[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.21,0:00:07.67,Default,,0000,0000,0000,,Zapewne słyszeliście,
Dialogue: 0,0:00:07.67,0:00:10.45,Default,,0000,0000,0000,,że dwutlenek węgla ogrzewa Ziemię,
Dialogue: 0,0:00:10.45,0:00:11.82,Default,,0000,0000,0000,,ale jak to działa?
Dialogue: 0,0:00:11.82,0:00:13.83,Default,,0000,0000,0000,,Jak szklarnia
Dialogue: 0,0:00:13.83,0:00:15.73,Default,,0000,0000,0000,,czy też jak koc izotermiczny?
Dialogue: 0,0:00:15.73,0:00:17.85,Default,,0000,0000,0000,,Niezupełnie.
Dialogue: 0,0:00:17.85,0:00:19.27,Default,,0000,0000,0000,,Odpowiedź zawiera odrobinę
Dialogue: 0,0:00:19.27,0:00:22.01,Default,,0000,0000,0000,,mechaniki kwantowej, ale bez obaw,
Dialogue: 0,0:00:22.01,0:00:23.96,Default,,0000,0000,0000,,zaczniemy od tęczy.
Dialogue: 0,0:00:23.96,0:00:25.82,Default,,0000,0000,0000,,Przyglądając się światłu słonecznemu
Dialogue: 0,0:00:25.82,0:00:27.32,Default,,0000,0000,0000,,rozszczepionemu przez pryzmat,
Dialogue: 0,0:00:27.32,0:00:30.10,Default,,0000,0000,0000,,można zobaczyć luki,\Nz których zniknęły pasma koloru.
Dialogue: 0,0:00:30.10,0:00:31.63,Default,,0000,0000,0000,,Gdzie się podziały?
Dialogue: 0,0:00:31.63,0:00:33.17,Default,,0000,0000,0000,,Przed dotarciem do naszych oczu
Dialogue: 0,0:00:33.17,0:00:35.08,Default,,0000,0000,0000,,różne gazy wchłonęły
Dialogue: 0,0:00:35.08,0:00:37.69,Default,,0000,0000,0000,,te części spektrum światła.
Dialogue: 0,0:00:37.69,0:00:39.85,Default,,0000,0000,0000,,Tlen, na przykład, przechwycił
Dialogue: 0,0:00:39.85,0:00:41.70,Default,,0000,0000,0000,,część ciemnoczerwonego światła,
Dialogue: 0,0:00:41.70,0:00:44.58,Default,,0000,0000,0000,,a sód - dwa pasma żółtego.
Dialogue: 0,0:00:44.58,0:00:46.31,Default,,0000,0000,0000,,Ale dlaczego te gazy wchłaniają
Dialogue: 0,0:00:46.31,0:00:48.36,Default,,0000,0000,0000,,różne kolory światła?
Dialogue: 0,0:00:48.36,0:00:51.28,Default,,0000,0000,0000,,Tu wkraczamy do sfery kwantowej.
Dialogue: 0,0:00:51.28,0:00:53.64,Default,,0000,0000,0000,,Każdy atom i cząsteczka \Nma określoną liczbę
Dialogue: 0,0:00:53.64,0:00:56.77,Default,,0000,0000,0000,,możliwych poziomów energetycznych\Ndla swoich elektronów.
Dialogue: 0,0:00:56.77,0:00:58.69,Default,,0000,0000,0000,,Żeby przenieść elektrony
Dialogue: 0,0:00:58.69,0:01:00.63,Default,,0000,0000,0000,,z poziomu podstawowego na wyższy,
Dialogue: 0,0:01:00.63,0:01:03.96,Default,,0000,0000,0000,,cząsteczka musi uzyskać\Npewną ilość energii.
Dialogue: 0,0:01:03.96,0:01:06.12,Default,,0000,0000,0000,,Dokładnie określoną.
Dialogue: 0,0:01:06.12,0:01:08.12,Default,,0000,0000,0000,,Dostaje tę energię ze światła,
Dialogue: 0,0:01:08.12,0:01:11.29,Default,,0000,0000,0000,,które ma więcej poziomów \Nenergii, niż można policzyć.
Dialogue: 0,0:01:11.29,0:01:14.66,Default,,0000,0000,0000,,Światło składa się z małych \Ncząsteczek zwanych fotonami,
Dialogue: 0,0:01:14.66,0:01:16.76,Default,,0000,0000,0000,,a ilość energii w każdym fotonie
Dialogue: 0,0:01:16.76,0:01:19.13,Default,,0000,0000,0000,,odpowiada jego kolorowi.
