1 00:00:13,712 --> 00:00:17,070 ဂီတပညာရှင်တွေ သူတို့တူရိယာတွေ ကောက်ကိုင်လိုက်တိုင်း သူတို့ ဦးနှောက် 2 00:00:17,094 --> 00:00:20,269 တစ်ဝန်းလုံးမှာ မီးရှူးမီးပန်းတွေ ပေါက်ထွက်သွားတာကို သင်သိလား။ 3 00:00:20,293 --> 00:00:22,856 အပြင်ပန်းမှာ သူတို့ဟာ အေးဆေးပြီး အာရုံစိုက်နေလျက်၊ 4 00:00:22,880 --> 00:00:26,843 ဂီတကိုဖတ်ရင်း၊ လေ့ကျင့်ထားတဲ့ လိုအပ်တဲ့ တိကျတဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကို ဖန်တီးရင်းပေါ့။ 5 00:00:26,867 --> 00:00:29,354 ဒါပေမဲ့ ဦးနှောက်အတွင်းမှာကျတော့ ပါတီပွဲဖြစ်နေတယ်။ 6 00:00:30,121 --> 00:00:31,385 ဒါကို ဘယ်လိုသိလဲ။ 7 00:00:31,409 --> 00:00:33,201 လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ် အနည်းငယ်က 8 00:00:33,225 --> 00:00:35,696 အာရုံကြော သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ ဧရာမ တိုးတက်မှုတွေ 9 00:00:35,720 --> 00:00:40,329 ပြုလုပ်ခဲ့တယ်။ fMRI နဲ့ PET လို ကိရိယာတွေနဲ့ အချိန်နဲ့ တပြေးညီ 10 00:00:40,353 --> 00:00:43,441 ဦးနှောက်တွေ အလုပ်လုပ်ပုံကို နားလည်ခြင်းနဲ့ပါ။ 11 00:00:43,465 --> 00:00:45,694 လူတွေကို ဒီစက်တွေနဲ့ ချိတ်လိုက်တဲ့အခါ 12 00:00:45,718 --> 00:00:48,600 စာဖတ်ခြင်း၊ သင်္ချာ တွက်ခြင်းလို လုပ်ဆောင်မှုတွေ တစ်ခုစီအတွက် 13 00:00:48,624 --> 00:00:53,010 လှုပ်ရှားမှုတွေကို လေ့လာနိုင်တဲ့ ဦးနှောက် ရဲ့ သက်ဆိုင်ရာ နေရာတွေ ရှိပါတယ်။ 14 00:00:53,034 --> 00:00:56,292 ဒါပေမဲ့ သုတေသီတွေဟာ ပါဝင်သူတွေကို ဂီတကို နားထောင်ခိုင်းတဲ့အခါ 15 00:00:56,316 --> 00:00:58,276 မီးရှူးမီးပန်းတွေကို မြင်ခဲ့ရတယ်။ 16 00:00:58,300 --> 00:01:01,171 အသံထုတ်လုပ်နေစဉ်မှာပဲ ဦးနှောက်ရဲ့ နေရာစုံဟာ 17 00:01:01,195 --> 00:01:02,820 ချက်ချင်း လင်းလက်နေတယ်။ 18 00:01:02,844 --> 00:01:05,841 တေးသွားနဲ့ စည်းချက်လို အစိတ်အပိုင်းတွေကို နားလည်ဖို့ 19 00:01:05,865 --> 00:01:10,028 တစ်ပိုင်းစီ ခွဲလိုက်ကာ ဒါတွေကို ပေါင်းစည်း ထားတဲ့ ဂီတအတွေ့အကြုံအဖြစ် ပြန်စုလိုက်တယ်။ 20 00:01:10,052 --> 00:01:13,019 ဦးနှောက်တွေဟာ ဒါအားလုံးကို ဂီတကိုကြားတာနဲ့ 21 00:01:13,043 --> 00:01:17,385 