0:00:00.000,0:00:04.000
Size öncelikle karşılaştığımız bir zorluktan,

0:00:04.000,0:00:07.000
verilerle uğraşmanın, tıbbi durumlara

0:00:07.000,0:00:09.000
ait olan verilerle uğraşmanın zorluğundan

0:00:09.000,0:00:11.000
bahsetmek istiyorum.

0:00:11.000,0:00:13.000
Bu bizim için gerçekten de çok büyük bir zorluk,

0:00:13.000,0:00:15.000
en zorlandığımız şey bu.

0:00:15.000,0:00:17.000
Bu bir bilgisayarlı tomografi cihazı --

0:00:17.000,0:00:19.000
bir BT cihazı.

0:00:19.000,0:00:21.000
Müthiş bir cihaz.

0:00:21.000,0:00:23.000
X-ışınlarını kullanıyor,

0:00:23.000,0:00:26.000
insan vücudu etrafında hızla dönen X ışınlarını kullanıyor.

0:00:26.000,0:00:28.000
Makineye girip çıkmak yaklaşık 30 saniye sürüyor

0:00:28.000,0:00:30.000
ve bu sürenin sonunda makina inanılmaz miktarlarda

0:00:30.000,0:00:32.000
veri üretiyor.

0:00:32.000,0:00:34.000
Bu, sağlık hizmetlerini

0:00:34.000,0:00:36.000
iyileştirmek için kullanabileceğimiz

0:00:36.000,0:00:38.000
müthiş bir cihaz. Ama daha önce belirttiğim gibi

0:00:38.000,0:00:40.000
aynı zamanda büyük bir sorun.

0:00:40.000,0:00:43.000
Zorluğu bu resimde görmek mümkün.

0:00:43.000,0:00:45.000
Şu an yaşadığımız bir nevi tıbbi

0:00:45.000,0:00:47.000
veri patlaması.

0:00:47.000,0:00:49.000
Yaşadığımız sorun bu.

0:00:49.000,0:00:51.000
Sizi zamanda geri götürmeme izin verin.

0:00:51.000,0:00:54.000
Birkaç yıl geriye gidelim ve o zaman bunların nasıl olduğuna bakalım.

0:00:54.000,0:00:56.000
Bu makineler 1970'li yıllarda

0:00:56.000,0:00:58.000
ortaya çıkmaya başladı.

0:00:58.000,0:01:00.000
İnsan vücudunu tarıyorlar ve

0:01:00.000,0:01:02.000
insan vücuduna ait yaklaşık

0:01:02.000,0:01:04.000
100 görüntü üretiyorlardı.

0:01:04.000,0:01:06.000
Konuyu daha iyi açıklamak için

0:01:06.000,0:01:09.000
bunu veri dilimlerine çevirmek istiyorum.

0:01:09.000,0:01:11.000
Bunlar yaklaşık 50 MB veriye denk geliyordu,

0:01:11.000,0:01:13.000
ki bugün mobil cihazlarımızda uğraştığımız

0:01:13.000,0:01:16.000
veri miktarını düşünecek olursanız

0:01:16.000,0:01:18.000
bu oldukça ufak bir veri.

0:01:18.000,0:01:20.000
Bunu telefon rehberi birimine çevirecek olursanız,

0:01:20.000,0:01:23.000
yerden 1 metre yüksekliği olan bir telefon rehberi sütunu demek.

0:01:23.000,0:01:25.000
Şimdi de bugün sahip olduğumuz

0:01:25.000,0:01:27.000
makinelerle yaptıklarımıza bir bakalım,

0:01:27.000,0:01:29.000
sadece birkaç saniye içinde,

0:01:29.000,0:01:31.000
vücuttan 24 bin görüntü alabiliyoruz.

0:01:31.000,0:01:34.000
Bu yaklaşık 20 GB veri demek,

0:01:34.000,0:01:36.000
ya da 800 telefon rehberi.

0:01:36.000,0:01:38.000
Üstüste koysanız bu yaklaşık 200 metre eder.

0:01:38.000,0:01:40.000
Gördüğünüz, görmekte olduğunuz

0:01:40.000,0:01:42.000
şu anda süregelen bu teknoloji trendi ile

0:01:42.000,0:01:44.000
artık zamana bağlı durumlarla da

0:01:44.000,0:01:47.000
ilgilenmeye başlıyoruz.

0:01:47.000,0:01:50.000
Artık vücuttan ilgili dinamikleri de alabiliyoruz.

0:01:50.000,0:01:52.000
Farz edin ki

0:01:52.000,0:01:55.000
beş saniye boyunca veri toplayacağız,

0:01:55.000,0:01:57.000
bu bir terabayt veriye eşdeğer olacaktır.

0:01:57.000,0:01:59.000
Bu 800.000 kitap ve

0:01:59.000,0:02:01.000
16 km yüksekliğinde bir telefon rehberi kulesi demek.

