1
00:00:07,263 --> 00:00:12,087
Sećate li se kada ste pali sa bicikla
ili udarili čelom o oštar ćošak?

2
00:00:12,087 --> 00:00:15,417
Povrede u detinjstvu su stvari
koje bismo često voleli da zaboravimo,

3
00:00:15,417 --> 00:00:20,118
ali naša tela često nose sećanja
u obliku ožiljaka.

4
00:00:20,118 --> 00:00:24,798
Šta su onda ove neželjene uspomene
i zašto ih imamo tako dugo

5
00:00:24,798 --> 00:00:28,997
nakon te neželjene posete hitnoj pomoći?

6
00:00:28,997 --> 00:00:32,122
Ožiljke najčešće nalazimo na koži,

7
00:00:32,122 --> 00:00:35,968
na delu koji izgleda nešto drugačije
od normalne kože oko njega.

8
00:00:35,968 --> 00:00:39,093
Ovo se često smatra
nesrećnim deformitetom,

9
00:00:39,093 --> 00:00:42,225
dok se u drugim slučajevima koristilo
namerno nanošenje ožiljaka,

10
00:00:42,225 --> 00:00:46,881
u tradicionalnim i modernim kulturama,
da se označi obred prelaska

11
00:00:46,881 --> 00:00:49,419
ili prosto za estetsku dekoraciju.

12
00:00:49,419 --> 00:00:51,858
Ali razlika nije samo u izgledu.

13
00:00:51,858 --> 00:00:54,716
Kada pogledamo tkivo zdrave kože
pod mikroskopom,

14
00:00:54,716 --> 00:00:57,454
vidimo ćelije koje vrše razne funkcije

15
00:00:57,454 --> 00:01:02,575
i koje su povezane vanćelijskim matriksom
ili ECM-om.

16
00:01:02,575 --> 00:01:06,056
On se sastoji od strukturnih proteina
poput kolagena

17
00:01:06,056 --> 00:01:09,635
kog luče posebne ćelije, fibroblasti.

18
00:01:09,635 --> 00:01:13,421
Dobro raspoređen ECM omogućava
transport hranljivih materija,

19
00:01:13,421 --> 00:01:17,245
komunikaciju i prijanjanje među ćelijama.

20
00:01:17,245 --> 00:01:21,307
Ali kada se desi duboka rana,
ovaj raspored se remeti.

21
00:01:21,307 --> 00:01:26,378
Tokom procesa zarastanja,
kolagen se smešta na mesto rane,

22
00:01:26,378 --> 00:01:30,297
ali umesto strukture pletene korpe
koja se može naći u zdravom tkivu,

23
00:01:30,297 --> 00:01:34,043
nova ECM se raspoređuje
samo u jednom pravcu,

24
00:01:34,043 --> 00:01:39,710
što usporava međućelijske procese
i smanjuje izdržljivost i elastičnost.

25
00:01:39,710 --> 00:01:40,766
Da stvari budu gore,

26
00:01:40,791 --> 00:01:45,370
izlečeno tkivo sadrži
veću proporciju ECM-a nego pre,

27
00:01:45,395 --> 00:01:48,021
čime se smanjuje njena ukupna funkcija.

28
00:01:48,022 --> 00:01:52,802
Višak kolagena u koži
remeti njene prvobitne funkcije,

29
00:01:52,802 --> 00:01:54,119
poput stvaranja znoja,

30
00:01:54,144 --> 00:01:55,770
kontrolisanja temperature tela

31
00:01:55,795 --> 00:01:57,877
i čak i rasta dlaka.

32
00:01:57,878 --> 00:02:03,269
Tkivo ožiljka je krhko, osetljivo
na promene u temperaturi i opažajima,

33
00:02:03,269 --> 00:02:07,734
i treba ga držati u vlažnom okruženju
da bi se poboljšalo zarastanje.

34
00:02:07,734 --> 00:02:11,443
Ovo prisustvo viška
fibroznog vezivnog tkiva u organu

35
00:02:11,443 --> 00:02:15,038
je poznato kao fibroza,
a ako vam se naziv čini poznatim,

36
00:02:15,038 --> 00:02:19,320
to je zato što naša koža
nije jedini organ podložan ožiljcima.

37
00:02:19,320 --> 00:02:24,423
Cistična fibroza je genetski poremećaj
koji izaziva ožiljke na pankreasu,

38
00:02:24,423 --> 00:02:28,011
dok pulmonarna fibroza
podrazumeva ožiljke na plućima

39
00:02:28,011 --> 00:02:30,209
koji za posledicu imaju kratak dah.

40
00:02:30,209 --> 00:02:34,087
Ožiljci na srcu i taloženje ECM-a
nakon srčanog udara

41
00:02:34,087 --> 00:02:38,066
mogu da uspore kucanje srca
i dovedu do većih srčanih problema.

42
00:02:38,066 --> 00:02:39,959
Svim ovim bolestima je zajedničko to

43
00:02:39,959 --> 00:02:43,230
što iako organi imaju neke
od svojih prvobitnih funkcija,

44
00:02:43,230 --> 00:02:45,841
tkivo ožiljka koje se stvori nakon rane

45
00:02:45,866 --> 00:02:49,525
je uvek inferiorno u odnosu
na tkivo koje menja.

46
00:02:49,525 --> 00:02:51,030
Ipak, postoji nada.

47
00:02:51,030 --> 00:02:55,218
Medicinski istraživači sada proučavaju
šta prouzrokuje da fibroblasti

48
00:02:55,218 --> 00:02:58,224
luče višak kolagena

49
00:02:58,224 --> 00:03:00,816
i kako možemo regrutovati
ostale ćelije u telu

50
00:03:00,816 --> 00:03:04,727
da regenerišu i nastane oštećeno tkivo.

51
00:03:04,727 --> 00:03:08,712
Saznanjem kako da bolje kontrolišemo
zarastanje rana i stvaranje tkiva ožiljka,

52
00:03:08,712 --> 00:03:11,085
možemo koristiti budžete
od više milijardi dolara

53
00:03:11,110 --> 00:03:13,844
koji se trenutno koriste
za posledice ranjavanja

54
00:03:13,868 --> 00:03:15,903
na mnogo efikasniji način

55
00:03:15,903 --> 00:03:19,312
i tako pomognemo milionima ljudi
da žive bolje i na zdraviji način.

56
00:03:19,312 --> 00:03:21,843
Ali do tog trenutka,
makar neki od naših ožiljaka

57
00:03:21,843 --> 00:03:26,009
mogu da nam pomognu da se prisetimo
da izbegavamo stvari koje su ih izazvale.