1
00:00:00,621 --> 00:00:01,993
Mogu li da zaštitim oca

2
00:00:01,993 --> 00:00:05,168
od Oružane islamske grupe,
nožem za povrće?

3
00:00:05,168 --> 00:00:06,729
S tim sam se pitanjem suočila

4
00:00:06,729 --> 00:00:09,497
jednog jutra, u utorak juna 1993,

5
00:00:09,497 --> 00:00:11,339
dok sam bila studentkinja prava.

6
00:00:11,339 --> 00:00:13,277
Probudila sam se rano tog jutra

7
00:00:13,277 --> 00:00:14,397
u očevom stanu

8
00:00:14,397 --> 00:00:16,695
na periferiji Alžira, u gradu Alžiru,

9
00:00:16,695 --> 00:00:19,969
zbog upornog lupanja na ulaznim vratima.

10
00:00:19,969 --> 00:00:22,729
Bilo je to razdoblje,
kako je opisano u lokalnim novinama,

11
00:00:22,729 --> 00:00:25,585
u kome je svakog utorka
po jedan učenjak stradao

12
00:00:25,585 --> 00:00:28,768
od metaka fundamentalističkih ubica.

13
00:00:28,768 --> 00:00:31,130
Predavanje mog oca o Darvinu

14
00:00:31,130 --> 00:00:33,130
već je izazvalo da ga u učionici poseti

15
00:00:33,130 --> 00:00:36,601
glavni čovek, takozvanog
Islamskog fronta spasa,

16
00:00:36,601 --> 00:00:39,657
koji je prozvao mog oca
zagovornikom biologizma,

17
00:00:39,657 --> 00:00:42,323
pre nego što ga je otac izbacio

18
00:00:42,323 --> 00:00:43,810
i sad ko god da je bio napolju

19
00:00:43,810 --> 00:00:46,910
ne želi ni da se predstavi, ni da ode.

20
00:00:46,910 --> 00:00:49,882
Moj otac je pokušao
da telefonom dobije policiju,

21
00:00:49,882 --> 00:00:51,980
ali valjda preplašeni nadolazećom strujom

22
00:00:51,980 --> 00:00:54,404
oružanih ekstremista, koji su već oduzeli

23
00:00:54,404 --> 00:00:56,937
živote mnogim alžirskim policajcima,

24
00:00:56,937 --> 00:00:59,063
nisu se čak ni javili.

25
00:00:59,063 --> 00:01:01,402
I tada sam otišla u kuhinju,

26
00:01:01,402 --> 00:01:02,777
izvukla nož za povrće

27
00:01:02,777 --> 00:01:05,755
i zauzela položaj u hodniku.

28
00:01:05,755 --> 00:01:07,302
Bilo je smešno, zaista,

29
00:01:07,302 --> 00:01:09,151
ali nisam se ničeg drugog setila,

30
00:01:09,151 --> 00:01:11,740
i tako sam stajala tamo.

31
00:01:11,740 --> 00:01:14,247
Kada sad pogledam unazad,
mislim da je to bio momenat


32
00:01:14,247 --> 00:01:16,761
koji me poslao na staze pisanja knjige

33
00:01:16,761 --> 00:01:19,413
pod nazivom:
"Tvoja fatva ovde ne važi:

34
00:01:19,413 --> 00:01:23,450
neispričane priče iz borbe
protiv muslimanskog fundamentalizma."

35
00:01:23,450 --> 00:01:26,416
Naslov je uzet iz pakistanske predstave.

36
00:01:26,416 --> 00:01:29,266
Mislim da me je baš taj trenutak

37
00:01:29,266 --> 00:01:31,010
poslao na putovanje

38
00:01:31,010 --> 00:01:33,960
na kom ću intervjuisati
300 ljudi muslimanskog porekla

39
00:01:33,960 --> 00:01:35,494
iz skoro 30 država,

40
00:01:35,494 --> 00:01:37,910
od Avganistana do Malija,

41
00:01:37,910 --> 00:01:40,251
da bih otkrila kako su se borili
s fundamentalizmom

42
00:01:40,251 --> 00:01:42,479
mirno, poput mog oca

43
00:01:42,479 --> 00:01:46,214
i kako su izlazili na kraj
s pratećim rizikom.

44
00:01:46,214 --> 00:01:48,431
Srećom, tog juna 1993,

45
00:01:48,431 --> 00:01:51,263
naš neidentifikovani posetilac je otišao,

46
00:01:51,263 --> 00:01:54,308
ali druge porodice nisu bile te sreće

47
00:01:54,308 --> 00:01:58,161
i ta misao je motivisala
moje istraživanje.

48
00:01:58,161 --> 00:01:59,691
Ipak, neko će se vratiti,

49
00:01:59,691 --> 00:02:01,325
nekoliko meseci kasnije, s porukom

50
00:02:01,325 --> 00:02:02,727
na očevom kuhinjskom stolu,

51
00:02:02,727 --> 00:02:06,857
na kojoj je prosto pisalo:
"Smatraj se mrtvim."

52
00:02:06,857 --> 00:02:09,845
Kasnije će alžirske
oružane grupe fundamentalista

53
00:02:09,845 --> 00:02:12,908
ubiti skoro 200 000 civila,

54
00:02:12,908 --> 00:02:14,260
u takozvanoj

55
00:02:14,260 --> 00:02:17,138
mračnoj deceniji 1990-ih,

56
00:02:17,138 --> 00:02:19,010
uključujući i sve žene

57
00:02:19,010 --> 00:02:22,257
koje vidite ovde.

58
00:02:22,257 --> 00:02:25,130
Okrutnim protivterorističkim odgovorom

59
00:02:25,130 --> 00:02:27,127
država je pribegla mučenju

60
00:02:27,127 --> 00:02:28,838
i nasilnim nestancima,

61
00:02:28,838 --> 00:02:32,200
i koliko god da su užasni
ovi događaji postajali,

62
00:02:32,200 --> 00:02:35,835
međunarodna zajednica
ih je uglavnom ignorisala.

