WEBVTT

00:00:00.806 --> 00:00:02.306
Ik wil graag iets vertellen


00:00:02.306 --> 00:00:06.370
over een project waardoor ik architectuur
anders ben gaan zien en uitoefenen:

00:00:06.371 --> 00:00:09.299
het saneringsproject van de Fez-rivier.

NOTE Paragraph

00:00:09.299 --> 00:00:11.640
Mijn geboortestad Fez in Marokko

00:00:11.640 --> 00:00:15.307
is een van de grootste ommuurde
middeleeuwse steden ter wereld,

00:00:15.307 --> 00:00:18.036
'medina' geheten. De stad
ligt in een riviervallei.

00:00:18.046 --> 00:00:21.634
De stad staat op de UNESCO- 
werelderfgoedlijst.

00:00:21.634 --> 00:00:25.610
Door de toename van de bevolking
in de medina sinds de jaren 50

00:00:25.610 --> 00:00:27.530
is de stedelijke infrastructuur,

00:00:27.530 --> 00:00:30.460
waaronder de groene open ruimtes
en de riolering,

00:00:30.460 --> 00:00:34.150
snel veranderd en onder grote druk
komen te staan.

00:00:34.820 --> 00:00:38.065
Een van de grootste slachtoffers hiervan

00:00:38.065 --> 00:00:42.028
is de Fez-rivier, die de medina
in het midden in tweeën snijdt.

00:00:42.028 --> 00:00:46.880
Al eeuwenlang wordt de Fez-rivier 
beschouwd als de ware ziel van de stad.

00:00:47.572 --> 00:00:49.990
De rivier verraadt de aanwezigheid

00:00:49.990 --> 00:00:53.170
van zijn uitgebreide waternetwerk,

00:00:53.170 --> 00:00:54.451
dat de hele stad beslaat,

00:00:54.451 --> 00:00:58.072
op plaatsen waar particuliere en
openbare fonteinen staan.

NOTE Paragraph

00:00:58.072 --> 00:01:01.921
Helaas heeft de vervuiling ervoor gezorgd

00:01:01.921 --> 00:01:04.357
dat de rivier sinds 1952 
gaandeweg is bedekt


00:01:04.357 --> 00:01:07.431
met betonnen platen.

00:01:07.431 --> 00:01:10.859
Het wegvagen van de rivier
is gepaard gegaan

00:01:10.859 --> 00:01:12.895
met de vernietiging van veel huizen


00:01:12.895 --> 00:01:14.387
langs de rivieroevers,

00:01:14.387 --> 00:01:16.376
waardoor het mogelijk werd
dat voertuigen

00:01:16.376 --> 00:01:20.430
het netwerk van nauwe voetpaden
in de medina konden binnenrijden.

00:01:21.040 --> 00:01:23.885
Al snel veranderden 
de lege plekken in de stad

00:01:23.885 --> 00:01:26.291
in illegale parkeer- of vuilstortplaatsen.

00:01:26.291 --> 00:01:31.550
Voordat hij de medina binnenstroomt, 
is de rivier eigenlijk best gezond.

00:01:31.550 --> 00:01:33.830
Maar dan eist de vervuiling haar tol,

00:01:33.830 --> 00:01:36.249
voornamelijk door onbehandeld rioolwater

00:01:36.249 --> 00:01:39.800
en het lozen van chemische stoffen
van bij voorbeeld leerlooierijen.

00:01:39.800 --> 00:01:43.605
Ik kon de ontheiliging van
de Fez niet langer verdragen.

00:01:43.605 --> 00:01:46.335
De Fez is een essentieel onderdeel
van mijn stad.

00:01:46.335 --> 00:01:47.986
Ik besloot om actie te ondernemen.

00:01:47.986 --> 00:01:50.321
Vooral omdat ik had gehoord dat de stad

00:01:50.321 --> 00:01:53.415
subsidie had gekregen 
om het rioolwater om te leiden

00:01:53.415 --> 00:01:55.035
en te behandelen.

