WEBVTT

00:00:08.566 --> 00:00:15.283
Biến đổi khí hậu nhiều mây: Làm sao mây
ảnh hưởng tới nhiệt độ trái đất.

00:00:15.283 --> 00:00:20.988
Nhiệt độ trung bình của bề mặt trái đất
đã nóng lên 0,8 độ C từ năm 1750.

00:00:20.988 --> 00:00:24.577
Khi nồng độ CO2 trong khí quyển 
tăng gấp đôi,

00:00:24.577 --> 00:00:28.253
dự kiến vào trước cuối thế thế kỉ 21,

00:00:28.253 --> 00:00:30.583
những nhà nghiên cứu dự báo 
nhiệt độ toàn cầu

00:00:30.583 --> 00:00:35.602
sẽ tăng từ 1,5 đến 4,5 độ C.

00:00:35.602 --> 00:00:39.623
Nếu mức tăng gần mức thấp nhất 
1,5 độ C,

00:00:39.623 --> 00:00:43.675
thì chúng ta đã được nửa đường, và chúng
ta nên có khả năng thích nghi

00:00:43.675 --> 00:00:47.141
với việc thay đổi - một số vùng trở nên
khô hơn hoặc ít phì nhiêu hơn,

00:00:47.141 --> 00:00:50.588
nhưng một số khác lại trở nên ấm hơn,
ẩm ướt và phì nhiêu hơn.

00:00:50.588 --> 00:00:56.062
Mặt khác, tăng 4,5 độ C 
tương đương về độ lớn

00:00:56.062 --> 00:01:01.939
với sự ấm lên xảy ra từ lần băng giá
cuối cùng tối đa 22,000 năm trước,

00:01:01.939 --> 00:01:06.715
khi đó phần lớn Bắc Mỹ nằm dưới
một dải băng dày 2 km.

00:01:06.715 --> 00:01:11.040
Vì thế điều đó hiện thân cho
thay đổi đáng kể về khí hậu.

00:01:11.040 --> 00:01:14.750
Điều đó cực kì quan trọng cho nhà khoa học
dự đoán về sự thay đổi nhiệt độ

00:01:14.750 --> 00:01:20.294
với sự chính xác nhất có thể 
để chúng ta có thể dự tính cho tương lai.

00:01:20.294 --> 00:01:23.108
Hiện tại, mức độ bất ổn
thực sự quá lớn

00:01:23.108 --> 00:01:27.567
để tự tin khẳng định cách tốt nhất
ứng phó với biến đổi khí hậu.

00:01:27.567 --> 00:01:33.279
Nhưng ước tính với lượng CO2 tăng gấp đôi,
nhiệt độ tăng từ 1,5 đến 4,5 độ C

00:01:33.279 --> 00:01:36.575
vẫn không thay đổi trong 35 năm qua.

00:01:36.575 --> 00:01:39.707
Tại sao chúng ta vẫn chưa thể
thu hẹp nhiệt độ lại?

00:01:39.707 --> 00:01:44.566
Câu trả lời là vì chúng ta chưa hiểu đủ về
sol khí và những đám mây.

00:01:44.566 --> 00:01:47.844
Nhưng một thí nghiệm mới tại CERN đang
giải quyết vấn đề.

00:01:47.844 --> 00:01:50.292
Để dự đoán nhiệt độ
sẽ thay đổi như thế nào,

00:01:50.292 --> 00:01:53.947
các nhà khoa học cần biết một thứ gọi là
độ nhạy của khí hậu trái đất,

00:01:53.947 --> 00:01:57.981
sự thay đổi nhiệt độ để phản ứng lại
sự cưỡng bức bức xạ.

00:01:57.981 --> 00:02:00.640
Cưỡng bức bức xạ là
sự mất cân bằng tạm thời

00:02:00.640 --> 00:02:06.154
giữa năng lượng nhận được từ mặt trời và
năng lượng bức xạ bật lại không gian,

00:02:06.154 --> 00:02:09.636
giống như sự mất cân bằng bị gây ra bởi sự
gia tăng lượng khí nhà kính.

00:02:09.636 --> 00:02:13.114
Trái đất ấm lên hoặc nguội đi
để khắc phục sự mất cân bằng.