ခြေထောက်တွေ လိုက်ပုတ်တဲ့ကြားက စက္ကန့်ပိုင်းမှာ ပြုလုပ်တာပါ။ 22 00:01:17,409 --> 00:01:19,921 ဒါပေမဲ့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ဂီတနားဆင်သူတွေရဲ့ 23 00:01:19,945 --> 00:01:22,611 ဦးနှောက်ကို လေ့လာတာကနေ ဂီတပညာရှင်တွေဆီ လှည့်လိုက်တဲ့အခါ 24 00:01:22,635 --> 00:01:25,892 အနောက်ဖက်က မီးရှူးမီးပန်းတွေဟာ ပွဲတော်ဖြစ်လာခဲ့တယ်။ 25 00:01:25,916 --> 00:01:29,447 ဖြစ်သွားတာက ဂီတကိုနားထောင်ခြင်းက ဦးနှောက်ကို အတော် စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတဲ့ 26 00:01:29,471 --> 00:01:31,429 လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ ပါဝင်စေတာဟုတ်ပေမဲ့ 27 00:01:31,453 --> 00:01:35,494 ဂီတကို တီးခတ်ခြင်းကတော့ ဦးနှောက်တစ်ခု လုံးအတွက် လေ့ကျင့်ခန်းပါ။ 28 00:01:35,518 --> 00:01:38,682 ဦးနှောက်ရဲ့ နေရာစုံမှာ လင်းလာတာကို အာရုံကြော ပညာရှင်တွေတွေ့ခဲ့တယ်၊ 29 00:01:38,706 --> 00:01:41,614 တစ်ပြိုင်နက် အနုစိတ်ပြီး အပြန်အလှန်ဆက်နွယ်ကာ 30 00:01:41,638 --> 00:01:45,508 အံ့သြစရာ မြန်တဲ့ အစဉ်တွေမှာ သတင်းအချက်အလက် ထုတ်နေတာပါ။ 31 00:01:46,233 --> 00:01:49,860 ဒါပေမဲ့ ဦးနှောက်ကို တောက်ပစေတဲ့ ဂီတဖန်တီးမှုဆိုတာက ဘာလဲ။ 32 00:01:49,884 --> 00:01:51,795 သုတေသနက အတော့ကို သစ်နေတုန်းပါ။ 33 00:01:51,819 --> 00:01:54,476 ဒါပေမဲ့ အာရုံကြော ပညာရှင်တွေမှာ စိတ်ကူးကောင်းလေးရှိတယ် 34 00:01:54,500 --> 00:01:55,928 တူရိယာတစ်ခုကို တီးခတ်ခြင်းဟာ 35 00:01:55,952 --> 00:01:59,293 ချက်ချင်းကို ဦးနှောက်ရဲ့ နေရာတိုင်းကို တကယ့်ကို ဆက်စပ်ပါလာစေတယ်၊ 36 00:01:59,317 --> 00:02:03,315 အထူးသဖြင့် အမြင်၊ အကြား၊ နဲ့ လှုပ်ရှားမှု အပြင်လွှာတွေပါ။ 37 00:02:03,339 --> 00:02:07,757 အခြားလေ့ကျင့်ခန်းတွေလိုပဲ ဂီတတီးခတ်ရာမှာ စည်ကမ်းတကျ တည်ဆောက်ထားတဲ့ အလေ့အကျင့်ဟာ 38 00:02:07,781 --> 00:02:11,690 ဦးနှောက် လုပ်ဆောင်ပုံကို အားကောင်းစေကာ ဒီအင်အားကို အခြားလုပ်ဆောင်မှုတွေမှာ 39 00:02:11,714 --> 00:02:13,595 အသုံးချခွင့်ပေးပါတယ်။ 40 00:02:13,619 --> 00:02:17,120 ဂီတနားထောင်ခြင်းနဲ့ တီးခတ်ခြင်းရဲ့ အထင်ရှားဆုံးကွာခြားချက်က 41 00:02:17,144 --> 00:02:19,704 ဒုတိယတစ်ခုက ဦးနှောက် နှစ်ခြမ်းလုံးကို 42 00:02:19,728 --> 00:02:22,781 ထိန်းချုပ်တဲ့သိမ်မွေ့တဲ့ လှုပ်ရှားမှု ကျွမ်းကျင်မှု လိုအပ်တာပါ။ 43 00:02:22,805 --> 00:02:26,113 ဘယ်ဘက်အခြမ်း ပိုပါဝင်တဲ့ ဘာသာစကားနဲ့ သင်္ချာဆိုင်ရာ 44 00:02:26,137 --> 00:02:28,382 တိကျမှုတွေကိုလည်း ပေါင်းစပ်ပေးပါတယ်။ 45 00:02:28,406 --> 00:02:31,941 ဒါဟာ ညာဘက်က ထူးခွန်တဲ့ မြင့်မြတ်ပြီး ဆန်းသစ်တဲ့ ပါဝင်မှုပါ။ 46 00:02:31,965 --> 00:02:34,280 ဒီအကြောင်းတွေကြောင့် ဂီတတီးခတ်ခြင်းဟာ 47 00:02:34,304 --> 00:02:38,860 အခြမ်းနှစ်ခုကြားက တံတားဖြစ်တဲ့ ဦးနှောက်ရဲ့ ပင်မ callosum ထဲက 48 00:02:38,884 --> 00:02:41,325 ပမာဏနဲ့ ထုထည်ကို တိုးမြှင့်ပေးတယ်လို့ သိရတယ်။ 49 00:02:41,349 --> 00:02:46,190 အချက်အလက်တွေကို ဦးနှောက်မှာ ပိုမြန်၊ ပိုစုံတဲ့ လမ်းကြောင်းတွေက ဖြတ်စေတာပါ။ 50 00:02:46,214 --> 00:02:48,667 ဒါက ဂီတပညာရှင်တွေကို ပညာရေးနဲ့ လူမှုရေး အခြေအနေ 51 00:02:48,691 --> 00:02:52,316 နှစ်ခုလုံးက ပြဿနာတွေကို ထိရောက်၊ ဆန်းသစ်စွာ ဖြေရှင်းခွင့် ပေးနိုင်တယ်။ 52 00:02:52,340 --> 00:02:56,216 အကြောင်းက ဂီတဖန်တီးခြင်းဟာ ၎င်းရဲ့ ခံစားမှုပိုင်း အကြောင်းရပ်နဲ့ သတင်းကို 53 00:02:56,240 --> 00:02:58,315 လက်နဲ့ ဖန်တီးခြင်း၊ နားလည်ခြင်း ပါဝင်လို့ပါ။ 54 00:02:58,339 --> 00:03:02,212 ဂီတပညာရှင်တွေဟာ မကြာခဏ ခန့်ခွဲမှု လုပ်ဆောင်ပုံရဲ့ပိုမြင့်တဲ့ အဆင့်တွေရှိတယ်၊ 55 00:03:02,236 --> 00:03:04,237 စီစဉ်တာ၊ ဗျူဟာချတာ၊ အသေးစိတ် ဂရုစိုက်တာ 56 00:03:04,261 --> 00:03:07,896 ပါဝင်တဲ့ တုံ့ပြန်ဆက်သွယ်တဲ့ အလုပ်တွေရဲ့ အမျိုးအစားတစ်ခုနဲ့ 57 00:03:07,920 --> 00:03:13,231 သိမှတ်မှုနဲ့ စိတ်ခံစားမှု ရှုထောင့် နှစ်လုံးရဲ့ ပြိုင်တူ စိစစ်မှု လိုတာပါ။ 58 00:03:13,255 --> 00:03:16,478 ဒီအရည်အချင်းဟာ မှတ်ဉာဏ်စနစ် လုပ်ဆောင်ပုံကိုပါ သက်ရောင်မှုရှိပါတယ်။ 59 00:03:17,196 --> 00:03:20,425 တကယ်က ဂီတပညာရှင်တွေဟာ ပိုကောင်းတဲ့ မှတ်ဉာဏ်လုပ်ဆောင်ပုံတွေပြတယ်။ 60 00:03:20,449 --> 00:03:25,454 ဖန်တီးခြင်း၊ သိမ်းခြင်း၊ မှတ်ဉာဏ်တွေကို ပို လျှင်မြန် ထိရောက်စွာ ပြန်ထုတ်ခြင်းပါ။ 61 00:03:25,478 --> 00:03:29,208 လေ့လာမှုတွေက တွေ့ရှိတာက ဂီတပညာရှင်တွေဟာ မြင်မားစွာ သွယ်ထားတဲ့ ဦးနှောက်တွေကို 62 00:03:29,232 --> 00:03:31,970 မှတ်ဉဏ်တိုင်းကို အမှတ် မျိုးစုံပေးဖို့ သုံးပုံရတာပါ။ 63 00:03:31,994 --> 00:03:34,310 ဥပမာ သဘောတရား မှတ်မှု၊ ခံစားရေး မှတ်မှု 64 00:03:34,334 --> 00:03:36,850 အသံ မှတ်မှု၊ အခြေအနေ မှတ်မှုတို့ပါ၊ 65 00:03:36,874 --> 00:03:38,579 ကောင်းတဲ့ အင်တာနက် ရှာဖွေစက်လိုပါ။ 66 00:03:39,706 --> 00:03:42,659 ပြောရရင် အားကစား ပန်ချီတို့နဲ့ အတူတဲ့ ဂီတမှာ တစ်မူးထူးတဲ့ 67 00:03:42,683 --> 00:03:45,148 ဒီအကျိုးအားလုံးကို ဘယ်လိုသိလဲ။ 68 00:03:45,172 --> 00:03:47,545 ဒါမှမဟုတ် ဂီတလောကက လူတွေဟာ အစတုန်းကတည်းက 69 00:03:47,569 --> 00:03:49,474 ပိုပြီးတော်နိုင်တာလား။ 70 00:03:49,498 --> 00:03:52,679 အာရုံကြော ပညာရှင်တွေဟာ ဒီအချက်တွေကို စူးစမ်းထားပြီး ခုထိတော့ 71 00:03:52,703 --> 00:03:55,353 သိထားတာက တူရိယာတီးခတ်မှု သင်ယူခြင်းရဲ့ အနုပညာနဲ့ 72 00:03:55,377 --> 00:03:57,330 ရသပိုင်း ရှုထောင့်တွေဟာ အခြားအနုပညာတွေ 73 00:03:57,354 --> 00:04:01,709 အပါအဝင် လေ့လာထားတဲ့ အခြားးလုပ်ဆောင်မှုတွေနဲ့ ကွဲပြားတာပါ။ 74 00:04:01,733 --> 00:04:04,244 အစမှာ သိမှတ်မှု လုပ်ဆောင်ပုံနဲ့ အာရုံကြော 75 00:04:04,268 --> 00:04:05,670 ဖြစ်စဉ်တွေ တူတဲ့ 76 00:04:05,694 --> 00:04:09,047 အဆင့်တွေပြသူ ပါဝင်သူတွေရဲ့ ကျပန်းလေ့လာမှုများစွာက 77 00:04:09,071 --> 00:04:12,855 တွေ့ရှိတာက ဂီတလေ့လာမှု ကာလတစ်ခုမှာ ထိတွေ့မှုရှိတဲ့သူတွေဟာ 78 00:04:12,879 --> 00:04:16,183 အခြားသူတွေနဲ့ ယှဉ်ရင် ဦးနှောက်ရဲ့ နေရာစုံမှာ ပိုကောင်းမွန်တာ ပြသပါတယ်။ 79 00:04:16,889 --> 00:04:19,908 ဒီမကြာသေးခင်က ဂီတတီးခတ်ခြင်းရဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးအကြောင်း သုတေသနက 80 00:04:19,932 --> 00:04:22,565 စိတ်လုပ်ဆောင်ပုံကို နားလည်ခြင်းကို အဆင့်မြှင့်ပေးတယ်။ 81 00:04:22,589 --> 00:04:25,501 ကိုယ်တွင်း စည်းချက်တွေနဲ့ အံ့ဖွယ် ဦးနှောက်ရဲ့ သံစုံတီးဝိုင်းက 82 00:04:25,525 --> 00:04:28,493 ဖန်တီးတဲ့ ရှုပ်ထွေးတဲ့ ပြန်လှန် တုံ့ပြန်မှုတွေကို ပြရင်းနဲ့ပါ။