1
00:00:08,566 --> 00:00:15,283
Bulutlu iklim değişikliği: Bulutlar
dünyanın sıcaklığını nasıl etkiliyor?

2
00:00:15,283 --> 00:00:20,988
Dünyanın ortalama yüzey sıcaklığı
1750'den bu yana 0.8 santigrat arttı.

3
00:00:20,988 --> 00:00:24,577
Atmosferdeki karbondioksit
yoğunlukları iki katına çıktığında,

4
00:00:24,577 --> 00:00:28,253
ki bu 21. yüzyılın sonunda bekleniyor,

5
00:00:28,253 --> 00:00:30,583
araştırmacılar küresel sıcaklığın

6
00:00:30,583 --> 00:00:35,602
1.5 ile 4.5 santigrat
yükseleceğini tahmin ediyorlar.

7
00:00:35,602 --> 00:00:39,623
Eğer yükseliş alt seviye olan
1.5 santigrada yakınsa

8
00:00:39,623 --> 00:00:41,604
o zaman şimdiden yolun yarısına geldik

9
00:00:41,604 --> 00:00:44,335
ve bazı bölgelerin daha kurak,
daha az verimli,

10
00:00:44,335 --> 00:00:48,251
bazılarının da daha sulak
ve daha verimli olmalarına

11
00:00:48,251 --> 00:00:50,588
daha adapte olmamız gerekiyor.

12
00:00:50,588 --> 00:00:56,062
Öte yandan, 4.5 santigratlık bir artış,
Kuzey Amerika'nın büyük bir kısmının

13
00:00:56,062 --> 00:01:01,939
iki kilometre kalınlığındaki bir buz
tabakasının altında kaldığı son buzuldan

14
00:01:01,939 --> 00:01:06,715
22 bin yıl önce gerçekleşen
ısınmaya benzer olacaktır.

15
00:01:06,715 --> 00:01:10,630
Bu, daha çarpıcı bir iklim
değişikliğini temsil eder.

16
00:01:10,630 --> 00:01:12,980
Bu yüzden, bilim insanlarının
sıcaklık değişimini

17
00:01:12,980 --> 00:01:16,520
olabildiğince kesin tahmin etmeleri
hayati önem taşımaktadır.

18
00:01:16,520 --> 00:01:20,294
Böylece, toplum geleceğine
hazırlık yapabilir.

19
00:01:20,294 --> 00:01:23,358
Şu anki belirsizlik aralığı,
iklim değişikliğine en iyi şekilde

20
00:01:23,358 --> 00:01:27,567
nasıl tepki verileceği konusunda
güven vermek için fazla büyük.

21
00:01:27,567 --> 00:01:33,279
Karbondioksidin ikiye katlanmasına dair
1.5 - 4.5 santigratlık tahmin,

22
00:01:33,279 --> 00:01:36,575
35 yıldır değişmedi.

23
00:01:36,575 --> 00:01:39,707
Neden aralığı daraltmayı başaramadık?

24
00:01:39,707 --> 00:01:44,566
Cevap, henüz aerosol ve bulutları
yeterince anlamamızdır.

25
00:01:44,566 --> 00:01:47,844
CERN'deki yeni bir deney
bu problemi aşmaya çalışıyor.

26
00:01:47,844 --> 00:01:50,292
Sıcaklığın nasıl değişeceğini
tahmin etmek için

27
00:01:50,292 --> 00:01:53,947
bilim insanlarının, Dünya'nın
iklim hassasiyeti denilen

28
00:01:53,947 --> 00:01:57,981
radyoaktif zorlamaya, sıcaklığın
nasıl tepki vereceğini bilmeleri gerekir.

29
00:01:57,981 --> 00:02:02,350
Radyoaktif zorlama, güneşten alınan
enerji ile uzaya geri salınan

30
00:02:02,350 --> 00:02:06,154
enerji arasındaki geçici dengesizliktir,

31
00:02:06,154 --> 00:02:09,636
bu, sera gazlarındaki artıştan
kaynaklanan dengesizlik gibidir.

32
00:02:09,636 --> 00:02:13,114
Dengesizliği düzeltmek için
Dünya ısınır ya da soğur.

