1
00:00:03,141 --> 00:00:05,676
मी आणि माझा जुळा भाऊ.
आम्ही एकत्रच लहानाचे मोठे झालो.

2
00:00:06,461 --> 00:00:08,925
माझा हा भाऊ खूप प्रेमळ आहे.

3
00:00:09,477 --> 00:00:12,549
आपण जुळ्यांपैकी एक असलो,

4
00:00:12,573 --> 00:00:16,161
की पक्षपातीपणा चट्कन ओळखायला शिकतो.

5
00:00:16,642 --> 00:00:20,809
त्याला माझ्यापेक्षा जरासं 
मोठं बिस्कीट मिळालं,

6
00:00:21,723 --> 00:00:23,075
की माझे प्रश्न सुरु होत.

7
00:00:23,099 --> 00:00:25,517
तशी माझी काही उपासमार होत नव्हती, 
हे उघडच आहे.

8
00:00:26,300 --> 00:00:28,302
(हशा)

9
00:00:28,873 --> 00:00:32,996
मोठेपणी मानसशास्त्रज्ञ झाल्यावर 
एक वेगळा पक्षपातीपणा

10
00:00:33,020 --> 00:00:34,734
माझ्या लक्षात येऊ लागला.

11
00:00:34,758 --> 00:00:39,542
आणि तो म्हणजे, आपण मनापेक्षा शरीराला 
किती जास्त महत्त्व देतो.

12
00:00:40,187 --> 00:00:46,221
विद्यापीठात नऊ वर्षं परिश्रम करून 
मी मानसशास्त्रातली डॉक्टरेट मिळवली.

13
00:00:46,245 --> 00:00:50,499
पण तुम्हांला काय सांगू, 
माझं कार्ड बघून कितीतरी लोक म्हणतात,

14
00:00:50,523 --> 00:00:54,843
अरे ! मानसशास्त्स्त्रज्ञ म्हणजे 
खरा डॉक्टर नाही..

15
00:00:56,209 --> 00:00:58,007
म्हणजे कार्डावर तसं छापायला हवं का?

16
00:00:58,031 --> 00:01:00,816
डॉ. गाय विंच. नुसतेच मानसशास्त्रज्ञ. 
(खरे डॉक्टर नव्हेत.)

17
00:01:00,840 --> 00:01:02,442
(हशा)

18
00:01:02,952 --> 00:01:07,336
आपण शरीराच्या बाजूने पक्षपातीपणा करतो,

19
00:01:07,360 --> 00:01:08,799
हे मला सर्वत्र पाहायला मिळतं.

20
00:01:09,718 --> 00:01:11,385
मी एका मित्राच्या घरी गेलो होतो.

21
00:01:11,409 --> 00:01:13,931
त्यांचा ५ वर्षांचा मुलगा झोपण्यापूर्वी

22
00:01:13,955 --> 00:01:17,560
दात घासण्यासाठी सिंकजवळ स्टूलवर चढला.

23
00:01:17,584 --> 00:01:21,392
तो पाय घसरून पडला, आणि त्याला खरचटलं.

24
00:01:21,996 --> 00:01:24,968
तो मिनिटभर रडला, पण मग उठून

25
00:01:24,992 --> 00:01:28,506
परत स्टूलवर चढला, आणि जखमेवर लावायला

26
00:01:28,530 --> 00:01:30,294
त्याने बँडेड शोधून काढली.

27
00:01:31,050 --> 00:01:34,987
या मुलाला अजून बुटाची 
नाडीसुद्धा नीट बांधता येत नाही.

28
00:01:35,011 --> 00:01:39,438
पण त्याला ठाऊक आहे, की जखमेवर पट्टी लावली
तर जंतुसंसर्ग होणार नाही.

29
00:01:39,462 --> 00:01:42,798
तसंच, दातांची काळजी घेण्यासाठी 
ते दिवसातून दोनदा घासायला हवेत.

30
00:01:43,425 --> 00:01:46,345
आरोग्याची आणि दातांची काळजी

31
00:01:46,369 --> 00:01:48,884
कशी घ्यावी,हे आपल्या 
सर्वांना ठाऊक आहे, हो ना?

32
00:01:48,908 --> 00:01:51,697
अगदी वयाच्या पाचव्या वर्षापासून.

33
00:01:52,442 --> 00:01:57,066
पण मानसिक आरोग्याविषयी 
आपल्याला काय माहिती आहे?

34
00:01:58,070 --> 00:01:59,248
काहीही नाही.

35
00:01:59,778 --> 00:02:03,568
मानसिक आरोग्याविषयी आपण आपल्या मुलांना 
काय शिकवतो?

36
00:02:04,740 --> 00:02:05,945
काहीही नाही.

37
00:02:06,767 --> 00:02:11,215
जितका वेळ दातांची काळजी घेण्यात घालवतो,

38
00:02:11,595 --> 00:02:13,379
तितकाही आपण मनासाठी देत नाही. असं का?

39
00:02:14,202 --> 00:02:19,012
आपण आपलं शारीरिक आरोग्य 
मानसिक आरोग्यापेक्षा

40
00:02:19,036 --> 00:02:20,705
जास्त महत्त्वाचं का मानतो?

