0:00:00.942,0:00:02.738
Jen James Risen.

0:00:03.174,0:00:05.568
Eble vi scias, ke li estas raportisto,[br]gajninto de premio Pulitzer,

0:00:05.568,0:00:07.640
kaj laboras por la ĵurnalo New York Times.

0:00:07.688,0:00:10.432
Longe antaŭ la alveno de iu[br]Edward Snowden,

0:00:10.442,0:00:13.358
Risen verkis famkonatan libron,[br]en kiu li rivelis, ke la NSA

0:00:13.382,0:00:17.318
(Agentejo pri Nacia Sekureco)[br]kontraŭleĝe subaŭskultis [br]la telefonvokojn de usonanoj

0:00:17.842,0:00:19.612
Sed alia ĉapitro de tiu libro

0:00:19.636,0:00:21.651
probable havos eĉ pli granda efikon.

0:00:22.405,0:00:27.223
En ĝi, li priskribas fuŝitan usonan[br]informkaptad-operacion,

0:00:27.247,0:00:30.336
dum kiu CIA afable donacis la planojn

0:00:30.360,0:00:32.146
pri atombombo al Irano.

0:00:32.662,0:00:34.457
«Sensencaĵo», vi pensas. Tamen, legu pri ĝi.

0:00:34.481,0:00:35.972
Ja nekredebla okazaĵo.

0:00:36.456,0:00:38.520
Nu, laŭ vi, kiu ne ŝatis tiun ĉapitron?

0:00:38.893,0:00:40.043
La usona registaro.

0:00:40.592,0:00:42.806
Dum preskaŭ jardeko poste,

0:00:42.830,0:00:46.083
la usona registaro enketis pri Risen,

0:00:46.107,0:00:48.476
kaj prokuroroj postulis,[br]ke li atestu kontraŭ

0:00:48.500,0:00:50.404
unu el siaj supozitaj informintoj.

0:00:50.829,0:00:54.904
Tiel, li fariĝis viktimo de la [br]lastatempa konduto de la registaro,

0:00:54.928,0:00:57.947
kiu persekutas denuncantojn[br]kaj spionas ĵurnalistojn.

0:00:58.381,0:01:00.349
Laŭ la Unua Amendo de nia Konstitucio,

0:01:00.373,0:01:04.000
ĵurnalistoj rajtas riveli ŝtatsekretojn[br]en la intereso de la publiko.

0:01:04.024,0:01:09.158
Sed tiu rajto malaperas sen la eblo[br]kolekti informojn

0:01:09.182,0:01:12.438
kaj protekti la identecon[br]de la kuraĝuloj,

0:01:12.462,0:01:13.812
kiuj rivelas ilin.

0:01:14.087,0:01:16.119
Do, kiam la registaro iĝis postulema

0:01:16.143,0:01:19.184
Risen faris kiel multaj kuraĝaj [br]raportistoj antaŭ li:

0:01:19.208,0:01:20.563
li opoziciis malkaŝon,kaj diris

0:01:20.577,0:01:22.398
ke li preferus enkarcerigon.

0:01:22.611,0:01:25.594
Do, de 2007 ĝis 2015,

0:01:25.618,0:01:28.412
ebla enprizonigo pendis super lia kapo,

0:01:28.976,0:01:33.023
ĝis tagojn antaŭ la procezo,[br]kiam strangaĵo okazis.

0:01:33.912,0:01:37.713
Post insistadi dum jaroj, [br]por ke Risen plenigu siajn postulojn,

0:01:37.737,0:01:40.427
la registaro rezignis tute pri la afero.

0:01:40.912,0:01:43.460
Sin vidigis, ke en tiu ĉi epoko[br]de elektronika kontrolado,

0:01:43.484,0:01:46.372
tre malfacile povas ŝirmi sin[br]ĵurnalistoj kaj denuncantoj.

0:01:46.959,0:01:50.554
Anstataŭ provi atestigi Risen vane,

0:01:50.578,0:01:53.625
oni preferis sekvi lian ciferecajn spurojn.

0:01:54.585,0:01:57.101
Do, plensekrete kaj sen lia konsento,

0:01:57.125,0:01:59.395
prokuroroj enrigardis liajn telefondosierojn,

0:01:59.903,0:02:04.419
liajn retmesaĝdosierojn,[br]liajn financajn kaj bankajn transakciojn,

0:02:04.443,0:02:06.196
liajn kreditdosierojn,

0:02:06.220,0:02:08.990
eĉ liajn vojaĝojn kaj liston[br]de flugoj per kiuj li veturis.

0:02:09.808,0:02:13.593
Danke al tiu informaro, oni sukcesis[br]kondamnigi al Jeffrey Sterling,

0:02:13.617,0:02:16.736
denuncinto de la CIA[br]kaj ebla informfonto de Risen.

0:02:18.035,0:02:20.450
Bedaŭrinde, tio estas nur unu [br]el multaj similaj kazoj.

