που ήξερα ότι θα χρειαζόμουν

119
00:06:25,486 --> 00:06:28,276
αν ήθελα να απαντήσω
στα μεγαλύτερα ερωτήματα.

120
00:06:28,756 --> 00:06:31,066
Ας δούμε λοιπόν αυτές τις απαντήσεις.

121
00:06:31,346 --> 00:06:35,586
Εκτός από ορισμένα άσχετα σχήματα,
υπάρχουν μόνο 32 γεωμετρικά σύμβολα.

122
00:06:35,906 --> 00:06:37,696
Μόνο 32 σημάδια

123
00:06:37,696 --> 00:06:43,756
μέσα σε διάστημα 30.000 χρόνων 
σε ολόκληρη την ήπειρο της Ευρώπης.

124
00:06:43,756 --> 00:06:46,230
Πρόκειται για πολύ μικρό αριθμό.

125
00:06:46,230 --> 00:06:49,056
Εάν επρόκειτο λοιπόν για απλές
ζωγραφιές ή διακοσμήσεις,

126
00:06:49,056 --> 00:06:51,260
θα περιμέναμε να δούμε μεγαλύτερη ποικιλία

127
00:06:51,260 --> 00:06:53,576
όμως αυτό που ανακαλύπτουμε
είναι τα ίδια σύμβολα

128
00:06:53,576 --> 00:06:56,686
επαναλαμβανόμενα στον χώρο και τον χρόνο.

129
00:06:56,876 --> 00:07:00,770
Ορισμένα ξεκινάνε δυνατά προτού χάσουν
τη δημοτικότητα τους κι εξαφανιστούν

130
00:07:00,770 --> 00:07:03,256
ενώ άλλα είναι μεταγενέστερες εφευρέσεις.

131
00:07:03,256 --> 00:07:08,776
Το 65% όμως των σχεδίων διατηρήθηκαν
καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου -

132
00:07:08,776 --> 00:07:13,146
σχέδια όπως γραμμές, ορθογώνια,
τρίγωνα, ωοειδή και κύκλοι,

133
00:07:13,146 --> 00:07:15,336
όπως αυτό από τα τέλη
της Εποχής των Παγετώνων

134
00:07:15,336 --> 00:07:19,153
σε μια τοποθεσία ηλικίας 10.000
χρόνων ψηλά στα Πυρηναία.

135
00:07:19,153 --> 00:07:22,516
Κι ενώ κάποια σχέδια είναι διαδεδομένα
σε απόσταση χιλιάδων χιλιομέτρων

136
00:07:22,516 --> 00:07:25,456
άλλα καταλαμβάνουν
πολύ μικρότερες εκτάσεις,

137
00:07:25,456 --> 00:07:28,026
με ορισμένα να είναι περιορισμένα
σε μια μόνο περιοχή,

138
00:07:28,026 --> 00:07:30,056
όπως αυτά τα χωρισμένα ορθογώνια

139
00:07:30,056 --> 00:07:32,356
που τα βρήκαμε μόνο στη Βόρεια Ισπανία

140
00:07:32,356 --> 00:07:34,346
και που ορισμένοι ερευνητές πιθανολογούν

141
00:07:34,346 --> 00:07:37,470
ότι πρόκειται για οικογενειακά
σύμβολα ή σύμβολα φατρίας.

142
00:07:37,900 --> 00:07:39,230
Επίσης,

143
00:07:39,230 --> 00:07:43,736
υπάρχει μεγάλος βαθμός ομοιότητας
στην πρώιμη τέχνη των σπηλαίων

144
00:07:43,736 --> 00:07:47,016
από τη Γαλλία και την Ισπανία
μέχρι την Ινδονησία και την Αυστραλία.

145
00:07:47,256 --> 00:07:51,586
Με τόσα πολλά όμοια σχέδια να εμφανίζονται
σε τόσο απομακρυσμένα μέρη,

146
00:07:51,586 --> 00:07:54,756
ιδιαίτερα πριν 30.000 με 40.000 χρόνια,

147
00:07:54,756 --> 00:07:57,476
αρχίζει να γίνεται όλο και πιο πιθανό

148
00:07:57,476 --> 00:08:02,316
ότι οι εφευρέσεις αυτές γεννήθηκαν
σε κάποιο κοινό αρχικό σημείο στην Αφρική.

149
00:08:02,316 --> 00:08:05,086
Όμως αυτό είναι θέμα
προς συζήτηση για το μέλλον.

150
00:08:05,086 --> 00:08:06,906
Πίσω στο θέμα μας.

151
00:08:06,906 --> 00:08:10,916
Χωρίς αμφιβολία αυτά τα σχέδια
είχαν σημασία για τους δημιουργούς τους,

152
00:08:10,916 --> 00:08:13,746
όπως αυτά τα ανάγλυφα των 25.000 χρόνων

153
00:08:13,746 --> 00:08:16,496
από την Λα Ροκ Ντε Βενάσκ στη Γαλλία.

