WEBVTT

00:00:00.621 --> 00:00:01.993
Czy mogłam ochronić ojca

00:00:01.993 --> 00:00:05.168
przed Zbrojną Grupą Islamską,
za pomocą noża do obierania?

00:00:05.168 --> 00:00:06.729
Przed tym pytaniem stanęłam

00:00:06.729 --> 00:00:09.497
pewnego wtorkowego poranka,
w lipcu 1993 roku,

00:00:09.497 --> 00:00:11.339
gdy byłam studentką prawa.

NOTE Paragraph

00:00:11.339 --> 00:00:13.277
Wstałam wcześnie rano,

00:00:13.277 --> 00:00:14.397
w mieszkaniu taty,

00:00:14.397 --> 00:00:16.695
na obrzeżach Algieru, w Algierii,

00:00:16.695 --> 00:00:19.969
obudziło mnie niesłabnące walenie
do frontowych drzwi.

00:00:19.969 --> 00:00:22.729
W tamtym okresie lokalne gazety podawały,

00:00:22.729 --> 00:00:25.585
że każdego wtorku uczony umierał

00:00:25.585 --> 00:00:28.768
od kul morderców, fundamentalistów.

00:00:28.768 --> 00:00:31.130
To, że mój ojciec uczy
na uniwersytecie o Darwinie

00:00:31.130 --> 00:00:33.130
już powodowało wizyty w jego klasie

00:00:33.130 --> 00:00:36.601
ze strony szefa, tak zwanego,
Islamskiego Frontu Ocalenia,

00:00:36.601 --> 00:00:39.657
który oskarżył tatę
o popieranie biologizmu.

00:00:39.657 --> 00:00:42.323
Wcześniej tata wyrzucił mężczyznę

00:00:42.323 --> 00:00:43.810
i ten na zewnątrz, teraz,

00:00:43.810 --> 00:00:46.910
nie chciał się ani przedstawić, ani odejść.

00:00:46.910 --> 00:00:49.882
Więc ojciec próbował zadzwonić na policję,

00:00:49.882 --> 00:00:51.980
ale być może przerażeni rosnącą falą

00:00:51.980 --> 00:00:54.404
uzbrojonych ekstremistów,
którzy już odebrali

00:00:54.404 --> 00:00:56.937
życia tak wielu algierskim oficerom,

00:00:56.937 --> 00:00:59.063
że nawet nie odebrali.

00:00:59.063 --> 00:01:01.402
I to wtedy poszłam do kuchni,

00:01:01.402 --> 00:01:02.777
chwyciłam nóż do obierania

00:01:02.777 --> 00:01:05.755
i zajęłam pozycję w sieni.

00:01:05.755 --> 00:01:07.302
To było głupie, naprawdę,

00:01:07.302 --> 00:01:09.151
ale nie miałam innego pomysłu,

00:01:09.151 --> 00:01:11.740
więc tam stałam.

NOTE Paragraph

00:01:11.740 --> 00:01:14.247
Gdy teraz o tym myślę, to był moment,

00:01:14.247 --> 00:01:16.761
który sprowokował mnie
do napisania książki,

00:01:16.761 --> 00:01:19.413
pt.: "Twoja fatwa tu nie działa:
(nakaz islam. lidera)

00:01:19.413 --> 00:01:23.450
Nieopowiedzine historie walki przeciwko
muzułmańskiemu fundamentalizmowi."

00:01:23.450 --> 00:01:26.416
Tytuł pochodzi z pakistańskiej
sztuki teatralnej.

00:01:26.416 --> 00:01:29.266
Myślę, że właśnie ten moment

00:01:29.266 --> 00:01:31.010
wysłał mnie w podróż,

00:01:31.010 --> 00:01:33.960
żeby przesłuchać 300 osób
o muzułmańskim pochodzeniu

00:01:33.960 --> 00:01:35.494
z prawie 30 krajów,

00:01:35.494 --> 00:01:37.910
od Afganistanu po Mali,

00:01:37.910 --> 00:01:40.251
żeby odkryć, jak walczą z fundamentalizmem

00:01:40.251 --> 00:01:42.479
w pokojowy sposób, jak mój ojciec

00:01:42.479 --> 00:01:46.214
i jak radzą sobie
z towarzyszącym temu ryzykiem.

NOTE Paragraph

00:01:46.214 --> 00:01:48.431
Na szczęście, wtedy, w lipcu 1993 roku,

00:01:48.431 --> 00:01:51.263
nasz nieproszony gość sobie poszedł,

00:01:51.263 --> 00:01:54.308
ale inne rodziny nie miały tyle szczęścia

00:01:54.308 --> 00:01:58.161
i to była myśl, która
przyświecała moim badaniom.

00:01:58.161 --> 00:01:59.691
Tak czy inaczej, ktoś wrócił

00:01:59.691 --> 00:02:01.275
po kilku miesiącach i zostawił notkę

00:02:01.275 --> 00:02:02.727
na kuchennym stole taty,

00:02:02.727 --> 00:02:06.857
która mówiła, po prostu:
"Możesz się uznać za martwego."