63
00:02:35,835 --> 00:02:39,558
Na kraju je moj otac, sin
alžirskog seljaka koji je postao profesor,

64
00:02:39,558 --> 00:02:41,661
bio prisiljen da napusti univerzitet

65
00:02:41,661 --> 00:02:43,850
i pobegne iz stana,

66
00:02:43,850 --> 00:02:45,223
ali nikada neću zaboraviti,

67
00:02:45,223 --> 00:02:47,458
kada je u pitanju Mahfud Benun, moj otac,

68
00:02:47,458 --> 00:02:50,167
kako je, poput mnogih drugih
alžirskih intelektualaca,

69
00:02:50,167 --> 00:02:51,941
odbio da napusti državu

70
00:02:51,941 --> 00:02:54,999
i nastavio je da objavljuje
direktne kritike,

71
00:02:54,999 --> 00:02:56,949
i protiv fundamentalista,

72
00:02:56,949 --> 00:02:59,919
i ponekad vlada protiv kojih su se borili.

73
00:02:59,919 --> 00:03:03,041
Na primer, serijalom iz novembra 1994.

74
00:03:03,041 --> 00:03:05,195
u novinama El Vatan, naslovljenim:

75
00:03:05,195 --> 00:03:06,704
"Kako je fundamentalizam

76
00:03:06,704 --> 00:03:10,246
proizveo terorizam bez presedana",

77
00:03:10,246 --> 00:03:11,483
osudio je takozvani

78
00:03:11,483 --> 00:03:14,816
radikalni otklon terorista
od istinskog Islama,

79
00:03:14,816 --> 00:03:17,684
kakav su živeli naši preci.

80
00:03:17,684 --> 00:03:20,515
Zbog ovih reči ste mogli
da izgubite život.

81
00:03:20,515 --> 00:03:21,992
Država mog oca me je naučila,

82
00:03:21,992 --> 00:03:24,546
u mračnoj deceniji 1990-ih,

83
00:03:24,546 --> 00:03:27,954
da je narodna borba protiv
muslimanskog fundamentalizma

84
00:03:27,954 --> 00:03:29,642
jedna od najvažnijih

85
00:03:29,642 --> 00:03:32,173
i najzanemarivanijih borbi
za ljudska prava

86
00:03:32,173 --> 00:03:33,928
u svetu.

87
00:03:33,928 --> 00:03:37,539
Tako je i danas, skoro 20 godina kasnije.

88
00:03:37,539 --> 00:03:39,120
Vidite, u svakoj zemlji

89
00:03:39,120 --> 00:03:40,970
gde čujete za naoružane džihadiste

90
00:03:40,970 --> 00:03:42,726
čija su meta civili,

91
00:03:42,726 --> 00:03:44,401
postoje takođe i nenaoružani ljudi

92
00:03:44,401 --> 00:03:47,248
koji prkose tim militantnim grupama,
o kojima ne slušate,

93
00:03:47,248 --> 00:03:51,830
a tim ljudima je potrebna
naša podrška kako bi uspeli.

94
00:03:51,830 --> 00:03:53,648
Na Zapadu se obično pretpostavlja

95
00:03:53,648 --> 00:03:56,685
da muslimani generalno
podržavaju terorizam.

96
00:03:56,685 --> 00:03:58,467
Neki desničari misle da je to tako

97
00:03:58,467 --> 00:04:00,950
jer vide muslimansku kulturu
kao suštinski nasilnu,

98
00:04:00,950 --> 00:04:02,535
dok neki levičari zamišljaju

99
00:04:02,535 --> 00:04:04,323
da je muslimansko nasilje,

100
00:04:04,323 --> 00:04:05,674
fundamentalističko nasilje,

101
00:04:05,674 --> 00:04:09,307
u potpunosti proizvod
iskonskih nedaća.

102
00:04:09,307 --> 00:04:11,804
No oba gledišta su skroz pogrešna.

103
00:04:11,804 --> 00:04:13,619
No mnogi ljudi muslimanskog porekla

104
00:04:13,619 --> 00:04:16,383
širom sveta su čvrsti protivnici

105
00:04:16,383 --> 00:04:19,644
i fundamentalizma i terorizma,

106
00:04:19,644 --> 00:04:22,110
a često i s veoma dobrim razlogom.

107
00:04:22,110 --> 00:04:24,150
Vidite, izglednije je da će da budu žrtve

108
00:04:24,150 --> 00:04:27,305
ovog nasilja, nego njegovi počinioci.

109
00:04:27,305 --> 00:04:29,322
Dozvolite da vam dam jedan primer.

110
00:04:29,322 --> 00:04:32,165
Prema istraživanju iz 2009.

111
00:04:32,165 --> 00:04:34,505
Medijskih izvora na arapskom jeziku,

112
00:04:34,505 --> 00:04:37,756
između 2004. i 2008,

113
00:04:37,756 --> 00:04:40,880
samo 15 posto Al Kaidinih žrtava

114
00:04:40,880 --> 00:04:42,461
su bili zapadnjaci.

115
00:04:42,461 --> 00:04:45,406
To je užasan gubitak,
ali ogromna većina žrtava

116
00:04:45,406 --> 00:04:47,175
su ljudi muslimanskog porekla,

117
00:04:47,175 --> 00:04:49,991
ubijeni od strane
muslimanskih fundamentalista.

118
00:04:49,991 --> 00:04:52,819
Govorim već pet minuta

119
00:04:52,819 --> 00:04:55,302
o fundamentalizmu i imate pravo da znate

120
00:04:55,302 --> 00:04:56,996
na šta tačno mislim.