0:02:01.000,0:02:03.000
Bu tek bir hasta, bir veri seti.

0:02:03.000,0:02:05.000
Altından kalkmamız gereken sorun da bu.

0:02:05.000,0:02:08.000
Yani gerçekten önümüzde müthiş bir zorluk var.

0:02:08.000,0:02:11.000
Ve bugün bile, -- bu 250 bin görüntü.

0:02:11.000,0:02:13.000
Bunları radyoloji uzmanlarının

0:02:13.000,0:02:15.000
yaptığı günleri düşünün.

0:02:15.000,0:02:17.000
25 bin görüntüye bakıp,

0:02:17.000,0:02:20.000
"evet, evet, 25 bin, evet...

0:02:20.000,0:02:22.000
Hah, işte problem şurada." diyeceklerdi.

0:02:22.000,0:02:24.000
Bunu artık yapamıyorlar; bu imkansız.

0:02:24.000,0:02:27.000
Bu nedenle, artık bunu yapabilecek daha akıllı birşeye ihtiyacımız var.

0:02:28.000,0:02:30.000
Bu nedenle, bütün bu dilimleri bir araya getiriyoruz.

0:02:30.000,0:02:33.000
Vücudunuzu tüm yönlerde dilimlediğinizi hayal edin,

0:02:33.000,0:02:36.000
Daha sonra da bu dilimleri tekrar birleştirmeye çalışıyorsunuz,

0:02:36.000,0:02:38.000
tek bir bilgi yığını halinde, bir blok veri.

0:02:38.000,0:02:40.000
İşte bizim gerçekte yaptığımız bu.

0:02:40.000,0:02:43.000
Bu bir gigabayt ya da terabaytlık veriyi bir blok halinde yığıyoruz.

0:02:43.000,0:02:45.000
Ama elbette, bu veri yığını

0:02:45.000,0:02:47.000
insan vücudundaki her nokta

0:02:47.000,0:02:49.000
tarafından soğrulan X-ışını miktarı kadar veri içeriyor.

0:02:49.000,0:02:51.000
Bu nedenle, yapmamız gereken

0:02:51.000,0:02:54.000
bakmak istediğimiz şeyleri bize gösteren

0:02:54.000,0:02:57.000
görmek istemediklerimizi ise şeffaflaştıran bir yöntem bulmak.

0:02:57.000,0:02:59.000
Bu veri dizisini şuna benzer

0:02:59.000,0:03:01.000
bir şeye dönüştürüyoruz.

0:03:01.000,0:03:03.000
İşte işin zor olan kısmı bu.

0:03:03.000,0:03:06.000
Bu, bizim aşmamız gereken ciddi bir engel.

0:03:06.000,0:03:09.000
Gigabaytlarca veriyi işlemek için bilgisayarları kullanmak,

0:03:09.000,0:03:11.000
her ne kadar her geçen anda daha hızlı ve iyi oluyorlarsa da

0:03:11.000,0:03:13.000
terbaytlarca veriyi işlemek ve işe yarar

0:03:13.000,0:03:15.000
veriyi içlerinden ayıklamak gerçekten zor.

0:03:15.000,0:03:17.000
Kalbe bakmak istiyorum,

0:03:17.000,0:03:19.000
kan damarlarına bakmak istiyorum, karaciğere bakmak istiyorum,

0:03:19.000,0:03:21.000
hatta bazı vakalarda

0:03:21.000,0:03:23.000
bir tümör arıyorum.

0:03:24.000,0:03:26.000
İşte bu ufaklığın devreye girdiği an bu.

0:03:26.000,0:03:28.000
Bu benim kızım.

0:03:28.000,0:03:30.000
Burada saat sabah 9:00,

0:03:30.000,0:03:32.000
ve o bilgisayarda oyun oynuyor.

0:03:32.000,0:03:34.000
Henüz sadece iki yaşında,

0:03:34.000,0:03:36.000
ve acayip eğleniyor.

0:03:36.000,0:03:39.000
Grafik işlemci geliştirme birimlerinin

0:03:39.000,0:03:42.000
arkasındaki itici güç gerçekte o.

0:03:43.000,0:03:45.000
Çocuklar bilgisayar oynamaya devam ettikleri sürece

0:03:45.000,0:03:47.000
grafikler her geçen gün daha iyiye gidecektir.

0:03:47.000,0:03:49.000
Bu nedenle eve gidince, çocuklarınıza bilgisayarda oyun oynamalarını söyleyin.

0:03:49.000,0:03:51.000
Çünkü ihtiyacımız olan şey bu.

0:03:51.000,0:03:53.000
Bakın, bu makinenin içinde

0:03:53.000,0:03:55.000
tıbbi verilerle yaptığım bu işleri

0:03:55.000,0:03:57.000
yapmamı sağlayan düzenek mevcut.

