1
00:00:06,837 --> 00:00:10,044
Zamislite da možete uključiti
u svoj mozak mašinu

2
00:00:10,044 --> 00:00:13,320
koja će vam donijeti ultimativno zadovoljstvo 
do kraja života.


3
00:00:13,320 --> 00:00:17,620
Ako biste mogli birati da živite ovim
životom, da li biste to uradili?

4
00:00:17,620 --> 00:00:20,163
To je pitanje postavio filozof
Robert Nozick

5
00:00:20,163 --> 00:00:24,115
kroz misaoni eksperiment koji je
nazvao Mašina iskustva.

6
00:00:24,115 --> 00:00:26,295
Eksperiment zahtijeva da 
zamislimo svijet

7
00:00:26,295 --> 00:00:30,376
u koje su naučnici stvorili mašinu
koja stimulira pravi život

8
00:00:30,376 --> 00:00:35,610
i garantuje samo iskustva zadvoljstva, a 
nikad boli.

9
00:00:35,610 --> 00:00:36,540
U čemu je zamka?

10
00:00:36,540 --> 00:00:39,012
Morali biste zauvijek ostaviti 
stvarnost za sobom,

11
00:00:39,012 --> 00:00:40,845
ali jedva da biste i primjetili razliku.

12
00:00:40,845 --> 00:00:44,246
Vaša iskustva se ne bi mogla 
razlikovati od stvarnosti.

13
00:00:44,246 --> 00:00:45,758
Životni usponi i padovi

14
00:00:45,758 --> 00:00:49,835
bi bili zamjenjeni
beskrajnim usponima.

15
00:00:49,835 --> 00:00:51,401
Zvuči sjajno, zar ne?


16
00:00:51,401 --> 00:00:56,097
Možda ovo izgleda kao primamljiva ponuda, 
ali ipak nije tako idealna kako izgleda.

17
00:00:56,097 --> 00:00:59,882
Eksperiment je stvoren da pobije
filozofsku misao

18
00:00:59,882 --> 00:01:01,580
zvanu hedonizam.

19
00:01:01,580 --> 00:01:02,997
Prema hedonistima,

20
00:01:02,997 --> 00:01:06,940
povećanje ukupnog zadovoljstva
je najbitnija stvar u životu

21
00:01:06,940 --> 00:01:10,309
zato što je zadovoljstvo najbolja
stvar koju život nudi.

22
00:01:10,309 --> 00:01:13,487
Za hedoniste, najbolja odluka koji 
čovjek može donijeti

23
00:01:13,487 --> 00:01:17,122
je da proživi što je više
moguće zadovoljstva

24
00:01:17,122 --> 00:01:19,331
bez da iskusi bol.

25
00:01:19,331 --> 00:01:23,699
Neograničeno zadovoljstvo minus nula boli
je jednako najvećem ukupnom zadovoljstvu,

26
00:01:23,699 --> 00:01:28,424
ili drugim riječima, upravo ono iskustvo
koje Mašina iskustva nudi.

27
00:01:28,424 --> 00:01:30,964
Ako je hedonizam vaše 
filozofsko shvatanje,

28
00:01:30,964 --> 00:01:33,979
ova mašina bi bila 
jednostavan odluka.

29
00:01:33,979 --> 00:01:36,766
Ali šta ako je život nešto
više od zadovoljstva?

30
00:01:36,766 --> 00:01:39,047
To je Nozick želio da
pokaže

31
00:01:39,047 --> 00:01:42,194
kroz svoj misaoni eksperiment.

32
00:01:42,194 --> 00:01:45,117
Bez obzira što ova mašina nudi
maksimalno zadovoljstvo

33
00:01:45,117 --> 00:01:47,591
on je ipak našao razlog 
zašto da je ne koristi,

34
00:01:47,591 --> 00:01:51,857
kao i mnogi drugi ljudi koji
bi uzeli u obzir ovu opciju.

35
00:01:51,857 --> 00:01:56,670
Šta bi nas to moglo odgovoriti
od budućnosti ultimativnog zadovoljstva?

36
00:01:56,670 --> 00:01:58,156
Razmislite o ovome.