121
00:04:56,996 --> 00:05:00,901
Citiraću definiciju koju je dala
alžirska sociološkinja

122
00:05:00,901 --> 00:05:02,940
Merijeme Eli Lukas,

123
00:05:02,940 --> 00:05:05,336
ona je rekla da je fundamentalizam,

124
00:05:05,336 --> 00:05:07,834
obratite pažnju: "u svim velikim svetskim

125
00:05:07,834 --> 00:05:09,656
verskim tradicijama,

126
00:05:09,656 --> 00:05:13,627
fundamentalizmi su politički pokreti
ekstremne desnice,

127
00:05:13,627 --> 00:05:15,790
koji u kontekstu globalizacije,

128
00:05:15,790 --> 00:05:18,284
manipulišu religijom kako bi postigli

129
00:05:18,284 --> 00:05:19,933
lične političke ciljeve."

130
00:05:19,933 --> 00:05:23,616
Sadija Abas je ovo nazvao
radikalnom politizacijom

131
00:05:23,616 --> 00:05:25,127
teologije.

132
00:05:25,127 --> 00:05:27,542
Ne želim da nagovestim

133
00:05:27,542 --> 00:05:29,328
kako postoji negde nekakav monolit

134
00:05:29,328 --> 00:05:32,541
koji se zove muslimanski fundamentalizam,
koji je svuda isti

135
00:05:32,541 --> 00:05:35,257
jer ovi pokreti
takođe imaju svoje razlike.

136
00:05:35,257 --> 00:05:37,720
Neki koriste i zagovaraju nasilje.

137
00:05:37,720 --> 00:05:40,350
Neki ne, iako su često povezani s njima.

138
00:05:40,350 --> 00:05:41,920
Oni primaju različita obličja.

139
00:05:41,920 --> 00:05:44,544
Neki mogu da budu nevladine organizacije,

140
00:05:44,544 --> 00:05:47,076
poput britanskih Kejdžprizonersa.

141
00:05:47,076 --> 00:05:49,169
Neki mogu postati političke stranke,

142
00:05:49,169 --> 00:05:50,740
poput Muslimanskog bratstva,

143
00:05:50,740 --> 00:05:52,458
a neki su otvoreno oružane grupe,

144
00:05:52,458 --> 00:05:54,183
poput Talibana.

145
00:05:54,183 --> 00:05:57,504
Ali u svakom slučaju,
sve su to radikalni projekti.

146
00:05:57,504 --> 00:06:00,733
Njihov pristup nije
ni konzervativan, ni tradicionalan.

147
00:06:00,733 --> 00:06:03,946
Oni se najčešće bave menjanjem
odnosa ljudi prema Islamu,

148
00:06:03,946 --> 00:06:05,501
umesto njegovim očuvanjem.

149
00:06:05,501 --> 00:06:08,891
Ono o čemu govorim je
muslimanska ekstremna desnica,

150
00:06:08,891 --> 00:06:10,890
a činjenica da su njeni sledbenici,

151
00:06:10,890 --> 00:06:12,730
ili bar tako tvrde, muslimani,

152
00:06:12,730 --> 00:06:14,140
ne čini ih manje uvredljivim

153
00:06:14,140 --> 00:06:16,631
od bilo koje druge ekstremne desnice.

154
00:06:16,631 --> 00:06:18,498
Po mom mišljenju, ukoliko se smatramo

155
00:06:18,498 --> 00:06:20,248
liberalima ili levičarima,

156
00:06:20,248 --> 00:06:22,708
ljubiteljima mira ili feministima,

157
00:06:22,708 --> 00:06:24,909
moramo da budemo protiv ovih pokreta

158
00:06:24,909 --> 00:06:27,754
i da podržimo njihove okorele protivnike.

159
00:06:27,754 --> 00:06:29,370
Želim da budem jasna

160
00:06:29,370 --> 00:06:31,372
da ja podržavam efikasnu borbu

161
00:06:31,372 --> 00:06:33,317
protiv fundamentalizma,

162
00:06:33,317 --> 00:06:35,597
ali takođe i borbu koja, sama po sebi,

163
00:06:35,597 --> 00:06:37,535
mora da poštuje međunarodno pravo.

164
00:06:37,535 --> 00:06:39,964
Zato ništa što kažem
ne sme da bude iskorišteno

165
00:06:39,964 --> 00:06:41,809
kao opravdanje za odbijanje

166
00:06:41,809 --> 00:06:43,274
demokratizacije

167
00:06:43,274 --> 00:06:45,949
i zato ovde šaljem glasnu podršku

168
00:06:45,949 --> 00:06:50,000
savremenom prodemokratskom
pokretu iz Alžira, Barakatu.

169
00:06:50,000 --> 00:06:52,282
Niti bilo šta što kažem sme da se koristi

170
00:06:52,282 --> 00:06:55,149
kao opravdanje za kršenje ljudskih prava,

171
00:06:55,149 --> 00:06:56,555
poput masovnih smrtnih kazni

172
00:06:56,555 --> 00:06:59,475
koje su izvršene u Egiptu
ranije ove sedmice.

173
00:06:59,475 --> 00:07:00,998
Ali ono o čemu govorim

174
00:07:00,998 --> 00:07:04,305
je da moramo da osporavamo
ove muslimanske fundamentalističke pokrete

175
00:07:04,305 --> 00:07:06,123
jer su pretnja za ljudska prava

176
00:07:06,123 --> 00:07:08,706
širom većinsko muslimanskih sredina,

177
00:07:08,706 --> 00:07:11,087
a oni to rade na razne načine,

178
00:07:11,087 --> 00:07:14,050
najočigledniji od njih je
direktni napad na civile,

179
00:07:14,050 --> 00:07:16,289
koji izvode oružane grupe.

180
00:07:16,289 --> 00:07:19,336
Ali to nasilje je samo vrh ledenog brega.

181
00:07:19,336 --> 00:07:22,127
Ovi pokreti u celosti
zagovaraju diskriminaciju

182
00:07:22,127 --> 00:07:25,448
protiv verskih i seksualnih manjina.