154
00:08:16,496 --> 00:08:21,126
Εμείς ίσως δεν ξέρουμε τι σημαίνουν, αλλά
οι άνθρωποι της εποχής σίγουρα ήξεραν.

155
00:08:21,766 --> 00:08:27,750
Η επανάληψη των ίδιων συμβόλων,
για τόσο καιρό και σε τόσες τοποθεσίες

156
00:08:27,750 --> 00:08:31,106
μας λέει ότι οι δημιουργοί τους
κάνανε σκόπιμες επιλογές.

157
00:08:31,766 --> 00:08:34,250
Εάν μιλάμε για γεωμετρικά σύμβολα

158
00:08:34,250 --> 00:08:38,926
με συγκεκριμένη, προκαθορισμένη
και πολιτιστικά αναγνωρισμένη ερμηνεία

159
00:08:38,926 --> 00:08:40,856
τότε ίσως να έχουμε μπροστά μας

160
00:08:40,856 --> 00:08:44,876
το πιο παλιό σύστημα επικοινωνίας
μέσω παραστάσεων στον κόσμο.

161
00:08:45,226 --> 00:08:47,046
Δεν μιλάω για γραφή ακόμη.

162
00:08:47,046 --> 00:08:49,316
Δεν υπάρχουν αρκετοί
χαρακτήρες σ' αυτήν τη φάση

163
00:08:49,316 --> 00:08:52,006
που να αποδίδουν όλες τις λέξεις
της ομιλούμενης γλώσσας,

164
00:08:52,006 --> 00:08:54,906
κάτι που είναι προϋπόθεση
ενός πλήρους συστήματος γραφής.

165
00:08:54,906 --> 00:08:57,476
Ούτε τα σύμβολα επαναλαμβάνονται
αρκετά τακτικά

166
00:08:57,476 --> 00:08:59,906
για να υποθέσουμε ότι ήταν
κάποιου είδους αλφάβητου.

167
00:09:00,256 --> 00:09:03,086
Αυτό που έχουμε είναι
μερικά πρωτότυπα σχέδια

168
00:09:03,086 --> 00:09:07,666
όπως αυτό το πάνελ από την Λα Πασιέγα
στην Ισπανία, γνωστό ως «Η Επιγραφή»

169
00:09:07,666 --> 00:09:10,396
το οποίο αποτελείται από συμμετρικά
σύμβολα στα αριστερά,

170
00:09:10,396 --> 00:09:13,496
σχηματοποιημένες ίσως
εικόνες χεριών στη μέση

171
00:09:13,496 --> 00:09:16,556
και κάτι που μοιάζει με αγκύλη στα δεξιά.

172
00:09:17,166 --> 00:09:20,050
Τα παλαιότερα συστήματα επικοινωνίας
μέσω γραφής στον κόσμο -

173
00:09:20,050 --> 00:09:24,966
η Σουμερική σφηνοειδής, τα Αιγυπτιακά
ιερογλυφικά και τα πρώιμα Κινέζικα κείμενα

174
00:09:24,966 --> 00:09:28,486
όλα εμφανίστηκαν
πριν 4.000 με 5.000 χρόνια,

175
00:09:28,486 --> 00:09:31,716
με το καθένα να έχει δημιουργηθεί
από ένα παλαιότερο πρωτοσύστημα

176
00:09:31,716 --> 00:09:35,206
αποτελούμενο από μετρημένα σύμβολα
και εικονογραφικές παραστάσεις

177
00:09:35,206 --> 00:09:37,576
όπου ερμηνεία και εικόνα ήταν το ίδιο.

178
00:09:37,576 --> 00:09:41,536
Έτσι η εικόνα ενός πουλιού
σήμαινε όντως αυτό το ζώο.

179
00:09:41,926 --> 00:09:46,516
Αργότερα είναι που βλέπουμε αυτά
τα εικονογραφήματα να σχηματοποιούνται,

180
00:09:46,516 --> 00:09:48,996
μέχρις ότου γίνονται σχεδόν αγνώριστα,

181
00:09:48,996 --> 00:09:51,946
ενώ επίσης βλέπουμε να δημιουργούνται
περισσότερα σύμβολα

182
00:09:51,946 --> 00:09:54,776
για να αποδώσουν όλες τις λέξεις
που λείπουν από τη γλώσσα -

183
00:09:54,776 --> 00:09:57,536
όπως αντωνυμίες, επιρρήματα, επίθετα.

184
00:09:58,026 --> 00:09:59,630
Γνωρίζοντας όλα αυτά

185
00:09:59,630 --> 00:10:03,586
φαίνεται σχεδόν απίθανο ότι τα γεωμετρικά
σύμβολα της Εποχής των Παγετώνων

186
00:10:03,586 --> 00:10:06,326
ήταν όντως αφηρημένοι γραφικοί χαρακτήρες.