41
00:02:21,393 --> 00:02:26,783
मनावरचे आघात शारीरिक जखमांपेक्षा 
जास्त टिकतात.

42
00:02:26,807 --> 00:02:31,013
उदाहरणार्थ, अपयश, अवहेलना, किंवा एकटेपणा.

43
00:02:31,037 --> 00:02:33,808
त्यांच्याकडे दुर्लक्ष केलं,
तर ते वाढत जातात.

44
00:02:33,832 --> 00:02:36,722
आपल्या आयुष्यावर त्यांचा 
अकल्पित परिणाम होऊ शकतो.

45
00:02:37,285 --> 00:02:41,465
अशा प्रकारच्या मानसिक जखमांसाठी 


46
00:02:41,489 --> 00:02:45,382
वैज्ञानिक पुराव्याने सिद्ध केलेले उपचार 
उपलब्ध असूनही

47
00:02:45,803 --> 00:02:46,962
आपण ते वापरत नाही.

48
00:02:47,374 --> 00:02:49,915
तसे ते वापरावेत, असं 
आपल्याला सुचतसुद्धा नाही.

49
00:02:50,434 --> 00:02:54,491
"नैराश्य आलं आहे का? झटकून टाक ते. 
काहीतरी भरून घेतलं आहेस डोक्यात."

50
00:02:55,190 --> 00:02:58,067
कल्पना करा, एखाद्याचा पाय मोडला आहे.
त्याला आपण सांगतो आहोत,

51
00:02:58,091 --> 00:03:00,677
"चल, झटक पाय, आणि चाल.
काहीतरी भरून घेतलं आहेस पायात."

52
00:03:00,907 --> 00:03:02,852
(हशा)

53
00:03:03,249 --> 00:03:06,107
शारीरिक आरोग्य आणि मानसिक आरोग्य

54
00:03:06,131 --> 00:03:09,219
यामधली दरी बुजवण्याची वेळ आली आहे.

55
00:03:09,243 --> 00:03:11,362
जुळ्या भावंडांप्रमाणे

56
00:03:12,385 --> 00:03:14,203
त्यांना समान लेखण्याची वेळ आली आहे.

57
00:03:15,148 --> 00:03:18,921
सांगायची गोष्ट म्हणजे, माझा भाऊ सुद्धा 
मानसशास्त्रज्ञ आहे.

58
00:03:18,945 --> 00:03:21,376
म्हणजे तोही खरा डॉक्टर नव्हेच.

59
00:03:21,400 --> 00:03:23,128
(हशा)

60
00:03:23,708 --> 00:03:25,680
पण आम्ही एकत्र शिक्षण घेतलं नाही.

61
00:03:25,704 --> 00:03:30,095
मानसशास्त्रातली डॉक्टरेट मिळवण्यासाठी
मी अटलांटिक समुद्र ओलांडून

62
00:03:30,119 --> 00:03:32,865
न्यू यॉर्क शहरात गेलो.

63
00:03:32,889 --> 00:03:34,776
माझ्या आयुष्यातली सर्वात कठीण गोष्ट.

64
00:03:35,698 --> 00:03:38,661
त्यावेळी प्रथमच आमची ताटातूट झाली.

65
00:03:38,685 --> 00:03:41,970
आम्हांला दोघांनाही ती सहन झाली नाही.

66
00:03:42,295 --> 00:03:45,542
निदान तो घरी कुटुंब आणि 
मित्रांच्या सोबतीतच राहिला,

67
00:03:45,566 --> 00:03:47,623
पण मी तर एका नव्या देशात एकटा राहत होतो.

68
00:03:48,251 --> 00:03:49,971
आम्हांला एकमेकांची फार आठवण येई.

69
00:03:49,995 --> 00:03:53,148
त्यावेळी फोनवरून दुसऱ्या देशात बोलणं 
प्रचंड महाग होतं.

70
00:03:53,172 --> 00:03:57,601
आम्हांला आठवड्याला फक्त पाच मिनिटं बोलणं 
परवडत असे.

71
00:03:58,459 --> 00:03:59,985
त्या वर्षी प्रथमच

72
00:04:00,009 --> 00:04:02,561
आम्ही आमच्या वाढदिवसाला एकत्र नव्हतो.


73
00:04:02,585 --> 00:04:03,914
म्हणून आम्ही ठरवलं,

74
00:04:03,938 --> 00:04:06,104
या आठवड्यात चैन करू. १० मिनिटं बोलू.

75
00:04:06,128 --> 00:04:07,421
(हशा)

76
00:04:07,445 --> 00:04:11,509
सकाळभर मी खोलीत येरझारे घालत होतो.
त्याचा फोन येण्याची वाट पाहत होतो.

77
00:04:12,154 --> 00:04:13,311
फार वाट पाहिली.

78
00:04:14,103 --> 00:04:15,280
फार वाट पाहिली.

79
00:04:15,817 --> 00:04:17,248
पण फोन आलाच नाही.

80
00:04:18,125 --> 00:04:20,143
दोन्ही देशांतल्या वेळांत फरक असल्यामुळे

81
00:04:20,167 --> 00:04:22,465
मला वाटलं, मित्रांबरोबर गेला असेल. 
करेल नंतर.