183
00:07:25,448 --> 00:07:27,528
Teže da uskrate slobodu veroispovesti

184
00:07:27,528 --> 00:07:30,427
svima koji je, ili upražnjavaju drugačije

185
00:07:30,427 --> 00:07:32,391
ili biraju da je uopšte ne upražnjavaju.

186
00:07:32,391 --> 00:07:35,815
I po pravilu, vode bezrezervni rat

187
00:07:35,815 --> 00:07:37,896
protiv prava žena.

188
00:07:37,896 --> 00:07:39,692
Suočen sa ovim pokretima,

189
00:07:39,692 --> 00:07:41,264
skorijih godina, zapadni diskurs

190
00:07:41,264 --> 00:07:42,899
je najčešće nudio

191
00:07:42,899 --> 00:07:45,156
dva pogrešna odgovora.

192
00:07:45,156 --> 00:07:47,719
Prvi, koji često čujemo od desničara,

193
00:07:47,719 --> 00:07:50,261
pretpostavlja da su muslimani
uglavnom fundamentalisti

194
00:07:50,261 --> 00:07:53,607
ili da postoji nešto kod Islama
što je suštinski fundamentalističko,

195
00:07:53,607 --> 00:07:56,898
ovo je prosto uvredljivo i pogrešno.

196
00:07:56,898 --> 00:07:59,306
No, nažalost, kod levičara
pronalazimo ponekad

197
00:07:59,306 --> 00:08:01,488
isuviše politički korektan diskurs,

198
00:08:01,488 --> 00:08:05,290
koji uopšte ne priznaje problem
muslimanskog fundamentalizma,

199
00:08:05,290 --> 00:08:07,651
ili, što je još gore,
izvinjava se zbog njega,

200
00:08:07,651 --> 00:08:10,199
ovo je takođe neprihvatljivo.

201
00:08:10,199 --> 00:08:12,261
Ja tragam za novim načinom

202
00:08:12,261 --> 00:08:14,382
govora o svemu ovome,

203
00:08:14,382 --> 00:08:17,110
koji je zasnovan na proživljenom iskustvu

204
00:08:17,110 --> 00:08:20,059
i nadi ljudi u prvim redovima.

205
00:08:20,059 --> 00:08:22,010
Bolno sam svesna da je

206
00:08:22,010 --> 00:08:25,191
poslednjih godina došlo do porasta
diskriminacije protiv muslimana

207
00:08:25,191 --> 00:08:27,662
u zemljama poput
Ujedinjenog Kraljevstva i SAD-a

208
00:08:27,662 --> 00:08:30,716
i to je takođe stvar
za ozbiljnu zabrinutost,

209
00:08:30,716 --> 00:08:31,855
ali ja čvrsto verujem

210
00:08:31,855 --> 00:08:34,816
da pričajući ove nestereotipne priče

211
00:08:34,816 --> 00:08:36,142
o muslimanima,

212
00:08:36,142 --> 00:08:38,314
koji su ustali protiv fundamentalista

213
00:08:38,314 --> 00:08:40,329
i bili njihove glavne žrtve,

214
00:08:40,329 --> 00:08:44,906
da je takođe dobar način
da se suprotstavi toj diskriminaciji.

215
00:08:44,906 --> 00:08:46,686
Dozvolite mi da vas sad upoznam

216
00:08:46,686 --> 00:08:48,342
s četvoro ljudi čije priče

217
00:08:48,342 --> 00:08:51,558
pripovedam s velikom čašću.

218
00:08:51,558 --> 00:08:53,791
Fajzan Pirzada i pozorište Rafi Pir,

219
00:08:53,791 --> 00:08:55,793
radionica nazvana po njegovom ocu,

220
00:08:55,793 --> 00:08:57,931
godinama su promovisali scensku umetnost

221
00:08:57,931 --> 00:08:59,663
u Pakistanu.

222
00:08:59,663 --> 00:09:01,124
S usponom nasilja džihadista,

223
00:09:01,124 --> 00:09:04,120
počeli su da dobijaju pretnje
da otkažu svoja dešavanja,

224
00:09:04,120 --> 00:09:05,950
na koje su se oglušili.

225
00:09:05,950 --> 00:09:09,220
I zato je 2008. bombaš napao njihov

226
00:09:09,220 --> 00:09:12,104
Osmi svetski festival
scenskih umetnosti u Lahoru,

227
00:09:12,104 --> 00:09:13,792
proizvodeći kišu stakla

228
00:09:13,792 --> 00:09:15,457
koja je padala po događaju,

229
00:09:15,457 --> 00:09:17,392
povredivši devetoro ljudi,

230
00:09:17,392 --> 00:09:18,960
a kasnije te iste noći

231
00:09:18,960 --> 00:09:21,711
Pirzade su morale da donesu
veoma tešku odluku:

232
00:09:21,711 --> 00:09:23,580
najavili su da će njihov festival

233
00:09:23,580 --> 00:09:26,987
biti nastavljen po planu, sledećeg dana.

234
00:09:26,987 --> 00:09:28,438
Kako su Fajzanovi tada rekli,

235
00:09:28,438 --> 00:09:30,380
ako se pokorimo Islamistima,

236
00:09:30,380 --> 00:09:33,491
bićemo prosto saterani u mračni ugao.

237
00:09:33,491 --> 00:09:35,149
Ali nisu znali šta će da se desi.

238
00:09:35,149 --> 00:09:37,586
Da li će iko da dođe?

239
00:09:37,586 --> 00:09:40,475
Zapravo, hiljade ljudi
je došlo sledećeg dana

240
00:09:40,475 --> 00:09:42,877
da podrži scensku umetnost u Lahoru

241
00:09:42,877 --> 00:09:44,722
i ovo je istovremeno i uzbuđivalo

242
00:09:44,722 --> 00:09:46,544
i užasavalo Fajzanove,

243
00:09:46,544 --> 00:09:47,997
pa je on odjurio do žene,

244
00:09:47,997 --> 00:09:50,214
koja je došla s dvoje male dece

245
00:09:50,214 --> 00:09:53,408
i rekao: "Znate da je
juče ovde bila bomba,

246
00:09:53,408 --> 00:09:55,735
i znate da i danas postoji opasnost."

