1
00:00:00,824 --> 00:00:04,777
Би хүүхэд байхдаа өөрийн эх орныг дэлхийд
хамгийн сайхан нь гэж боддог байлаа.

2
00:00:05,150 --> 00:00:08,321
Би ''Атаархах зүйл үгүй'' гэдэг
дуу дуулж өссөн.

3
00:00:08,984 --> 00:00:10,682
Би их л бахархдаг байлаа.

4
00:00:11,080 --> 00:00:14,985
Сургуульд байхдаа бид Ким Ил Сунгийн
түүхийг сурахад их цаг зарцуулдаг байсан,

5
00:00:14,985 --> 00:00:17,704
гэхдээ гадаад ертөнцийн талаар
огт сурч байгаагүй.

6
00:00:18,981 --> 00:00:22,925
Харин Америк, Өмнөд Солонгос, Японыг
манай дайснууд гэдгийг мэддэг байлаа.

7
00:00:23,806 --> 00:00:27,195
Гадаад ертөнцийн талаар боддог байсан ч,

8
00:00:27,219 --> 00:00:30,859
бүхий л амьдралаа Хойд Солонгост өнгөрөөнө
гэж боддог байсан.

9
00:00:30,883 --> 00:00:33,267
Гэнэт бүх зүйл өөрчлөгдсөн.

10
00:00:34,587 --> 00:00:39,108
Би 7 настай байхдаа олны нүдэн дээр
цаазаар авахыг хамгийн анх харсан.

11
00:00:39,484 --> 00:00:42,560
Гэсэн ч Хойд Солонгосын амьдрал маань
энгийн гэж бодсон хэвээр.

12
00:00:42,779 --> 00:00:44,693
Манай гэр бүл ядуу байгаагүй,

13
00:00:44,717 --> 00:00:47,946
би хэзээ ч өлсөж
үзээгүй байсан.

14
00:00:48,414 --> 00:00:52,955
Гэтэл 1995 оны нэг өдөр ээж маань
хамт ажилладаг хүнийхээ эгчээс

15
00:00:52,979 --> 00:00:54,979
нэгэн захиа авч ирсэн.

16
00:00:55,003 --> 00:00:58,014
''Чи энийг унших үед,

17
00:00:58,038 --> 00:01:02,870
манай гэр бүлийн 5 гишүүн энэ хорвоод
байхгүй байх болно.

18
00:01:02,894 --> 00:01:06,672
Бид өнгөрсөн гурван долоо хоног 
юу ч идээгүй.

19
00:01:06,973 --> 00:01:09,409
Бид шалан дээр хамтдаа хэвтэж байна.

20
00:01:09,433 --> 00:01:15,102
Бие үнэхээр сульдаж,
үхлээ хүлээж байна.''

21
00:01:18,616 --> 00:01:20,131
Би үнэхээр их цочирдсон.

22
00:01:21,608 --> 00:01:26,084
Улсын маань хүмүүс зовж байгааг
анхны удаагаа сонссон нь энэ байлаа.

23
00:01:27,941 --> 00:01:31,000
Удалгүй галт тэрэгний зогсоолын
хажуугаар өнгөрөхдөө,

24
00:01:31,024 --> 00:01:35,206
өнөөг хүртэл мартаж чадаагүй
аймшигт дүр зургийг харсан.

25
00:01:36,381 --> 00:01:39,377
Амьгүй бүсгүй газар хэвтэж,

26
00:01:39,401 --> 00:01:42,566
түүний тэвэрт турж эцсэн хүүхэд

27
00:01:42,590 --> 00:01:45,825
ээжийнхээ царай руу 
өрөвдөлтэйгээр ширтэж байв.

28
00:01:47,516 --> 00:01:49,398
Хэн ч тэдэнд туслаагүй

29
00:01:49,422 --> 00:01:54,363
учир нь өөрсдийгөө болон гэр бүлээ 
аврахаар хичээж байсан.

30
00:01:56,021 --> 00:01:59,616
1990 оны дундуур маш хүнд өлсгөлөн Хойд
Солонгост нүүрлэсэн.

