0:00:07.263,0:00:12.087
Bạn có nhớ lúc mình bị ngã xe đạp[br]hay va đầu vào một góc nhọn?

0:00:12.087,0:00:15.417
Những vết thương ta có khi còn nhỏ[br]là những thứ ta thường hay quên,

0:00:15.417,0:00:20.118
nhưng cơ thể chúng ta thường ghi lại [br]những kí ức đó dưới dạng những vết sẹo.

0:00:20.118,0:00:24.798
Vậy những kỉ vật không mong muốn này là gì[br]và tại sao ta có chúng rất lâu

0:00:24.798,0:00:28.997
sau chuyến viếng thăm không chủ đích[br]đến phòng cấp cứu?

0:00:28.997,0:00:32.122
Nơi chúng ta hay nhìn thấy sẹo nhất là ở trên da

0:00:32.122,0:00:35.968
đó là một vết trông hơi khác[br]so với vùng da xung quanh.

0:00:35.968,0:00:39.093
Thông thường, đây được coi là[br]một dị tật không may,

0:00:39.093,0:00:42.225
nhưng đôi lúc,[br]việc tạo các vết sẹo đã được dùng

0:00:42.225,0:00:46.881
ở các nền văn hóa truyền thống và hiện đại[br]để đánh dấu thông hành

0:00:46.881,0:00:49.419
hay đơn giản là để làm đẹp.

0:00:49.419,0:00:51.858
Nhưng sự khác nhau [br]không chỉ về khía cạnh thẩm mĩ.

0:00:51.858,0:00:54.716
Khi ta quan sát một mô da khỏe mạnh [br]dưới kính hiển vi,

0:00:54.716,0:00:57.454
ta thấy các tế bào [br]thực hiện nhiều chức năng

0:00:57.454,0:01:02.575
và được gắn kết bởi [br]một chất nền ngoại bào, còn gọi là ECM.

0:01:02.575,0:01:06.056
Nó được tạo nên từ các kết cấu protein như collagen[br]

0:01:06.056,0:01:09.635
được tiết ra từ các nguyên bào sợi đặc biệt.

0:01:09.635,0:01:13.421
ECM được sắp xếp theo trật tự cho phép[br]việc vận chuyển các chất dinh dưỡng,

0:01:13.421,0:01:17.245
giao tiếp tế bào, và sự kết dính tế bào.

0:01:17.245,0:01:21.307
Nhưng khi một vết cắt sâu xuất hiện,[br]trật tự này bị phá vỡ.

0:01:21.307,0:01:26.378
Trong quá trình hồi phục, [br]collagen được tái tạo ở chỗ bị thương

0:01:26.378,0:01:30.297
nhưng thay vì cấu trúc "đan rổ" [br]như ở mô mạnh khỏe,

0:01:30.297,0:01:34.043
ECM mới xếp theo một hướng duy nhất,

0:01:34.043,0:01:39.710
làm chậm các quá trình liên tế bào,[br]và giảm độ bền và đàn hồi.

0:01:39.710,0:01:40.766
Tệ hơn,

0:01:40.791,0:01:45.370
những tế bào đã lành [br]có một lượng ECM nhiều hơn trước,

0:01:45.395,0:01:48.021
làm giảm chức năng chung của chúng.

0:01:48.022,0:01:52.802
Trong da, sự dư thừa collagen [br]ảnh hưởng đến chức năng ban đầu của nó,

0:01:52.802,0:01:54.119
như tiết mồ hôi,

0:01:54.144,0:01:55.770
kiểm soát nhiệt độ cơ thể

0:01:55.795,0:01:57.877
và cả việc mọc lông.

0:01:57.878,0:02:03.269
Tế bào sẹo mỏng manh, nhạy cảm [br]với sự thay đổi nhiệt độ và cảm giác,

0:02:03.269,0:02:07.734
và nên được giữ ở môi trường ẩm[br]để mau lành.

0:02:07.734,0:02:11.443
Sự dư thừa liên kết dạng sợi [br]trong một cơ quan

0:02:11.443,0:02:15.038
được gọi là hóa sợi, [br]và nếu thuật ngữ này nghe quen thuộc,

0:02:15.038,0:02:19.320
đó là vì da chúng ta không phải[br]là cơ quan duy nhất dễ tổn thương do sẹo.

0:02:19.320,0:02:24.423
Xơ nang là một rối loạn di truyền gây ra[br]sẹo ở tuyến tụy,

0:02:24.423,0:02:28.011
còn xơ phổi là hóa sẹo ở phổi,

0:02:28.011,0:02:30.209
dẫn đến khó thở.

0:02:30.209,0:02:34.087
Xơ hóa sẹo ở tim và sự tích tụ ECM [br]sau một cơn đau tim

0:02:34.087,0:02:38.066
có thể ngăn cản nhịp đập tim,[br]dẫn đến các vấn đề khác về tim.

0:02:38.066,0:02:39.959
Điều thường gặp ở các tình trạng này

0:02:39.959,0:02:43.230
là mặc dù có giữ lại một vài [br]chức năng ban đầu,

0:02:43.230,0:02:45.841
mô sẹo hình thành sau một vết thương

0:02:45.866,0:02:49.525
hoạt động kém hơn các mô nó thay thế.

0:02:49.525,0:02:51.030
Tuy nhiên, vẫn có hy vọng.

0:02:51.030,0:02:55.068
Các nhà nghiên cứu y học đang tìm hiểu [br]nguyên nhân khiến nguyên bào sợi

0:02:55.068,0:02:58.054
tiết ra quá nhiều collagen

0:02:58.054,0:03:00.816
và làm cách nào có thể dùng [br]các tế bào khác của cơ thể

0:03:00.816,0:03:03.727
trong việc tái tạo và phục hồi [br]các mô bị tổn thương.

0:03:03.727,0:03:06.917
Bằng việc học cách kiếm soát [br]sự phục hồi của vết thương

0:03:06.917,0:03:08.712
và sự hình thành mô sẹo,

0:03:08.712,0:03:11.085
ta có thể sử dụng [br]ngân quĩ hàng tỉ đô la

0:03:11.110,0:03:13.844
đang được dùng để giải quyết [br]hậu quả của các vết thương

0:03:13.868,0:03:15.903
một cách hiệu quả hơn,

0:03:15.903,0:03:19.312
và giúp hàng triệu người [br]sống tốt hơn và khỏe mạnh hơn.

0:03:19.312,0:03:21.551
Nhưng cho đến lúc đó, [br]ít nhất một vài vết sẹo

0:03:21.551,0:03:25.701
có thể giúp chúng ta ghi nhớ tránh xa [br]những thứ gây ra chúng.