82
00:04:22,489 --> 00:04:23,997
त्या वेळी मोबाईल नव्हते.

83
00:04:24,805 --> 00:04:26,108
पण त्याचा फोन आलाच नाही.

84
00:04:27,171 --> 00:04:31,675
मग वाटलं, १० महिने दूर राहिल्यावर

85
00:04:32,253 --> 00:04:35,088
त्याला माझी तितकीशी आठवण येत नसावी.

86
00:04:36,028 --> 00:04:38,531
सकाळीच यायला हवा होता तो फोन 
रात्रीपर्यंत आला नाही.

87
00:04:38,555 --> 00:04:43,070
रात्र संपता संपेना. मी तळमळत होतो.

88
00:04:44,717 --> 00:04:46,586
दुसऱ्या दिवशी जाग आल्याबरोबर फोन दिसला,

89
00:04:46,688 --> 00:04:48,335
आणि माझ्या लक्षात आलं, की

90
00:04:48,359 --> 00:04:51,113
आदल्या दिवशी येरझारे घालताना 
माझ्याच लाथेने

91
00:04:51,137 --> 00:04:52,814
रिसिव्हर खाली पडला होता.

92
00:04:54,612 --> 00:04:56,263
मी धडपडत उठलो,

93
00:04:56,287 --> 00:04:59,500
आणि रिसिव्हर जागेवर ठेवला.
पुढच्याच क्षणी फोन वाजला.

94
00:04:59,764 --> 00:05:01,424
हो, माझ्या भावाचाच.

95
00:05:01,448 --> 00:05:03,116
किती चिडला होता तो!=

96
00:05:03,140 --> 00:05:05,344
(हशा)

97
00:05:05,368 --> 00:05:08,618
त्यानेही ती रात्र तळमळत काढली होती.

98
00:05:09,126 --> 00:05:11,537
काय झालं, ते त्याला समजवायचा
मी प्रयत्न केला.

99
00:05:11,561 --> 00:05:12,780
"मला हे समजत नाही, की

100
00:05:12,804 --> 00:05:14,719
माझा कॉल आला नाही,

101
00:05:14,743 --> 00:05:17,559
तर तू फोन उचलून मला का केला नाहीस?"

102
00:05:19,057 --> 00:05:20,237
बरोबरच होतं त्याचं.

103
00:05:20,841 --> 00:05:22,354
मी त्याला फोन का केला नाही?

104
00:05:23,187 --> 00:05:24,861
या प्रश्नाचं उत्तर त्यावेळी नव्हे,

105
00:05:25,608 --> 00:05:27,059
पण आज मला मिळालं.

106
00:05:27,083 --> 00:05:28,404
आणि ते अगदी सोपं आहे.

107
00:05:29,688 --> 00:05:30,861
एकटेपणा.

108
00:05:31,948 --> 00:05:35,997
एकटेपणा मनावर खोल आघात करतो.

109
00:05:36,021 --> 00:05:39,721
त्यामुळे आकलनशक्ती विपरीत कार्य करते. 
विचारांचा गोंधळ उडतो.

110
00:05:40,228 --> 00:05:45,498
कोणालाच आपली पर्वा नाही, असं वाटतं.
प्रत्यक्षात तसं नसलं, तरीही.

111
00:05:46,034 --> 00:05:48,328
इतरांशी संपर्क साधायची फार भीती वाटते.

112
00:05:48,352 --> 00:05:52,442
कारण, आपण नाकारले जाऊ, मग दुःख होईल.

113
00:05:52,466 --> 00:05:55,519
आधीच दुःख असह्य झालं आहे. आणखी नको.

114
00:05:56,432 --> 00:05:59,515
त्या काळात मला खरोखरच 
एकटेपणाने गिळून टाकलं होतं.

115
00:05:59,539 --> 00:06:03,408
पण दिवसभर माणसांच्यात वावरत असल्याने 
ते माझ्या लक्षात आलं नाही.

116
00:06:04,273 --> 00:06:07,892
एकटेपणाची व्याख्या माणसागणिक निराळी असते.

117
00:06:08,415 --> 00:06:14,179
आपल्याला इतरांपासून भावनिक किंवा 
सामाजिक दृष्ट्या तुटल्यासारखं वाटतं का,

118
00:06:14,203 --> 00:06:15,361
यावर ते अवलंबून आहे.

119
00:06:15,385 --> 00:06:16,542
मला तसं वाटत होतं.

120
00:06:17,249 --> 00:06:22,515
एकटेपणावर पुष्कळ संशोधन झालं आहे. 
ते फार भयंकर आहे.

121
00:06:23,499 --> 00:06:25,599
एकटेपणामुळे आयुष्य दुःखी होतं.

122
00:06:26,307 --> 00:06:27,457
मृत्यू ओढवू शकतो.

123
00:06:27,790 --> 00:06:28,960
ही थट्टा नव्हे.

124
00:06:28,984 --> 00:06:32,575
दीर्घकाळ एकटेपणा सहन केल्यामुळे
अकाली मृत्यूचं प्रमाण

125
00:06:32,599 --> 00:06:34,495
१४ टक्क्यांनी वाढतं.

126
00:06:34,902 --> 00:06:36,267
१४ टक्के!