00:02:13.114 --> 00:02:15.663
Chúng ta có thể xác định độ nhạy của khí
hậu trái đất

00:02:15.663 --> 00:02:18.031
từ thí nghiệm chúng ta đã thực hiện

00:02:18.031 --> 00:02:20.964
trong thời kì công nghiệp từ năm 1750

00:02:20.964 --> 00:02:24.516
và sử dụng con số này để xác định trái đất
sẽ ấm lên bao nhiêu

00:02:24.516 --> 00:02:29.186
với những cưỡng bức bức xạ khác nhau
được phóng ra vào thế kỉ 21.

00:02:29.186 --> 00:02:31.590
Để làm được điều này, 
chúng ta cần biết 2 thứ:

00:02:31.590 --> 00:02:35.560
Thứ nhất, nhiệt độ toàn cầu tăng lên
từ năm 1750,

00:02:35.560 --> 00:02:39.349
và thứ hai, cưỡng bức bức xạ
của khí hậu ngày nay

00:02:39.349 --> 00:02:42.480
liên quan đến khí hậu 
thời tiền công nghiệp.

00:02:42.480 --> 00:02:45.283
Với các cưỡng bức bức xạ, ta biết
hoạt động của con người

00:02:45.283 --> 00:02:47.560
đã làm tăng khí nhà kính
trong khí quyển,

00:02:47.560 --> 00:02:49.653
làm hành tinh ấm lên.

00:02:49.653 --> 00:02:53.351
Nhưng các hoạt động của chúng ta đồng
thời cũng làm tăng

00:02:53.351 --> 00:02:57.794
lượng hạt sol khí trong các đám mây, 
làm nguội hành tinh.

00:02:57.794 --> 00:03:01.131
Nồng độ khí nhà kính thời kì tiền công
nghiệp đã được đo đạc kỹ

00:03:01.131 --> 00:03:05.435
từ những bọt khí bị mắc kẹt trong lõi băng
thu được ở Greenland và Nam Cực.

00:03:05.435 --> 00:03:08.896
Vì vậy ta biết được sự ảnh hưởng 
của khí nhà kính một cách chính xác.

00:03:08.896 --> 00:03:14.239
Nhưng chúng ta không có cách đo trực tiếp
lượng mây vào năm 1750.

00:03:14.239 --> 00:03:19.223
Đó là nguyên nhân ta không xác định rõ
về độ nhạy của khí hậu trái đất.

00:03:19.223 --> 00:03:21.601
Để hiểu sự bao phủ của mây ở thời tiền
công nghiệp,

00:03:21.601 --> 00:03:24.401
chúng ta phải dùng mô hình máy tính
để mô phỏng xác thực

00:03:24.401 --> 00:03:28.398
các quá trình đảm nhiệm việc hình
thành sol khí trong các đám mây.

00:03:28.398 --> 00:03:32.038
Giờ đây với phần lớn mọi người, các sol
khí là thứ làm tóc bạn bết dính

00:03:32.038 --> 00:03:34.263
nhưng đó chỉ là một loại của sol khí.

00:03:34.263 --> 00:03:39.116
Sol khí trong khí quyển là chất lỏng li ti
hoặc các hạt rắn lơ lửng trong không khí.

00:03:39.116 --> 00:03:40.570
Thứ nhất là chúng,

00:03:40.570 --> 00:03:44.389
từ bụi, muối phun biển hoặc
đốt cháy sinh khối,

00:03:44.389 --> 00:03:49.188
hoặc thứ hai là sự chuyển đổi hạt
hình thành do khí trong khí quyển,

00:03:49.188 --> 00:03:51.940
mà người ta gọi là sự tạo mầm hạt.

00:03:51.940 --> 00:03:54.786
Các sol khí ở khắp mọi nơi trong
khí quyển,

00:03:54.786 --> 00:03:58.282
và chúng có thể ngăn cản mặt trời
ở môi trường đô thị bị ô nhiễm,

00:03:58.282 --> 00:04:01.747
hoặc che phủ những ngọn núi phía xa trong
một đám mây mù màu xanh.

00:04:01.747 --> 00:04:07.555
Quan trọng hơn, một hạt nhỏ mây không thể
hình thành mà không có hạt sol khí.

00:04:07.555 --> 00:04:11.320
Vì vậy nếu không có các hạt sol khí,
thì sẽ không có những đám mây,

00:04:11.320 --> 00:04:14.201
và nếu không có những đám mây, thì cũng
không có nước sạch.

00:04:14.201 --> 00:04:18.507
Khí hậu sẽ trở nên nóng hơn nhiều, và sẽ
không có sự sống.