187
00:10:06,326 --> 00:10:08,496
Αντίθετα, αυτό που είναι πιο πιθανό

188
00:10:08,496 --> 00:10:12,496
είναι ότι οι πρώιμοι αυτοί καλλιτέχνες
απεικόνιζαν σύμβολα μέτρησης,

189
00:10:12,496 --> 00:10:16,526
ίσως όπως αυτή η σειρά με γραμμές
από το Ριπάρο ντι Τζα Μίνικα στη Σικελία,

190
00:10:16,526 --> 00:10:19,276
όπως επίσης ότι δημιουργούσαν
σχηματοποιημένες παραστάσεις

191
00:10:19,276 --> 00:10:21,496
των πραγμάτων του κόσμου γύρω τους.

192
00:10:21,746 --> 00:10:24,476
Μπορεί κάποια απ' αυτά
να ήταν οπλισμός ή κατοικίες;

193
00:10:24,476 --> 00:10:28,506
Ή μήπως ήταν αστρικά
αντικείμενα όπως αστερισμοί;

194
00:10:28,506 --> 00:10:33,166
Ή ακόμη ίσως ήταν ποτάμια, βουνά,
δέντρα - χαρακτηριστικά τοπίων,

195
00:10:33,166 --> 00:10:36,236
όπως ίσως αυτή η μαύρη μορφή φτερού
που περικλείεται

196
00:10:36,236 --> 00:10:39,976
από περίεργα σύμβολα σε σχήμα καμπάνας
από το Ελ Καστίγιο στην Ισπανία.

197
00:10:40,206 --> 00:10:43,496
Η λέξη για το φτερόσχημο σχέδιο
προέρχεται από τα Λατινικά,

198
00:10:43,496 --> 00:10:47,436
όμως τι θα μπορούσε να απεικονίζει;
Κάποιο φυτό ή κάποιο δέντρο;

199
00:10:47,736 --> 00:10:50,630
Κάποιοι ερευνητές άρχισαν να αναρωτιούνται

200
00:10:50,630 --> 00:10:53,726
για συγκεκριμένα σύμβολα
σε συγκεκριμένες τοποθεσίες,

201
00:10:53,726 --> 00:10:58,056
όμως ήρθε η ώρα πιστεύω να επανεξετάσουμε
την κατηγορία αυτή ως σύνολο.


202
00:10:58,516 --> 00:11:00,276
Η ειρωνία της υπόθεσης είναι, φυσικά,

203
00:11:00,276 --> 00:11:04,636
ότι ενώ έχω ταξινομήσει προσεκτικά
όλα τα σύμβολα σε μια μόνο κατηγορία,

204
00:11:04,636 --> 00:11:08,306
έχω την εντύπωση ότι το επόμενο βήμα
θα περιλαμβάνει να τα διαχωρίσω και πάλι,

205
00:11:08,306 --> 00:11:12,196
καθώς προσδιορίζονται και διαχωρίζονται
διαφορετικοί τύποι απεικονίσεων.


206
00:11:12,486 --> 00:11:13,946
Μη με παρεξηγήσετε,

207
00:11:13,946 --> 00:11:16,256
η μετέπειτα δημιουργία
ολοκληρωμένης γραφής

208
00:11:16,256 --> 00:11:18,676
ήταν ένα εντυπωσιακό επίτευγμα.

209
00:11:18,946 --> 00:11:20,656
Όμως είναι σημαντικό να θυμόμαστε

210
00:11:20,656 --> 00:11:23,836
ότι τα πρώιμα αυτά συστήματα γραφής
δεν ήρθαν από το πουθενά.

211
00:11:23,836 --> 00:11:25,736
Επίσης ότι ακόμη και 5.000 χρόνια πριν

212
00:11:25,736 --> 00:11:29,106
οι άνθρωποι ήδη χτίζανε
πάνω σε κάτι πολύ παλιότερο,

213
00:11:29,106 --> 00:11:32,886
με τις απαρχές του να φτάνουν
στα δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν -

214
00:11:32,886 --> 00:11:37,066
στα γεωμετρικά σύμβολα της Εποχής
των Παγετώνων και πιο πίσω,

215
00:11:37,066 --> 00:11:40,206
στο σημείο εκείνο,
στα βάθη της κοινής μας ιστορίας,

216
00:11:40,206 --> 00:11:44,406
όπου κάποιος πρώτος είχε την ιδέα
να δημιουργήσει ένα γραφικό σύμβολο

217
00:11:44,406 --> 00:11:47,436
και άλλαξε για πάντα τη φύση
του τρόπου επικοινωνίας μας.

218
00:11:47,436 --> 00:11:48,346
Ευχαριστώ.

219
00:11:48,346 --> 00:11:49,656
(Χειροκρότημα)