[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.53,0:00:08.32,Default,,0000,0000,0000,,Karbondioksitin Dünya'yı ısıtttığını
Dialogue: 0,0:00:08.32,0:00:10.45,Default,,0000,0000,0000,,büyük olasılıkla duymuşsunuzdur;
Dialogue: 0,0:00:10.45,0:00:11.82,Default,,0000,0000,0000,,peki bu nasıl oluyor?
Dialogue: 0,0:00:11.82,0:00:13.83,Default,,0000,0000,0000,,Seraların dışındaki camlar gibi mi
Dialogue: 0,0:00:13.83,0:00:15.73,Default,,0000,0000,0000,,ya da yalıtımlı battaniyeler gibi mi?
Dialogue: 0,0:00:15.73,0:00:17.85,Default,,0000,0000,0000,,Aslında pek değil.
Dialogue: 0,0:00:17.85,0:00:20.19,Default,,0000,0000,0000,,Yanıt birazcık kuantum mekaniği ile ilgili
Dialogue: 0,0:00:20.19,0:00:22.01,Default,,0000,0000,0000,,ama endişelenmeyin;
Dialogue: 0,0:00:22.01,0:00:23.96,Default,,0000,0000,0000,,gökkuşağından başlayacağız.
Dialogue: 0,0:00:23.96,0:00:26.22,Default,,0000,0000,0000,,Prizmadan ayrılan güneş ışığına
Dialogue: 0,0:00:26.22,0:00:28.49,Default,,0000,0000,0000,,yakından bakarsanız,\Nrenk şeritlerinin olmadığı
Dialogue: 0,0:00:28.49,0:00:30.36,Default,,0000,0000,0000,,karanlık aralıklar görürsünüz.
Dialogue: 0,0:00:30.36,0:00:31.75,Default,,0000,0000,0000,,Renkler nerededir peki?
Dialogue: 0,0:00:31.75,0:00:33.17,Default,,0000,0000,0000,,Gözümüze ulaşmadan önce,
Dialogue: 0,0:00:33.17,0:00:35.08,Default,,0000,0000,0000,,tayfın bu belirli bölgeleri
Dialogue: 0,0:00:35.08,0:00:37.69,Default,,0000,0000,0000,,çeşitli gazlar tarafından soğurulmuş olur.
Dialogue: 0,0:00:37.69,0:00:39.85,Default,,0000,0000,0000,,Örneğin, oksijen gazı koyu kırmızı ışığın
Dialogue: 0,0:00:39.85,0:00:41.70,Default,,0000,0000,0000,,birazını kapmış olur.
Dialogue: 0,0:00:41.70,0:00:44.53,Default,,0000,0000,0000,,Sodyum ise iki sarı şerit yakalamıştır.
Dialogue: 0,0:00:44.56,0:00:46.71,Default,,0000,0000,0000,,Peki ama bu gazlar neden belirli renkte
Dialogue: 0,0:00:46.71,0:00:48.36,Default,,0000,0000,0000,,ışığı soğuruyorlar?
Dialogue: 0,0:00:48.36,0:00:51.28,Default,,0000,0000,0000,,İşte kuantum dünyasına \Nbu noktada giriyoruz.
Dialogue: 0,0:00:51.28,0:00:53.64,Default,,0000,0000,0000,,Her atom ve molekülün elektronları
Dialogue: 0,0:00:53.64,0:00:56.75,Default,,0000,0000,0000,,bir dizi izinli enerji seviyeleri \Nsayısına sahiptir.
Dialogue: 0,0:00:56.97,0:00:59.06,Default,,0000,0000,0000,,Elektronlarının taban durumundan
Dialogue: 0,0:00:59.06,0:01:01.10,Default,,0000,0000,0000,,daha yüksek bir seviyeye çıkması için,
Dialogue: 0,0:01:01.10,0:01:03.70,Default,,0000,0000,0000,,molekülün belli bir miktar \Nenerji kazanması gerekir.
Dialogue: 0,0:01:03.70,0:01:06.12,Default,,0000,0000,0000,,Ne daha az, ne daha çok.
Dialogue: 0,0:01:06.12,0:01:08.86,Default,,0000,0000,0000,,Bu enerjiyi ışıktan alır, \Nki ışığın sayabileceğinizden
Dialogue: 0,0:01:08.86,0:01:11.29,Default,,0000,0000,0000,,çok daha fazla enerji seviyesi bulunur.