0:02:21.152,0:02:24.759
Prezidento Obama ja promesis[br]protekti denuncantojn,

0:02:24.783,0:02:28.045
tamen, lia ministrejo pri justico[br]daŭre persekutis ilin,

0:02:28.069,0:02:30.560
pli ol ĉiuj antaŭaj registaroj.

0:02:31.179,0:02:33.283
Sendube, vi komprenas [br]la amplekson de la problemo,

0:02:33.307,0:02:37.774
specife pro tio, ke la registaro konsideras [br]sekreta grandan parton de sia agado.

0:02:38.758,0:02:43.258
De Sept. 2011, preskaŭ ĉiu grava[br]novaĵo pri nacia sekureco

0:02:43.282,0:02:46.202
venis de denuncinto pere de ĵurnalisto.

0:02:46.670,0:02:49.568
La gazetaro riskas trovi sin [br]nekapabla fari laboron

0:02:49.592,0:02:51.791
teorie protektitan de la Unua Amendo

0:02:51.815,0:02:54.822
kaŭze de la pli granda kapableco [br]de la registaro ĉiujn spionadi.

0:02:55.487,0:02:57.940
Sed se teknologio ebligis la registaron

0:02:57.964,0:03:00.671
ĉirkaŭiri la rajtojn de raportistoj,

0:03:00.695,0:03:02.869
ĝi ankaŭ ebligas ĵurnalistojn

0:03:02.893,0:03:05.233
protekti informfontojn pli bone ol antaŭe.

0:03:05.698,0:03:08.810
Kaj la protekto komencas [br]de la unua konversacio,

0:03:08.834,0:03:11.261
anstataŭ ĉe la atestejo, postareste.

0:03:12.197,0:03:14.289
Komunikprogramoj nun ekzistas

0:03:14.313,0:03:16.845
malsame ol kiam Risen verkis sian libron,

0:03:16.869,0:03:20.868
kiuj estas multe pli kontraŭtrudiĝemaj,[br]ol retmesaĝoj aŭ telefonoj.

0:03:21.789,0:03:25.461
Ekzemple, SecureDrop,

0:03:25.461,0:03:28.716
pordenuncanta alŝutsistemo malfermkoda

0:03:28.740,0:03:32.788
kreita de la forpasinta interreta[br]geniulo Aaron Schwartz,

0:03:32.812,0:03:35.477
kaj disvolvigita de la neprofita [br]organizo por kiu mi laboras,

0:03:35.501,0:03:37.032
Fondaĵo por Preslibereco

0:03:37.824,0:03:39.476
Anstataŭ sendi retmesaĝon,

0:03:39.500,0:03:41.541
iru al retpaĝaro de novaĵorganizo,

0:03:41.565,0:03:43.565
kiel tiu ĉi, de Washington Post.

0:03:44.010,0:03:47.953
De tie, alŝutu dokumenton aŭ informon

0:03:47.977,0:03:50.406
preskaŭ kiel per alia simila rimedo.

0:03:50.715,0:03:53.334
Ĝi estos ciferigita kaj [br]konservita en servilo

0:03:53.358,0:03:55.906
alirebla nur de la novaĵorganizo celita.

0:03:56.351,0:03:59.724
La registaro ne plu povos [br]postuli sekrete la informon,

0:03:59.748,0:04:01.852
kaj grandparte, tiu informo

0:04:01.876,0:04:03.835
ne plu estos havebla ĉiamaniere.

0:04:04.475,0:04:07.439
SecureDrop, tamen, estas nur ereto[br]de la tuta solvo

0:04:07.463,0:04:10.410
por protekti presliberecon [br]en la 21-a jarcento.

0:04:11.035,0:04:13.408
Bedaŭrinde, registaroj[br]el la tuta mondo

0:04:13.432,0:04:16.802
ade disvolvigas novajn spionadteknikojn,[br]kiuj prezentas riskon por ni ĉiuj.

0:04:18.043,0:04:20.741
Endas al ni, de nun, certigi,

0:04:20.765,0:04:23.265
ke ne nur denuncantoj [br]lertaj pri teknologio,

0:04:23.289,0:04:26.574
kiel Edward Snowden, havu ilojn [br]por riveli malbonfarojn.

0:04:27.408,0:04:32.155
Same gravegas protekti [br]sekvan denunconton pri veterana sansistemo,

0:04:32.179,0:04:35.487
kiu alarmos nin pri trookupataj malsanulejoj,

0:04:35.511,0:04:37.838
aŭ la ontan mediprotektanton,

0:04:37.862,0:04:41.060
kiu elparolos pri la netrinkebla [br]akvo de alia Flint-urbo,

0:04:41.084,0:04:42.764
aŭ internulon de Wall Street,

0:04:42.788,0:04:44.965
kiu anoncos la venontan financan krizon.

0:04:45.869,0:04:49.997
Ni memoru, ke tiuj iloj [br]ne servas nur por la kuraĝuloj,

0:04:50.021,0:04:51.559
kiuj malkaŝas krimojn;

0:04:51.583,0:04:54.817
ili protektas niajn laŭkonstituciajn rajtojn.

0:04:55.460,0:04:56.611
Dankon.

0:04:56.635,0:04:59.944
(Aplaŭdoj)