WEBVTT

00:00:07.027 --> 00:00:09.404
Hầu hết những nguyên tử không đi một mình,

00:00:09.404 --> 00:00:12.125
chúng liên kết với những nguyên tử khác.

00:00:12.125 --> 00:00:13.743
Và mối liên kết được hình thành

00:00:13.743 --> 00:00:14.943
giữa những nguyên tử cùng loại

00:00:14.943 --> 00:00:17.065
hoặc khác loại,

00:00:17.065 --> 00:00:20.190
Bạn có thể tưởng tượng rằng nó giống như 
trò kéo co.

00:00:20.190 --> 00:00:21.966
Nếu nguyên tử này rất mạnh,

00:00:21.966 --> 00:00:24.110
nó có thể kéo nhiều electron ra

00:00:24.110 --> 00:00:25.775
khỏi các nguyên tử khác.

00:00:25.775 --> 00:00:28.801
Và rồi kết thúc với một nguyên tử có 
điện tích âm

00:00:28.801 --> 00:00:31.042
và một nguyên tử có điện tích dương.

00:00:31.042 --> 00:00:33.811
Và mối liên kết giữa 2 điện tích trái dấu

00:00:33.811 --> 00:00:35.975
được gọi là liên kết ion.

00:00:35.975 --> 00:00:37.233
Đây là kiểu chia sẻ giống như

00:00:37.233 --> 00:00:39.993
bạn đưa đồ chơi của mình cho người khác

00:00:39.993 --> 00:00:41.958
và không bao giờ lấy lại được.

00:00:43.324 --> 00:00:45.005
Muối ăn, natri clorua (NaCl),

00:00:45.005 --> 00:00:47.757
được cấu tạo từ liên kết ion.

00:00:47.757 --> 00:00:50.331
Mỗi nguyên tử Natri (Na) cho

00:00:50.331 --> 00:00:52.252
mỗi nguyên tử Clo (Cl) 1 electron,

00:00:52.252 --> 00:00:53.362
ion được hình thành,

00:00:53.362 --> 00:00:55.244
và những ion này tự sắp xếp

00:00:55.244 --> 00:00:57.911
theo một mạng lưới 3D gọi là 
mạng tinh thể,

00:00:57.911 --> 00:00:59.441
với mỗi ion Na

00:00:59.441 --> 00:01:01.667
được liên kết với 6 ion Cl,

00:01:01.667 --> 00:01:03.498
và mỗi ion Cl lại được liên kết

00:01:03.498 --> 00:01:05.706
với 6 ion Na.

00:01:05.706 --> 00:01:07.472
Những nguyên tử Cl không bao giờ

00:01:07.472 --> 00:01:09.925
trả lại electron cho những 
nguyên tử Na.

00:01:10.585 --> 00:01:13.684
Tuy nhiên, các liên kết này 
không phải là tất cả.

00:01:13.684 --> 00:01:16.622
Nếu một nguyên tử không hoàn toàn áp đảo 
nguyển tử khác,

00:01:16.622 --> 00:01:19.316
chúng thực ra có thể chia sẻ 
electron với nhau.

00:01:19.316 --> 00:01:20.819
Nó giống như chia sẻ bữa ăn vậy

00:01:20.819 --> 00:01:22.919
khi mà, bạn và bạn của bạn,


00:01:22.919 --> 00:01:25.920
mỗi người mang một món và ăn chung.

00:01:25.920 --> 00:01:27.353
Mỗi nguyên tử được liên kêt
để chia sẻ electron

00:01:27.353 --> 00:01:28.652
giữa chúng,

00:01:28.652 --> 00:01:31.726
và đó là liên kết công hoá trị.

00:01:31.726 --> 00:01:33.757
Protein và ADN trong cơ thể chúng ta,

00:01:33.757 --> 00:01:34.584
chẳng hạn,

00:01:34.584 --> 00:01:37.775
được liên kết rộng rãi với nhau bời liên kết cộng hoá trị.

00:01:37.775 --> 00:01:39.358
Một số nguyên tử có liên kết cộng hoá trị
chỉ với

00:01:39.358 --> 00:01:41.250
1 nguyên tử khác, số khác,

00:01:41.250 --> 00:01:42.917
số khác, có thể liên kết với nhiều nguyên tử.

00:01:42.917 --> 00:01:44.367
Số lượng nguyên tử khác

00:01:44.367 --> 00:01:45.690
mà 1 nguyên tử có thể liên kết

00:01:45.690 --> 00:01:48.577
phụ thuộc vào cách sắp xếp electron.