127
00:06:36,780 --> 00:06:39,595
एकटेपणामुळे रक्तदाब वाढतो.

128
00:06:39,619 --> 00:06:40,784
कोलेस्टेरॉल वाढतं.

129
00:06:40,808 --> 00:06:44,533
शरीराची रोगप्रतिकारशक्ती कमी होते.

130
00:06:44,557 --> 00:06:48,589
त्यामुळे अनेक आजार आणि रोग होऊ शकतात.

131
00:06:48,613 --> 00:06:52,151
यावरून शास्त्रज्ञांनी अनुमान काढलं आहे,

132
00:06:52,175 --> 00:06:55,831
की हे सर्व दुष्परिणाम लक्षात घेता, 
दीर्घकाळ एकटेपणा सहन करणं हे

133
00:06:55,855 --> 00:06:58,624
दीर्घायुष्य आणि आरोग्याला

134
00:06:58,648 --> 00:06:59,996
धूम्रपानाइतकंच हानिकारक आहे.

135
00:07:00,464 --> 00:07:04,571
सिगारेट्सच्या पाकिटावर निदान 
तसा इशारा दिलेला असतो.

136
00:07:05,033 --> 00:07:06,777
पण एकटेपणाचं तसं नाही.

137
00:07:07,405 --> 00:07:09,260
म्हणूनच आपण मानसिक आरोग्याला

138
00:07:09,284 --> 00:07:12,347
अग्रक्रम देऊन

139
00:07:12,371 --> 00:07:15,073
ते सांभाळलं पाहिजे.

140
00:07:15,525 --> 00:07:18,358
कारण मनाला जखम झाली आहे हे कळलंच नाही,

141
00:07:18,382 --> 00:07:20,401
तर तिच्यावर इलाज कसा करणार?

142
00:07:22,076 --> 00:07:24,920
आकलनशक्ती आणि विचार यांच्यावर 
परिणाम करणारी,

143
00:07:24,944 --> 00:07:27,833
एकटेपणा ही काही एकच मानसिक जखम नव्हे.

144
00:07:28,540 --> 00:07:30,803
अपयशामुळेही तसं होऊ शकतं.

145
00:07:31,818 --> 00:07:34,081
मी एका बालवाडीत गेलो असताना,

146
00:07:34,105 --> 00:07:38,592
तिथे तीन मुलं एकसारखी प्लास्टिकची खेळणी 
घेऊन खेळत होती.

147
00:07:39,140 --> 00:07:43,179
लाल बटण सरकवलं, की 
एक कुत्र्याचं गोंडस पिल्लू बाहेर यायचं.

148
00:07:43,817 --> 00:07:48,388
एका मुलीने जांभळं बटण सरकवलं.

149
00:07:48,412 --> 00:07:51,206
पिल्लू आलं नाही,

150
00:07:51,230 --> 00:07:53,005
तेव्हा ती रडायच्या बेताला आली.

151
00:07:53,029 --> 00:07:56,080
दुसरा मुलगा

152
00:07:56,104 --> 00:07:59,939
नुसतं तिला पाहूनच रडू लागला.

153
00:08:01,141 --> 00:08:04,583
तिसऱ्या मुलीने सगळी बटणं सरकावून पाहिली.

154
00:08:04,607 --> 00:08:06,391
लाल बटण सरकावल्यावर पिल्लू बाहेर आलं,

155
00:08:06,415 --> 00:08:09,893
आणि ती आनंदाने ओरडू लागली.

156
00:08:10,421 --> 00:08:14,209
अपयशाला तोंड देण्याच्या

157
00:08:14,233 --> 00:08:17,344
तीन मुलांच्या या तीन तऱ्हा.

158
00:08:17,893 --> 00:08:21,788
पहिल्या दोन मुलांना लाल बटण सरकावणं 
सहज शक्य होतं.

159
00:08:22,455 --> 00:08:25,566
पण त्यांनी तसं केलं नाही. 


160
00:08:25,590 --> 00:08:29,265
कारण, त्यांच्या मनाने त्यांची फसगत केली. 
त्यामुळे त्यांना ते अशक्य वाटलं.

161
00:08:29,920 --> 00:08:33,624
मोठ्या माणसांचीही अशी फसगत होत असते.

162
00:08:34,028 --> 00:08:39,181
प्रत्येक व्यक्तीच्या मनात, भावना आणि समज 
यांचे ठराविक साचे बनलेले असतात.

163
00:08:39,205 --> 00:08:43,300
अपयश किंवा निराशा पदरी आली, 
की आपण त्यानुसार वागतो.

164
00:08:43,324 --> 00:08:46,180
तुमचं मन अपयशाला कसा प्रतिसाद देतं,
हे तुम्हांला ठाऊक आहे का?

165
00:08:46,783 --> 00:08:48,009
असायला हवं.

166
00:08:48,033 --> 00:08:52,406
कारण, जर तुमच्या मनाने तुम्हाला पटवलं, की 
हे काम तू करू शकणार नाहीस,

167
00:08:52,430 --> 00:08:53,939
आणि तुम्हांला ते पटलं,

168
00:08:53,963 --> 00:08:57,237
तर त्या दोन मुलांप्रमाणे 
तुम्ही स्वतःला असहाय मानू लागाल.

