Dit is James Risen. Je kent hem wellicht als de journalist die de Pulitzer Price won voor The New York Times. Jaren voordat we Edward Snowdens naam leerden kennen, schreef Risen een boek waarin hij glorieus blootlegde dat de NSA illegaal telefoons van Amerikanen aftapte. Maar een ander hoofdstuk in dat boek had nog veel meer impact. Daarin beschrijft hij een catastrofale operatie waarin de CIA bijna letterlijk blauwdrukken van een nucleaire bom overhandigde aan Iran. Als je dat niet gelooft: ga het lezen. Het is een ongelooflijk verhaal. Raad eens wie dat hoofdstuk niet zo vermakelijk vond? De Amerikaanse overheid. Bijna tien jaar lang was Risen vervolgens het doel van een onderzoek van die overheid, waarin aanklagers eisten dat hij zou getuigen tegen iemand die zij als zijn bron verdachten. Tijdens dit proces werd hij het gezicht van het recente gebruik van de overheid om klokkenluiders te vervolgen en journalisten te bespioneren. Volgens het eerste amendement heeft de pers het recht geheime informatie te delen als dat in het publiek belang is. Het is onmogelijk dit recht uit te oefenen als de media dit nieuws niet kunnen verzamelen en de identiteit niet kunnen beschermen van de dappere mannen en vrouwen die hen dit nieuws brengen. Dus toen de overheid verhaal kwam halen, deed Risen wat vele dappere journalisten voor hem hebben gedaan: hij weigerde en zei dat hij liever de cel in zou gaan. Dus van 2007 tot 2015 leefde Risen onder de constante dreiging naar de staatsgevangenis te gaan. Tenminste, tot enkele dagen voor de rechtszaak, toen er iets raars gebeurde. Plotseling, nadat ze jaren hadden geroepen hoe belangrijk hij voor hun zaak was, liet de Amerikaanse overheid hun eis dat Risen zou getuigen vallen. Het blijkt dat er in deze tijden van elektronische surveillance weinig tot geen plaatsen zijn waar je je als journalist kunt verstoppen. Dus in plaats van Risen te proberen te laten getuigen, konden ze zijn digitale spoor tegen hem laten getuigen. Geheel in het geheim en zonder zijn toestemming verkregen de aanklagers Risens telefoongegevens. Ze kregen zijn e-mailgegevens, zijn financiële- en bankgegevens, zijn kredietgegevens en zelfs reisgegevens met een lijst van zijn vluchten. Het was deels deze informatie die gebruikt werd om Jeffrey Sterling te veroordelen, Risens vermoede bron en klokkenluider van de CIA. Dit is helaas slechts een van vele zaken. President Obama beloofde klokkenluiders te beschermen, maar in plaats daarvan vervolgde zijn rechterlijke macht er meer dan alle andere regeringen samen. Je snapt hoe dit een probleem kan zijn, zeker omdat de overheid veel van wat het doet als geheim beschouwt. Sinds 9/11 is bijna elk belangrijk verhaal over nationale veiligheid gepubliceerd dankzij een klokkenluider die naar een journalist toekwam. We lopen het risico dat de pers het werk niet kan doen dat het eerste amendement juist hoort te beschermen, omdat de overheid iedereen mag en kan bespioneren. Maar net zoals de technologie de overheid de mogelijkheid gaf de rechten van journalisten te omzeilen, zo kan de pers de technologie beter dan ooit gebruiken om hun bronnen te beschermen. Dit kunnen zij doen vanaf het moment dat het eerste contact wordt gelegd in plaats van nadien in de getuigenbank. Er bestaat nu communicatiesoftware die niet beschikbaar was toen Risen zijn boek schreef, en het is veel veiliger dan reguliere e-mails en telefoontjes. Zo'n hulpmiddel is bijvoorbeeld SecureDrop, een open source uploadsysteem voor klokkenluiders, oorspronkelijk gecreëerd door internetpionier Aaron Swartz, dat nu verder wordt ontwikkeld bij de stichting waar ik werk: Freedom of the Press Foundation. In plaats van een e-mail te sturen ga je naar de website van een nieuwsorganisatie, bijvoorbeeld zoals hier, The Washington Post. Hier kun je documenten uploaden of informatie sturen zoals je via elk ander contactformulier zou doen. Het wordt versleuteld en opgeslagen op een server waar alleen de nieuwsorganisatie toegang toe heeft. De overheid kan dan niet langer in het geheim de informatie opeisen, en veel van de informatie die ze zouden opeisen zou niet eens beschikbaar zijn. SecureDrop is slechts een klein gedeelte van de puzzel om persvrijheid in de 21ste eeuw te beschermen. Helaas ontwikkelen overheden over de hele wereld constant nieuwe surveillance technologieën die een gevaar vormen voor ons allemaal. Het is onze taak om door te gaan en te zorgen dat het niet alleen de technisch handige klokkenluiders zoals Edward Snowden zijn die iets kenbaar kunnen maken. Het is net zo belangrijk dat we een nieuwe klokkenluider beschermen, bijvoorbeeld een gezondheidsmedewerker die ons wijst op overvolle ziekenhuizen, of een toekomstige milieuspecialist die een alarm luidt over verontreinigd water in Flint, of iemand van Wall Street die ons waarschuwt voor een nieuwe financiële crisis. Want deze hulpmiddelen zijn niet alleen voor dappere mensen gemaakt die misdaden aan de kaak stellen, maar ze zijn er om al onze rechten te beschermen. Dankjewel. (Applaus)