33
00:02:13,114 --> 00:02:15,663
Endüstriyel çağda,
Dünya'nın iklim hassasiyetini

34
00:02:15,663 --> 00:02:20,454
1750'den beri yaptığımız
deneyden belirleyebilir

35
00:02:20,454 --> 00:02:24,516
ve bu sayıyı kullanarak 21. yüzyılda
farklı radyoaktif zorlamalarla

36
00:02:24,516 --> 00:02:29,186
ne kadar daha ısınacağını
belirleyebiliriz.

37
00:02:29,186 --> 00:02:31,590
Bunu yapmak için
iki şeyi bilmemiz gerekir:

38
00:02:31,590 --> 00:02:35,560
İlki, 1750'den bu yana
küresel sıcaklık artışı.

39
00:02:35,560 --> 00:02:39,349
İkincisi, endüstriyel çağ
öncesi iklime kıyasla

40
00:02:39,349 --> 00:02:42,480
günümüz ikliminin radyoaktif zorlaması.

41
00:02:42,480 --> 00:02:45,443
Radyoaktif zorlamalar için
insan faaliyetlerinin artmasının

42
00:02:45,443 --> 00:02:47,427
atmosferdeki sera gazlarını arttırdığını

43
00:02:47,427 --> 00:02:49,444
ve bunun da gezegeni
ısıttığını biliyoruz.

44
00:02:49,444 --> 00:02:53,351
Ama bu faaliyetlerimiz ayrıca bulutlardaki
aerosol parçacıklarını da arttırdı,

45
00:02:53,351 --> 00:02:57,794
ki bunlar da gezegenimizi soğuttu.

46
00:02:57,794 --> 00:03:01,131
Endüstriyel çağ öncesi
sera gazı yoğunlukları,

47
00:03:01,131 --> 00:03:02,805
Grönland ve Antartika'dan alınan

48
00:03:02,805 --> 00:03:05,435
buz öbeklerinde hapsolmuş
kabarcıklardan ölçülüyor.

49
00:03:05,435 --> 00:03:08,896
Yani, sera gazı zorlamaları
tam olarak biliniyor.

50
00:03:08,896 --> 00:03:14,239
Ama 1750'de ne kadar bulutlanmanın
olduğunu direkt ölçmenin bir yolu yok.

51
00:03:14,239 --> 00:03:19,223
Bu da Dünya'nın iklim hassasiyetindeki
belirsizliğin temel kaynağı.

52
00:03:19,223 --> 00:03:21,601
Endüstriyel çağ öncesi
bulutluluğu anlamak için

53
00:03:21,601 --> 00:03:24,401
bulutlarda aerosol oluşmasına
neden olan süreçleri

54
00:03:24,401 --> 00:03:28,398
güvenilir bir şekilde simüle eden
bilgisayar modelleri kullanmalıyız.

55
00:03:28,398 --> 00:03:32,038
Çoğu insan için aerosoller saçlarımızı
sabit tutan şeylerden ibaret

56
00:03:32,038 --> 00:03:34,263
ancak bu sadece tek bir tip aerosol.

57
00:03:34,263 --> 00:03:39,116
Atmosferik aerosoller havada asılı duran
küçük sıvı ya da katı parçacıklardır.

58
00:03:39,116 --> 00:03:40,570
Ya birincillerdir,

59
00:03:40,570 --> 00:03:44,389
kum, deniz tuzu serpintisi ya da yanan
biokütleden oluşurlar

60
00:03:44,389 --> 00:03:49,188
ya da ikincillerdir, atmosferde gazın
parçacığa dönüşümüyle oluşurlar.

61
00:03:49,188 --> 00:03:51,940
Bu, ayrıca parçacık çekirdeklenmesi
olarak da bilinir.

62
00:03:51,940 --> 00:03:54,786
Aerosoller atmosferde her yerdedir,

63
00:03:54,786 --> 00:03:59,552
kirli kentsel çevrelerde güneşi tamamen
bloke edebilir ya da uzaktaki dağları

64
00:03:59,552 --> 00:04:01,747
mavi pusla yıkayabilirler.

65
00:04:01,747 --> 00:04:07,555
Daha önemlisi, aerosol parçacık tohumu
olmadan bulut damlacığı oluşamaz.

66
00:04:07,555 --> 00:04:11,320
Yani aerosol parçacıkları olmazsa
bulut da olmazdı;

67
00:04:11,320 --> 00:04:14,201
bulut olmazsa temiz su olmazdı.

68
00:04:14,201 --> 00:04:18,507
İklim çok daha sıcak olur
ve hayat olmazdı.