169
00:08:57,261 --> 00:09:00,520
मग तुम्ही लगेच प्रयत्न थांबवाल, 
किंवा मुळात प्रयत्न करणारच नाही.

170
00:09:00,859 --> 00:09:03,943
आणि मग तर तुमची खात्रीच पटेल, 
की आपण यशस्वी होऊच शकत नाही.

171
00:09:03,967 --> 00:09:08,561
यामुळेच कित्येक लोक त्यांच्या क्षमतेपेक्षा
पुष्कळ खालच्या दर्जाचं काम करतात.

172
00:09:08,951 --> 00:09:12,235
कारण, पूर्वीच्या एखाद्या अपयशाने 
त्यांना पटवलेलं असतं,

173
00:09:12,259 --> 00:09:15,687
की आपण यशस्वी होऊ शकत नाही. 
आणि ते त्यांना पटलेलं असतं.

174
00:09:16,900 --> 00:09:21,160
आपल्या मनाला एखादी गोष्ट पटली, 
की तो समज बदलणं फार कठीण असतं.

175
00:09:21,831 --> 00:09:25,674
हे एका कठीण प्रसंगातून मी शिकलो.
त्या वेळी मी तरुण होतो, भावासोबत होतो.

176
00:09:26,031 --> 00:09:29,366
त्या रात्री आम्ही काही मित्रांसोबत 
मोटारीत बसून चाललो होतो.

177
00:09:29,390 --> 00:09:31,070
पोलिसांच्या गाडीने आम्हांला अडवलं.

178
00:09:31,094 --> 00:09:34,657
त्या भागात एक चोरी झाली होती, 
आणि ते चोरांना शोधत होते.

179
00:09:34,681 --> 00:09:38,425
एका पोलिसाने आमची गाडी चालवणाऱ्या मित्रावर
विजेरीचा झोत टाकला.

180
00:09:38,839 --> 00:09:40,847
पुढच्या सीटवरच्या माझ्या भावावरही टाकला.

181
00:09:41,285 --> 00:09:42,451
त्यानंतर मागे, माझ्यावर.

182
00:09:42,475 --> 00:09:44,859
त्याचे डोळे विस्फारले. त्याने विचारलं,

183
00:09:45,283 --> 00:09:47,124
"तुला मी याआधी पाहिलं आहे. कुठे बरं ?"

184
00:09:47,148 --> 00:09:49,761
(हशा)

185
00:09:50,075 --> 00:09:51,226
मी म्हणालो,

186
00:09:51,683 --> 00:09:53,358
"पुढच्या सीटवर."

187
00:09:53,382 --> 00:09:55,869
(हशा)

188
00:09:56,405 --> 00:09:58,525
त्याला काहीही कळलं नाही.
त्याला वाटलं, की

189
00:09:58,549 --> 00:10:00,488
मी ड्रग्ज घेतली असली पाहिजेत.

190
00:10:00,512 --> 00:10:02,072
(हशा)

191
00:10:02,096 --> 00:10:04,667
त्याने मला खेचून बाहेर काढलं.
माझी झडती घेतली,

192
00:10:04,691 --> 00:10:06,518
आणि मला पोलिसांच्या गाडीजवळ नेलं.

193
00:10:06,542 --> 00:10:10,042
माझ्या नावाचं रेकॉर्ड तपासलं.

194
00:10:10,066 --> 00:10:13,576
एवढं सगळं झाल्यानंतरच पुढच्या सीटवरचा 
माझा जुळा भाऊ त्याला दिसला.

195
00:10:14,417 --> 00:10:16,189
तरीही मी निघालो, तेव्हा

196
00:10:16,213 --> 00:10:19,201
त्याच्या चेहऱ्यावर असे भाव होते,
की "यात काहीतरी काळंबेरं आहे.

197
00:10:19,225 --> 00:10:21,269
मला फसवून निसटला आहेस तू."

198
00:10:21,293 --> 00:10:22,955
(हशा)

199
00:10:23,293 --> 00:10:26,645
मनात एखादा समज घट्ट झाला, 
की तो बदलणं फार कठीण असतं.

200
00:10:26,669 --> 00:10:30,109
अपयश आल्यावर खचून जाणं हे स्वाभाविक आहे.

201
00:10:30,133 --> 00:10:31,820
पण आपल्याला कधीच यश मिळणार नाही

202
00:10:31,844 --> 00:10:36,218
असा समज होऊ देता कामा नये.

203
00:10:36,242 --> 00:10:39,090
असहायतेच्या भावनांचा सामना केला पाहिजे

204
00:10:39,114 --> 00:10:42,369
परिस्थितीवर ताबा मिळवला पाहिजे.

205
00:10:42,393 --> 00:10:44,985
हे नकारात्मक चक्र सुरु होण्याअगोदरच

206
00:10:45,009 --> 00:10:46,228
थांबवलं पाहिजे.

207
00:10:46,252 --> 00:10:48,167
[भावनांना आवर घाला.]

208
00:10:48,191 --> 00:10:50,602
मन आणि भावना यांना

209
00:10:50,626 --> 00:10:53,967
आपण आपले विश्वासू मित्र मानतो, 
पण ते तसे नसतात.

