WEBVTT

00:00:08.566 --> 00:00:15.283
Bulutlu iklim değişikliği: Bulutlar
dünyanın sıcaklığını nasıl etkiliyor?

00:00:15.283 --> 00:00:20.988
Dünyanın ortalama yüzey sıcaklığı
1750'den bu yana 0.8 santigrat arttı.

00:00:20.988 --> 00:00:24.577
Atmosferdeki karbondioksit
yoğunlukları iki katına çıktığında,

00:00:24.577 --> 00:00:28.253
ki bu 21. yüzyılın sonunda bekleniyor,

00:00:28.253 --> 00:00:30.583
araştırmacılar küresel sıcaklığın

00:00:30.583 --> 00:00:35.602
1.5 ile 4.5 santigrat
yükseleceğini tahmin ediyorlar.

00:00:35.602 --> 00:00:39.623
Eğer yükseliş alt seviye olan
1.5 santigrada yakınsa

00:00:39.623 --> 00:00:41.604
o zaman şimdiden yolun yarısına geldik

00:00:41.604 --> 00:00:44.335
ve bazı bölgelerin daha kurak,
daha az verimli,

00:00:44.335 --> 00:00:48.251
bazılarının da daha sulak
ve daha verimli olmalarına

00:00:48.251 --> 00:00:50.588
daha adapte olmamız gerekiyor.

00:00:50.588 --> 00:00:56.062
Öte yandan, 4.5 santigratlık bir artış,
Kuzey Amerika'nın büyük bir kısmının

00:00:56.062 --> 00:01:01.939
iki kilometre kalınlığındaki bir buz
tabakasının altında kaldığı son buzuldan

00:01:01.939 --> 00:01:06.715
22 bin yıl önce gerçekleşen
ısınmaya benzer olacaktır.

00:01:06.715 --> 00:01:10.630
Bu, daha çarpıcı bir iklim
değişikliğini temsil eder.

00:01:10.630 --> 00:01:12.980
Bu yüzden, bilim insanlarının
sıcaklık değişimini

00:01:12.980 --> 00:01:16.520
olabildiğince kesin tahmin etmeleri
hayati önem taşımaktadır.

00:01:16.520 --> 00:01:20.294
Böylece, toplum geleceğine
hazırlık yapabilir.

00:01:20.294 --> 00:01:23.358
Şu anki belirsizlik aralığı,
iklim değişikliğine en iyi şekilde

00:01:23.358 --> 00:01:27.567
nasıl tepki verileceği konusunda
güven vermek için fazla büyük.

00:01:27.567 --> 00:01:33.279
Karbondioksidin ikiye katlanmasına dair
1.5 - 4.5 santigratlık tahmin,

00:01:33.279 --> 00:01:36.575
35 yıldır değişmedi.

00:01:36.575 --> 00:01:39.707
Neden aralığı daraltmayı başaramadık?

00:01:39.707 --> 00:01:44.566
Cevap, henüz aerosol ve bulutları
yeterince anlamamızdır.

00:01:44.566 --> 00:01:47.844
CERN'deki yeni bir deney
bu problemi aşmaya çalışıyor.

00:01:47.844 --> 00:01:50.292
Sıcaklığın nasıl değişeceğini
tahmin etmek için

00:01:50.292 --> 00:01:53.947
bilim insanlarının, Dünya'nın
iklim hassasiyeti denilen

00:01:53.947 --> 00:01:57.981
radyoaktif zorlamaya, sıcaklığın
nasıl tepki vereceğini bilmeleri gerekir.

00:01:57.981 --> 00:02:02.350
Radyoaktif zorlama, güneşten alınan
enerji ile uzaya geri salınan

00:02:02.350 --> 00:02:06.154
enerji arasındaki geçici dengesizliktir,

00:02:06.154 --> 00:02:09.636
bu, sera gazlarındaki artıştan
kaynaklanan dengesizlik gibidir.

00:02:09.636 --> 00:02:13.114
Dengesizliği düzeltmek için
Dünya ısınır ya da soğur.