31
00:02:00,085 --> 00:02:04,766
Эцэст нь сая гаруй хүн
өлсгөлөнгөөр нас барж,

32
00:02:04,790 --> 00:02:10,356
олон хүмүүс өвс, шавж болон модны
холтос идэж амь гарсан.

33
00:02:11,683 --> 00:02:14,943
Тог тасрах нь түгээмэл болж,

34
00:02:14,967 --> 00:02:19,382
шөнөдөө эргэн тойрон хав харанхуй


35
00:02:19,406 --> 00:02:21,852
зөвхөн Хятадын далайгаас гарах гэрэл

36
00:02:21,876 --> 00:02:24,382
голын цаанаас харагддаг
байсан.

37
00:02:24,406 --> 00:02:28,628
Яагаад тэд тогтой байхад
бидэнд байхгүйг гайхдаг байлаа.

38
00:02:30,251 --> 00:02:33,976
Энэ хиймэл дагуулаас авсан Хойд
Солонгосын шөнийг зураг

39
00:02:34,000 --> 00:02:35,521
хөрш орнуудтай харьцуулсан нь.

40
00:02:37,658 --> 00:02:39,355
Энэ бол Амнок гол.

41
00:02:39,379 --> 00:02:43,833
Хойд Солонгос болон Хятадын
хилийн нэг хэсэг.

42
00:02:44,434 --> 00:02:48,549
Харж байгаачлан гол зарим хэсгээрээ 
их нарийн байдаг бөгөөд,

43
00:02:48,573 --> 00:02:51,444
Хойд Солонгосчууд нууцаар гатлах
боломжтой байдаг.

44
00:02:53,047 --> 00:02:54,412
Гэвч олон хүн амиа алддаг.

45
00:02:54,714 --> 00:02:59,204
Заримдаа би цогцос гол даган урсаж
байхыг хардаг байсан.

46
00:03:02,325 --> 00:03:07,103
Би Хойд Солонгосыг хэрхэн орхисон
талаараа дэлгэрэнгүй ярьж чадахгүй ч

47
00:03:07,127 --> 00:03:11,265
гэхдээ хэлж чадах ганц зүйл маань
өлсгөлөнгийн муухай жилүүдэд

48
00:03:11,289 --> 00:03:15,863
би холын хамаатнуудтайгаа амьдрахаар
Хятад руу явсан.

49
00:03:16,490 --> 00:03:20,983
Би гэхдээ гэр бүлээсээ түр хугацаанд

50
00:03:21,007 --> 00:03:22,575
салж байна л гэж бодсон.

51
00:03:22,599 --> 00:03:24,515
Буцаад хамтдаа амьдрах хүртэл

52
00:03:24,539 --> 00:03:27,784
14 жил болох юм гэж
төсөөлөөгүй.

53
00:03:29,038 --> 00:03:33,062
Хятад улсад, гэр бүлгүй жаахан охин
амьдрахад хэцүү байсан.

54
00:03:33,086 --> 00:03:36,405
Хойд Солонгосын дүрвэгчийн
амьдралын талаар

55
00:03:36,429 --> 00:03:37,912
огтхон ч төсөөлөл байгаагүй.

56
00:03:38,476 --> 00:03:42,069
Удалгүй энэ нь зөвхөн хэцүү биш,

57
00:03:42,093 --> 00:03:44,491
бас үнэхээр аюултай болохыг мэдсэн.

58
00:03:44,515 --> 00:03:51,228
Учир нь Хойд Солонгосын дүрвэгчид Хятад
улсад хууль бус цагаачид гэж тооцогддог.

59
00:03:52,162 --> 00:03:56,733
Иймд хэн болох маань илчлэгдэх
вий гэхээс үргэлж айдаг байв.

60
00:03:56,757 --> 00:04:00,108
Ингэвэл би эх орон руугаа аймшигт
хувь заяатай буцаагдана,

61
00:04:00,132 --> 00:04:01,826
буцаад л Хойд Солонгос руу.

62
00:04:02,969 --> 00:04:05,667
Нэг өдөр миний аймшигт хар дарсан зүүд
биеллээ олсон.

63
00:04:05,691 --> 00:04:08,414
Хятад цагдаа нарт баригдчихсан.

