Wyobraź sobie mózg
który mógłby się zrestartować,
zastępując uszkodzone komórki
ulepszonymi jednostkami.
Może brzmi to nieprawdopodobnie,
ale potencjalnie jest taka możliwość,
którą obecnie badają naukowcy.
Czy mózg będzie zdolny do samoregeneracji?
Macierzyste komórki embrionalne
w rozwijającym się mózgu
tworzą nowe neurony,
mikroskopijne jednostki,
które tworzą tkankę nerwową.
Powstałe neurony migrują
do warstw rozwijającego się mózgu,
organizując się w różne struktury.
Do niedawna uważano,
że powstawanie komórek
kończy się zaraz po etapie wzrostu,
co prowadziło do wniosku,
że choroby neurologiczne
np. choroba Alzheimera
czy choroba Parkinsona
lub traumatyczne zdarzenia
takie jak wylew są nieodwracalne.
Szereg niedawnych odkryć pokazał,
że dorosły mózg także tworzy nowe komórki
przynajmniej w trzech
wyspecjalizowanych miejscach.
Proces zwany neurogenezą
dotyczy specjalnych komórek w mózgu,
nerwowych komórek macierzystych
i komórek progenitorowych,
które tworzą nowe
lub zastępują stare neurony.
Odkryto trzy regiony objęte neurogenezą:
zakręt zębaty hipokampa
związany z nauką i pamięcią,
strefę podkomorową dostarczającą
neurony do opuszki węchowej,
gdzie służą do komunikacji
między nosem a mózgiem,
a także prążkowie
pomagające w kontrolowaniu ruchu.
Naukowcy nie wiedzą jeszcze, jaką rolę
neurogeneza odgrywa w tych rejonach
i dlaczego ta zdolność
nie występuje w pozostałej części mózgu,
ale występowanie mechanizmu,
który tworzy neurony w dorosłym mózgu,
otwiera niezwykłe możliwości.
Czy można ujarzmić ten mechanizm
i sprawić, że mózg będzie się zabliźniał
tak jak zabliźniająca się na skórze rana
albo zrastająca się po złamaniu kość?
To mamy teraz:
Niektóre proteiny i niewielkie
naśladujące je cząsteczki
mogą zostać zaaplikowane do mózgu,
tak aby nerwowe komórki macierzyste
i komórki progenitorowe
utworzyły więcej neuronów
w tych trzech rejonach.
Ta technika nadal wymaga poprawek,
tak aby komórki powstawały
bardziej efektywnie
i więcej z nich przeżyło.
Badania pokazują, że komórki
progenitorowe z tych regionów
potrafią migrowć do uszkodzonych miejsc,
aby dać początek nowym neuronom.
Innym obiecującym podejściem
jest przeszczep zdrowych
nerwowych komórek macierzystych,
wychodowanych w laboratorium,
do uszkodzonych tkanek,
tak jak w przypadku przeszczepu skóry.
Naukowcy sprawdzają obecnie,
czy przeszczepione komórki dawcy
potrafią się dzielić, różnicować
i dać początek nowym neuronom
w uszkodzonym mózgu.
Odkryto również,
że być może będzie można nauczyć
inne rodzaje komórek w mózgu,
takie jak astrocyty i oligodendrocyty,
aby funkcjonowały
jak nerwowe komórki macierzyste
i produkowały neurony.
Czy nasz mózg będzie w stanie
zregenerować się w przyszłości?
Tego nie wiemy,
ale to jeden z głównych celów
medycyny regeneracyjnej.
Mózg człowieka zawiera
100 miliardów neuronów
i nie wiadomo, jak działają połączenia
na tej biologicznej płycie głównej.
Badania nad neurogenezą przybliżają
nas coraz bardziej do guzika "restart".