0:03:57.000,0:04:00.000
Aslında kullandıklarım bu ufak müthiş cihazlar.

0:04:00.000,0:04:02.000
Biliyorsunuz ya, geçmişe gidecek olursak

0:04:02.000,0:04:04.000
belki de 10 yıl geriye,

0:04:04.000,0:04:06.000
ilk grafik bilgisayarımı almamı sağlayan

0:04:06.000,0:04:08.000
ödeneği aldığım zamana.

0:04:08.000,0:04:10.000
O zamanlar bunlar dev gibi makinelerdi.

0:04:10.000,0:04:13.000
İşlemciler, yedekleyiciler kocaman dolaplardı.

0:04:13.000,0:04:16.000
Bu makine için yaklaşık bir milyon dolar ödemiştim.

0:04:17.000,0:04:20.000
Bu makine, yaklaşık benim bugün kullandığım iPhone hızında.

0:04:22.000,0:04:24.000
Her ay yeni bir görüntü kartı piyasaya çıkıyor.

0:04:24.000,0:04:27.000
Burada tedarikçilerin son makinelerinden örnekler var --

0:04:27.000,0:04:30.000
NVIDIA, ATI, Intel de bunlardan biri.

0:04:30.000,0:04:32.000
Biliyorsunuz, birkaç yüz dolar verirseniz

0:04:32.000,0:04:34.000
bunlardan birini alıp evdeki bilgisayarınıza takabilir

0:04:34.000,0:04:37.000
ve bu görüntü kartları ile muhteşem şeyler yapabilirsiniz.

0:04:37.000,0:04:39.000
Bizim, tıp alanındaki patlama yapan

0:04:39.000,0:04:42.000
veri ile uğraşmamızı sağlayan şey bu,

0:04:42.000,0:04:44.000
algoritma içeren hoş birkaç

0:04:44.000,0:04:46.000
iş ile birlikte --

0:04:46.000,0:04:48.000
veri sıkıştırma ve

0:04:48.000,0:04:51.000
araştırmadaki anlamlı veriyi diğerlerinin arasından bulma.

0:04:51.000,0:04:54.000
Size neler yapabildiğimize ilişkin birkaç örnek vermek istiyorum.

0:04:54.000,0:04:57.000
Bu veri seti bir BT tarayıcı kullanılarak elde edildi.

0:04:57.000,0:05:00.000
Bunun eksiksiz bir veri olduğunu görüyorsunuz.

0:05:00.000,0:05:03.000
O bir kadın. Saçları görebiliyorsunuz.

0:05:03.000,0:05:06.000
Kadının vücudunun detaylarını seçebilirsiniz.

0:05:06.000,0:05:09.000
Burada, dişlerde X-ışını saçılımlarını

0:05:09.000,0:05:11.000
görebilirsiniz, bunlar dişlerdeki metaller.

0:05:11.000,0:05:14.000
Bu artifaktlar buradan geliyor.

0:05:14.000,0:05:16.000
Ama aynen normal bir bilgisayardaki

0:05:16.000,0:05:19.000
standart bir grafik kartı gibi,

0:05:19.000,0:05:21.000
verileri bir klip haline getirebilirim.

0:05:21.000,0:05:23.000
Elbette bütün veri burada, içinde.

0:05:23.000,0:05:26.000
Böylece sağa sola çevirebilir, istediğim açılardan bakabilirim.

0:05:26.000,0:05:29.000
Bakınca bu kadının bir sorunu olduğunu görebiliyorum.

0:05:29.000,0:05:31.000
Beyninde bir kanama var.

0:05:31.000,0:05:33.000
Ufak bir stent ile tamir edilmiş,

0:05:33.000,0:05:35.000
yani damarı tıkayan bir metal kliple.

0:05:35.000,0:05:37.000
Fonksiyonları değiştirerek,

0:05:37.000,0:05:40.000
neyin saydam olacağını, neyin görünür

0:05:40.000,0:05:42.000
olacağını ayarlayabilirim.

0:05:42.000,0:05:44.000
Kafatasının yapısına bakabilirim,

0:05:44.000,0:05:47.000
bu kadının kafatasını açtıkları yeri görebilirim,

0:05:47.000,0:05:49.000
ve işte beyine buradan girmişler.

0:05:49.000,0:05:51.000
Yani bunlar muhteşem görüntüler.

0:05:51.000,0:05:53.000
Yüksek çözünürlüklü görüntüler,

0:05:53.000,0:05:55.000
ve bugün standart bir grafik kartı ile

0:05:55.000,0:05:58.000
neler yapabileceğimizi gösteriyorlar.

0:05:58.000,0:06:00.000
Bunları pekçok yerde kullandık ve

0:06:00.000,0:06:03.000
sisteme epey veri yüklemeye

0:06:03.000,0:06:05.000
çalıştık.