247
00:09:55,735 --> 00:09:57,618
A ona je rekla: "Znam za to,

248
00:09:57,618 --> 00:10:00,112
no ja sam išla na vaš festival s majkom,

249
00:10:00,112 --> 00:10:01,612
kad sam bila u njihovom uzrastu

250
00:10:01,612 --> 00:10:04,660
i danas su mi te slike u glavi.

251
00:10:04,660 --> 00:10:06,798
Moramo da budemo ovde."

252
00:10:06,798 --> 00:10:08,655
S ovako odlučnom publikom,

253
00:10:08,655 --> 00:10:10,309
Pirzade su mogle da nastave

254
00:10:10,309 --> 00:10:12,769
sa svojim festivalskim programom.

255
00:10:12,769 --> 00:10:14,006
A sledeće godine,

256
00:10:14,006 --> 00:10:15,889
izgubili su sve sponzore

257
00:10:15,889 --> 00:10:18,258
zbog sigurnosnog rizika.

258
00:10:18,258 --> 00:10:20,558
Kada sam ih srela 2010,

259
00:10:20,558 --> 00:10:22,844
bili su na sredini
prvog narednog događaja

260
00:10:22,844 --> 00:10:25,910
koji su mogli da organizuju na istom mestu

261
00:10:25,910 --> 00:10:29,174
i to je bio Deveti omladinski festival
scenskih umetnosti

262
00:10:29,174 --> 00:10:32,149
koji se održavao u Lahoru,
godine kada je taj grad

263
00:10:32,149 --> 00:10:36,219
već iskusio 44 teroristička napada.

264
00:10:36,219 --> 00:10:38,322
Bilo je to vreme kada su
pakistanski Talibani

265
00:10:38,322 --> 00:10:40,139
započeli sistematsko ciljanje

266
00:10:40,139 --> 00:10:42,347
škola za devojke, koje će kulminirati

267
00:10:42,347 --> 00:10:45,106
napadom na Malalu Jusufzai.

268
00:10:45,106 --> 00:10:49,501
Šta su Pirzade učinile u takvoj sredini?

269
00:10:49,501 --> 00:10:52,674
Postavili su na scenu
predstavu s učenicama.

270
00:10:52,674 --> 00:10:55,486
Imala sam čast da gledam "Nang Val",

271
00:10:55,486 --> 00:10:58,118
mjuzikl na pundžabi jeziku,

272
00:10:58,118 --> 00:10:59,880
a učenice iz lahorske gimnazije

273
00:10:59,880 --> 00:11:01,606
su bile u svim ulogama.

274
00:11:01,606 --> 00:11:02,840
Plesale su i pevale,

275
00:11:02,840 --> 00:11:05,498
glumile su miševe i rečnog bizona,

276
00:11:05,498 --> 00:11:07,962
a ja sam zadržavala dah, pitajući se

277
00:11:07,962 --> 00:11:09,229
da li ćemo stići do kraja

278
00:11:09,229 --> 00:11:11,515
ove neverovatne predstave?

279
00:11:11,515 --> 00:11:13,281
A kada smo stigli,

280
00:11:13,281 --> 00:11:15,809
čitava publika je kolektivno izdahnula,

281
00:11:15,809 --> 00:11:18,073
a nekoliko ljudi je čak i zaplakalo,

282
00:11:18,073 --> 00:11:20,596
a onda su ispunili auditorijum

283
00:11:20,596 --> 00:11:23,435
svojim miroljubivim gromkim aplauzom.

284
00:11:23,435 --> 00:11:26,422
Sećam se da sam u tom trenutku mislila

285
00:11:26,422 --> 00:11:28,853
kako su bombaši bili glavna vest ovde,

286
00:11:28,853 --> 00:11:30,516
pre dve godine,

287
00:11:30,516 --> 00:11:32,880
ali ovo veče i ovi ljudi

288
00:11:32,880 --> 00:11:36,171
su podjednako važna priča.

289
00:11:38,488 --> 00:11:40,968
Marija Bašir je prvi i jedini

290
00:11:40,968 --> 00:11:44,092
ženski vrhovni tužilac u Avganistanu.

291
00:11:44,092 --> 00:11:46,306
U službi je od 2008.

292
00:11:46,306 --> 00:11:48,492
i otvorila je kancelariju koja istražuje

293
00:11:48,492 --> 00:11:50,318
slučajeve nasilja nad ženama,

294
00:11:50,318 --> 00:11:52,576
ona tvrdi da je to najvažnija oblast

295
00:11:52,576 --> 00:11:54,310
u njenoj nadležnosti.

296
00:11:54,310 --> 00:11:57,375
Kada sam se sastala s njom
u njenoj kancelariji u Heratu,

297
00:11:57,375 --> 00:11:59,120
ušla je okružena

298
00:11:59,120 --> 00:12:02,486
četvoricom krupnih muškaraca
s četiri ogromne puške.

299
00:12:02,486 --> 00:12:05,450
Zapravo, ona danas ima 23 telohranitelja
jer je prebrodila

300
00:12:05,450 --> 00:12:06,870
bombaški napad

301
00:12:06,870 --> 00:12:08,548
u kom su joj umalo stradala deca

302
00:12:08,548 --> 00:12:11,899
i u kome je jedan njen telohranitelj
izgubio nogu.

303
00:12:11,899 --> 00:12:14,009
Zašto je nastavila da radi?