37
00:01:58,156 --> 00:02:01,073
Betsi i Zander su u ozbiljnoj
vezi i vole jedno drugo.


38
00:02:01,073 --> 00:02:04,321
Betsi je glavom u oblacima
i nikad nije bila sretnija.

39
00:02:04,321 --> 00:02:06,053
Ali ono što ona ne zna

40
00:02:06,053 --> 00:02:09,201
je da se Zanderu sviđa njena sestra 
Anđelika, i

41
00:02:09,201 --> 00:02:14,403
on joj šalje ljubavna pisma i oni se 
tajno sastaju.

42
00:02:14,403 --> 00:02:15,524
Ako Betsi sazna,

43
00:02:15,524 --> 00:02:19,482
to će joj uništiti vezu sa oboje,

44
00:02:19,482 --> 00:02:23,488
i ovo iskustvo bi bilo tako traumatično za nju 
da nikada više ne bi mogla voljeti nekoga.

45
00:02:23,488 --> 00:02:26,632
Pošto Betsi živi u lijepom neznanju
o Zanderovoj nevjernosti,

46
00:02:26,632 --> 00:02:30,000
hedonisti bi rekli da joj je 
bolje ostati u tami

47
00:02:30,000 --> 00:02:33,628
i sačuvati svoje ukupno
zadovoljstvo.

48
00:02:33,628 --> 00:02:36,485
Sve dok Betsi ne sazna za 
njihovu vezu,

49
00:02:36,485 --> 00:02:41,204
živjeće svoj život 
sretno.

50
00:02:41,204 --> 00:02:45,823
Ima li nešto vrijedno u tome da
Betsi sazna istinu u ovoj situaciji?

51
00:02:45,823 --> 00:02:47,561
Zamislite da ste vi Betsi.

52
00:02:47,561 --> 00:02:49,909
Da li biste željeli saznati istinu?

53
00:02:49,909 --> 00:02:51,060
Ako je odgovor da,

54
00:02:51,060 --> 00:02:55,340
znači da biste izabrali opciju koja 
bi jako smanjila vaše ukupno zadovoljstvo.

55
00:02:55,340 --> 00:02:57,943
Onda vi vjerovatno vjerujete da neke
stvari u životu

56
00:02:57,943 --> 00:03:00,943
imaju veći značaj od 
zadovoljstva.

57
00:03:00,943 --> 00:03:04,807
Istina, znanje, autentična povezanost
s drugim ljudima.

58
00:03:04,807 --> 00:03:07,666
Ovo su sve stvari koje bi mogle
biti na listi.

59
00:03:07,666 --> 00:03:09,066
Da nikada ne sazna
istinu,

60
00:03:09,066 --> 00:03:13,209
Betsi bi u suštini živjela u 
svojoj Mašini iskustva,

61
00:03:13,209 --> 00:03:17,028
svijetu sreće koja nije
povezana sa realnošću.

62
00:03:17,028 --> 00:03:19,341
Ovaj ljubavni trougao je 
ekstreman primjer,

63
00:03:19,341 --> 00:03:23,646
ali ono reflektuje puno odluka
koje donosimo svaki dan.

64
00:03:23,646 --> 00:03:26,570
Tako da, nebitno da li donosite odluku
za Betsi ili za sebe

65
00:03:26,570 --> 00:03:30,098
zašto bi trebali realnosti
uzeti u obzir?

66
00:03:30,098 --> 00:03:33,115
Da li postoji neki urođeni
značaj u stvarnim iskustvima,


67
00:03:33,115 --> 00:03:35,518
bila ona ugodna ili bolna?

68
00:03:35,518 --> 00:03:37,388
Da li više cijenite

69
00:03:37,388 --> 00:03:41,852
kada doživljavate zadovoljstva
i bolove pravog života.

70
00:03:41,852 --> 00:03:44,352
Nozick-ov eksperiment možda ne daje
sve odgovore,

71
00:03:44,352 --> 00:03:48,500
ali nas tjera da uzmemo u obzir da
pravi život, iako nesavršen,

72
00:03:48,500 --> 00:03:52,946
nosi sa sobom neke suštinske vrijednosti koje su iznad zadovoljstva na koje se možete priključiti.