WEBVTT

00:00:06.632 --> 00:00:09.649
Zamisao ljudskih prava
je da svakom od nas,

00:00:09.649 --> 00:00:12.345
bez obzira na to ko smo
ili gde smo rođeni,

00:00:12.345 --> 00:00:16.528
pripadaju ista osnovna prava i slobode.

00:00:16.528 --> 00:00:18.348
Ljudska prava nisu privilegija

00:00:18.348 --> 00:00:21.245
i ona ne mogu da budu
dodeljena ili ukinuta.

00:00:21.245 --> 00:00:24.787
Ona su neotuđiva i univerzalna.

00:00:24.787 --> 00:00:26.994
To možda zvuči dovoljno konkretno,

00:00:26.994 --> 00:00:29.078
ali zna da bude neverovatno složeno

00:00:29.078 --> 00:00:32.930
čim bilo ko pokuša
da isproba ovu zamisao u praksi.

00:00:32.930 --> 00:00:35.470
Šta su tačno osnovna ljudska prava?

00:00:35.470 --> 00:00:36.946
Ko ih bira?

00:00:36.946 --> 00:00:39.743
Ko ih sprovodi i kako?

00:00:39.743 --> 00:00:43.460
Istorija iza koncepta ljudskih prava
je duga.

00:00:43.460 --> 00:00:46.966
Kroz vekove i širom društava,
religija i kultura

00:00:46.966 --> 00:00:52.230
mučili smo se da definišemo pojmove
pravednosti, pravde i prava.

00:00:52.230 --> 00:00:55.313
Ali jedna od najmodernijih potvrda
univerzalnih ljudskih prava

00:00:55.313 --> 00:01:00.494
izronila je iz ruševina Drugog svetskog
rata osnivanjem Ujedinjenih nacija.

00:01:00.494 --> 00:01:03.602
Sporazum kojim su osnovane UN
nam daje jednu od njenih svrha

00:01:03.602 --> 00:01:08.384
da učvrsti veru u temeljna ljudska prava.

00:01:08.384 --> 00:01:09.605
I u istom duhu,

00:01:09.605 --> 00:01:15.809
Generalna skupština UN-a je 1948. usvojila
Univerzalnu deklaraciju ljudskih prava.

00:01:15.809 --> 00:01:18.335
Ovaj dokument, koji je sastavio
međunarodni komitet

00:01:18.335 --> 00:01:20.425
na čelu sa Elenor Ruzvelt,

00:01:20.425 --> 00:01:24.047
postavio je temelj savremenom
međunarodnom pravu ljudskih sloboda.

00:01:24.047 --> 00:01:26.052
Deklaracija je zasnovana na principu

00:01:26.052 --> 00:01:32.598
da su sva ljudska bića rođena slobodna
i jednaka prema dostojanstvu i pravima.

00:01:32.598 --> 00:01:35.653
Ona ima 30 članova koji prepoznaju,
između ostalog

00:01:35.653 --> 00:01:39.924
princip nediskriminacije
i pravo na život i slobodu.

00:01:39.924 --> 00:01:44.185
Odnosi se i na negativne slobode,
poput slobode od mučenja ili ropstva,

00:01:44.185 --> 00:01:45.726
kao i na pozitivne slobode,

00:01:45.726 --> 00:01:49.011
poput slobode kretanja i prebivališta.

00:01:49.011 --> 00:01:51.965
Ona obuhvata osnovna građanska
i politička prava,

00:01:51.965 --> 00:01:55.981
poput slobode izražavanja, religije,
ili mirnog okupljanja,

00:01:55.981 --> 00:01:59.033
kao i društvena, ekonomska,
kulturna prava,

00:01:59.033 --> 00:02:00.899
poput prava na obrazovanje

00:02:00.899 --> 00:02:03.427
i prava na slobodan izbor zanimanja

00:02:03.427 --> 00:02:06.258
i pravo na nadoknadu
i pravedno postupanje.

00:02:06.258 --> 00:02:09.910
Deklaracija ne određuje
koja su prava važnija,

00:02:09.910 --> 00:02:11.882
insistirajući na njihovoj univerzalnosti,

00:02:11.882 --> 00:02:13.448
neotuđivosti

00:02:13.448 --> 00:02:15.279
i međuzavisnosti.