304
00:12:14,009 --> 00:12:16,663
Kaže, uz osmeh, da je to pitanje

305
00:12:16,663 --> 00:12:18,710
koje svako postavlja -

306
00:12:18,710 --> 00:12:22,535
kako to ona kaže:
"Zašto rizikuješ da ne postojiš?"

307
00:12:22,535 --> 00:12:24,174
I to je prosto to za nju,

308
00:12:24,174 --> 00:12:27,643
bolje sutra za sve Marije Bašir
koje će doći,

309
00:12:27,643 --> 00:12:29,127
to je vredno rizika.

310
00:12:29,127 --> 00:12:30,837
I ona zna da, ako ljudi poput nje

311
00:12:30,837 --> 00:12:32,752
ne naprave taj rizik,

312
00:12:32,752 --> 00:12:35,049
neće biti boljeg sutra.

313
00:12:35,049 --> 00:12:36,776
Kasnije, u toku intervjua,

314
00:12:36,776 --> 00:12:39,139
tužiteljka Bašir mi je rekla kako je brine

315
00:12:39,139 --> 00:12:40,658
mogući ishod

316
00:12:40,658 --> 00:12:43,157
pregovora između vlade i Talibana,

317
00:12:43,157 --> 00:12:45,551
ljudi koji pokušavaju da je ubiju.

318
00:12:45,551 --> 00:12:47,303
"Ukoliko im damo mesto u vladi",

319
00:12:47,303 --> 00:12:50,520
pita se, "Ko će da štiti prava žena?"

320
00:12:50,520 --> 00:12:52,886
I ona vrši pritisak
na međunarodnu zajednicu

321
00:12:52,886 --> 00:12:55,952
da ne zaboravi
svoje obećanje po pitanju žena,

322
00:12:55,952 --> 00:12:59,345
jer sada žele mir s Talibanima.

323
00:12:59,345 --> 00:13:01,550
Nekoliko nedelja
nakon odlaska iz Avganistana,

324
00:13:01,550 --> 00:13:04,425
videla sam naslov na internetu.

325
00:13:04,425 --> 00:13:08,030
Avganistanski tužilac je ubijen.

326
00:13:08,030 --> 00:13:10,166
Guglala sam u očaju

327
00:13:10,166 --> 00:13:11,840
i srećom saznala sam tog dana

328
00:13:11,840 --> 00:13:13,926
da Marija nije bila žrtva,

329
00:13:13,926 --> 00:13:16,149
iako je nažalost drugi
avganistanski tužilac

330
00:13:16,149 --> 00:13:18,180
ubijen na putu do posla.

331
00:13:18,180 --> 00:13:21,175
I kada čujem takve vesti,

332
00:13:21,175 --> 00:13:23,473
mislim da, kada međunarodne trupe

333
00:13:23,473 --> 00:13:26,521
napuste Avganistan, ove godine i kasnije,

334
00:13:26,521 --> 00:13:28,427
moramo da nastavimo da brinemo

335
00:13:28,427 --> 00:13:29,860
šta će biti sa ljudima tamo,

336
00:13:29,860 --> 00:13:32,886
sa svim Marijama Bašir.

337
00:13:32,886 --> 00:13:35,499
Ponekad joj još uvek čujem
glas u mojoj glavi

338
00:13:35,499 --> 00:13:38,580
kako govori, bez trunke razmetljivosti:

339
00:13:38,580 --> 00:13:41,185
"Položaj žena u Avganistanu

340
00:13:41,185 --> 00:13:43,091
biće bolji jednog dana.

341
00:13:43,091 --> 00:13:45,326
Mi moramo da pripremimo tlo za to,

342
00:13:45,326 --> 00:13:48,269
čak i ako nas ubiju."

343
00:13:49,854 --> 00:13:51,502
Ne postoje prave reči

344
00:13:51,502 --> 00:13:53,478
kojima bi se osudili al Šabab terorsti,

345
00:13:53,478 --> 00:13:55,740
koji su napali
tržni centar Vestgejt u Nairobiju

346
00:13:55,740 --> 00:13:59,202
na dan kada se održavalo
dečje takmičenje u kuvanju

347
00:13:59,202 --> 00:14:01,620
septembra 2013.

348
00:14:01,620 --> 00:14:06,119
Ubili su 67 ljudi,
uključujući pesnike i trudnice.

349
00:14:06,119 --> 00:14:08,218
Daleko na američkom srednjem zapadu

350
00:14:08,218 --> 00:14:10,565
imala sam sreću da upoznam
somalijske amerikance

351
00:14:10,565 --> 00:14:13,413
koji su pokušavali da spreče al Šababovce

352
00:14:13,413 --> 00:14:15,637
da regrutuju manji broj mladih

353
00:14:15,637 --> 00:14:17,581
iz svog grada Miniapolisa

354
00:14:17,581 --> 00:14:21,279
i tako počine užase,
poput onih u Vestgejtu.

355
00:14:21,279 --> 00:14:23,239
Abidrizak Bihijev studiozni

356
00:14:23,239 --> 00:14:26,128
17-ogodišnji nećak, Burhan Hasan

357
00:14:26,128 --> 00:14:28,776
je regrutovan ovde 2008,

358
00:14:28,776 --> 00:14:30,536
odjurio je u Somaliju,

359
00:14:30,536 --> 00:14:33,906
a potom je ubijen,
kada je pokušao da se vrati kući.

360
00:14:33,906 --> 00:14:35,500
Od tada g. Bihi,

361
00:14:35,500 --> 00:14:39,753
koji rukovodi neprofitnim
Somalijskim obrazovnim i pravnim centrom,

362
00:14:39,753 --> 00:14:42,204
glasno razotkriva regrutovanja

363
00:14:42,204 --> 00:14:44,060
i neuspehe vlade

364
00:14:44,060 --> 00:14:46,279
i somalijsko američkih institucija,

365
00:14:46,279 --> 00:14:49,304
poput Islamskog centra Abubakar As-Sadik,

366
00:14:49,304 --> 00:14:51,535
gde veruje da je
njegov nećak radikalizovan

367
00:14:51,535 --> 00:14:53,641
za vreme omladinskog programa.

