0:00:08.566,0:00:15.283 Bulutlu iklim değişikliği: Bulutlar[br]dünyanın sıcaklığını nasıl etkiliyor? 0:00:15.283,0:00:20.988 Dünyanın ortalama yüzey sıcaklığı[br]1750'den bu yana 0.8 santigrat arttı. 0:00:20.988,0:00:24.577 Atmosferdeki karbondioksit[br]yoğunlukları iki katına çıktığında, 0:00:24.577,0:00:28.253 ki bu 21. yüzyılın sonunda bekleniyor, 0:00:28.253,0:00:30.583 araştırmacılar küresel sıcaklığın 0:00:30.583,0:00:35.602 1.5 ile 4.5 santigrat[br]yükseleceğini tahmin ediyorlar. 0:00:35.602,0:00:39.623 Eğer yükseliş alt seviye olan[br]1.5 santigrada yakınsa 0:00:39.623,0:00:41.604 o zaman şimdiden yolun yarısına geldik 0:00:41.604,0:00:44.335 ve bazı bölgelerin daha kurak,[br]daha az verimli, 0:00:44.335,0:00:48.251 bazılarının da daha sulak[br]ve daha verimli olmalarına 0:00:48.251,0:00:50.588 daha adapte olmamız gerekiyor. 0:00:50.588,0:00:56.062 Öte yandan, 4.5 santigratlık bir artış,[br]Kuzey Amerika'nın büyük bir kısmının 0:00:56.062,0:01:01.939 iki kilometre kalınlığındaki bir buz[br]tabakasının altında kaldığı son buzuldan 0:01:01.939,0:01:06.715 22 bin yıl önce gerçekleşen[br]ısınmaya benzer olacaktır. 0:01:06.715,0:01:10.630 Bu, daha çarpıcı bir iklim[br]değişikliğini temsil eder. 0:01:10.630,0:01:12.980 Bu yüzden, bilim insanlarının[br]sıcaklık değişimini 0:01:12.980,0:01:16.520 olabildiğince kesin tahmin etmeleri[br]hayati önem taşımaktadır. 0:01:16.520,0:01:20.294 Böylece, toplum geleceğine[br]hazırlık yapabilir. 0:01:20.294,0:01:23.358 Şu anki belirsizlik aralığı,[br]iklim değişikliğine en iyi şekilde 0:01:23.358,0:01:27.567 nasıl tepki verileceği konusunda[br]güven vermek için fazla büyük. 0:01:27.567,0:01:33.279 Karbondioksidin ikiye katlanmasına dair[br]1.5 - 4.5 santigratlık tahmin, 0:01:33.279,0:01:36.575 35 yıldır değişmedi. 0:01:36.575,0:01:39.707 Neden aralığı daraltmayı başaramadık? 0:01:39.707,0:01:44.566 Cevap, henüz aerosol ve bulutları[br]yeterince anlamamızdır. 0:01:44.566,0:01:47.844 CERN'deki yeni bir deney[br]bu problemi aşmaya çalışıyor. 0:01:47.844,0:01:50.292 Sıcaklığın nasıl değişeceğini[br]tahmin etmek için 0:01:50.292,0:01:53.947 bilim insanlarının, Dünya'nın[br]iklim hassasiyeti denilen 0:01:53.947,0:01:57.981 radyoaktif zorlamaya, sıcaklığın[br]nasıl tepki vereceğini bilmeleri gerekir. 0:01:57.981,0:02:02.350 Radyoaktif zorlama, güneşten alınan[br]enerji ile uzaya geri salınan 0:02:02.350,0:02:06.154 enerji arasındaki geçici dengesizliktir, 0:02:06.154,0:02:09.636 bu, sera gazlarındaki artıştan[br]kaynaklanan dengesizlik gibidir. 0:02:09.636,0:02:13.114 Dengesizliği düzeltmek için[br]Dünya ısınır ya da soğur. 