0:00:00.488,0:00:02.738
Đây là James Risen.

0:00:03.174,0:00:05.924
Có lẽ bạn biết ông là nhà báo[br]đoạt giải Pulitzer

0:00:05.948,0:00:07.640
làm việc cho The New York Times.

0:00:07.664,0:00:10.418
Một thời gian dài trước khi [br]ta biết đến Edward Snowden,

0:00:10.442,0:00:13.358
Risen đã viết một cuốn sách, tiết lộ rằng

0:00:13.382,0:00:17.428
Cơ quan An ninh Quốc gia [br]đang nghe lén điện thoại của dân chúng.

0:00:17.732,0:00:19.852
Nhưng đó là 1 chương khác [br]trong quyển sách

0:00:19.852,0:00:21.781
có sức ảnh hưởng về sau còn lớn hơn.

0:00:22.405,0:00:27.223
Trong đó, ông mô tả hành động [br]khủng khiếp của tình báo Mỹ

0:00:27.247,0:00:29.990
khi CIA thật sự trao lại cho Iran

0:00:29.990,0:00:32.102
bản thiết kế chế tạo bom nguyên tử.

0:00:32.262,0:00:34.725
Nếu thấy điều này thật điên rồ,[br]hãy đọc nó.

0:00:34.748,0:00:36.412
Đúng là không thể tin được.

0:00:36.456,0:00:38.800
Nhưng bạn có biết ai [br]không thích chương đó không?

0:00:38.893,0:00:40.223
Chính là chính phủ Hoa Kỳ.

0:00:40.592,0:00:42.266
Trong gần mười năm sau đó,

0:00:42.270,0:00:45.683
Risen trở thành đối tượng điều tra [br]của chính phủ

0:00:45.967,0:00:48.476
các công tố viên buộc [br]ông phải ra toà làm chứng

0:00:48.500,0:00:50.704
chống lại người cung cấp [br]thông tin cho mình.

0:00:50.709,0:00:54.904
Và suốt thời gian đó, ông trở thành [br]ví dụ điển hình mới nhất

0:00:54.928,0:00:58.357
cho hành động truy tố nguồn tin mật [br]và theo dõi nhà báo của chính phủ.

0:00:58.401,0:01:00.073
Căn cứ theo [br]Tu Chính Án Thứ Nhất:

0:01:00.113,0:01:03.790
báo chí có quyền đăng tải tin mật [br]vì lợi ích của công chúng.

0:01:03.884,0:01:06.888
Nhưng giới truyền thông không thể nào[br]thực hiện được quyền này

0:01:06.888,0:01:10.018
một khi họ không lấy được tin, [br]và cũng không bảo vệ được

0:01:10.082,0:01:13.512
danh tính của những người [br]đã dũng cảm cung cấp tin cho họ.

0:01:14.087,0:01:16.119
Cho nên, khi chính phủ đến gõ cửa,

0:01:16.143,0:01:19.008
Risen cũng làm như [br]những người dũng cảm đi trước:

0:01:19.018,0:01:20.883
từ chối tiết lộ [br]thân phận nguồn tin

0:01:20.883,0:01:22.318
và nói ông thà vào tù còn hơn.

0:01:22.611,0:01:25.594
Vậy nên từ 2007 đến 2015,

0:01:25.618,0:01:28.902
Risen phải sống dưới viễn cảnh [br]bị đưa vào nhà tù liên bang.

0:01:28.976,0:01:32.727
Vài ngày trước phiên toà xét xử,[br]một chuyện lạ đã xảy ra:

0:01:32.837,0:01:35.737
Sau nhiều năm cho rằng vụ này[br]phải có Risen ra làm chứng,

0:01:35.777,0:01:40.617
chính phủ đột ngột từ bỏ [br]mọi ép buộc của họ với Risen.

0:01:40.912,0:01:43.460
Thì ra họ phát hiện,[br]trong thời đại giám sát điện tử

0:01:43.484,0:01:46.462
nhà báo và nguồn tin [br]chẳng có mấy nơi để trốn.

0:01:46.959,0:01:50.554
Thay vì cố ép Risen [br]làm nhân chứng rồi thất bại,

0:01:50.578,0:01:53.905
họ có thể dùng quá trình [br]sử dụng công nghệ để buộc tội ông.

0:01:54.305,0:01:56.971
Vậy là bên công tố có được [br]nhật ký cuộc gọi của Risen,

0:01:56.995,0:01:59.725
hoàn toàn âm thầm, [br]không cần ông có đồng ý không.

0:01:59.903,0:02:04.419
Họ có được lịch sử email, [br]thông tin tài chính và ngân hàng,

0:02:04.443,0:02:06.196
báo cáo tín dụng,

0:02:06.220,0:02:09.050
cả danh sách chuyến bay của ông [br]cũng được ghi lại.

0:02:09.808,0:02:13.593
Một trong số chúng trở thành [br]bằng chứng buộc tội Jeffery Sterling,

0:02:13.617,0:02:17.346
người được cho là nguồn tin của Risen, [br]cũng là kẻ tiết lộ bí mật của CIA.

0:02:18.035,0:02:20.920
Thật đáng buồn khi đây chỉ là [br]một trong số nhiều trường hợp.

0:02:21.152,0:02:24.759
Tổng thống Obama luôn hứa [br]sẽ bảo vệ những nguồn tin mật,

0:02:24.783,0:02:28.045
rồi sau đó lại cho Bộ Tư pháp [br]đứng đằng sau truy tố họ

0:02:28.069,0:02:30.669
nhiều hơn tất cả các [br]chính quyền khác cộng lại.