368
00:14:53,641 --> 00:14:55,794
Ali on ne kritikuje jedino džamiju.

369
00:14:55,794 --> 00:14:57,373
On takođe napada vladu

370
00:14:57,373 --> 00:14:59,158
jer nije učinila dovoljno

371
00:14:59,158 --> 00:15:01,656
da spreči siromaštvo u njegovoj zajednici.

372
00:15:01,656 --> 00:15:03,945
Kako nije imao dovoljno
finansijskih sredstava,

373
00:15:03,945 --> 00:15:06,256
g. Bihi je morao da bude kreativan.

374
00:15:06,256 --> 00:15:08,150
Kako bi osujetio nastojanja al Šababa

375
00:15:08,150 --> 00:15:10,535
da utiče na još nezadovoljne omladine,

376
00:15:10,535 --> 00:15:12,970
u praskozorje napada 2010.

377
00:15:12,970 --> 00:15:15,564
na gledaoce Svetskog prvenstva u Ugandi,

378
00:15:15,564 --> 00:15:18,904
organizovao je
ramadanski košarkaški turnir

379
00:15:18,904 --> 00:15:21,436
u Miniapolisu, kao odgovor.

380
00:15:21,436 --> 00:15:24,120
Hrpa somalijsko američke dece
istupila je

381
00:15:24,120 --> 00:15:25,508
da prigrli sport,

382
00:15:25,508 --> 00:15:28,000
uprkos fatvi protiv njega.

383
00:15:28,000 --> 00:15:29,745
Igrali su košarku

384
00:15:29,745 --> 00:15:33,612
kako Burhan Hasan neće igrati nikada više.

385
00:15:33,612 --> 00:15:36,262
Zbog svojih napora, g. Bihi je prognan

386
00:15:36,262 --> 00:15:39,334
od strane rukovodstva
Islamskog centra Abubakar As-Sadik,

387
00:15:39,334 --> 00:15:41,899
sa kojim je nekad bio u dobrim odnosima.

388
00:15:41,899 --> 00:15:44,285
Rekao mi je: "Jednoga dana
videli smo imama na TV-u

389
00:15:44,285 --> 00:15:46,343
kako nas naziva nevernicima i govori:

390
00:15:46,343 --> 00:15:49,912
'Ove porodice pokušavaju
da unište džamiju.'".

391
00:15:49,912 --> 00:15:51,323
Ovo se u potpunosti kosi

392
00:15:51,323 --> 00:15:53,856
s time kako Abdirizak Bihi razume

393
00:15:53,856 --> 00:15:55,656
ono što pokušava da uradi,

394
00:15:55,656 --> 00:15:58,062
da razotkrivanjem
al Šababovih regrutovanja

395
00:15:58,062 --> 00:16:00,484
spase religiju koju voli

396
00:16:00,484 --> 00:16:03,610
od malog broja ekstremista.

397
00:16:04,938 --> 00:16:07,499
Sada želim da vam ispričam
poslednju priču,

398
00:16:07,499 --> 00:16:10,513
onu o 22-ogodišnjoj
studentkinji prava iz Alžira

399
00:16:10,513 --> 00:16:12,459
po imenu Amel Zenun-Zuani,

400
00:16:12,459 --> 00:16:14,338
s istim snovima o pravnoj karijeri

401
00:16:14,338 --> 00:16:17,040
poput mojih '90-ih godina.

402
00:16:17,040 --> 00:16:18,969
Odbila je da odustane od svojih studija,

403
00:16:18,969 --> 00:16:20,938
uprkos činjenici da su fundamentalisti,

404
00:16:20,938 --> 00:16:23,468
boreći se protiv alžirske države tada,

405
00:16:23,468 --> 00:16:27,090
pretili svima koji su
nastavili s obrazovanjem.

406
00:16:27,090 --> 00:16:31,200
26. januara 1997,
Amel se ukrcala na autobus

407
00:16:31,200 --> 00:16:33,122
u gradu Alžiru, gde je studirala,

408
00:16:33,122 --> 00:16:35,305
da bi stigla kući
i provela ramadansko veče

409
00:16:35,305 --> 00:16:36,994
sa svojom porodicom,

410
00:16:36,994 --> 00:16:39,380
i da nikad ne završi studije prava.

411
00:16:39,380 --> 00:16:41,940
Kada je autobus stigao
nadomak njenog rodnog grada

412
00:16:41,940 --> 00:16:43,685
zaustavljen je na kontrolnom punktu,

413
00:16:43,685 --> 00:16:47,057
kojim su upravljali ljudi
iz Oružane islamske grupe.

414
00:16:47,057 --> 00:16:48,780
Noseći njen ruksak,

415
00:16:48,780 --> 00:16:50,766
izveli su je iz autobusa

416
00:16:50,766 --> 00:16:53,185
i ubili na ulici.

417
00:16:53,185 --> 00:16:54,801
Muškarci koji su je zaklali,

418
00:16:54,801 --> 00:16:56,341
rekli su potom svima:

419
00:16:56,341 --> 00:16:58,235
"Ako budete išli na fakultet,

420
00:16:58,235 --> 00:17:00,789
doći će dan kada ćemo vas sve pobiti

421
00:17:00,789 --> 00:17:02,660
baš ovako."

422
00:17:04,020 --> 00:17:06,720
Amel je umrla tačno u 17:17 h,

423
00:17:06,720 --> 00:17:09,568
ovo znamo, jer kad je pala na ulici,

424
00:17:09,568 --> 00:17:11,295
njen sat je polomljen.

425
00:17:11,295 --> 00:17:12,744
Njena majka mi je pokazala sat

426
00:17:12,744 --> 00:17:14,575
sa sekundarom koja je i dalje ciljala

427
00:17:14,575 --> 00:17:16,071
optimistično prema gore,

428
00:17:16,071 --> 00:17:19,507
prema 17:18 koje nikada neće doći.