210
00:10:53,991 --> 00:10:56,833
ते एखाद्या लहरी मित्रासारखे असतात.

211
00:10:56,857 --> 00:11:01,540
लहरीनुसार ते आपल्याला पाठिंबा देऊ शकतात,
किंवा आपल्यावर उलटूही शकतात.

212
00:11:02,175 --> 00:11:05,858
माझ्याकडे समुपदेशनासाठी आलेल्या 
एका स्त्रीचं उदाहरण सांगतो.

213
00:11:05,882 --> 00:11:08,287
वीस वर्षांच्या संसारानंतर 
तिचा घटस्फोट झाला होता.

214
00:11:08,311 --> 00:11:10,548
त्यानंतर तिने आंतरजालावरून

215
00:11:10,572 --> 00:11:12,595
दुसरा जोडीदार शोधला, आणि भेट ठरवली.

216
00:11:12,619 --> 00:11:15,049
तिला तो अतिशय सुस्वभावी, यशस्वी वाटला.

217
00:11:15,073 --> 00:11:18,605
आपण त्याला खरोखर आवडलो आहोत, 
असंही वाटलं.

218
00:11:18,629 --> 00:11:21,387
आनंदाने तिने नवा ड्रेस खरेदी केला,

219
00:11:21,411 --> 00:11:25,002
आणि न्यू यॉर्क मधल्या एका 
महागड्या बार मध्ये भेट ठरवली.

220
00:11:25,667 --> 00:11:29,447
दहाव्या मिनिटाला तो उठून उभा राहिला.
"आपलं जमेलसं वाटत नाही." म्हणाला,

221
00:11:29,471 --> 00:11:31,330
आणि निघून गेला.

222
00:11:33,798 --> 00:11:36,913
कोणी आपल्याला नाकारणं फार दुःखदायक असतं.

223
00:11:37,500 --> 00:11:39,646
ती हादरून गेली. तिला जागचं हलता येईना.

224
00:11:40,037 --> 00:11:41,801
कसाबसा तिने मैत्रिणीला फोन केला.

225
00:11:42,198 --> 00:11:46,388
मैत्रीण म्हणाली, 
"मग? तुझी काय अपेक्षा होती?

226
00:11:46,816 --> 00:11:50,088
तुझं वजन किती वाढलं आहे पहा. 
तुला काही छानसं बोलताही येत नाही.

227
00:11:50,493 --> 00:11:53,027
एखादा देखणा, यशस्वी पुरुष

228
00:11:53,051 --> 00:11:55,259
तुझ्यासारख्या नालायक बाईला कसा स्वीकारेल?"

229
00:11:57,092 --> 00:12:00,103
धक्का बसला ना? 
मैत्रीण इतकी निर्दयपणे कशी बोलू शकते?

230
00:12:00,531 --> 00:12:03,133
पण मी जर सांगितलं,
की हे त्या मैत्रिणीने म्हटलं नसून,

231
00:12:03,157 --> 00:12:05,623
त्या स्त्रीने स्वतःच म्हटलं होतं,

232
00:12:05,957 --> 00:12:07,976
तर तुम्हांला तितकासा धक्का बसणार नाही.

233
00:12:08,893 --> 00:12:10,714
आपण सगळे हे असंच करतो.

234
00:12:11,334 --> 00:12:13,227
खास करून नकार मिळाल्यावर.

235
00:12:13,251 --> 00:12:16,696
आपण आपल्यामधल्या दोष आणि कमतरतांचा 
विचार करू लागतो.

236
00:12:16,720 --> 00:12:18,886
आपण असे असायला हवे होतो,
तसे नसायला हवे होतो..

237
00:12:18,910 --> 00:12:20,265
स्वतःला नावं ठेवतो.

238
00:12:20,289 --> 00:12:22,775
फार निर्दयीपणे नसेल, 
पण आपण सगळे असं करतो.

239
00:12:23,274 --> 00:12:24,896
खरं तर ही आश्चर्याची गोष्ट आहे.

240
00:12:24,920 --> 00:12:27,783
कारण नकारामुळे आधीच 
आपला आत्मसन्मान दुखावलेला असतो.

241
00:12:28,189 --> 00:12:30,761
तरीही आपण स्वतःला आणखी का दुखावतो?

242
00:12:31,236 --> 00:12:33,858
शरीराची जखम आपण मुद्दामहून
आणखी दुखापत करून वाढवत नाही.

243
00:12:33,882 --> 00:12:36,784
हाताला जखम झाली, तर आपण असं नाही म्हणणार,

244
00:12:36,808 --> 00:12:40,344
"अरे वा! आता सुरीने आणखी कापून बघू, 
किती खोल कापता येतं ते!"

245
00:12:40,368 --> 00:12:43,949
पण मानसिक जखमा झाल्यावर बरेच वेळा 
आपण तसं करतो.

246
00:12:43,973 --> 00:12:47,068
का? कारण मानसिक आरोग्याची हेळसांड. 


247
00:12:47,442 --> 00:12:50,140
मानसिक आरोग्याला अग्रक्रम न देणं.

248
00:12:50,862 --> 00:12:54,422
डझनावारी संशोधनांनी दाखवून दिलं आहे, 
की जेव्हा आत्मसन्मान ढासळतो, तेव्हा

249
00:12:54,446 --> 00:12:57,907
ताणतणाव आणि चिंताविकार 
यांना बळी पडण्याचं प्रमाण वाढतं.