NOTE Paragraph

00:01:55.035 --> 00:01:56.992
Als gevolg van het schone water

00:01:56.992 --> 00:01:59.607
werd het opeens mogelijk
om de rivier bloot te leggen.

00:01:59.607 --> 00:02:02.347
Door geluk, en omdat we nogal
wat druk hebben uitgeoefend,

00:02:02.347 --> 00:02:04.563
kregen mijn partner Takako Tajima en ik

00:02:04.563 --> 00:02:08.194
van de stad de opdracht om samen
met een team ingenieurs

00:02:08.194 --> 00:02:10.302
de rivier bloot te leggen.

00:02:10.302 --> 00:02:12.257
Maar we waren brutaal


00:02:12.257 --> 00:02:13.574
en hadden nog meer plannen:

00:02:13.574 --> 00:02:18.250
het veranderen van de rivieroevers
in openbare wandelpaden,

00:02:18.250 --> 00:02:20.210
het aansluiten van de paden

00:02:20.210 --> 00:02:21.853
op het stadsweefsel

00:02:21.853 --> 00:02:26.206
en tenslotte het omvormen 
van de lege plekken langs de oevers

00:02:26.206 --> 00:02:27.393
tot openbare ruimtes,

00:02:27.393 --> 00:02:30.187
waaraan het in de medina ontbreekt.

00:02:30.187 --> 00:02:31.954
Ik zal jullie nu kort

00:02:31.954 --> 00:02:34.861
twee van deze openbare ruimtes laten zien.

NOTE Paragraph

00:02:34.861 --> 00:02:37.771
De eerste is de Rcif Plaza.

00:02:37.771 --> 00:02:40.853
Het plein is boven op de rivier gelegen,

00:02:40.853 --> 00:02:43.890
die je hier op de stippellijnen kunt zien.

00:02:43.890 --> 00:02:47.557
Vroeger was het plein een chaotisch
centrum voor voertuigen.

00:02:47.557 --> 00:02:50.821
Het was een smet op de integriteit 
van de medina,

00:02:50.821 --> 00:02:53.949
die het grootste netwerk
van voetpaden ter wereld heeft.

00:02:54.449 --> 00:02:57.553
Vlak achter de historische brug,
die je hier kunt zien,

00:02:57.553 --> 00:02:59.364
vlak naast het plein,

00:02:59.364 --> 00:03:01.524
kun je zien dat de rivier er uitzag

00:03:01.524 --> 00:03:03.785
als één grote stroom van vuilnis.

00:03:03.785 --> 00:03:05.697
Wij deden het voorstel

00:03:05.697 --> 00:03:08.375
om van het plein een wandelgebied 
te maken,

00:03:08.375 --> 00:03:11.278
er gerecycleerde lederen overkappingen
op te zetten,

00:03:11.278 --> 00:03:14.850
en het te verbinden met de rivieroevers.

NOTE Paragraph

00:03:14.850 --> 00:03:16.914
De tweede plek waar we wilden ingrijpen,

00:03:16.914 --> 00:03:19.920
betrof een andere lege ruimte
langs de rivieroevers.

00:03:19.920 --> 00:03:22.267
Het was vroeger 
een illegale parkeerplaats.

00:03:22.267 --> 00:03:23.722
We wilden die veranderen

00:03:23.722 --> 00:03:26.797
in de eerste speeltuin van de medina.

00:03:26.797 --> 00:03:30.525
Het speelterrein werd met gerecycleerde
autobanden aangelegd

00:03:30.525 --> 00:03:33.360
en staat in verbinding met 
een kunstmatig wetland,

00:03:33.360 --> 00:03:35.790
dat het rivierwater niet alleen schoonhoudt,

00:03:35.790 --> 00:03:39.381
maar ook vasthoudt bij overstromingen.