0:02:13.114,0:02:15.663 Endüstriyel çağda,[br]Dünya'nın iklim hassasiyetini 0:02:15.663,0:02:20.454 1750'den beri yaptığımız[br]deneyden belirleyebilir 0:02:20.454,0:02:24.516 ve bu sayıyı kullanarak 21. yüzyılda[br]farklı radyoaktif zorlamalarla 0:02:24.516,0:02:29.186 ne kadar daha ısınacağını[br]belirleyebiliriz. 0:02:29.186,0:02:31.590 Bunu yapmak için[br]iki şeyi bilmemiz gerekir: 0:02:31.590,0:02:35.560 İlki, 1750'den bu yana[br]küresel sıcaklık artışı. 0:02:35.560,0:02:39.349 İkincisi, endüstriyel çağ[br]öncesi iklime kıyasla 0:02:39.349,0:02:42.480 günümüz ikliminin radyoaktif zorlaması. 0:02:42.480,0:02:45.443 Radyoaktif zorlamalar için[br]insan faaliyetlerinin artmasının 0:02:45.443,0:02:47.427 atmosferdeki sera gazlarını arttırdığını 0:02:47.427,0:02:49.444 ve bunun da gezegeni[br]ısıttığını biliyoruz. 0:02:49.444,0:02:53.351 Ama bu faaliyetlerimiz ayrıca bulutlardaki[br]aerosol parçacıklarını da arttırdı, 0:02:53.351,0:02:57.794 ki bunlar da gezegenimizi soğuttu. 0:02:57.794,0:03:01.131 Endüstriyel çağ öncesi[br]sera gazı yoğunlukları, 0:03:01.131,0:03:02.805 Grönland ve Antartika'dan alınan 0:03:02.805,0:03:05.435 buz öbeklerinde hapsolmuş[br]kabarcıklardan ölçülüyor. 0:03:05.435,0:03:08.896 Yani, sera gazı zorlamaları[br]tam olarak biliniyor. 0:03:08.896,0:03:14.239 Ama 1750'de ne kadar bulutlanmanın[br]olduğunu direkt ölçmenin bir yolu yok. 0:03:14.239,0:03:19.223 Bu da Dünya'nın iklim hassasiyetindeki[br]belirsizliğin temel kaynağı. 0:03:19.223,0:03:21.601 Endüstriyel çağ öncesi[br]bulutluluğu anlamak için 0:03:21.601,0:03:24.401 bulutlarda aerosol oluşmasına[br]neden olan süreçleri 0:03:24.401,0:03:28.398 güvenilir bir şekilde simüle eden[br]bilgisayar modelleri kullanmalıyız. 0:03:28.398,0:03:32.038 Çoğu insan için aerosoller saçlarımızı[br]sabit tutan şeylerden ibaret 0:03:32.038,0:03:34.263 ancak bu sadece tek bir tip aerosol. 0:03:34.263,0:03:39.116 Atmosferik aerosoller havada asılı duran[br]küçük sıvı ya da katı parçacıklardır. 0:03:39.116,0:03:40.570 Ya birincillerdir, 0:03:40.570,0:03:44.389 kum, deniz tuzu serpintisi ya da yanan[br]biokütleden oluşurlar 0:03:44.389,0:03:49.188 ya da ikincillerdir, atmosferde gazın[br]parçacığa dönüşümüyle oluşurlar. 0:03:49.188,0:03:51.940 Bu, ayrıca parçacık çekirdeklenmesi[br]olarak da bilinir. 0:03:51.940,0:03:54.786 Aerosoller atmosferde her yerdedir, 0:03:54.786,0:03:59.552 kirli kentsel çevrelerde güneşi tamamen[br]bloke edebilir ya da uzaktaki dağları 0:03:59.552,0:04:01.747 mavi pusla yıkayabilirler. 0:04:01.747,0:04:07.555 Daha önemlisi, aerosol parçacık tohumu[br]olmadan bulut damlacığı oluşamaz. 0:04:07.555,0:04:11.320 Yani aerosol parçacıkları olmazsa[br]bulut da olmazdı; 0:04:11.320,0:04:14.201 bulut olmazsa temiz su olmazdı. 0:04:14.201,0:04:18.507 İklim çok daha sıcak olur[br]ve hayat olmazdı. 