250
00:12:57,931 --> 00:13:00,605
अपयशामुळे, नाकारलं जाण्यामुळे 
जास्त दुःख होतं.

251
00:13:00,629 --> 00:13:02,912
आणि त्यातून बाहेर पडायला जास्त वेळ लागतो.

252
00:13:03,507 --> 00:13:06,759
म्हणून, नाकारलं गेल्यावर 
प्रथम काय करायला हवं?

253
00:13:06,783 --> 00:13:08,844
आत्मसन्मान बळकट करायला हवा.

254
00:13:08,868 --> 00:13:11,827
खलनायक बनून त्याच्यावर आणखी वार 
अजिबात करायचे नाहीत.

255
00:13:13,180 --> 00:13:14,936
मनाला दुखापत झाली असेल,

256
00:13:15,459 --> 00:13:18,497
तर स्वतःशी दयाळूपणे वागा.

257
00:13:18,521 --> 00:13:21,154
जवळच्या मित्राने तुमच्याशी
जसं वागावंसं वाटत असेल, तसंच.

258
00:13:21,361 --> 00:13:23,249
[आत्मसन्मानाचं रक्षण करा.]

259
00:13:23,273 --> 00:13:27,574
मानसिक आरोग्याला विघातक ठरणाऱ्या
सवयी ओळखून त्या बदलायला हव्यात.

260
00:13:27,598 --> 00:13:31,816
यापैकी सर्वत्र आढळणारी एक 
वाईट सवय म्हणजे रवंथ करणे.

261
00:13:32,228 --> 00:13:34,728
म्हणजे तेच तेच विचार पुन्हा पुन्हा 
मनात घोळवणे.

262
00:13:34,752 --> 00:13:36,941
नोकरीत वरिष्ठ आपल्यावर ओरडले असतील,

263
00:13:36,965 --> 00:13:39,586
किंवा शिक्षकांनी वर्गात 
सर्वांसमोर अपमान केला असेल

264
00:13:39,610 --> 00:13:41,859
किंवा मित्राशी मोठं भांडण झालं असेल,

265
00:13:41,883 --> 00:13:45,944
तर तो प्रसंग अनेक दिवस 
सतत डोक्यात घोळत राहतो.

266
00:13:45,968 --> 00:13:48,357
काही वेळा यात आठवडे निघून जातात.

267
00:13:48,494 --> 00:13:53,493
त्रासदायक घटनांबद्दल रवंथ करण्याची सवय 
सहज लागू शकते.

268
00:13:53,517 --> 00:13:54,966
तिची मोठी किंमत मोजावी लागते.

269
00:13:55,431 --> 00:14:00,151
कारण नकारार्थी विचार करण्यात 
इतका वेळ घालवण्यामुळे

270
00:14:00,175 --> 00:14:03,124
अनेक विकार जडण्याची शक्यता वाढते. 
उदाहरणार्थ,

271
00:14:03,148 --> 00:14:04,885
नैराश्य,

272
00:14:05,370 --> 00:14:06,636
दारूचं व्यसन,

273
00:14:06,660 --> 00:14:07,822
अन्नासंबंधी विकार, आणि

274
00:14:07,846 --> 00:14:09,952
हृदय आणि रक्तवाहिन्यांचे विकार.

275
00:14:10,682 --> 00:14:11,874
यातली समस्या अशी आहे, की

276
00:14:11,898 --> 00:14:15,839
विचारांचा रवंथ करण्याची इच्छा प्रबळपणे 
आणि फार महत्त्वाची वाटू शकते.

277
00:14:15,863 --> 00:14:17,946
त्यामुळे ही सवय मोडणं अतिशय कठीण जातं.

278
00:14:18,804 --> 00:14:20,427
हे मी खात्रीपूर्वक सांगू शकतो.

279
00:14:20,451 --> 00:14:23,987
कारण, साधारण वर्षभरापूर्वी 
मला स्वतःला ही सवय लागली होती.

280
00:14:24,540 --> 00:14:30,101
माझ्या जुळ्या भावाला कॅन्सरचं 
निदान झालं होतं.

281
00:14:30,965 --> 00:14:33,109
त्याचा कॅन्सर अतिशय आक्रमक स्वरूपाचा होता.

282
00:14:33,133 --> 00:14:36,199
त्याच्या शरीरावर सगळीकडे सहज दिसतील 
अशी गळवं आली होती.

283
00:14:36,904 --> 00:14:40,260
त्याला तातडीने जोरदार केमोथेरपी सुरु करणं 
गरजेचं होतं.

284
00:14:41,627 --> 00:14:45,677
मला सतत वाटत राहिलं, 
त्याला काय सहन करावं लागत असेल,

285
00:14:46,586 --> 00:14:49,306
त्याला किती त्रास होत असेल.

286
00:14:50,322 --> 00:14:53,591
खरं तर त्याने मुळीच तक्रार केली नव्हती.
एकदाही नाही.

287
00:14:54,070 --> 00:14:56,997
त्याचा दृष्टिकोन अतिशय सकारात्मक होता.