0:06:05.000,0:06:07.000
Üzerinde uğraştığımız uygulamalardan biri de --

0:06:07.000,0:06:10.000
ki bu dünya çapında epey ilgi çekti --

0:06:10.000,0:06:12.000
bu verilerin sanal otopsilerde kullanılması.

0:06:12.000,0:06:14.000
Anımsayın, çok ama çok büyük veri setlerine baktınız ve

0:06:14.000,0:06:17.000
bizim bu tüm-vücut taraması ile neler yapabildiğimizi gördünüz.

0:06:17.000,0:06:20.000
Vücudu bir bütün olarak BT tarayıcısından geçiriyoruz,

0:06:20.000,0:06:23.000
ve birkaç saat içinde tüm-vücut veri seti elde edebiliyoruz.

0:06:23.000,0:06:25.000
Bu görüntü, bir sanal otopsiden.

0:06:25.000,0:06:27.000
Nasıl kat kat soyulduğunu görebiliyorsunuz.

0:06:27.000,0:06:30.000
İlk gördüğünüz vücudun içinde geldiği ceset torbası,

0:06:30.000,0:06:33.000
sonra deriyi soyuyorum --kasları görebilirsiniz--

0:06:33.000,0:06:36.000
sonunda bu kadının kemiklerine kadar ineceksiniz.

0:06:36.000,0:06:39.000
Bu noktada, size şimdi göstereceğim kişilerin

0:06:39.000,0:06:41.000
görüntülerine büyük bir saygı duyduğumu

0:06:41.000,0:06:43.000
belirtmek isterim.

0:06:43.000,0:06:45.000
Size birkaç sanal otopsi örneği göstereceğim --

0:06:45.000,0:06:47.000
göstereceğim örneklerde yer alan

0:06:47.000,0:06:49.000
vahşice öldürülen bu insanlara

0:06:49.000,0:06:52.000
büyük saygı duyduğumu belirtmek isterim.

0:06:53.000,0:06:55.000
Adli bir vakada --

0:06:55.000,0:06:57.000
ki geçtiğimiz dört yıl içinde

0:06:57.000,0:06:59.000
benim de yaşadığım İsveç'in bu bölgesinde

0:06:59.000,0:07:01.000
her yıl sanal otopsi yapılan

0:07:01.000,0:07:03.000
yaklaşık 400 vaka

0:07:03.000,0:07:05.000
mevcut.

0:07:05.000,0:07:08.000
Bu vakalardaki tipik iş akışı şöyledir.

0:07:08.000,0:07:10.000
Polis akşamdan vakalara karar verir

0:07:10.000,0:07:12.000
bir vaka geldiğinde --

0:07:12.000,0:07:15.000
tamam derler, bu otopsi yapılması gereken bir vaka.

0:07:15.000,0:07:18.000
Böylece, sabahleyin, saat 6 ile 7 arasında

0:07:18.000,0:07:20.000
cesetler, ceset torbalarının içinde

0:07:20.000,0:07:22.000
merkezimize getirilirler ve

0:07:22.000,0:07:24.000
BT tarayıcılarından biri ile taranırlar.

0:07:24.000,0:07:26.000
Daha sonra radyolog ve patolog,

0:07:26.000,0:07:28.000
bazen de adli tıp uzmanı

0:07:28.000,0:07:30.000
bir araya gelirler ve

0:07:30.000,0:07:32.000
çıkan verilere bakarlar.

0:07:32.000,0:07:35.000
Ancak bundan sonra vakaya gerçek otopsi yapıp yapmamaya karar verilir.

0:07:37.000,0:07:39.000
Birkaç örnek vakaya beraber bakalım.

0:07:39.000,0:07:41.000
Bu ilk vakalarımızdan biri.

0:07:41.000,0:07:44.000
Veri setinin detaylarını gerçekten de görebilirsiniz;

0:07:44.000,0:07:46.000
çok yüksek çözünürlükte.

0:07:46.000,0:07:48.000
Tüm detaylara yakın görüş imkanı sağlayan şey

0:07:48.000,0:07:50.000
bizim algoritmalarımız.

0:07:50.000,0:07:52.000
Tekrar belirteyim, bunlar tamamen interaktif,

0:07:52.000,0:07:54.000
yani buradaki sistemleri döndürebilir ve

0:07:54.000,0:07:56.000
istediğiniz şeye gerçek zamanlı olarak bakabilirsiniz.

0:07:56.000,0:07:58.000
Bu vaka hakkında çok birşey söylemeye gerek yok,

0:07:58.000,0:08:00.000
bu bir trafik kazası,

0:08:00.000,0:08:02.000
alkollü bir sürücü bu kadına çarpmış.

0:08:02.000,0:08:05.000
Kemik yapılarındaki hasarı görmek çok ama çok kolay.

0:08:05.000,0:08:08.000
Ölüm nedeni boyun kırılması.