64
00:04:08,438 --> 00:04:12,505
Ингээд би цагдаагийн хэлтэст 
байцаагдахаар очсон.

65
00:04:12,529 --> 00:04:16,187
Хэн хэгэн намайг Хойд Солонгос хүн
хэмээн хардаж,

66
00:04:16,211 --> 00:04:19,592
тиймээс тэд миний Хятад хэлийг шалган

67
00:04:19,616 --> 00:04:22,162
маш олон асуултууд асуусан.

68
00:04:22,910 --> 00:04:24,392
Би үнэхээр айсан байсан.

69
00:04:25,352 --> 00:04:27,487
Зүрх минь дэлбэрэх нь гэж бодсон.

70
00:04:28,164 --> 00:04:33,021
Хэрэв аль нэг зүйл буруу байвал,
би шоронд сууж, нутаг буцаагдана.

71
00:04:33,997 --> 00:04:35,735
Амьдрал минь дууслаа гэж бодсон.

72
00:04:36,632 --> 00:04:39,508
Гэхдээ сэтгэл хөдлөлөө барьж,

73
00:04:39,532 --> 00:04:41,277
бүх асуултанд хариулсан.

74
00:04:41,880 --> 00:04:43,638
Намайг байцааж дууссаны дараа,

75
00:04:43,662 --> 00:04:45,921
нэг түшмэл нөгөөдөө,

76
00:04:45,921 --> 00:04:49,277
''Энэ чинь худлаа мэдээлэл байна.
Хойд Солонгос хүн биш байна'' гэсэн.

77
00:04:50,013 --> 00:04:52,823
Тэгээд л тэд намайг тавьж явуулсан.
Гайхамшиг.

78
00:04:54,243 --> 00:04:58,426
Хятадад байдаг зарим Хойд Солонгосчууд
гадаад элчингээс орогнол хүсдэг.

79
00:04:59,213 --> 00:05:02,681
Гэхдээ ихэнхи нь Хятад цагдаад баригдан

80
00:05:02,705 --> 00:05:03,965
буцаагдах аюултай.

81
00:05:04,451 --> 00:05:06,167
Энэ охид үнэхээр азтай.

82
00:05:06,191 --> 00:05:07,856
Баригдсан ч гэсэн,

83
00:05:07,880 --> 00:05:11,587
эцэст нь олон улсаас тавьсан 
шаардлагаар суллагдсан.

84
00:05:12,799 --> 00:05:15,926
Эдгээр Хойд Солонгосчуудад аз таараагүй.

85
00:05:15,950 --> 00:05:19,948
Жил бүр тоо томшгүй Хойд Солонгосчууд
Хятадад баригдаж

86
00:05:19,972 --> 00:05:22,543
Хойд Солонгос руу буцаагддаг.

87
00:05:22,567 --> 00:05:27,746
Тэнд тамлагдаж, хоригдож,
нийтийн нүдэн дээр цаазлагддаг.

88
00:05:28,777 --> 00:05:31,857
Би зугтаж гарсан хувьтай ч,

89
00:05:31,881 --> 00:05:34,713
олон Хойд Солонгосчуудад тийм 
аз тохиогоогүй.

90
00:05:35,150 --> 00:05:38,716
Хойд Солонгосчууд хэн гэдгээ нууж
амьд үлдэхийн төлөө тэмцдэг нь

91
00:05:38,740 --> 00:05:41,981
үнэхээр эмгэнэлтэй.

92
00:05:42,934 --> 00:05:45,948
Шинэ хэл сураад ажил олсон ч гэсэн,

93
00:05:45,972 --> 00:05:49,591
хорвоо ертөнц хормын дотор л 
орвонгоороо эргэж болно.

94
00:05:50,107 --> 00:05:53,759
Тиймээс ч 10 жил хэн гэдгээ
нуусны дараа

95
00:05:53,783 --> 00:05:57,115
би Өмнөд Солонгос руу явах эрсдэлтэй
шийдвэр гаргасан.

96
00:05:57,964 --> 00:06:00,922
Мөн би дахин шинэ амьдрал эхлүүлсэн.