00:02:13.114 --> 00:02:15.663
Endüstriyel çağda,
Dünya'nın iklim hassasiyetini

00:02:15.663 --> 00:02:20.454
1750'den beri yaptığımız
deneyden belirleyebilir

00:02:20.454 --> 00:02:24.516
ve bu sayıyı kullanarak 21. yüzyılda
farklı radyoaktif zorlamalarla

00:02:24.516 --> 00:02:29.186
ne kadar daha ısınacağını
belirleyebiliriz.

00:02:29.186 --> 00:02:31.590
Bunu yapmak için
iki şeyi bilmemiz gerekir:

00:02:31.590 --> 00:02:35.560
İlki, 1750'den bu yana
küresel sıcaklık artışı.

00:02:35.560 --> 00:02:39.349
İkincisi, endüstriyel çağ
öncesi iklime kıyasla

00:02:39.349 --> 00:02:42.480
günümüz ikliminin radyoaktif zorlaması.

00:02:42.480 --> 00:02:45.443
Radyoaktif zorlamalar için
insan faaliyetlerinin artmasının

00:02:45.443 --> 00:02:47.427
atmosferdeki sera gazlarını arttırdığını

00:02:47.427 --> 00:02:49.444
ve bunun da gezegeni
ısıttığını biliyoruz.

00:02:49.444 --> 00:02:53.351
Ama bu faaliyetlerimiz ayrıca bulutlardaki
aerosol parçacıklarını da arttırdı,

00:02:53.351 --> 00:02:57.794
ki bunlar da gezegenimizi soğuttu.

00:02:57.794 --> 00:03:01.131
Endüstriyel çağ öncesi
sera gazı yoğunlukları,

00:03:01.131 --> 00:03:02.805
Grönland ve Antartika'dan alınan

00:03:02.805 --> 00:03:05.435
buz öbeklerinde hapsolmuş
kabarcıklardan ölçülüyor.

00:03:05.435 --> 00:03:08.896
Yani, sera gazı zorlamaları
tam olarak biliniyor.

00:03:08.896 --> 00:03:14.239
Ama 1750'de ne kadar bulutlanmanın
olduğunu direkt ölçmenin bir yolu yok.

00:03:14.239 --> 00:03:19.223
Bu da Dünya'nın iklim hassasiyetindeki
belirsizliğin temel kaynağı.

00:03:19.223 --> 00:03:21.601
Endüstriyel çağ öncesi
bulutluluğu anlamak için

00:03:21.601 --> 00:03:24.401
bulutlarda aerosol oluşmasına
neden olan süreçleri

00:03:24.401 --> 00:03:28.398
güvenilir bir şekilde simüle eden
bilgisayar modelleri kullanmalıyız.

00:03:28.398 --> 00:03:32.038
Çoğu insan için aerosoller saçlarımızı
sabit tutan şeylerden ibaret

00:03:32.038 --> 00:03:34.263
ancak bu sadece tek bir tip aerosol.

00:03:34.263 --> 00:03:39.116
Atmosferik aerosoller havada asılı duran
küçük sıvı ya da katı parçacıklardır.

00:03:39.116 --> 00:03:40.570
Ya birincillerdir,

00:03:40.570 --> 00:03:44.389
kum, deniz tuzu serpintisi ya da yanan
biokütleden oluşurlar

00:03:44.389 --> 00:03:49.188
ya da ikincillerdir, atmosferde gazın
parçacığa dönüşümüyle oluşurlar.

00:03:49.188 --> 00:03:51.940
Bu, ayrıca parçacık çekirdeklenmesi
olarak da bilinir.

00:03:51.940 --> 00:03:54.786
Aerosoller atmosferde her yerdedir,

00:03:54.786 --> 00:03:59.552
kirli kentsel çevrelerde güneşi tamamen
bloke edebilir ya da uzaktaki dağları

00:03:59.552 --> 00:04:01.747
mavi pusla yıkayabilirler.

00:04:01.747 --> 00:04:07.555
Daha önemlisi, aerosol parçacık tohumu
olmadan bulut damlacığı oluşamaz.

00:04:07.555 --> 00:04:11.320
Yani aerosol parçacıkları olmazsa
bulut da olmazdı;

00:04:11.320 --> 00:04:14.201
bulut olmazsa temiz su olmazdı.

00:04:14.201 --> 00:04:18.507
İklim çok daha sıcak olur
ve hayat olmazdı.