288
00:14:57,021 --> 00:14:59,508
त्याची मानसिक ताकद अफाट होती.

289
00:15:00,212 --> 00:15:04,327
मी शरीराने सुदृढ असलो, तरी 
माझं मन दुबळं होतं.

290
00:15:05,303 --> 00:15:06,544
पण मला उपाय ठाऊक होता.

291
00:15:06,568 --> 00:15:11,219
संशोधन सांगतं, की विचारांचा रवंथ करण्याची 
तीव्र इच्छा मोडायला

292
00:15:11,243 --> 00:15:13,697
दोन मिनिटांचा व्यत्यय देखील पुरेसा होतो.

293
00:15:14,110 --> 00:15:17,758
त्यामुळे दर वेळी नकारात्मक, त्रासदायक, 
किंवा चिंतादायक विचार मनात आला,

294
00:15:17,782 --> 00:15:22,137
की मी दुसरीकडे लक्ष वळवत होतो. 
ती इच्छा नष्ट होईपर्यंत.

295
00:15:22,161 --> 00:15:26,626
एका आठवड्यात माझा दृष्टिकोन बदलून

296
00:15:26,650 --> 00:15:29,378
मी जास्त सकारात्मक आणि आशावादी झालो.

297
00:15:29,509 --> 00:15:31,243
[नकारात्मक विचारांचा सामना करा.]

298
00:15:31,267 --> 00:15:35,710
केमोथेरपीनंतर ९ आठवडयांनी माझ्या भावाचा 
कॅट स्कॅन करण्यात आला.

299
00:15:36,167 --> 00:15:38,524
त्याचा निकाल आला तेव्हा 
मी त्याच्या जवळ होतो.

300
00:15:39,125 --> 00:15:40,964
त्याची सर्व गळवं नाहीशी झाली होती.

301
00:15:42,297 --> 00:15:45,271
त्याला आणखी तीन वेळा 
केमोथेरपी करावी लागणार होती.

302
00:15:45,295 --> 00:15:46,875
पण तो बरा होणार होता, हे निश्चित.

303
00:15:47,659 --> 00:15:50,518
हा दोन आठवड्यांपूर्वीचा फोटो.

304
00:15:53,807 --> 00:15:56,312
एकटेपणा घालवण्यासाठी कृती केल्यामुळे,

305
00:15:56,978 --> 00:15:59,698
अपयशाला निराळा प्रतिसाद दिल्यामुळे,

306
00:16:00,225 --> 00:16:02,621
आपला आत्मसन्मान बळकट केल्यामुळे, आणि

307
00:16:02,645 --> 00:16:04,927
नकारात्मक विचारांचा सामना केल्यामुळे

308
00:16:04,951 --> 00:16:08,180
मानसिक जखमा भरून येतात, इतकंच नव्हे, तर

309
00:16:08,204 --> 00:16:10,763
मानसिक लवचिकता वाढते,

310
00:16:10,787 --> 00:16:12,015
आपण भरभरून जगू शकतो.

311
00:16:12,664 --> 00:16:16,700
शंभरेक वर्षांपूर्वी शारीरिक आरोग्याची 
काळजी घेण्याची सुरुवात झाली,

312
00:16:17,267 --> 00:16:21,518
आणि काही दशकांतच

313
00:16:21,542 --> 00:16:23,260
मृत्यूदर ५० टक्क्यांनी खाली आला.

314
00:16:23,947 --> 00:16:28,036
मला वाटतं, आपण सर्वानी मानसिक आरोग्याची 
काळजी घेणं सुरु केलं,

315
00:16:28,060 --> 00:16:31,369
तर आपल्या आयुष्याचा स्तर 
असाच वेगाने उंचावेल.

316
00:16:32,194 --> 00:16:34,257
तुम्हांला कल्पना करता येते का?


317
00:16:34,281 --> 00:16:36,817
सर्वांचं मानसिक आरोग्य सुधारलं, 
तर ते जग कसं असेल?

318
00:16:36,841 --> 00:16:39,762
एकटेपणा कमी झाला, नैराश्य कमी झालं, तर?

319
00:16:40,240 --> 00:16:42,807
लोक अपयशावर मात करायला शिकले, तर?

320
00:16:43,224 --> 00:16:46,489
त्यांचा आत्मसन्मान वाढून, आपण सक्षम आहोत 
असं त्यांना वाटू लागलं तर?

321
00:16:46,513 --> 00:16:48,914
त्यांना जास्त आनंद आणि समाधान वाटू लागलं, 
तर?

322
00:16:49,760 --> 00:16:53,037
मी अशी कल्पना करू शकतो. 
कारण मला अशा जगात राहायचं आहे.

323
00:16:54,021 --> 00:16:57,707
माझ्या भावालाही अशा जगात राहायचं आहे.

324
00:16:58,371 --> 00:17:03,271
आपण सर्वांनी या माहितीचा वापर करून 
काही साध्या सवयींमध्ये बदल केले,

325
00:17:04,001 --> 00:17:06,358
तर आपण सगळे अशा जगात राहू शकू.

326
00:17:07,373 --> 00:17:08,539
खूप खूप धन्यवाद.

327
00:17:08,563 --> 00:17:11,167
(टाळ्या)