Dialogue: 0,0:01:19.13,0:01:22.15,Default,,0000,0000,0000,,Światło czerwone ma niższą energię\Ni większe długości fal.
Dialogue: 0,0:01:22.15,0:01:25.82,Default,,0000,0000,0000,,Światło fioletowe ma wyższą energię\Ni krótsze długości fal.
Dialogue: 0,0:01:25.82,0:01:28.64,Default,,0000,0000,0000,,Światło słoneczne zawiera\Nwszystkie fotony tęczy,
Dialogue: 0,0:01:28.64,0:01:30.66,Default,,0000,0000,0000,,więc cząsteczka gazu może wybrać fotony,
Dialogue: 0,0:01:30.66,0:01:33.27,Default,,0000,0000,0000,,które niosą odpowiednią ilość energii
Dialogue: 0,0:01:33.27,0:01:35.02,Default,,0000,0000,0000,,potrzebnej cząsteczce
Dialogue: 0,0:01:35.02,0:01:37.11,Default,,0000,0000,0000,,do zmiany poziomu energii.
Dialogue: 0,0:01:37.11,0:01:38.72,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy nastąpi takie sparowanie,
Dialogue: 0,0:01:38.72,0:01:40.64,Default,,0000,0000,0000,,foton znika, ponieważ cząsteczka
Dialogue: 0,0:01:40.64,0:01:41.96,Default,,0000,0000,0000,,zyskuje jego energię,
Dialogue: 0,0:01:41.96,0:01:44.76,Default,,0000,0000,0000,,i w tęczy powstaje drobna luka.
Dialogue: 0,0:01:44.76,0:01:47.89,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli foton niesie za dużo\Nlub za mało energii,
Dialogue: 0,0:01:47.89,0:01:49.37,Default,,0000,0000,0000,,cząsteczka musi mu pozwolić
Dialogue: 0,0:01:49.37,0:01:51.22,Default,,0000,0000,0000,,przelecieć obok.
Dialogue: 0,0:01:51.22,0:01:53.64,Default,,0000,0000,0000,,Dlatego właśnie szkło jest przezroczyste.
Dialogue: 0,0:01:53.64,0:01:55.71,Default,,0000,0000,0000,,Atomy w szkle nie pasują
Dialogue: 0,0:01:55.71,0:01:58.38,Default,,0000,0000,0000,,do poziomów energii widzialnego światła,
Dialogue: 0,0:01:58.38,0:02:00.65,Default,,0000,0000,0000,,więc fotony przez nie przelatują.
Dialogue: 0,0:02:00.65,0:02:03.76,Default,,0000,0000,0000,,Jakie fotony odpowiadają\Ndwutlenkowi węgla?
Dialogue: 0,0:02:03.76,0:02:05.58,Default,,0000,0000,0000,,Gdzie jest ten czarny pasek w tęczy,
Dialogue: 0,0:02:05.58,0:02:07.96,Default,,0000,0000,0000,,który wyjaśnia globalne ocieplenie?
Dialogue: 0,0:02:07.96,0:02:09.79,Default,,0000,0000,0000,,Nie ma go tam.
Dialogue: 0,0:02:09.79,0:02:11.95,Default,,0000,0000,0000,,Dwutlenek węgla nie wchłania światła
Dialogue: 0,0:02:11.95,0:02:13.29,Default,,0000,0000,0000,,bezpośrednio od słońca.
Dialogue: 0,0:02:13.29,0:02:14.51,Default,,0000,0000,0000,,Wchłania światło
Dialogue: 0,0:02:14.51,0:02:16.49,Default,,0000,0000,0000,,od zupełnie innego ciała niebieskiego,
Dialogue: 0,0:02:16.49,0:02:19.54,Default,,0000,0000,0000,,takiego, które sprawia wrażenie,\Njakby w ogóle go nie emitowało:
Dialogue: 0,0:02:19.54,0:02:20.66,Default,,0000,0000,0000,,Ziemi.
Dialogue: 0,0:02:20.66,0:02:23.02,Default,,0000,0000,0000,,Może zastanawiacie się,\Ndlaczego nasza planeta
Dialogue: 0,0:02:23.02,0:02:24.39,Default,,0000,0000,0000,,nie świeci się?
Dialogue: 0,0:02:24.39,0:02:27.14,Default,,0000,0000,0000,,Dlatego że Ziemia\Nnie emituje światła widzialnego.
