Hôm nay, tôi muốn chia sẻ
về một dự án
đã thay đổi
cách tôi tiếp cận
và thực hành kiến trúc:
Dự án "Phục hồi sông Fez".
Quê hương tôi ở Fez, Morocco
một trong những thành phố Trung cổ
lớn nhất thế giới
nằm trong thung lũng sông.
Toàn thành phố
được UNESCO công nhận là di sản thế giới.
Từ những năm 50,
khi dân số phát triển,
cơ sở hạ tầng thành thị cơ bản
như không gian xanh
và hệ thống chất thải
nhanh chóng thay đổi
và rơi vào quá tải.
Chịu tổn thất lớn nhất
từ tình trạng này
là dòng sông Fez,
nơi chia cắt vùng đất làm hai
và được xem
là linh hồn của thành phố
trong nhiều thế kỷ.
Thực tế, có thể nhìn thấy
sự hiện diện
của con sông
trên phạm vi rộng lớn,
khắp nơi trong thành phố
từ vòi nước tư nhân
đến công cộng.
Không may, vì sự ô nhiễm
dòng sông dần bị bao phủ bởi
những tấm bê tông
kể từ năm 1952.
Quá trình xóa bỏ kết hợp
với sự phá hủy nhiều ngôi nhà
dọc theo bờ sông
để người ta có thể
vận chuyển máy móc
vào các lối đi chật hẹp.
Khoảng không trong thành phố
nhanh chóng trở thành
nơi đậu xe trái phép
hoặc bãi rác.
Thực tế, tình trạng trước đây
của con sông
không tệ mấy.
Sự ô nhiễm
đã lấn át nó
chủ yếu đến từ chất thải
không được xử lý,
và hóa chất từ nghề thủ công
như thuộc da.
Đôi lúc, tôi không thể chịu đựng được
việc con sông
- một phần quan trọng
của thành phố của tôi,
bị xâm hại,
và tôi đã quyết định hành động,
đặc biệt là sau khi
nghe được rằng
thành phố được trợ cấp
để chuyển hướng và xử lý nước thải.
Có nước sạch, đột nhiên,
việc làm sạch dòng sông
trở nên khả thi
với may mắn
và rất nhiều sự hối thúc
cộng sự Takako Tajima và tôi
được thành phố giao phó
làm việc cùng kỹ sư
để làm sạch dòng sông.
Tuy nhiên, chúng tôi đã lén lút
đề xuất thêm:
chuyển bờ sông thành lối đi bộ
sau đó kết nối chúng
vào cấu trúc thành phố
và biến vùng trống
dọc bờ sông
thành nơi công cộng
những thứ mà thành cổ Fez
còn thiếu.
Giờ, tôi sẽ cho các bạn
thấy sơ qua
hai trong số
các vùng công cộng này.
Đầu tiên là Rcif Plaza,
tọa lạc tại thượng nguồn,
như bạn có thể thấy ở đây
những đường chấm.
Trung tâm mua sắm này
từng là đầu mối vận chuyển hỗn độn
đảm bảo sự toàn vẹn
của vùng đất,
nơi có mạng lưới đường bộ
lớn nhất thế giới.
Vừa qua khỏi cây cầu lịch sử ở đây,
bên phải trung tâm mua sắm
bạn có thể nhìn thấy dòng sông
trông như một dòng rác thải.
Điều mà chúng tôi đề nghị
là xây dựng một khu mua sắm
chỉ dành cho người đi bộ
được bao phủ bằng mái che
từ da thuộc tái chế
và nối đến các bờ sông.
Địa điểm thứ hai được can thiệp
cũng là vùng trống
dọc hai bên bờ sông
từng được dùng
như bãi giữ xe phi pháp.
Chúng tôi đề xuất biến nó
thành sân chơi đầu tiên
ở vùng này.
Sân chơi sử dụng
các loại vỏ lốp tái chế
kết hợp với vùng đầm lầy
được xây dựng
không chỉ giúp
làm sạch dòng sông
mà còn có tác dụng ngăn lũ.
Khi dự án được thực hiện,
và đạt nhiều giải thưởng thiết kế,
các cổ đông can thiệp vào
thay đổi mục đích
và thiết kế dự án.
Cách duy nhất
để chúng tôi
duy trì mục đích chính
của dự án
là làm điều gì đó
thật khác thường,
điều mà các kiến trúc sư khác
thường không làm.
Đây là cơ hội cho chúng tôi
bỏ lại cái tôi trong thiết kế
và bản năng về quyền sở hữu
tập trung trở thành
một nhà hoạt động
và cố gắng kết hợp
mọi đại diện cổ đông
tập trung vào
mục tiêu chính của dự án
là khai thông dòng sông,
xử lý nước
và tạo không gian công cộng
cho mọi người.
Thực sự, chúng tôi rất may mắn
vì những mục tiêu đó đã hoàn thành
hoặc đang được tiến hành.
Như bạn thấy ở đây, Rcif Plaza.
Nó trông như thế này
cách đây 6 năm
và giờ nó như thế này đây.
Nó vẫn đang được xây dựng
nhưng thực sự được sử dụng
bởi dân cư địa phương.
Rcif Plaza
sẽ trông như thế này
khi dự án hoàn tất.
Đây là dòng sông, bị bao phủ,
dùng như thùng rác.
Sau nhiều năm làm việc,
dòng sông đã được
làm sạch, khai thông.
Cuối cùng, bạn có thể nhìn thấy
dòng sông
khi dự án kết thúc.
Chắc chắn, việc hồi sinh sông Fez
sẽ tiếp tục thay đổi và thích nghi
với cảnh quan chính trị xã hội
của thành phố,
nhưng chúng tôi tin chắc rằng
bằng cách
tái hiện vai trò và đại diện kiến trúc,
chúng tôi đã lên ý tưởng chính,
đưa dự án vào hoạt động
để biến đổi dòng sông nước thải
thành không gian công cộng
cho mọi người,
từ đó, đảm bảo rằng
thành phố Fez
sẽ là nơi cư trú
thay vì một di chỉ héo mòn.
Cám ơn rất nhiều
(Vỗ tay)