97
00:06:00,946 --> 00:06:02,534
Өмнөд Солонгост суурьших

98
00:06:02,558 --> 00:06:05,569
миний төсөөлснөөс ч 
хэцүү байсан.

99
00:06:06,331 --> 00:06:09,664
Өмнөд Солонгост Англи хэл үнэхээр чухал
байсан учир

100
00:06:09,688 --> 00:06:12,251
би 3 дахь хэлээ сурч эхэлсэн.

101
00:06:13,434 --> 00:06:17,997
Мөн Хойд болон Өмнөдийн ялгаа маш их
байсныг ойлгосон.

102
00:06:18,021 --> 00:06:20,174
Бид бүгд Солонгосчууд байсан ч дотроо бол

103
00:06:20,198 --> 00:06:24,923
67 жилийн хуваагдмал байснаас
маш өөр болсон байсан.

104
00:06:25,931 --> 00:06:28,911
Би өөрийгөө таних хямралд хүртэл орсон.

105
00:06:29,669 --> 00:06:32,308
Би Өмнөд Солонгос уу
эсвэл Хойд Солонгос уу?

106
00:06:32,959 --> 00:06:35,430
Би хаанаас ирсэн юм бэ? 
Хэн юм бэ?

107
00:06:36,229 --> 00:06:40,955
Гэнэт л миний эх орон гэж 
бахархах зүйл байхгүй болчихсон.

108
00:06:43,717 --> 00:06:47,454
Өмнөд Солонгосын амьдралд дасах амар
байгаагүй ч

109
00:06:47,478 --> 00:06:51,779
би төлөвлөгөө гаргаж, их сургуулийн 
элсэлтийн шалгалтанд бэлдэж эхэлсэн.

110
00:06:52,323 --> 00:06:56,061
Шинэ амьдралдаа дөнгөж дасаж байхдаа

111
00:06:56,085 --> 00:06:58,521
цочирдмоор дуудлага хүлээн авсан.

112
00:06:58,545 --> 00:07:01,251
Хойд Солонгосын эрх мэдэлтнүүд 
миний гэр бүлдээ явуулсан

113
00:07:01,275 --> 00:07:02,910
мөнгийг маань хурааж,

114
00:07:02,934 --> 00:07:07,956
шийтгэлд нь манай гэр бүлийг

115
00:07:07,980 --> 00:07:10,773
цөллөгт явуулах болсон.

116
00:07:11,353 --> 00:07:13,324
Тэд яаралтай зугтах хэрэгтэй болсон.

117
00:07:13,883 --> 00:07:16,726
Ингээд би тэднийг зугтаалгахаар
төлөвлөж эхэлсэн.

118
00:07:17,599 --> 00:07:21,105
Хойд Солонгосчууд эрх чөлөөнд 
хүрэхийн тулд

119
00:07:21,129 --> 00:07:22,883
итгэмээргүй хол зам туулдаг.

120
00:07:23,669 --> 00:07:26,358
Хойд болон Өмнөд Солонгосын
хил давах нь

121
00:07:26,382 --> 00:07:29,315
бараг л бүтэшгүй зүйл.

122
00:07:29,339 --> 00:07:32,682
Ингээд би Хятад руу
буцаж нисээд

123
00:07:32,706 --> 00:07:35,728
Хойд Солонгосын хил рүү зүглэсэн.

124
00:07:36,823 --> 00:07:39,521
Гэрийнхэн маань Хятадаар ярьж чадахгүй
учраас

125
00:07:39,545 --> 00:07:44,394
3200км газар Хятад болон,
зүүн өмнөд Ази руу

126
00:07:44,418 --> 00:07:47,965
би өөрөө газарчлах хэрэгтэй болсон.

127
00:07:48,743 --> 00:07:50,837
Автобусаар 7 хоног явж,

128
00:07:50,861 --> 00:07:53,582
хэд хэдэн удаа баригдах шахсан.

129
00:07:54,201 --> 00:08:00,336
Нэг удаа автобусыг
Хятад цагдаа зогсоож шалгасан.