Dialogue: 0,0:02:27.14,0:02:28.88,Default,,0000,0000,0000,,Emituje światło podczerwone.
Dialogue: 0,0:02:28.88,0:02:31.01,Default,,0000,0000,0000,,Światło, które nasze oczy mogą zobaczyć,
Dialogue: 0,0:02:31.01,0:02:32.99,Default,,0000,0000,0000,,w tym wszystkie kolory tęczy,
Dialogue: 0,0:02:32.99,0:02:35.42,Default,,0000,0000,0000,,to tylko mała część większego spektrum
Dialogue: 0,0:02:35.42,0:02:37.82,Default,,0000,0000,0000,,promieniowania elektromagnetycznego,
Dialogue: 0,0:02:37.82,0:02:40.20,Default,,0000,0000,0000,,do którego zaliczają się\Nfale radiowe, mikrofale,
Dialogue: 0,0:02:40.20,0:02:43.29,Default,,0000,0000,0000,,podczerwień, ultrafiolet,\Npromieniowanie rentgenowskie
Dialogue: 0,0:02:43.29,0:02:45.10,Default,,0000,0000,0000,,i promieniowanie gamma.
Dialogue: 0,0:02:45.10,0:02:47.47,Default,,0000,0000,0000,,Może to dziwne,\Nże myślimy o nich jako o świetle,
Dialogue: 0,0:02:47.47,0:02:49.42,Default,,0000,0000,0000,,ale zasadniczo nie ma żadnej różnicy
Dialogue: 0,0:02:49.42,0:02:52.93,Default,,0000,0000,0000,,między światłem widzialnym a innym\Nelektromagnetycznym promieniowaniem.
Dialogue: 0,0:02:52.93,0:02:54.13,Default,,0000,0000,0000,,To ta sama energia,
Dialogue: 0,0:02:54.13,0:02:56.39,Default,,0000,0000,0000,,tyle że na wyższym albo niższym poziomie.
Dialogue: 0,0:02:56.39,0:02:58.37,Default,,0000,0000,0000,,Właściwie to dosyć aroganckie,
Dialogue: 0,0:02:58.37,0:03:01.97,Default,,0000,0000,0000,,żeby definiować światło widzialne\Nnaszymi ograniczeniami.
Dialogue: 0,0:03:01.97,0:03:04.86,Default,,0000,0000,0000,,W końcu światło podczerwone\Njest widzialne dla węży,
Dialogue: 0,0:03:04.86,0:03:07.83,Default,,0000,0000,0000,,a światło ultrafioletowe - dla ptaków.
Dialogue: 0,0:03:07.83,0:03:09.91,Default,,0000,0000,0000,,Gdyby nasze oczy widziały światło
Dialogue: 0,0:03:09.91,0:03:11.50,Default,,0000,0000,0000,,o częstotliwości 1900 megaherców,
Dialogue: 0,0:03:11.50,0:03:13.42,Default,,0000,0000,0000,,to telefon komórkowy byłby latarką,
Dialogue: 0,0:03:13.42,0:03:14.94,Default,,0000,0000,0000,,a wieża telefonii komórkowej
Dialogue: 0,0:03:14.94,0:03:17.03,Default,,0000,0000,0000,,wyglądałaby jak wielka latarnia.
Dialogue: 0,0:03:17.03,0:03:19.32,Default,,0000,0000,0000,,Ziemia emituje światło podczerwone,
Dialogue: 0,0:03:19.32,0:03:21.24,Default,,0000,0000,0000,,ponieważ każdy przedmiot z temperaturą
Dialogue: 0,0:03:21.24,0:03:24.47,Default,,0000,0000,0000,,powyżej zera absolutnego emituje światło.
Dialogue: 0,0:03:24.47,0:03:26.73,Default,,0000,0000,0000,,Nazywa się to promieniowaniem cieplnym.
Dialogue: 0,0:03:26.73,0:03:28.16,Default,,0000,0000,0000,,Im gorętszy staje się obiekt,
Dialogue: 0,0:03:28.16,0:03:30.86,Default,,0000,0000,0000,,tym wyższa częstotliwość\Nświatła, które emituje.