0:08:08.000,0:08:10.000
Aynı zamanda araba bu kadının üzerinden de geçmiş,

0:08:10.000,0:08:12.000
bu kaza gerçekten onu

0:08:12.000,0:08:14.000
çok ciddi şekilde zedelemiş.

0:08:14.000,0:08:17.000
Bu başka bir vaka, bir bıçaklanma.

0:08:17.000,0:08:19.000
Bu vaka da neler yapabileceğimizi çok iyi gösteriyor.

0:08:19.000,0:08:21.000
Vücut içinde kalan metal kalıntılarına

0:08:21.000,0:08:24.000
bakmamız çok kolay.

0:08:24.000,0:08:27.000
Dişlerde de bazı artifaktlar görüyorsunuz --

0:08:27.000,0:08:29.000
bunlar diş dolguları --

0:08:29.000,0:08:32.000
bunları görüyorsunuz çünkü ayarları sadece metalleri gösterecek

0:08:32.000,0:08:34.000
ve bunun dışındaki herşeyi şeffaflaştıracak hale getirdim.

0:08:34.000,0:08:37.000
Bu bir başka şiddet vakası. Bu kişiyi öldüren şey bu değil.

0:08:37.000,0:08:39.000
Bu kişi, kalbinden bıçaklandığı için ölmüş,

0:08:39.000,0:08:41.000
ama katiller işleri bitince bıçağı

0:08:41.000,0:08:43.000
göz kürelerinden birine saplayıp bırakmışlar.

0:08:43.000,0:08:45.000
Bu başka bir vaka.

0:08:45.000,0:08:47.000
Bizim için, bu tip bıçaklanma olaylarına

0:08:47.000,0:08:49.000
böyle bakabiliyor olmak çok ilginç.

0:08:49.000,0:08:52.000
Burada bıçağın kalbi nasıl deldiğini görüyorsunuz.

0:08:52.000,0:08:54.000
Havanın bir taraftan diğer tarafa sızdığını görmek

0:08:54.000,0:08:56.000
çok kolay.

0:08:56.000,0:08:59.000
Ki bunu görmek standart bir otopside çok zordur.

0:08:59.000,0:09:01.000
Bu teknik, adli kovuşturmada

0:09:01.000,0:09:03.000
ölüm nedenini bulma konusunda

0:09:03.000,0:09:05.000
çok ama çok yardımcı olup,

0:09:05.000,0:09:08.000
bazı vakalarda soruşturmanın doğru yöne gitmesini sağlayarak

0:09:08.000,0:09:10.000
katilin bulunmasına yardımcı oluyor.

0:09:10.000,0:09:12.000
Benim ilginç bulduğum bir başka vaka.

0:09:12.000,0:09:14.000
Burada, bu kişinin

0:09:14.000,0:09:17.000
omurgasına saplanmış olan bu kurşunu görebiliyorsunuz.

0:09:17.000,0:09:20.000
yaptığımız kurşunu bir ışık kaynağı haline getirmek,

0:09:20.000,0:09:22.000
böylece ışıldıyor ve

0:09:22.000,0:09:25.000
onu bu parçalar arasında bulmak kolaylaşıyor.

0:09:25.000,0:09:27.000
Fiziksel bir otopside,

0:09:27.000,0:09:29.000
bu parçaları bulmak için organların arasını eşelemeniz gerekir,

0:09:29.000,0:09:31.000
ki bu oldukça zor bir şeydir.

0:09:33.000,0:09:35.000
Bugün, burada size göstermekten

0:09:35.000,0:09:38.000
mutluluk duyduğum şeylerden biri de

0:09:38.000,0:09:40.000
bizim sanal otopsi masamız.

0:09:40.000,0:09:42.000
Bu algoritmaları baz alarak ve standart grafik GPU'ları kullanarak

0:09:42.000,0:09:45.000
geliştirdiğimiz bir dokunmatik cihaz.

0:09:45.000,0:09:47.000
Aslında şöyle birşey,

0:09:47.000,0:09:50.000
size nasıl olduğunu anlatmak istiyorum.

0:09:50.000,0:09:53.000
Dev bir iPhone gibi çalışıyor aslında.

0:09:53.000,0:09:55.000
Bir masada yapacağınız tüm hareketleri

0:09:55.000,0:09:58.000
buna uyarladık. Bunu dev

0:09:58.000,0:10:02.000
bir dokunmatik arayüz olarak düşünün.

0:10:02.000,0:10:04.000
Yani eğer bir iPad almayı planlıyorsanız,

0:10:04.000,0:10:07.000
boşverin, onun yerine bunu alın.

0:10:07.000,0:10:10.000
Steve, umarım sen de izliyorsundur bunu.

0:10:11.000,0:10:13.000
Yani bu çok hoş bir cihaz.

0:10:13.000,0:10:15.000
Eğer bir fırsat bulursanız mutlaka deneyin.