Dialogue: 0,0:01:11.29,0:01:14.66,Default,,0000,0000,0000,,Işık, foton adı verilen \Nminik parçacıklardan oluşur
Dialogue: 0,0:01:14.66,0:01:16.76,Default,,0000,0000,0000,,ve her bir fotondaki enerji
Dialogue: 0,0:01:16.76,0:01:18.92,Default,,0000,0000,0000,,onun rengini belirler.
Dialogue: 0,0:01:19.13,0:01:22.15,Default,,0000,0000,0000,,Kırmızı ışık daha düşük enerjili \Nve uzun dalgaboyludur.
Dialogue: 0,0:01:22.15,0:01:25.66,Default,,0000,0000,0000,,Mor ışık daha yüksek enerjili \Nve kısa dalgaboyludur.
Dialogue: 0,0:01:25.82,0:01:28.64,Default,,0000,0000,0000,,Güneş ışığında, gökkuşağının \Ntüm fotonları bulunur;
Dialogue: 0,0:01:28.64,0:01:30.66,Default,,0000,0000,0000,,dolayısıyla bir gaz molekülü,
Dialogue: 0,0:01:30.66,0:01:33.27,Default,,0000,0000,0000,,kendisini bir üst enerji \Nseviyesine taşıyacak
Dialogue: 0,0:01:33.27,0:01:35.88,Default,,0000,0000,0000,,enerji miktarını tam olarak taşıyan
Dialogue: 0,0:01:35.88,0:01:37.38,Default,,0000,0000,0000,,fotonları seçebilir.
Dialogue: 0,0:01:37.38,0:01:39.04,Default,,0000,0000,0000,,Bu eşleşme gerçekleştiğinde,
Dialogue: 0,0:01:39.04,0:01:40.64,Default,,0000,0000,0000,,molekül enerji kazanırken
Dialogue: 0,0:01:40.64,0:01:41.96,Default,,0000,0000,0000,,foton kaybolur.
Dialogue: 0,0:01:41.96,0:01:44.76,Default,,0000,0000,0000,,Böylece gökkuşağımızda \Nküçük bir aralık oluşur.
Dialogue: 0,0:01:44.76,0:01:47.89,Default,,0000,0000,0000,,Eğer bir foton çok fazla \Nya da çok az enerji taşıyorsa,
Dialogue: 0,0:01:47.89,0:01:49.37,Default,,0000,0000,0000,,molekül onun geçip gitmesine
Dialogue: 0,0:01:49.37,0:01:51.53,Default,,0000,0000,0000,,izin vermekten başka bir şey yapamaz.
Dialogue: 0,0:01:51.53,0:01:53.64,Default,,0000,0000,0000,,Camın şeffaf olma nedeni budur.
Dialogue: 0,0:01:53.64,0:01:56.61,Default,,0000,0000,0000,,Camdaki atomlar, görünür ışıkta \Nbulunan enerji seviyelerinden
Dialogue: 0,0:01:56.61,0:01:58.73,Default,,0000,0000,0000,,hiçbiri ile eşleşme sağlayamadığından,
Dialogue: 0,0:01:58.73,0:02:00.39,Default,,0000,0000,0000,,fotonlar geçip gider.
Dialogue: 0,0:02:00.65,0:02:03.76,Default,,0000,0000,0000,,Peki karbondioksit \Nhangi fotonları tercih eder?
Dialogue: 0,0:02:03.76,0:02:05.58,Default,,0000,0000,0000,,Küresel ısınmayı açıklayan siyah çizgi
Dialogue: 0,0:02:05.58,0:02:07.96,Default,,0000,0000,0000,,gökkuşağımızın neresinde?
Dialogue: 0,0:02:07.96,0:02:09.79,Default,,0000,0000,0000,,Aslında orada değil.
Dialogue: 0,0:02:09.79,0:02:11.95,Default,,0000,0000,0000,,Karbon dioksit Güneş'ten gelen ışığı
Dialogue: 0,0:02:11.95,0:02:13.29,Default,,0000,0000,0000,,doğrudan soğurmaz.
Dialogue: 0,0:02:13.29,0:02:14.92,Default,,0000,0000,0000,,Tamamen farklı \Nbir göksel cisimden
Dialogue: 0,0:02:14.92,0:02:16.23,Default,,0000,0000,0000,,gelen ışığı soğurur.
Dialogue: 0,0:02:16.23,0:02:19.02,Default,,0000,0000,0000,,Hiç de ışık yayıyor gibi \Ngörünmeyen birinden:
Dialogue: 0,0:02:19.02,0:02:20.45,Default,,0000,0000,0000,,Dünya'dan.