130
00:08:01,355 --> 00:08:03,102
Тэр хүн бүрийн үнэмлэхийг аваад

131
00:08:03,126 --> 00:08:05,843
асуулт асууж эхэлсэн.

132
00:08:05,867 --> 00:08:10,645
Гэрийнхэн маань Хятад хэл ойлгохгүй учир,

133
00:08:10,669 --> 00:08:13,205
баригдах нь дээ гэж бодсон.

134
00:08:13,832 --> 00:08:16,553
Хятад цагдаа гэрийнхэн рүү 
дөхөж ирэх үед

135
00:08:16,577 --> 00:08:19,231
би гэнэт босч зогсоод

136
00:08:19,255 --> 00:08:23,318
эдгээр хүмүүс миний харгалзаж буй
дүлий бас тэнэг хүмүүс гэж хэлсэн.

137
00:08:24,017 --> 00:08:26,108
Тэр надруу сэжигтэй харсан ч

138
00:08:26,132 --> 00:08:29,104
азаар надад итгэсэн.

139
00:08:30,015 --> 00:08:32,897
Бид Лаос улсын хил хүртэл явж чадсан.

140
00:08:33,621 --> 00:08:37,968
Гэхдээ би бараг бүх мөнгөө
Лаосын хил хамгаалагчдад

141
00:08:37,992 --> 00:08:40,206
хахууль болгож өгсөн.

142
00:08:41,040 --> 00:08:43,327
Хил давж чадсан ч гэсэн,

143
00:08:43,351 --> 00:08:48,278
гэрийнхэн маань баривчлагдаж, хууль бусаар
хил давсан хэргээр шоронд орсон.

144
00:08:48,809 --> 00:08:50,957
Бүх төлбөр болон хахуулийг төлсний дараа,

145
00:08:50,981 --> 00:08:53,950
гэр бүлийнхэн маань 
нэг сарын дараа суллагдсан.

146
00:08:54,570 --> 00:08:58,552
Гэсэн ч удалгүй Лаосын нийслэлд

147
00:08:58,576 --> 00:09:00,410
дахин баривчлагдсан.

148
00:09:01,568 --> 00:09:04,689
Энэ миний амьдралын хамгийн хэцүү 
үеийн нэг байсан.

149
00:09:05,571 --> 00:09:10,758
Гэр бүлээ эрх чөлөөнд хүргэхийн тулд би 
бүхнийг хийсэн ч,

150
00:09:10,782 --> 00:09:13,132
ийм ойрхон ирээд

151
00:09:13,156 --> 00:09:15,429
Өмнөд Солонгосын элчинтэй тун ойрхон газар

152
00:09:15,453 --> 00:09:18,424
тэд маань шоронд орсон.

153
00:09:19,297 --> 00:09:22,053
Цагаачдын оффис болон 
цагдаагийн газрын хооронд

154
00:09:22,077 --> 00:09:23,955
эргэж буцан их явсан.

155
00:09:23,979 --> 00:09:26,892
Гэр бүлээ суллуулахын тулд цөхрөлгүй
хичээсэн.

156
00:09:26,916 --> 00:09:30,599
Гэвч надад торгууль эсвэл хахууль
төлөх хангалттай мөнгө байгаагүй.

157
00:09:31,099 --> 00:09:32,488
Би хамаг найдвараа алдсан.

158
00:09:32,924 --> 00:09:36,420
Тэр үед нэг залуу надаас

159
00:09:36,420 --> 00:09:37,823
''Юу болоов?'' гэж асуусан.

160
00:09:37,847 --> 00:09:42,795
Огт танихгүй хүн асуух сэтгэлтэй
байгаад их гайхсан.

161
00:09:43,502 --> 00:09:45,907
Муухан Англи хэлээрээ толь бичиг 
ашиглан,

162
00:09:45,931 --> 00:09:49,861
нөхцөл байдыг тайлбарлахад, 
огтхон ч эргэлзэлгүйгээр

163
00:09:49,885 --> 00:09:52,076
тэр АТМ руу явж

164
00:09:52,076 --> 00:09:54,909
хэрэгтэй бүх мөнгийг төлөөд
гэр бүлийнхнийг маань болон

165
00:09:54,933 --> 00:09:58,002
өөр 2 Хойд Солонгосчуудыг
шоронгоос гаргасан.