0:10:15.000,0:10:18.000
Bizzat yaşanması gereken bir deneyim.

0:10:18.000,0:10:21.000
Biraz ilgi yarattık, şimdi bunu yaygınlaştırmaya ve

0:10:21.000,0:10:23.000
eğitim amaçlı kullanılmasını sağlamaya çalışıyoruz,

0:10:23.000,0:10:25.000
hatta ileride belki

0:10:25.000,0:10:28.000
klinik ortamda da kullanılabilir.

0:10:28.000,0:10:30.000
Bu bilgiyi başkaları ile de paylaşmak isterseniz

0:10:30.000,0:10:32.000
You Tube'da sanal otopsilerle ilgili bir video var,

0:10:32.000,0:10:35.000
izleyebilir veya yükleyebilirsiniz.

0:10:35.000,0:10:37.000
Peki, dokunmaktan bahsediyorduk,

0:10:37.000,0:10:39.000
veriye gerçekten dokunmaya geçelim.

0:10:39.000,0:10:41.000
Bunun biraz bilim kurgu gibi göründüğünü biliyorum,

0:10:41.000,0:10:44.000
işte şimdi geleceğe doğru bakıyoruz.

0:10:44.000,0:10:47.000
Bu, doktorların şu an kullanmakta olduğu bir şey değil,

0:10:47.000,0:10:49.000
ama umuyorum gelecekte olacak.

0:10:49.000,0:10:52.000
Solda gördüğünüz bir dokunmatik cihaz.

0:10:52.000,0:10:54.000
Küçük mekanik bir kalem.

0:10:54.000,0:10:57.000
Bu kalemin içinde çok hızlı step motorları var,

0:10:57.000,0:10:59.000
böylelikle bir güç geribildiriminde bulunabiliyor.

0:10:59.000,0:11:01.000
Yani gerçek anlamda veriye dokunduğum zaman,

0:11:01.000,0:11:04.000
bu, kalemde dokunma kuvvetleri yaratacak, ve ben bir geribildirim alacağım.

0:11:04.000,0:11:06.000
Bu örnekte, veri,

0:11:06.000,0:11:08.000
yaşayan bir insanın tomografisi.

0:11:08.000,0:11:11.000
Elimde bu kalemle veriye bakıyorum,

0:11:11.000,0:11:13.000
kalemi kafaya doğru yaklaştırıyorum,

0:11:13.000,0:11:15.000
birden bir engel hissediyorum elimde.

0:11:15.000,0:11:17.000
Böylelikle deriyi hissedebiliyorum.

0:11:17.000,0:11:19.000
Biraz daha kuvvetle bastırırsam, deriyi geçebilirim,

0:11:19.000,0:11:22.000
ve içerideki kemik yapıyı hissedebilirim.

0:11:22.000,0:11:24.000
Daha da hızlı bastırırsam, kemik yapının da içine girebilirim,

0:11:24.000,0:11:27.000
özellikle de kemiğin yumuşak olduğu kulağa yakın yerlerdeysem.

0:11:27.000,0:11:30.000
Daha sonra içerideki beyin dokusunu hissedebilirim, böyle yumuşak bir hissi olacaktır.

0:11:30.000,0:11:32.000
Bu gerçekten çok güzel.

0:11:32.000,0:11:35.000
Daha da ileri gidecek olursak, bu kalp.

0:11:35.000,0:11:38.000
Gene bu yeni tarayıcılar sayesinde,

0:11:38.000,0:11:40.000
sadece 0.3 saniyede

0:11:40.000,0:11:42.000
tüm kalbi tarayabilirim.

0:11:42.000,0:11:44.000
Bunu zaman çözünürlüklü yapabilirim.

0:11:44.000,0:11:46.000
Böylece kalbe bakarken,

0:11:46.000,0:11:48.000
bu videoyu çalıştırabilirim.

0:11:48.000,0:11:50.000
Bu Karljohan, bu projede çalışan

0:11:50.000,0:11:52.000
doktora öğrencilerimden biri.

0:11:52.000,0:11:55.000
Burada, Haptic cihazının, bu güç geribildirimi cihazının önünde oturuyor,

0:11:55.000,0:11:58.000
elindeki kalemi kalbe yaklaştırıyor,

0:11:58.000,0:12:00.000
şu an kalp önünde atıyor,

0:12:00.000,0:12:02.000
böylelikle kalbin nasıl attığını görebiliyor.

0:12:02.000,0:12:04.000
Kalemi aline alıp kalbe doğru yaklaştırıyor,

0:12:04.000,0:12:06.000
kalbe dokunuyor,

0:12:06.000,0:12:09.000
ve yaşayan bir hastanın kalp atışlarını hissedebiliyor.

0:12:09.000,0:12:11.000
Böylece kalbin hareketlerini inceleyebilir.

