WEBVTT

00:00:06.760 --> 00:00:09.236
Zamislite da mozak može da se obnovi,

00:00:09.236 --> 00:00:14.414
zamenjujući svoje usahle i oštećene ćelije
novim, poboljšanim jedinicama.

00:00:14.414 --> 00:00:16.657
Ovo može zvučati kao naučna fantastika,

00:00:16.657 --> 00:00:20.936
ali to je potencijalna stvarnost 
koju naučnici upravo ispituju.

00:00:20.936 --> 00:00:24.504
Da li će naši mozgovi jednoga dana
moći da se samoobnavljaju?

00:00:24.504 --> 00:00:28.319
Dobro je poznato da embrionske ćelije 
u našim mladim mozgovima u razvoju

00:00:28.319 --> 00:00:30.335
stvaraju nove neurone,

00:00:30.335 --> 00:00:33.777
mikroskopske jedinice
koje čine tkivo mozga.

00:00:33.777 --> 00:00:39.242
Ovi novonastali neuroni odlaze
u različite delove mozga u razvoju,

00:00:39.242 --> 00:00:43.132
čineći da se on samoorganizuje
u različite strukture.

00:00:43.132 --> 00:00:44.445
Do skoro su, međutim,

00:00:44.445 --> 00:00:50.037
naučnici mislili da stvaranje ćelija 
naglo staje brzo nakon početnog razvoja,

00:00:50.037 --> 00:00:52.793
što ih je navelo da zaključe 
da se neurološka oboljenja,

00:00:52.793 --> 00:00:54.977
kao Alchajmerova i Parkinsonova bolest,

00:00:54.977 --> 00:00:59.760
i oštećenja, kao što su moždani udari, 
ne mogu promeniti.

00:00:59.760 --> 00:01:01.623
Međutim, niz skorašnjih otkrića

00:01:01.623 --> 00:01:06.604
obelodanio je da mozgovi odraslih 
nastavljaju da proizvode nove ćelije

00:01:06.604 --> 00:01:09.465
na bar tri specijalizovane lokacije.

00:01:09.465 --> 00:01:12.421
Ovaj proces, poznat kao neurogeneza,

00:01:12.421 --> 00:01:16.083
uključuje određene moždane ćelije
pod nazivom matične ćelije

00:01:16.083 --> 00:01:17.915
i progenitorske ćelije,

00:01:17.915 --> 00:01:22.250
koje proizvode nove neurone
ili zamenjuju stare.

00:01:22.250 --> 00:01:25.209
Tri područja
u kojima je neurogeneza otkrivena su:

00:01:25.209 --> 00:01:29.341
girus dentatus, 
koji se vezuje za učenje i pamćenje,

00:01:29.351 --> 00:01:31.936
subventrikularna zona,
koja bi mogla snabdevati neurone

00:01:31.936 --> 00:01:33.936
olfaktornog područja

00:01:33.936 --> 00:01:36.856
za komunikaciju između nosa i mozga

00:01:36.856 --> 00:01:40.170
i striatum, koji pomaže 
pri upravljanju pokretima.

00:01:40.170 --> 00:01:43.992
Naučnici još uvek ne razumeju
dobro kakvu tačno ulogu

00:01:43.992 --> 00:01:47.622
neurogeneza ima
u bilo kom od ovih područja,

00:01:47.622 --> 00:01:51.759
ili zašto imaju sposobnost 
koju ostatak mozga nema,

00:01:51.759 --> 00:01:55.139
ali samo prisustvo mehanizma 
za stvaranje novih neurona

00:01:55.139 --> 00:01:56.739
u mozgu odrasle osobe

00:01:56.739 --> 00:01:59.596
otvara neverovatnu mogućnost.

00:01:59.596 --> 00:02:01.657
Možemo li da iskoristimo taj mehanizam


00:02:01.657 --> 00:02:04.657
da nateramo mozak da izleči svoje ožiljke

00:02:04.657 --> 00:02:07.876
na sličan način kao što nova koža 
izrasta da bi sanirala ranu

00:02:07.876 --> 00:02:11.889
ili slomljena kost zarasta?

00:02:11.889 --> 00:02:13.779
Evo kako stojimo.

00:02:13.779 --> 00:02:18.050
Određeni proteini i drugi mali molekuli
koji imitiraju ove proteine

00:02:18.050 --> 00:02:20.136
mogu da se dodele mozgu

00:02:20.136 --> 00:02:22.934
kako bi neuronske matične ćelije 
i progenitorske ćelije

00:02:22.934 --> 00:02:26.595
proizvodile više neurona
u ovim trima lokacijama.

00:02:26.595 --> 00:02:28.742
Ovoj tehnici ipak treba poboljšanje

00:02:28.742 --> 00:02:31.156
da bi ćelije reprodukovale efikasnije

00:02:31.156 --> 00:02:32.867
i da bi više ćelija preživelo.

00:02:32.867 --> 00:02:36.417
Međutim, istraživanja pokazuju
da progenitorske ćelije iz ovih područja

00:02:36.417 --> 00:02:40.019
u stvari mogu da se premeste na mesta 
gde se desila povreda

00:02:40.019 --> 00:02:42.965
i stvore nove neurone tamo.

00:02:42.965 --> 00:02:45.313
Još jedan mogući pristup koji obećava

00:02:45.313 --> 00:02:48.307
je presađivanje
zdravih ljudskih matičnih ćelija,

00:02:48.307 --> 00:02:51.842
koje su uzgajane u laboratoriji,
u povređeno tkivo,

00:02:51.842 --> 00:02:53.760
kao što već radimo sa kožom.

00:02:53.760 --> 00:02:56.368
Naučnici trenutno eksperimentišu
da bi odredili

00:02:56.368 --> 00:03:00.820
da li presađene ćelije donatora
mogu da podele, razluče

00:03:00.820 --> 00:03:06.153
i uspešno stvore nove neurone 
u oštećenom mozgu.

00:03:06.153 --> 00:03:07.345
Takođe su otkrili

00:03:07.345 --> 00:03:10.397
da bismo možda mogli da naučimo
druge vrste moždanih ćelija,

00:03:10.397 --> 00:03:13.688
kao što su astrociti ili oligodendrociti,

00:03:13.688 --> 00:03:15.833
da se ponašaju
kao neuronske matične ćelije

00:03:15.833 --> 00:03:18.653
i da i one počnu da stvaraju neurone.

00:03:18.653 --> 00:03:20.510
Dakle, za par decenija,

00:03:20.510 --> 00:03:22.990
da li će naši mozgovi
moći da se samoobnove?

00:03:22.990 --> 00:03:24.719
Ne možemo to reći sa sigurnošću,

00:03:24.719 --> 00:03:29.066
ali to je postao jedan od glavnih ciljeva
regenerativne medicine.

00:03:29.066 --> 00:03:31.850
Ljudski mozak ima 100 milijardi neurona

00:03:31.850 --> 00:03:34.762
i još uvek pokušavamo da shvatimo veze

00:03:34.762 --> 00:03:37.762
u ovoj ogromnoj biološkoj matičnoj ploči,

00:03:37.762 --> 00:03:42.540
ali nas istraživanje neurogeneze 
svakoga dana približava

00:03:42.540 --> 00:03:45.320
tom prekidaču za obnovu.