0:02:30.849,0:02:33.823
Giờ ta đã biết để lộ thông tin [br]trở thành rắc rối như thế nào,

0:02:33.913,0:02:37.774
nhất là khi chính phủ xem gần hết [br]mọi chuyện họ làm là bí mật.

0:02:38.758,0:02:43.258
Từ sau vụ 11/9, hầu như mọi chuyện [br]hệ trọng liên quan tới an ninh quốc gia

0:02:43.282,0:02:46.202
đều nhờ người tố giác[br]với nhà báo mới có được.

0:02:46.480,0:02:49.588
Nên chúng ta đành nhìn báo chí [br]thất bại trong công việc của mình,

0:02:49.592,0:02:51.911
việc mà đáng lẽ Tu Chính Án Thứ Nhất [br]phải bảo vệ

0:02:51.915,0:02:54.822
vì chính phủ ngày càng có khả năng [br]theo dõi mọi người.

0:02:55.487,0:02:57.940
Nhưng nếu như chính phủ [br]có thể dùng công nghệ

0:02:57.964,0:03:00.671
để cánh nhà báo không [br]thực hiện được quyền của mình,

0:03:00.695,0:03:02.869
thì báo chí cũng có thể [br]sử dụng công nghệ

0:03:02.893,0:03:05.483
để bảo vệ nguồn tin của mình [br]hiệu quả hơn bao giờ hết.

0:03:05.698,0:03:08.810
Và họ có thể làm được điều này [br]ngay khi cuộc nói chuyện bắt đầu,

0:03:08.834,0:03:11.497
thay vì chờ đến lúc sự thật phơi bày[br]mới ra làm chứng.

0:03:11.497,0:03:15.209
Chưa có phần mềm truyền thông [br]vào lúc Risen viết ra quyển sách

0:03:15.209,0:03:18.189
nay đã ra đời và có khả năng [br]chống giám sát tốt hơn nhiều

0:03:18.189,0:03:20.868
so với dùng emails [br]hoặc điện thoại thông thường.

0:03:21.789,0:03:26.007
Một đơn cử cho loại phần mềm này [br]là SecureDrop,

0:03:26.031,0:03:28.716
một hệ thống miễn phí [br]dành cho người cung cấp tin mật

0:03:28.740,0:03:32.362
được nhà hoạt động Internet sáng giá [br]đã qua đời là Aaron Swartz tạo ra

0:03:32.362,0:03:35.651
và hiện đang được phát triển tại [br]tổ chức phi lợi nhuận mà tôi làm,

0:03:35.651,0:03:37.362
Quỹ ủng hộ quyền tự do báo chí.

0:03:37.824,0:03:39.270
Thay vì gửi email,

0:03:39.270,0:03:41.541
bạn sẽ vào trang web của [br]một cơ quan thông tin,

0:03:41.565,0:03:43.745
như trang của The Washington Post [br]ở trên đây.

0:03:43.850,0:03:47.953
Từ đó, bạn có thể tải lên [br]một văn kiện hay gửi thông tin đi

0:03:47.977,0:03:50.706
rất giống với thao tác[br]trên bất cứ hình thức liên lạc nào.

0:03:50.766,0:03:53.334
Sau đó, tài liệu này sẽ được [br]mã hoá và lưu vào máy chủ

0:03:53.358,0:03:55.906
chỉ có cơ quan thông tin [br]mới có quyền truy cập.

0:03:56.351,0:03:59.724
Chính phủ không thể đòi thông tin [br]một cách bí mật nữa,

0:03:59.748,0:04:01.852
và đa số những thông tin họ muốn có

0:04:01.876,0:04:03.835
sẽ không thể có được ngay.

0:04:04.345,0:04:07.439
Mà thật ra SecureDrop mới chỉ là [br]một phần nhỏ trong bài toán lớn

0:04:07.463,0:04:10.410
nhằm bảo vệ quyền tự do báo chí [br]trong thế kỷ 21.

0:04:10.975,0:04:13.408
Ngặt một nỗi, hiện giờ chính phủ [br]trên toàn thế giới

0:04:13.432,0:04:15.932
đang không ngừng phát triển [br]công nghệ gián điệp

0:04:15.956,0:04:18.120
nhằm đưa tất cả chúng ta [br]vào chỗ nguy hiểm.

0:04:18.120,0:04:20.741
Chỉ có phát triển, chúng ta [br]mới có thể đảm bảo

0:04:20.765,0:04:24.315
điều cần thiết không chỉ là tạo ra [br]những nguồn tin thành thạo công nghệ,

0:04:24.325,0:04:27.324
phơi bày chuyện sai trái [br]chuyên nghiệp như Edward Snowden.

0:04:27.408,0:04:31.309
Ta cũng cần bảo vệ nhân viên [br]chăm sóc cựu chiến binh tiếp theo,

0:04:31.339,0:04:35.247
người báo động cho chúng ta biết [br]các bệnh viện đã quá tải,

0:04:35.511,0:04:37.658
hay nhân viên môi trường tiếp theo,

0:04:37.782,0:04:41.060
người đánh hồi chuông cảnh tỉnh [br]về nguồn nước bẩn của nhà máy Flint,

0:04:41.084,0:04:42.764
hay một thành viên từ Wall Street

0:04:42.788,0:04:45.445
cảnh báo cho ta về [br]đợt khủng hoảng tài chính tiếp theo.

0:04:45.869,0:04:49.997
Tóm lại, những công cụ này được tạo ra [br]không chỉ để giúp đỡ cho ai

0:04:50.021,0:04:51.559
dám đứng ra phơi bày tội ác,

0:04:51.583,0:04:54.817
mà còn để bảo vệ [br]mọi quyền hiến định của chúng ta.

0:04:55.460,0:04:56.611
Xin cám ơn.

0:04:56.635,0:04:59.944
(Vỗ tay)