00:04:18.507 --> 00:04:22.645
Vì vậy chúng ta có sự tồn tại là nhờ các
hạt sol khí.

00:04:22.645 --> 00:04:24.207
Mặc dù chúng quan trọng như vậy,

00:04:24.207 --> 00:04:26.738
cách các hạt sol khí được tạo thành
trong khí quyển

00:04:26.738 --> 00:04:30.334
và tác động của chúng tới các
đám mây vẫn chưa được hiểu rõ ràng.

00:04:30.334 --> 00:04:33.681
Thậm chí hơi nước đảm nhiệm sự hình thành
các hạt sol khí

00:04:33.681 --> 00:04:35.280
cũng không được hình thành

00:04:35.280 --> 00:04:38.197
vì chúng chỉ hiện diện một lượng rất nhỏ,

00:04:38.197 --> 00:04:42.410
gần như là một phân tử trên triệu triệu
phân tử không khí.

00:04:42.410 --> 00:04:45.303
Sự thiếu hiểu biết là lí do chính

00:04:45.303 --> 00:04:48.294
cho sự bất ổn lớn
về độ nhạy khí hậu,

00:04:48.294 --> 00:04:52.680
và một loạt các dự đoán
khí hậu trong tương lai tương ứng.

00:04:52.680 --> 00:04:58.538
Tuy nhiên, một thí nghiệm đang tiến hành ở
CERN đặt tên là, có lẽ không ngạc nhiên,

00:04:58.538 --> 00:05:01.301
"Đám mây" đã tìm cách xây dựng
một thùng bằng thép đủ lớn

00:05:01.301 --> 00:05:05.996
và sự ô nhiễm đủ thấp, để sự hình thành
sol khí lần đầu tiên, có thể đo được,

00:05:05.996 --> 00:05:11.231
dưới các điều kiện khí quyển
được kiểm soát chặc chẽ

00:05:11.231 --> 00:05:13.094
trong phòng thí nghiệm.

00:05:13.094 --> 00:05:17.184
Trong 5 năm đầu tiên tiến hành, thí nghiệm
Đám mây đã xác định được hơi nước

00:05:17.184 --> 00:05:20.608
đảm nhiệm việc hình thành hạt sol khí 
trong khí quyển,

00:05:20.608 --> 00:05:24.422
bao gồm axit sulfuric, amoniac, các amin,

00:05:24.422 --> 00:05:27.059
và các hơi hữu cơ từ cây.

00:05:27.059 --> 00:05:30.598
Sử dụng một chùm tia ion hoá từ máy
proton synchrotron của CERN,

00:05:30.598 --> 00:05:34.844
thí nghiệm Đám mây cũng đang điều tra
liệu các tia vũ trụ thiên hà

00:05:34.844 --> 00:05:38.865
có tăng cường sự hình thành
các sol khí trong các đám mây.

00:05:38.865 --> 00:05:43.526
Điều này được xem là tác nhân
khả thi buộc khí hậu tự nhiên biến mất

00:05:43.526 --> 00:05:47.077
vì sự biến chuyển của các tia vũ trụ rơi
xuống trên bầu khí quyển

00:05:47.077 --> 00:05:49.918
thay đổi với hoạt động của mặt trời.

00:05:49.918 --> 00:05:53.460
Vì vậy thí nghiệm Đám mây
đang đề ra 2 câu hỏi lớn:

00:05:53.460 --> 00:05:57.600
Thứ nhất, khí hậu thời tiền công nghiệp
có nhiều mây mức nào?

00:05:57.600 --> 00:06:03.069
Do đó, các đám mây đã thay đổi 
do các hoạt động của con người bao nhiêu?

00:06:03.069 --> 00:06:08.232
Sự hiểu biết đó sẽ giúp dự đoán tốt hơn
về khí hậu thế kỉ 21.

00:06:08.232 --> 00:06:12.735
Và thứ hai, có thể quan sát khó hiểu của sự
biến đổi khí hậu mặt trời

00:06:12.735 --> 00:06:15.941
ở thời tiền công nghiệp có thể được giải
thích bởi sự ảnh hưởng

00:06:15.941 --> 00:06:19.433
của các tia vũ trụ thiên hà trên những đám
mây không ?

00:06:19.433 --> 00:06:33.801
Mục tiêu đầy tham vọng nhưng thực tế
khi bạn đang ở trên mây.