Dialogue: 0,0:03:30.86,0:03:32.56,Default,,0000,0000,0000,,Gdyby podgrzać kawałek żelaza,
Dialogue: 0,0:03:32.56,0:03:35.96,Default,,0000,0000,0000,,to będzie on emitować coraz wyższą\Nczęstotliwość podczerwieni,
Dialogue: 0,0:03:35.96,0:03:40.29,Default,,0000,0000,0000,,aż przy temperaturze 450 stopni Celsjusza
Dialogue: 0,0:03:40.29,0:03:42.68,Default,,0000,0000,0000,,jego światło osiągnie\Nspektrum światła widzialnego.
Dialogue: 0,0:03:42.68,0:03:45.31,Default,,0000,0000,0000,,Na początku będzie wyglądać\Nna rozgrzany do czerwoności.
Dialogue: 0,0:03:45.31,0:03:46.61,Default,,0000,0000,0000,,Po dalszym ogrzewaniu
Dialogue: 0,0:03:46.61,0:03:48.11,Default,,0000,0000,0000,,zacznie świecić na biało,
Dialogue: 0,0:03:48.11,0:03:51.17,Default,,0000,0000,0000,,wszystkimi częstotliwościami\Nświatła widzialnego.
Dialogue: 0,0:03:51.17,0:03:52.86,Default,,0000,0000,0000,,Tak zaprojektowane są
Dialogue: 0,0:03:52.86,0:03:54.31,Default,,0000,0000,0000,,tradycyjne żarówki
Dialogue: 0,0:03:54.31,0:03:56.19,Default,,0000,0000,0000,,i dlatego też są takie nieekonomiczne.
Dialogue: 0,0:03:56.19,0:04:00.26,Default,,0000,0000,0000,,95% światła, które emitują\Njest dla nas niewidoczne.
Dialogue: 0,0:04:00.26,0:04:02.17,Default,,0000,0000,0000,,Jest zmarnowane jako ciepło.
Dialogue: 0,0:04:02.17,0:04:04.83,Default,,0000,0000,0000,,Promieniowanie podczerwone Ziemi\Nulatywałoby w kosmos,
Dialogue: 0,0:04:04.83,0:04:06.88,Default,,0000,0000,0000,,gdyby w naszej atmosferze
Dialogue: 0,0:04:06.88,0:04:09.08,Default,,0000,0000,0000,,nie było cząsteczek gazów cieplarnianych.
Dialogue: 0,0:04:09.08,0:04:11.83,Default,,0000,0000,0000,,Tak jak tlen woli ciemnoczerwone fotony,
Dialogue: 0,0:04:11.83,0:04:14.51,Default,,0000,0000,0000,,dwutlenkowi węgla\Ni innym gazom cieplarnianym
Dialogue: 0,0:04:14.51,0:04:16.91,Default,,0000,0000,0000,,pasują fotony podczerwone.
Dialogue: 0,0:04:16.91,0:04:18.91,Default,,0000,0000,0000,,Zapewniają odpowiednią ilość energii,
Dialogue: 0,0:04:18.91,0:04:22.08,Default,,0000,0000,0000,,żeby przenieść cząsteczki gazu\Nna wyższe poziomy energii.
Dialogue: 0,0:04:22.08,0:04:24.41,Default,,0000,0000,0000,,Krótko po tym,\Njak cząsteczka dwutlenku węgla
Dialogue: 0,0:04:24.41,0:04:26.73,Default,,0000,0000,0000,,wchłonie podczerwony foton,
Dialogue: 0,0:04:26.73,0:04:29.18,Default,,0000,0000,0000,,wróci na swój poprzedni poziom energii
Dialogue: 0,0:04:29.18,0:04:32.71,Default,,0000,0000,0000,,i wyrzuci ten foton w losowym kierunku.
Dialogue: 0,0:04:32.71,0:04:34.62,Default,,0000,0000,0000,,Część tej energii wraca wtedy
Dialogue: 0,0:04:34.62,0:04:36.10,Default,,0000,0000,0000,,na powierzchnię Ziemi,
Dialogue: 0,0:04:36.10,0:04:37.46,Default,,0000,0000,0000,,ogrzewając ją.
Dialogue: 0,0:04:37.46,0:04:39.45,Default,,0000,0000,0000,,Im więcej dwutlenku węgla w atmosferze,
Dialogue: 0,0:04:39.45,0:04:41.81,Default,,0000,0000,0000,,tym bardziej prawdopodobne,\Nże podczerwone fotony
Dialogue: 0,0:04:41.81,0:04:43.56,Default,,0000,0000,0000,,wylądują z powrotem na Ziemi
Dialogue: 0,0:04:43.56,0:04:45.12,Default,,0000,0000,0000,,i zmienią nasz klimat.