Dialogue: 0,0:02:20.74,0:02:22.48,Default,,0000,0000,0000,,Gezegenimizin neden parıldamadığını
Dialogue: 0,0:02:22.48,0:02:23.88,Default,,0000,0000,0000,,merak ediyorsanız,
Dialogue: 0,0:02:23.88,0:02:27.14,Default,,0000,0000,0000,,nedeni Dünya'nın \Ngörünür ışık yaymamasıdır.
Dialogue: 0,0:02:27.14,0:02:29.31,Default,,0000,0000,0000,,Kızılötesi ışık yayar.
Dialogue: 0,0:02:29.31,0:02:30.92,Default,,0000,0000,0000,,Gözümüzün görebildiği ışık,
Dialogue: 0,0:02:30.92,0:02:32.99,Default,,0000,0000,0000,,gökkuşağındaki tüm renkler dahil,
Dialogue: 0,0:02:32.99,0:02:35.42,Default,,0000,0000,0000,,radyo dalgalarını, mikrodalgaları,
Dialogue: 0,0:02:35.42,0:02:37.82,Default,,0000,0000,0000,,kızılötesini, morötesini,
Dialogue: 0,0:02:37.82,0:02:40.20,Default,,0000,0000,0000,,x-ışınlarını ve gama ışınlarını da içeren
Dialogue: 0,0:02:40.20,0:02:42.86,Default,,0000,0000,0000,,elektromanyetik ışınımın geniş tayfının
Dialogue: 0,0:02:42.86,0:02:45.10,Default,,0000,0000,0000,,çok küçük bir bölümünü oluşturur.
Dialogue: 0,0:02:45.10,0:02:47.74,Default,,0000,0000,0000,,Bunları ışık olarak \Ndüşünmek garip gelebilir,
Dialogue: 0,0:02:47.74,0:02:50.55,Default,,0000,0000,0000,,ancak görünür ışıkla diğer \Nelektromanyetik ışınımlar
Dialogue: 0,0:02:50.55,0:02:52.96,Default,,0000,0000,0000,,arasında temelde hiç bir fark yoktur.
Dialogue: 0,0:02:52.96,0:02:54.34,Default,,0000,0000,0000,,Hepsi aynı enerjidir,
Dialogue: 0,0:02:54.34,0:02:56.59,Default,,0000,0000,0000,,sadece seviyesi \Ndaha yüksek veya daha düşüktür.
Dialogue: 0,0:02:56.59,0:02:59.23,Default,,0000,0000,0000,,İşin aslı, görünür ışığı \Nkendi sınırlarımıza göre
Dialogue: 0,0:02:59.23,0:03:01.81,Default,,0000,0000,0000,,adlandırışımız biraz küstahçadır.
Dialogue: 0,0:03:01.81,0:03:04.86,Default,,0000,0000,0000,,Sonuçta kızılötesi ışık \Nyılanlar için görünürdür.
Dialogue: 0,0:03:04.86,0:03:07.83,Default,,0000,0000,0000,,Morötesi ışık da kuşlar için görünürdür.
Dialogue: 0,0:03:07.83,0:03:10.41,Default,,0000,0000,0000,,Eğer gözlerimiz \N1900 megahertz ışığı görebilseydi,
Dialogue: 0,0:03:10.41,0:03:13.02,Default,,0000,0000,0000,,cep telefonunu fener \Nolarak kullanabilirdik
Dialogue: 0,0:03:13.02,0:03:14.46,Default,,0000,0000,0000,,ve baz istasyonları
Dialogue: 0,0:03:14.46,0:03:17.06,Default,,0000,0000,0000,,bizim için dev fenerler gibi olurdu.
Dialogue: 0,0:03:17.16,0:03:19.02,Default,,0000,0000,0000,,Dünya kızılötesi ışınım yayar
Dialogue: 0,0:03:19.02,0:03:21.50,Default,,0000,0000,0000,,çünkü mutlak sıfırın \Nüzerindeki herhangi bir sıcaklığa
Dialogue: 0,0:03:21.50,0:03:24.21,Default,,0000,0000,0000,,sahip olan tüm nesneler yayar.
Dialogue: 0,0:03:24.47,0:03:26.73,Default,,0000,0000,0000,,Buna "termal ışınım" adı verilir.
Dialogue: 0,0:03:26.73,0:03:28.29,Default,,0000,0000,0000,,Nesne ne kadar sıcaksa,
Dialogue: 0,0:03:28.29,0:03:30.86,Default,,0000,0000,0000,,yaydığı ışığın frekansı \No kadar yüksek olur.
Dialogue: 0,0:03:30.86,0:03:32.90,Default,,0000,0000,0000,,Bir demir parçasını ısıttığınızda,
Dialogue: 0,0:03:32.90,0:03:35.96,Default,,0000,0000,0000,,giderek daha yüksek frekansta \Nkızılötesi ışık yayar.
