WEBVTT

00:00:07.263 --> 00:00:11.967
Pamiętasz upadek z roweru 
lub uderzenie głową w ostry kant?

00:00:11.967 --> 00:00:15.417
Czasami chcielibyśmy
zapomnieć o urazach z dzieciństwa,

00:00:15.417 --> 00:00:20.118
ale nasze ciało często naznaczone jest
wspomnieniami w formie blizn.

00:00:20.118 --> 00:00:24.798
Czym więc są te niechciane pamiątki 
i dlaczego pozostają na tak długo

00:00:24.798 --> 00:00:28.907
po nieplanowanej wyprawie do szpitala?

00:00:28.907 --> 00:00:32.123
Blizny najczęściej występują na skórze.

00:00:32.123 --> 00:00:35.788
To skrawek, który różni się 
od reszty skóry.

00:00:35.788 --> 00:00:39.093
Często uchodzą za niefortunne oszpecenie,

00:00:39.093 --> 00:00:42.225
ale bywa, że w kulturach
tradycyjnych i współczesnych

00:00:42.225 --> 00:00:46.751
umyślnie tworzy się blizny 
podczas rytuałów

00:00:46.751 --> 00:00:49.419
lub po prostu dla ozdoby.

00:00:49.419 --> 00:00:51.858
Jednak nie jest to jedynie
kosmetyczna różnica.

00:00:51.858 --> 00:00:54.716
Patrząc na zdrową tkankę
skóry pod mikroskopem,

00:00:54.716 --> 00:00:57.454
widać komórki o różnych funkcjach,

00:00:57.454 --> 00:01:02.405
połączonych w macierzy
pozakomórkowej (ECM).

00:01:02.405 --> 00:01:06.056
Jest ona zbudowana z białek
strukturalnych jak kolagen,

00:01:06.056 --> 00:01:09.635
wydzielanych przez komórki
zwane fibroblastami.

00:01:09.635 --> 00:01:13.421
Poprawnie umiejscowione ECM pozwala
na transport substancji odżywczych,

00:01:13.421 --> 00:01:17.245
komunikację między komórkami
oraz na łączenie się komórek.

00:01:17.245 --> 00:01:21.307
Pojawienie się głębokiej rany
zakłóca ten proces.

00:01:21.307 --> 00:01:26.378
Gdy rana się goi, kolagen zostaje
rozdysponowany na powierzchni rany,

00:01:26.378 --> 00:01:30.297
ale zamiast utworzyć splot plecionkarski, 
jak w zdrowych tkankach,

00:01:30.297 --> 00:01:34.043
nowe ECM układa się w jednym kierunku,

00:01:34.043 --> 00:01:39.710
zakłócając procesy międzykomórkowe 
i obniżając trwałość oraz elastyczność.

00:01:39.710 --> 00:01:40.990
Co gorsza,

00:01:40.990 --> 00:01:45.492
naprawiona tkanka zawiera
większą niż wcześniej proporcję ECM,

00:01:45.492 --> 00:01:48.002
co obniża jej ogólną funkcję.

00:01:48.002 --> 00:01:52.848
Nadmiar kolagenu w skórze
zakłóca jej pierwotne funkcje,

00:01:52.848 --> 00:01:54.269
jak wydzielanie potu,

00:01:54.269 --> 00:01:57.463
kontrolowanie temperatury ciała,
a nawet porost włosów.

00:01:57.463 --> 00:02:03.018
Tkanka bliznowata jest delikatna,
wrażliwa na temperaturę i dotyk.

00:02:03.018 --> 00:02:07.730
Powinna mieć zapewnioną wilgoć,
żeby zmaksymalizować gojenie.

00:02:07.730 --> 00:02:11.453
Nadmiar tkanki łącznej włóknistej
w organach nazywa się zwłóknieniem.

00:02:11.453 --> 00:02:15.111
Termin ten może brzmieć znajomo,

00:02:15.111 --> 00:02:18.769
bo skóra nie jest jedynym organem 
podatnym na zabliźnianie.

00:02:19.289 --> 00:02:22.029
Mukowiscydoza jest chorobą
uwarunkowaną genetycznie,

00:02:22.029 --> 00:02:24.807
która powoduje
powstanie blizn na trzustce,

00:02:24.807 --> 00:02:27.856
a zwłóknienie płuc powoduje
tworzenie się blizn na płucach,

00:02:27.856 --> 00:02:30.039
co powoduje krótki, urywany oddech.

00:02:30.039 --> 00:02:33.840
Blizny na sercu i nagromadzenie ECM
spowodowane atakiem serca

00:02:33.840 --> 00:02:37.875
może spowolnić jego bicie,
powodując dalsze problemy z sercem.

00:02:37.875 --> 00:02:39.980
We wszystkich przypadkach
tkanka bliznowata,

00:02:39.980 --> 00:02:42.828
która tworzy się w miejscu rany,

00:02:42.828 --> 00:02:45.904
podtrzymuje niektóre
z pierwotnych funkcji,

00:02:45.904 --> 00:02:49.416
jednak jest jakościowo gorsza
od tkanki, którą zastępuje.

00:02:49.416 --> 00:02:51.187
Jednak jest nadzieja.

00:02:51.187 --> 00:02:53.942
Badacze medyczni pracują
nad poznaniem przyczyny

00:02:53.942 --> 00:02:57.959
wydzielania kolagenu przez fibroblasty

00:02:57.959 --> 00:03:00.723
i sposobem zaangażowania innych komórek

00:03:00.723 --> 00:03:04.472
w procesy regeneracji
i odbudowywania zniszczonej tkanki.

00:03:04.472 --> 00:03:08.651
Dzięki lepszej kontroli gojenia ran
i tworzenia tkanki bliznowatej

00:03:08.651 --> 00:03:11.515
będziemy mogli efektywnej
wykorzystać wielomiliardowe sumy,

00:03:11.515 --> 00:03:15.745
które obecne idą na leczenie następstw ran

00:03:15.745 --> 00:03:19.595
i pomóc milionom ludzi
wieść lepsze i zdrowsze życie.

00:03:19.595 --> 00:03:21.790
Na razie przynajmniej część naszych blizn

00:03:21.790 --> 00:03:26.040
przypomina, by unikać rzeczy, 
które je spowodowały.