429
00:17:19,507 --> 00:17:20,656
Nedugo pred smrt,

430
00:17:20,656 --> 00:17:22,511
Amel je rekla majci za sebe

431
00:17:22,511 --> 00:17:24,398
i svoje sestre:

432
00:17:24,398 --> 00:17:28,015
"Ništa nam se neće dogoditi,
inšalah, ako bog da,

433
00:17:28,015 --> 00:17:29,885
ali ako se nešto desi,

434
00:17:29,885 --> 00:17:32,768
moraš da znaš da smo umrli za znanje.

435
00:17:32,768 --> 00:17:36,978
Ti i otac morate da budete ponosni."

436
00:17:36,978 --> 00:17:40,960
Gubitak takve mlade žene je neshvatljiv

437
00:17:40,960 --> 00:17:42,515
i dok sam istraživala,

438
00:17:42,515 --> 00:17:45,769
zaticala sam sebe kako
iznova tragam za Amelinom nadom,

439
00:17:45,769 --> 00:17:48,706
čak i njeno ime na arapskom znači "nada".

440
00:17:48,706 --> 00:17:51,957
Mislim da sam je pronašla na dva mesta.

441
00:17:51,957 --> 00:17:54,252
Prvo je u snazi njene porodice

442
00:17:54,252 --> 00:17:57,518
i svih drugih porodica
koje su nastavile da pričaju svoje priče

443
00:17:57,518 --> 00:18:00,583
i da nastave sa svojim životom,
uprkos terorizmu.

444
00:18:00,583 --> 00:18:03,865
Zapravo, Amelina sestra Lamija
prevazišla je bol,

445
00:18:03,865 --> 00:18:05,236
otišla je na pravni fakultet

446
00:18:05,236 --> 00:18:07,990
i sada je praktikant prava u gradu Alžiru,

447
00:18:07,990 --> 00:18:09,591
nešto što je moguće jedino

448
00:18:09,591 --> 00:18:10,780
jer su fundamentalisti

449
00:18:10,780 --> 00:18:13,658
uglavnom poraženi u zemlji.

450
00:18:13,658 --> 00:18:16,505
I drugo mesto
na kom sam našla Amelinu nadu,

451
00:18:16,505 --> 00:18:18,977
je svuda gde muškarci i žene

452
00:18:18,977 --> 00:18:21,672
nastavljaju da prkose džihadistima.

453
00:18:21,672 --> 00:18:24,930
Moramo da podržimo sve njih u Amelino ime,

454
00:18:24,930 --> 00:18:27,563
sve koji nastavljaju
ovu borbu za ljudska prava,

455
00:18:27,563 --> 00:18:31,560
poput Mreže žena koje žive
pod muslimanskim zakonima.

456
00:18:31,560 --> 00:18:34,187
Nije dovoljno, kako mi kaže
advokat za prava žrtava,

457
00:18:34,187 --> 00:18:36,074
Šerifa Hadar iz Alžira,

458
00:18:36,074 --> 00:18:39,139
nije dovoljno da se samo
borimo protiv terorizma.

459
00:18:39,139 --> 00:18:41,683
Moramo i da se
suprotstavimo fundamentalizmu

460
00:18:41,683 --> 00:18:44,120
jer je fundamentalizam ideologija

461
00:18:44,120 --> 00:18:46,711
koja prostire krevet ovom terorizmu.

462
00:18:46,711 --> 00:18:50,150
Kako to da ljudi poput nje,
poput svih njih

463
00:18:50,150 --> 00:18:51,844
nisu poznati šire?

464
00:18:51,844 --> 00:18:55,121
Kako to da svi znaju
ko je bio Osama bin Laden,

465
00:18:55,121 --> 00:18:57,054
a tako malo ljudi zna za njih

466
00:18:57,054 --> 00:19:00,747
koji su ustali protv Bin Ladena
na svoj način?

467
00:19:00,747 --> 00:19:03,404
Moramo to da promenimo i zato vas molim

468
00:19:03,404 --> 00:19:05,172
da pomognete u širenju ovih priča

469
00:19:05,172 --> 00:19:06,945
preko svojih mreža.

470
00:19:06,945 --> 00:19:09,044
Pogledajte još jednom
na Amel Zenunin sat,

471
00:19:09,044 --> 00:19:10,704
zauvek zamrznut,

472
00:19:10,704 --> 00:19:13,066
a sad pogledajte na svoj sat

473
00:19:13,066 --> 00:19:16,090
i odlučite da je ovo trenutak
koji ćete posvetiti

474
00:19:16,090 --> 00:19:17,998
podržavanju ljudi poput Amele.

475
00:19:17,998 --> 00:19:20,379
Nemamo pravo da ćutimo o njima

476
00:19:20,379 --> 00:19:21,877
jer je tako lakše,

477
00:19:21,877 --> 00:19:24,738
ili zato što je
i zapadna politika falična

478
00:19:24,738 --> 00:19:27,074
zato što 17:17 i dalje otkucava

479
00:19:27,074 --> 00:19:28,941
za previše Amela Zenun,

480
00:19:28,941 --> 00:19:30,911
na mestima poput severne Nigerije,

481
00:19:30,911 --> 00:19:33,487
gde džihadisti i dalje ubijaju studente.

482
00:19:33,487 --> 00:19:36,568
Vreme da govorimo
u znak podrške svima onima

483
00:19:36,568 --> 00:19:38,876
koji se mirnim putem suprotstavljaju

484
00:19:38,876 --> 00:19:41,840
fundamentalizmu i terorizmu
u svojim zajednicama

485
00:19:41,840 --> 00:19:43,376
je sada.

486
00:19:43,376 --> 00:19:45,659
Hvala.

487
00:19:45,659 --> 00:19:48,165
(Aplauz)