0:12:11.000,0:12:13.000
Kalbin içine girip, içeriden dokunabilir,

0:12:13.000,0:12:16.000
ve kalp kapaklarının nasıl hareket ettiğini hissedebilir.

0:12:16.000,0:12:19.000
Bence bu, kalp cerrahlarının geleceği.

0:12:19.000,0:12:22.000
Büyük ihtimalle kalp cerrahlarının fantazilerini bu cihaz süslüyordur,

0:12:22.000,0:12:25.000
ameliyat yapmadan önce,

0:12:25.000,0:12:27.000
hastanın kalbinin içine girip bakmak,

0:12:27.000,0:12:29.000
hem de yüksek çözünürlüklü veri ile.

0:12:29.000,0:12:31.000
Gerçekten fantazi.

0:12:32.000,0:12:35.000
Şimdi bilim kurgu alanına biraz daha girelim.

0:12:35.000,0:12:38.000
Daha önce işlevsel MRI ile ilgili birşeyler duymuştuk.

0:12:38.000,0:12:41.000
Şimdi bu gerçekten ilginç bir proje.

0:12:41.000,0:12:43.000
MRI, beyni ya da vücudun herhangi bir yerini

0:12:43.000,0:12:45.000
görüntüleyebilmek için

0:12:45.000,0:12:48.000
radyo dalgaları ya da manyetik alanlar kullanıyor.

0:12:48.000,0:12:50.000
Burada bizim esas elde ettiğimiz şey

0:12:50.000,0:12:52.000
beynin yapısına ait bilgi elde etmek.

0:12:52.000,0:12:54.000
Fakat, aynı zamanda oksijen bakımından zengin kan ile

0:12:54.000,0:12:57.000
oksijeni az olan kan arasındaki

0:12:57.000,0:13:00.000
manyetik özellikler farkını da ölçebiliriz.

0:13:00.000,0:13:02.000
Bu demek oluyor ki, beyin

0:13:02.000,0:13:04.000
faaliyetlerinin haritasını çıkarabiliriz.

0:13:04.000,0:13:06.000
Şu anda üzerinde çalıştığımız şey bu.

0:13:06.000,0:13:09.000
Burada gördüğünüz Motts, bizim araştırma mühendisimiz

0:13:09.000,0:13:11.000
MRI cihazına giriyor.

0:13:11.000,0:13:13.000
Gözünde gözlükler var.

0:13:13.000,0:13:15.000
Bu gözlüklerle, tarayıcı içindeyken görebilir,

0:13:15.000,0:13:18.000
ben de ona tarayıcıdayken birşeyler gösterebilirim.

0:13:18.000,0:13:20.000
Bu biraz ürkütücü,

0:13:20.000,0:13:22.000
çünkü Motts aslında bunu görüyor.

0:13:22.000,0:13:25.000
Kendi beynini.

0:13:25.000,0:13:27.000
Motts burada birşeyler yapıyor.

0:13:27.000,0:13:29.000
Muhtemelen sağ eliyle böyle yapıyor,

0:13:29.000,0:13:31.000
çünkü sol taraf

0:13:31.000,0:13:33.000
motor korteks tarafından aktif durumda.

0:13:33.000,0:13:35.000
Aynı zamanda bunu da görebiliyor.

0:13:35.000,0:13:37.000
Bu görseller çok yeni.

0:13:37.000,0:13:40.000
Son zamanlarda araştırdığımız şeylerden biri de bu.

0:13:40.000,0:13:43.000
Bu gördüğünüz Motts'un beyninin bir başka aktivitesi.

0:13:43.000,0:13:46.000
Burada Motts'dan 100'den başlayarak geriye saymasını istedik.

0:13:46.000,0:13:48.000
"100, 97, 94...." diye sayıyor.

0:13:48.000,0:13:50.000
Geriye doğru sayarken,

0:13:50.000,0:13:53.000
beynin şurasındaki ufak matematik işlemcisinin çalıştığını ve

0:13:53.000,0:13:55.000
bütün beyni aydınlattığını görebilirsiniz.

0:13:55.000,0:13:57.000
Muhteşem bir şey. Gerçek zamanlı olarak yapabiliriz bunu.

0:13:57.000,0:13:59.000
Bazı şeyleri araştırabilir. Ona birşeyler yapmasını söyleyebiliriz.

0:13:59.000,0:14:01.000
Aynız amanda kafasının arka kısmındaki

0:14:01.000,0:14:03.000
görme alanının da aktif hale geldiğini görüyorsunuz,

0:14:03.000,0:14:05.000
çünkü baktığı şey bu, kendi beynine bakıyor.

0:14:05.000,0:14:07.000
Aynı zamanda biz ona birşeyler yapmasını söylediğimizde

0:14:07.000,0:14:09.000
bizim komutlarımızı da duyuyor.