00:01:48.577 --> 00:01:51.543
Vậy, electron được sắp xếp như thể nào?

00:01:51.543 --> 00:01:53.972
Mỗi nguyên tử chưa liên kết của 1 chất

00:01:53.972 --> 00:01:55.393
thì trung hoà về điện

00:01:55.393 --> 00:01:56.829
vì nó chứa cùng số

00:01:56.829 --> 00:01:58.458
proton trong hạt nhân

00:01:58.458 --> 00:02:01.247
và số electron xung quanh hạt nhân.

00:02:01.247 --> 00:02:04.422
Và không phái tất cả những electron này 
đểu liên kết được.

00:02:04.422 --> 00:02:06.420
Chỉ các electron ngoài cùng,

00:02:06.420 --> 00:02:08.684
các electron ở quỹ đạo xa nhất 
tính từ hạt nhân,

00:02:08.684 --> 00:02:10.338
những electron có nhiều năng lượng nhất,

00:02:10.338 --> 00:02:12.731
mới có thể tham gia liên kết.

00:02:12.731 --> 00:02:15.808
Điều này cũng đúng với liên kết ion.

00:02:15.808 --> 00:02:17.487
Nhớ NaCl chứ?

00:02:17.487 --> 00:02:19.400
Những electron mà nguyên tử Na mất

00:02:19.400 --> 00:02:21.604
là những electron xa hạt nhân của nó nhất,

00:02:21.604 --> 00:02:23.410
và quỹ đạo electron chiếm

00:02:23.410 --> 00:02:25.034
khi nó bị chuyển sang nguyên tử Cl

00:02:25.034 --> 00:02:28.283
cũng là quỹ đạo xa nhất từ hạt nhân Cl.

00:02:28.283 --> 00:02:30.166
Nhưng trở lại với liên kết 
cộng hoá trị đã,

00:02:30.166 --> 00:02:31.692
Cacbon có 4 electron

00:02:31.692 --> 00:02:32.797
sẵn sàng để liên kết,

00:02:32.797 --> 00:02:34.133
Nitơ có 3,

00:02:34.133 --> 00:02:35.412
Ôxy có 2.

00:02:35.412 --> 00:02:37.274
Nên Cacbon sẽ tạo 4 liên kết,

00:02:37.274 --> 00:02:38.106
Nitơ tạo 3,

00:02:38.106 --> 00:02:39.603
và Ôxy tạo 2.

00:02:39.603 --> 00:02:41.303
Hidro chỉ có 1 electron,

00:02:41.303 --> 00:02:43.410
nên nó chỉ tạo được 1 liên kết.

00:02:43.410 --> 00:02:44.890
Trong một số trường hợp đặc biệt,

00:02:44.890 --> 00:02:46.432
nguyên tử có thể tạo liên kết

00:02:46.432 --> 00:02:47.522
nhiều hơn bạn tưởng,

00:02:47.522 --> 00:02:49.998
nhưng chúng có những lí do rất chính đáng 
để làm vậy,

00:02:49.998 --> 00:02:52.077
nếu không mọi thứ sẽ tách rời nhau ra.

00:02:52.077 --> 00:02:53.099
Nhóm các nguyên tử

00:02:53.099 --> 00:02:55.112
chia sẻ electron cộng hoá trị với nhau

00:02:55.112 --> 00:02:56.819
được gọi là phân tử.

00:02:57.557 --> 00:02:58.578
Chúng có thể nhỏ.

00:02:58.578 --> 00:03:00.612
Ví dụ, mỗi phân tử khí Oxy

00:03:00.612 --> 00:03:03.087
được cấu tạo từ 2 nguyên tử Oxy

00:03:03.087 --> 00:03:04.523
đã liên kết với nhau.

00:03:04.523 --> 00:03:06.192
Hoặc chúng có thể rất rất lớn.

00:03:06.192 --> 00:03:09.379
Nhiễm sắc thể số 13 của người chỉ là 
2 phân tử,

00:03:09.379 --> 00:03:13.022
nhưng mỗi phân tử chứa đến hơn 
37 tỉ nguyên tử.

00:03:13.022 --> 00:03:14.210
Và khu phố này,

00:03:14.210 --> 00:03:15.183
thành phố nguyên tử,

00:03:15.183 --> 00:03:18.230
được liên kết với nhau bằng
liên kết hoá học bình thường.