69
00:04:18,507 --> 00:04:22,645
Yani, varlığımızı aerosol
parçacıklarına borçluyuz.

70
00:04:22,645 --> 00:04:24,207
Ancak önemlerine rağmen,

71
00:04:24,207 --> 00:04:27,368
aerosol parçacıklarının atmosferde
nasıl oluştuklarını,

72
00:04:27,368 --> 00:04:30,334
bulutlardaki etkilerini iyi anlamıyoruz.

73
00:04:30,334 --> 00:04:33,681
Hatta aerosol parçacıklarını oluşturmaktan
sorumlu olan buharlar bile

74
00:04:33,681 --> 00:04:35,280
tam oturmuş değil

75
00:04:35,280 --> 00:04:38,197
çünkü çok ufak miktarlarda varlar,

76
00:04:38,197 --> 00:04:42,410
neredeyse milyonlarca hava molekülü
içinde sadece bir molekül.

77
00:04:42,410 --> 00:04:45,303
İklim duyarlılığındaki
büyük belirsizliğin,

78
00:04:45,303 --> 00:04:48,294
büyük değişkenlik gösteren
gelecek iklim projeksiyonlarının

79
00:04:48,294 --> 00:04:52,680
temel nedeni işte bu kavrama eksikliğidir.

80
00:04:52,680 --> 00:04:58,538
Ancak CERN'de süregelen
ve hiç şaşırtıcı olmayan bir şekilde

81
00:04:58,538 --> 00:05:01,301
"Bulut" olarak adlandırılan bir deneyde,
aerosol oluşumunun

82
00:05:01,301 --> 00:05:05,996
laboratuvarda sıkı kontrollü
atmosferik koşullarda ölçülmesine

83
00:05:05,996 --> 00:05:08,051
izin verecek kadar büyük

84
00:05:08,051 --> 00:05:13,094
ve kontaminasyonu yeterince az olan
bir çelik araç üretmeyi başardı.

85
00:05:13,094 --> 00:05:17,184
Faaliyetinin ilk beş yılında Bulut,
atmosferdeki aerosol parçacıklarının

86
00:05:17,184 --> 00:05:20,608
oluşumundan sorumlu
buharları tanımladı,

87
00:05:20,608 --> 00:05:24,422
bunlar sülfürik asit, amonyak, amin

88
00:05:24,422 --> 00:05:27,059
ve ağaçlardan gelen biyojenik
buharları içeriyor.

89
00:05:27,059 --> 00:05:30,598
CERN'ün proton senkrotronundan,
iyonlaştırıcı parçacık ışınını kullanarak

90
00:05:30,598 --> 00:05:34,844
Bulut, kozmik ışınların bulutlardaki
aerosol oluşumunu

91
00:05:34,844 --> 00:05:38,865
arttırıp arttırmadığını da araştırıyor.

92
00:05:38,865 --> 00:05:43,526
Atmosfere yağan kozmik ışınların akışı
güneşin aktivitelerine göre değiştiğinden

93
00:05:43,526 --> 00:05:47,077
bunun olası bir hesaplanmamış
doğal iklim zorlama etkeni

94
00:05:47,077 --> 00:05:49,918
olduğu önerilmiştir.

95
00:05:49,918 --> 00:05:53,460
Yani, Bulut iki büyük
soruya cevap veriyor:

96
00:05:53,460 --> 00:05:57,600
İlki, endüstriyel çağ öncesi
iklim ne kadar bulutluydu?

97
00:05:57,600 --> 00:06:03,069
Buna bağlı olarak da, insan faaliyetleri
nedeniyle bulutlar ne kadar değişti?

98
00:06:03,069 --> 00:06:08,232
Bu bilgi 21. yüzyıl iklim tahminlerini
daha net hale getirmeye yardım edecek.

99
00:06:08,232 --> 00:06:12,385
İkincisi, endüstriyel çağ öncesi iklimdeki

100
00:06:12,385 --> 00:06:14,961
kafa karıştırıcı solar
iklim değişkenliği gözlemleri,

101
00:06:14,961 --> 00:06:18,533
galaktik kozmik ışınların, bulutlar
üzerindeki etkisiyle açıklanabilir mi?

102
00:06:18,533 --> 00:06:23,745
Sizin aklınız bulutlardayken
işte iddialı ama gerçekçi hedefler.