00:02:15.279 --> 00:02:19.106
A proteklih decenija, međunarodni zakoni
o ljudskim pravima su narasli,

00:02:19.106 --> 00:02:22.346
produbljujući i proširujući
naše razumevanje ljudskih prava

00:02:22.346 --> 00:02:25.078
i kako da ih bolje štitimo.

00:02:25.078 --> 00:02:27.264
Pa, ako su ovi principi
tako dobro razvijeni,

00:02:27.264 --> 00:02:31.725
zašto se onda ljudska prava
konstantno zloupotrebljavaju i ignorišu

00:02:31.725 --> 00:02:34.592
širom sveta?

00:02:34.592 --> 00:02:38.474
Problem je uopšteno
što nije tako jednostavno

00:02:38.474 --> 00:02:42.745
univerzalno učvrstiti ova prava
ili kazniti prestupnike.

00:02:42.745 --> 00:02:46.817
UDLJP sama, uprkos tome što je
veoma merodavna i poštovana,

00:02:46.817 --> 00:02:49.702
je deklaracija, ne čvrsti zakon.

00:02:49.702 --> 00:02:51.702
Pa kada je pojedinačne države prekrše,

00:02:51.702 --> 00:02:55.841
mehanizmi bavljenja
ovim prekršajima su slabi.

00:02:55.841 --> 00:03:00.467
Na primer, glavna tela pri UN
koja su nadležna za zaštitu ljudskih prava

00:03:00.467 --> 00:03:03.442
uglavnom nadgledaju i istražuju prekršaje,

00:03:03.442 --> 00:03:10.156
no ne mogu da primoraju države da, recimo,
menjaju zakone ili da obeštete žrtvu.

00:03:10.156 --> 00:03:13.731
Zato neki kritičari smatraju da je naivno
smatrati ljudska prava datim

00:03:13.731 --> 00:03:18.213
u svetu u kome državni interesi
imaju toliko moći.

00:03:18.213 --> 00:03:21.141
Kritičari takođe dovode u pitanje
univerzalnost ljudskih prava

00:03:21.141 --> 00:03:23.037
i naglašavaju da je njihov razvoj

00:03:23.037 --> 00:03:27.688
bio prilično vođen malim brojem,
većinom Zapadnih nacija

00:03:27.688 --> 00:03:30.164
na štetu sveobuhvatnosti.

00:03:30.164 --> 00:03:31.440
Rezultati?

00:03:31.440 --> 00:03:34.165
Opšta pristrasnost u korist
građanskih političkih sloboda,

00:03:34.165 --> 00:03:36.455
iznad društveno-političkih prava

00:03:36.455 --> 00:03:40.786
i lična prava iznad kolektivnih
ili grupnih prava.

00:03:40.786 --> 00:03:43.159
Drugi brane univerzalne zakone
o ljudskim pravima

00:03:43.159 --> 00:03:47.143
i ističu pozitivnu ulogu koju su imali
u postavljanju međunarodnih standarda

00:03:47.143 --> 00:03:50.449
i pomoći aktivistima
i njihovim kampanjama.

00:03:50.449 --> 00:03:51.417
Takođe ističu

00:03:51.417 --> 00:03:55.233
da nisu svi instrumenti
međunarodnih ljudskih prava nemoćni.

00:03:55.233 --> 00:03:59.218
Na primer, Evropska konvencija
o ljudskim pravima je osnovala sud

00:03:59.218 --> 00:04:03.446
gde 47 zemalja članica i njihovi građani
mogu da iznesu svoj slučaj.

00:04:03.446 --> 00:04:08.972
Sud donosi obavezujuće odluke kojima se
svaka zemlja članica mora povinovati.

00:04:08.972 --> 00:04:12.425
Zakon o ljudskim pravima
se stalno unapređuje, kao i naši stavovi

00:04:12.425 --> 00:04:16.040
i definicije toga šta bi
osnovna ljudska prava trebalo da budu.

00:04:16.040 --> 00:04:19.570
Na primer, koliko je elementarno
ili važno pravo na demokratiju

00:04:19.570 --> 00:04:21.713
ili na razvoj?

00:04:21.713 --> 00:04:23.752
I, kako su naši životi sve više digitalni,

00:04:23.752 --> 00:04:26.860
da li bi trebalo da postoji
pravo na pristup internetu?

00:04:26.860 --> 00:04:28.926
Pravo na digitalnu privatnost?

00:04:28.926 --> 00:04:30.400
Šta vi mislite?