NOTE Paragraph

00:03:39.381 --> 00:03:42.412
Naarmate het project vorderde en 
het ontwerp werd bekroond,

00:03:42.412 --> 00:03:44.680
bemoeiden zich er meer
belanghebbenden mee.

00:03:44.680 --> 00:03:48.458
Ze veranderden de doelstellingen
en het ontwerp van het project.

00:03:48.458 --> 00:03:50.750
Er was maar één manier

00:03:50.750 --> 00:03:54.532
waarop we de hoofddoelstellingen
van het project konden realiseren,

00:03:54.532 --> 00:03:56.962
namelijk door iets ongebruikelijks te doen,

00:03:56.962 --> 00:03:58.874
iets wat architecten meestal niet doen.

00:03:58.874 --> 00:04:03.646
We moesten ons ego als ontwerpers
en het idee dat wij de leiding hadden

00:04:03.646 --> 00:04:05.736
aan de kant zetten

00:04:05.736 --> 00:04:08.245
en ons concentreren 
op onze rol als activisten.

00:04:08.245 --> 00:04:12.430
We moesten de agenda's van alle 
belanghebbenden samenvoegen

00:04:12.441 --> 00:04:15.264
en ons op de hoofddoelen van
het project concentreren:

00:04:15.264 --> 00:04:17.796
de rivier blootleggen,
het rivierwater zuiveren

00:04:17.796 --> 00:04:19.790
en openbare ruimtes
voor iedereen creëren.

00:04:19.790 --> 00:04:21.282
We hebben veel geluk gehad.

00:04:21.282 --> 00:04:23.825
Een heleboel doelen zijn gerealiseerd

00:04:23.825 --> 00:04:25.418
of worden nog gerealiseerd.

00:04:25.418 --> 00:04:27.478
Dit is een foto van het Rcif Plaza.

00:04:27.478 --> 00:04:30.169
Zo zag het er zes jaar geleden uit.

00:04:30.169 --> 00:04:32.251
En zo ziet het er tegenwoordig uit.

00:04:32.251 --> 00:04:33.983
Het is nog in aanbouw.

00:04:33.983 --> 00:04:37.020
Het wordt intensief gebruikt
door de plaatselijke bevolking.

00:04:37.020 --> 00:04:39.946
En zo zal het Rcif Plaza er uitzien

00:04:39.946 --> 00:04:41.831
na voltooiing van het project.

00:04:41.831 --> 00:04:45.829
Zo zag de rivier eruit toen hij
als vuilnisbelt werd gebruikt.

00:04:45.829 --> 00:04:47.651
Na vele jaren van hard werken

00:04:47.651 --> 00:04:50.385
is de rivier opengelegd
en is het water schoon.

00:04:50.385 --> 00:04:52.410
Ten slotte zie je hier de rivier

00:04:52.410 --> 00:04:54.851
wanneer het project klaar zal zijn.

NOTE Paragraph

00:04:54.851 --> 00:04:57.292
Het saneringsroject van de Fez-rivier

00:04:57.292 --> 00:04:59.710
zal zich blijven aanpassen

00:04:59.710 --> 00:05:01.938
aan het socio-politieke landschap
van de stad.

00:05:01.938 --> 00:05:07.168
Door de rol en de werkwijze van 
architecten anders in te vullen

00:05:07.168 --> 00:05:11.398
zijn we van start gegaan met 
het kernidee van het project:



00:05:11.398 --> 00:05:13.907
het transformeren van de rivier
van open riool

00:05:13.907 --> 00:05:15.561
naar openbare ruimte.

00:05:15.561 --> 00:05:18.473
Waarbij we ervoor zullen zorgen
dat de stad Fez

00:05:18.473 --> 00:05:20.960
voor alle inwoners 
een leefbare stad zal blijven

00:05:20.960 --> 00:05:23.120
in plaats van gemummificeerd erfgoed.

NOTE Paragraph

00:05:23.120 --> 00:05:24.856
Hartelijke dank.

NOTE Paragraph

00:05:24.856 --> 00:05:25.775
(Applaus)