Dialogue: 0,0:03:35.96,0:03:40.32,Default,,0000,0000,0000,,Böylece, yaklaşık 450 derece \Ncivarında bir sıcaklıkta,
Dialogue: 0,0:03:40.32,0:03:43.08,Default,,0000,0000,0000,,ışığı görünür tayfa erişir.
Dialogue: 0,0:03:43.08,0:03:45.31,Default,,0000,0000,0000,,İlk önce ateş kızılı görünür.
Dialogue: 0,0:03:45.31,0:03:46.90,Default,,0000,0000,0000,,Daha fazla ısındıkça,
Dialogue: 0,0:03:46.90,0:03:49.29,Default,,0000,0000,0000,,görünür ışığın tüm frekanslarını yayarak
Dialogue: 0,0:03:49.29,0:03:51.17,Default,,0000,0000,0000,,beyaza dönmeye başlar.
Dialogue: 0,0:03:51.17,0:03:52.86,Default,,0000,0000,0000,,Geleneksel ampuller işte bu şekilde
Dialogue: 0,0:03:52.86,0:03:54.58,Default,,0000,0000,0000,,çalışmak için tasarlanmıştır
Dialogue: 0,0:03:54.58,0:03:56.19,Default,,0000,0000,0000,,ve bu büyük savurganlıktır.
Dialogue: 0,0:03:56.19,0:04:00.26,Default,,0000,0000,0000,,Yaydıkları ışığın %95'i \Ngözlerimize görünmez.
Dialogue: 0,0:04:00.26,0:04:02.17,Default,,0000,0000,0000,,Isı olarak harcanır gider.
Dialogue: 0,0:04:02.17,0:04:04.83,Default,,0000,0000,0000,,Dünya'nın kızılötesi ışıması, \Neğer atmosferde
Dialogue: 0,0:04:04.83,0:04:07.36,Default,,0000,0000,0000,,sera etkisi yapan \Ngaz molekülleri olmasaydı
Dialogue: 0,0:04:07.36,0:04:08.79,Default,,0000,0000,0000,,uzaya doğru kaçardı.
Dialogue: 0,0:04:08.80,0:04:11.95,Default,,0000,0000,0000,,Tıpkı oksijen gazının koyu kırmızı \Nfotonları tercih etmesi gibi,
Dialogue: 0,0:04:11.96,0:04:14.51,Default,,0000,0000,0000,,karbon dioksit ve diğer sera gazları da
Dialogue: 0,0:04:14.51,0:04:16.78,Default,,0000,0000,0000,,kızılötesi fotonlarla eşleşir.
Dialogue: 0,0:04:16.78,0:04:19.68,Default,,0000,0000,0000,,Çünkü o fotonlar, \Nbu gaz moleküllerinin enerji seviyelerini
Dialogue: 0,0:04:19.68,0:04:22.08,Default,,0000,0000,0000,,yükseltmelerini sağlayacak \Nmiktarda enerji taşır.
Dialogue: 0,0:04:22.08,0:04:24.41,Default,,0000,0000,0000,,Bir karbondioksit molekülü
Dialogue: 0,0:04:24.41,0:04:26.73,Default,,0000,0000,0000,,bir kızılötesi foton soğurduktan \Nkısa süre sonra,
Dialogue: 0,0:04:26.73,0:04:29.18,Default,,0000,0000,0000,,eski enerji seviyesine tekrar düşerken
Dialogue: 0,0:04:29.18,0:04:32.42,Default,,0000,0000,0000,,rastgele doğrultuda bir foton salar.
Dialogue: 0,0:04:32.71,0:04:34.62,Default,,0000,0000,0000,,Bu enerjinin bir bölümü
Dialogue: 0,0:04:34.62,0:04:36.10,Default,,0000,0000,0000,,Dünya yüzeyine geri dönerek
Dialogue: 0,0:04:36.10,0:04:37.22,Default,,0000,0000,0000,,ısınmaya yol açar.
Dialogue: 0,0:04:37.22,0:04:39.45,Default,,0000,0000,0000,,Atmosferde ne kadar çok \Nkarbondioksit olursa,
Dialogue: 0,0:04:39.45,0:04:41.62,Default,,0000,0000,0000,,kızılötesi fotonların Dünya'ya geri gelme
Dialogue: 0,0:04:41.62,0:04:43.56,Default,,0000,0000,0000,,ve iklimimizi değiştirme olasılığı
Dialogue: 0,0:04:43.56,0:04:45.12,Default,,0000,0000,0000,,o kadar artar.