166
00:09:59,192 --> 00:10:02,289
Бүхий л сэтгэлээрээ би түүнд талархсанаа
илэрхийлж,

167
00:10:02,289 --> 00:10:04,455
''Та яагаад надад тусалж байгаа
юм бэ'' гэхэд

168
00:10:05,011 --> 00:10:06,686
''Би чамд туслаагүй ээ''

169
00:10:07,244 --> 00:10:09,699
''Би Хойд Солонгосын хүмүүст
тусалж байна'' гэсэн.

170
00:10:10,321 --> 00:10:14,157
Энэ миний амьдралд их бэлэгдэлтэй мөч 
гэдгийг ойлгосон.

171
00:10:15,014 --> 00:10:20,039
Сайхан сэтгэлт танихгүй хүн найдварыг
надад мөн Хойд Солонгосчуудад бэлэгдсэн.

172
00:10:20,063 --> 00:10:21,531
Бидэнд хамгийн хэрэгтэй мөчид.

173
00:10:22,014 --> 00:10:24,864
Мөн тэр хүний энэрэнгүй сэтгэл

174
00:10:24,888 --> 00:10:27,868
болон ОУ-ын нийгэмлэгүүдийн дэмжлэг

175
00:10:27,892 --> 00:10:31,751
Хойд Солонгосчуудад хэрэгтэй
итгэлийн дөл гэдгийг харуулсан.

176
00:10:33,077 --> 00:10:35,284
Урт аяллын эцэст

177
00:10:35,308 --> 00:10:38,482
гэр бүлтэйгээ би Өмнөд Солонгост дахин
уулзсан.

178
00:10:39,045 --> 00:10:41,990
Гэвч эрх чөлөөнд хүрэх нь зөвхөн
тулааны тал нь.

179
00:10:42,577 --> 00:10:46,053
Олон Хойд Солонгосчууд гэр бүлээсээ
тусгаарлагдаад

180
00:10:46,077 --> 00:10:48,637
шинэ улсад ирэхдээ,

181
00:10:48,661 --> 00:10:51,172
бага эсвэл ямар ч мөнгөгүй эхэлдэг.

182
00:10:52,340 --> 00:10:55,482
Тиймээс бидэнд ОУ-ын нийгэмлэгээс
боловсрол, Англи хэлний хичээл,

183
00:10:55,506 --> 00:11:00,298
ажлын дадлага болон өөр
тусламжууд авах нь нэмэртэй.

184
00:11:01,068 --> 00:11:02,885
Мөн бид Хойд Солонгос дахь хүмүүс ба

185
00:11:02,909 --> 00:11:06,552
гадаад ертөнцийн хооронд гүүр болж болно.

186
00:11:07,234 --> 00:11:12,505
Учир нь олон хүмүүс тэндэх гэр бүлтэйгээ
холбоотой байж,

187
00:11:12,529 --> 00:11:14,673
мэдээлэл болон мөнгө явуулж

188
00:11:14,697 --> 00:11:17,903
Хойд Солонгосыг дотроосоо
өөрчлөгдөхөд нь нэмэр болдог.

189
00:11:19,332 --> 00:11:24,485
Би үнэхээр азтай байж, маш их туслалцаа,
урам зориг авсан учир

190
00:11:24,509 --> 00:11:27,730
хүсэл эрмэлзэлтэй Хойд Солонгосчуудад

191
00:11:27,754 --> 00:11:32,411
олон улсын тусламжтайгаар дэвжих 
боломж олгоход тусламаар байна.

192
00:11:33,561 --> 00:11:36,540
Та нар илүү олон Хойд Солонгосчуудыг

193
00:11:36,540 --> 00:11:39,017
дэлхий дахинд болон TED тайзан дээр
амжилттай байхыг

194
00:11:39,041 --> 00:11:40,739
харна гэдэгт итгэлтэй байна.

195
00:11:41,223 --> 00:11:42,375
Баярлалаа.

196
00:11:42,399 --> 00:11:49,309
(Алга Ташилт)