0:04:18.507,0:04:22.645 Yani, varlığımızı aerosol[br]parçacıklarına borçluyuz. 0:04:22.645,0:04:24.207 Ancak önemlerine rağmen, 0:04:24.207,0:04:27.368 aerosol parçacıklarının atmosferde[br]nasıl oluştuklarını, 0:04:27.368,0:04:30.334 bulutlardaki etkilerini iyi anlamıyoruz. 0:04:30.334,0:04:33.681 Hatta aerosol parçacıklarını oluşturmaktan[br]sorumlu olan buharlar bile 0:04:33.681,0:04:35.280 tam oturmuş değil 0:04:35.280,0:04:38.197 çünkü çok ufak miktarlarda varlar, 0:04:38.197,0:04:42.410 neredeyse milyonlarca hava molekülü[br]içinde sadece bir molekül. 0:04:42.410,0:04:45.303 İklim duyarlılığındaki[br]büyük belirsizliğin, 0:04:45.303,0:04:48.294 büyük değişkenlik gösteren[br]gelecek iklim projeksiyonlarının 0:04:48.294,0:04:52.680 temel nedeni işte bu kavrama eksikliğidir. 0:04:52.680,0:04:58.538 Ancak CERN'de süregelen[br]ve hiç şaşırtıcı olmayan bir şekilde 0:04:58.538,0:05:01.301 "Bulut" olarak adlandırılan bir deneyde,[br]aerosol oluşumunun 0:05:01.301,0:05:05.996 laboratuvarda sıkı kontrollü[br]atmosferik koşullarda ölçülmesine 0:05:05.996,0:05:08.051 izin verecek kadar büyük 0:05:08.051,0:05:13.094 ve kontaminasyonu yeterince az olan[br]bir çelik araç üretmeyi başardı. 0:05:13.094,0:05:17.184 Faaliyetinin ilk beş yılında Bulut,[br]atmosferdeki aerosol parçacıklarının 0:05:17.184,0:05:20.608 oluşumundan sorumlu[br]buharları tanımladı, 0:05:20.608,0:05:24.422 bunlar sülfürik asit, amonyak, amin 0:05:24.422,0:05:27.059 ve ağaçlardan gelen biyojenik[br]buharları içeriyor. 0:05:27.059,0:05:30.598 CERN'ün proton senkrotronundan,[br]iyonlaştırıcı parçacık ışınını kullanarak 0:05:30.598,0:05:34.844 Bulut, kozmik ışınların bulutlardaki[br]aerosol oluşumunu 0:05:34.844,0:05:38.865 arttırıp arttırmadığını da araştırıyor. 0:05:38.865,0:05:43.526 Atmosfere yağan kozmik ışınların akışı[br]güneşin aktivitelerine göre değiştiğinden 0:05:43.526,0:05:47.077 bunun olası bir hesaplanmamış[br]doğal iklim zorlama etkeni 0:05:47.077,0:05:49.918 olduğu önerilmiştir. 0:05:49.918,0:05:53.460 Yani, Bulut iki büyük[br]soruya cevap veriyor: 0:05:53.460,0:05:57.600 İlki, endüstriyel çağ öncesi[br]iklim ne kadar bulutluydu? 0:05:57.600,0:06:03.069 Buna bağlı olarak da, insan faaliyetleri[br]nedeniyle bulutlar ne kadar değişti? 0:06:03.069,0:06:08.232 Bu bilgi 21. yüzyıl iklim tahminlerini[br]daha net hale getirmeye yardım edecek. 0:06:08.232,0:06:12.385 İkincisi, endüstriyel çağ öncesi iklimdeki 0:06:12.385,0:06:14.961 kafa karıştırıcı solar[br]iklim değişkenliği gözlemleri, 0:06:14.961,0:06:18.533 galaktik kozmik ışınların, bulutlar[br]üzerindeki etkisiyle açıklanabilir mi? 0:06:18.533,0:06:23.745 Sizin aklınız bulutlardayken[br]işte iddialı ama gerçekçi hedefler.