0:14:09.000,0:14:11.000
Bu sinyal beynin epey derinlerinde olmasına rağmen,

0:14:11.000,0:14:13.000
ışıltısı görülebiliyor,

0:14:13.000,0:14:15.000
bunun nedeni buradaki yüksek veri miktarı.

0:14:15.000,0:14:17.000
Biraz sonra şunu göreceksiniz --

0:14:17.000,0:14:19.000
Tamam, burada. Motts sol ayağını oynatıyor.

0:14:19.000,0:14:21.000
Böyle yapıyor.

0:14:21.000,0:14:23.000
20 saniye boyunca böyle yapıyor,

0:14:23.000,0:14:25.000
birden yukarılarda bir yer ışıldamaya başlıyor.

0:14:25.000,0:14:27.000
Burada aktive olan yer motor korteks.

0:14:27.000,0:14:29.000
Bu gerçekten çok ama çok hoş.

0:14:29.000,0:14:31.000
ve bence müthiş bir cihaz.

0:14:31.000,0:14:33.000
Bir önceki konuşmaya bir bağlantı yapacak olursam,

0:14:33.000,0:14:35.000
bu sinir hücrelerinin, beynin nasıl çalıştığını

0:14:35.000,0:14:37.000
gerçekten de

0:14:37.000,0:14:39.000
anlamamıza yarayacak bir cihaz.

0:14:39.000,0:14:42.000
Ve bunu çok ama çok iyi bir çözünürlükle ve

0:14:42.000,0:14:45.000
görüntü kalitesiyle yapabiliriz.

0:14:45.000,0:14:47.000
Bizim merkezimizde arada eğlendiğimiz zamanlar da oluyor.

0:14:47.000,0:14:50.000
Bu bir Bilgisayar Destekli Tomografi ( CAT scan).

0:14:51.000,0:14:53.000
Bu yerel hayvanat bahçesinden bir aslan,

0:14:53.000,0:14:56.000
Norrkoping'in heme dışından, Elsa, Kolmarden'den.

0:14:56.000,0:14:58.000
Bizim merkezimize geldi,

0:14:58.000,0:15:00.000
onu uyuşturdular ve

0:15:00.000,0:15:02.000
hemen tarayıcının içine koydular.

0:15:02.000,0:15:05.000
Elbette, bu aslana ait tüm veri setini ben de edindim.

0:15:05.000,0:15:07.000
Ve bu verilerle çok hoş görüntüler elde edebilirim.

0:15:07.000,0:15:09.000
Aslanın üzerinden bir tabaka sıyırabilirim.

0:15:09.000,0:15:11.000
Onun içine bakabilirim.

0:15:11.000,0:15:13.000
Bununla epey bir deney yaptık.

0:15:13.000,0:15:15.000
Bence, bu cihaz, bu teknolojinin

0:15:15.000,0:15:17.000
geleceği için çok önemli.

0:15:17.000,0:15:20.000
Çünkü, hayvan anatomisi hakkında çok az şey biliniyor.

0:15:20.000,0:15:23.000
Veterinerler, çok basit ve temel şeyleri biliyorlar.

0:15:23.000,0:15:25.000
Her şeyi tarayıcıya sokabiliriz,

0:15:25.000,0:15:27.000
her tür hayvanı.

0:15:27.000,0:15:30.000
Tek sorun makineye sığıdarabilmek.

0:15:30.000,0:15:32.000
Burada bir ayı var.

0:15:32.000,0:15:34.000
Makineye sokmak biraz zor oldu.

0:15:34.000,0:15:37.000
Ayı sevecen, yumoş bir hayvan değil mi?

0:15:37.000,0:15:40.000
İşte burada. Ayının burnunu görüyorsunuz.

0:15:40.000,0:15:43.000
Ama fonksiyonları değiştirip de öyle bakarsanız

0:15:43.000,0:15:46.000
onu artık pek yumoş bulmayabilirsiniz.

0:15:46.000,0:15:48.000
Ayılara dikkat edin.

0:15:48.000,0:15:50.000
Bu noktada,

0:15:50.000,0:15:52.000
bu görüntüleri oluşturmama yardımcı olan

0:15:52.000,0:15:54.000
herkese çok teşekkür etmek istiyorum.

0:15:54.000,0:15:56.000
Bunu yapmak çok büyük bir emek gerektirdi,

0:15:56.000,0:15:59.000
verileri toplamak, algoritmaları geliştirmek,

0:15:59.000,0:16:01.000
bütün bu yazılımı yapmak.

0:16:01.000,0:16:04.000
Hepsi çok yetenekli insanlar.

0:16:04.000,0:16:07.000
Benim prensibim her zaman, benden daha zeki insanları işe almak olmuştur

0:16:07.000,0:16:09.000
ve bu kişilerin çoğu benden çok daha zeki.

0:16:09.000,0:16:11.000
Hepinize çok teşekkür ederim.

0:16:11.000,0:16:15.000
(Alkışlar)