00:04:18.507 --> 00:04:22.645
Yani, varlığımızı aerosol
parçacıklarına borçluyuz.

00:04:22.645 --> 00:04:24.207
Ancak önemlerine rağmen,

00:04:24.207 --> 00:04:27.368
aerosol parçacıklarının atmosferde
nasıl oluştuklarını,

00:04:27.368 --> 00:04:30.334
bulutlardaki etkilerini iyi anlamıyoruz.

00:04:30.334 --> 00:04:33.681
Hatta aerosol parçacıklarını oluşturmaktan
sorumlu olan buharlar bile

00:04:33.681 --> 00:04:35.280
tam oturmuş değil

00:04:35.280 --> 00:04:38.197
çünkü çok ufak miktarlarda varlar,

00:04:38.197 --> 00:04:42.410
neredeyse milyonlarca hava molekülü
içinde sadece bir molekül.

00:04:42.410 --> 00:04:45.303
İklim duyarlılığındaki
büyük belirsizliğin,

00:04:45.303 --> 00:04:48.294
büyük değişkenlik gösteren
gelecek iklim projeksiyonlarının

00:04:48.294 --> 00:04:52.680
temel nedeni işte bu kavrama eksikliğidir.

00:04:52.680 --> 00:04:58.538
Ancak CERN'de süregelen
ve hiç şaşırtıcı olmayan bir şekilde

00:04:58.538 --> 00:05:01.301
"Bulut" olarak adlandırılan bir deneyde,
aerosol oluşumunun

00:05:01.301 --> 00:05:05.996
laboratuvarda sıkı kontrollü
atmosferik koşullarda ölçülmesine

00:05:05.996 --> 00:05:08.051
izin verecek kadar büyük

00:05:08.051 --> 00:05:13.094
ve kontaminasyonu yeterince az olan
bir çelik araç üretmeyi başardı.

00:05:13.094 --> 00:05:17.184
Faaliyetinin ilk beş yılında Bulut,
atmosferdeki aerosol parçacıklarının

00:05:17.184 --> 00:05:20.608
oluşumundan sorumlu
buharları tanımladı,

00:05:20.608 --> 00:05:24.422
bunlar sülfürik asit, amonyak, amin

00:05:24.422 --> 00:05:27.059
ve ağaçlardan gelen biyojenik
buharları içeriyor.

00:05:27.059 --> 00:05:30.598
CERN'ün proton senkrotronundan,
iyonlaştırıcı parçacık ışınını kullanarak

00:05:30.598 --> 00:05:34.844
Bulut, kozmik ışınların bulutlardaki
aerosol oluşumunu

00:05:34.844 --> 00:05:38.865
arttırıp arttırmadığını da araştırıyor.

00:05:38.865 --> 00:05:43.526
Atmosfere yağan kozmik ışınların akışı
güneşin aktivitelerine göre değiştiğinden

00:05:43.526 --> 00:05:47.077
bunun olası bir hesaplanmamış
doğal iklim zorlama etkeni

00:05:47.077 --> 00:05:49.918
olduğu önerilmiştir.

00:05:49.918 --> 00:05:53.460
Yani, Bulut iki büyük
soruya cevap veriyor:

00:05:53.460 --> 00:05:57.600
İlki, endüstriyel çağ öncesi
iklim ne kadar bulutluydu?

00:05:57.600 --> 00:06:03.069
Buna bağlı olarak da, insan faaliyetleri
nedeniyle bulutlar ne kadar değişti?

00:06:03.069 --> 00:06:08.232
Bu bilgi 21. yüzyıl iklim tahminlerini
daha net hale getirmeye yardım edecek.

00:06:08.232 --> 00:06:12.385
İkincisi, endüstriyel çağ öncesi iklimdeki

00:06:12.385 --> 00:06:14.961
kafa karıştırıcı solar
iklim değişkenliği gözlemleri,

00:06:14.961 --> 00:06:18.533
galaktik kozmik ışınların, bulutlar
üzerindeki etkisiyle açıklanabilir mi?

00:06:18.533 --> 00:06:23.745
Sizin aklınız bulutlardayken
işte iddialı ama gerçekçi hedefler.