00:02:06.857 --> 00:02:09.845
Następnie algierskie, uzbrojone
grupy fundamentalistów

00:02:09.845 --> 00:02:12.908
zabiły 200 tys. cywilów

00:02:12.908 --> 00:02:14.260
podczas określanych,

00:02:14.260 --> 00:02:17.138
jako "czarna dekada", lat 90.,

00:02:17.138 --> 00:02:19.010
w tym każdą jedną

00:02:19.010 --> 00:02:22.257
spośród kobiet, które tu widzicie.

00:02:22.257 --> 00:02:25.130
W ostrej odpowiedzi na terroryzm

00:02:25.130 --> 00:02:27.127
państwo posunęło się do tortur

00:02:27.127 --> 00:02:28.838
i wymuszania zniknięć,

00:02:28.838 --> 00:02:32.200
i niezaleźnie od tego,
jak okropne były to wydarzenia,

00:02:32.200 --> 00:02:35.835
międzynarodowa społeczność je
w większości zignorowała.

00:02:35.835 --> 00:02:39.558
W końcu mój tata, algierski syn chłopa,
który został profesorem,

00:02:39.558 --> 00:02:41.661
został zmuszony, by przestać uczyć

00:02:41.661 --> 00:02:43.850
i wyprowadzić się ze swojego mieszkania,

00:02:43.850 --> 00:02:45.223
ale nigdy nie zapomnę

00:02:45.223 --> 00:02:47.458
o Mahfoudzie Bennoune, moim tacie,

00:02:47.458 --> 00:02:50.167
że, tak jak wielu
algierskich intelektualistów

00:02:50.167 --> 00:02:51.941
odmówił wyjazdu z kraju

00:02:51.941 --> 00:02:54.999
i dalej publikował ostrą krytykę,

00:02:54.999 --> 00:02:56.949
dotyczacą fundamentalistów,

00:02:56.949 --> 00:02:59.919
a czasem także rządu z którym walczyli.

00:02:59.919 --> 00:03:03.041
Na przykład w listopadzie 1994, w serii

00:03:03.041 --> 00:03:05.195
dla gazety El Watan,

00:03:05.195 --> 00:03:06.704
zatytułowanej "Jak fundamentalizm

00:03:06.704 --> 00:03:10.246
stworzył terroryzm bez precedensu"

00:03:10.246 --> 00:03:11.483
potępiał, jak to nazywał,

00:03:11.483 --> 00:03:14.816
odejście radykalnych terrorystów
od zasad prawdziwego islamu,

00:03:14.816 --> 00:03:17.684
według których żyli nasi przodkowie.

00:03:17.684 --> 00:03:20.515
Przez takie słowa
można było zostać zabitym.

NOTE Paragraph

00:03:20.515 --> 00:03:21.992
Kraj mojego ojca nauczył mnie

00:03:21.992 --> 00:03:24.546
podczas "czarnej dekady" lat 90., że

00:03:24.546 --> 00:03:27.954
powszechna walka przeciwko
muzułmańskiemu fundamentalizmowi

00:03:27.954 --> 00:03:29.642
jest jedną z najważniejszych

00:03:29.642 --> 00:03:32.173
i najbardziej ignorowanych
walk o prawa człowieka

00:03:32.173 --> 00:03:33.928
na świecie.

00:03:33.928 --> 00:03:37.539
Tak jest nadal, prawie 20 lat później.

00:03:37.539 --> 00:03:39.120
Widzicie, w każdym kraju,

00:03:39.120 --> 00:03:40.970
w którym są uzbrojeni dżihadziści,

00:03:40.970 --> 00:03:42.726
których celem są obywatele,

00:03:42.726 --> 00:03:44.401
tam są też nieuzbrojeni ludzie,

00:03:44.401 --> 00:03:47.248
stawiający opór bojownikom,
o których nie słyszycie

00:03:47.248 --> 00:03:51.830
i ci ludzie potrzebują wsparcia,
żeby osiągnąć sukces.

NOTE Paragraph

00:03:51.830 --> 00:03:53.648
Na zachodzie często zakłada się,

00:03:53.648 --> 00:03:56.685
że muzułmanie w większości
godzą się na terroryzm.

00:03:56.685 --> 00:03:58.687
Niektórzy o prawicowych poglądach

00:03:58.687 --> 00:04:00.950
myślą tak, bo uważają muzułmańską kulturę

00:04:00.950 --> 00:04:02.535
za nieodłącznie brutalną,
a niektórzy o lewicowych

00:04:02.535 --> 00:04:04.323
bo widzą muzułmańską przemoc,

00:04:04.323 --> 00:04:05.674
przemoc fundamentalistów,

00:04:05.674 --> 00:04:09.307
jako wynik uprawnionego żalu.

00:04:09.307 --> 00:04:11.804
Oba poglądy są całkowicie błędne.

00:04:11.804 --> 00:04:13.619
Naprawdę wiele osób
o muzułmańskim dziedzictwie

00:04:13.619 --> 00:04:16.383
z całego świata są stanowczo przeciw

00:04:16.383 --> 00:04:19.644
zarówno fundamentalizmowi,
jaki i terroryzmowi

00:04:19.644 --> 00:04:22.110
i często mają ku temu dobre powody.

00:04:22.110 --> 00:04:24.150
Widzicie, mają dużo większą szansę zostać

00:04:24.150 --> 00:04:27.305
ofiarami przemocy, niż jej sprawcami.

00:04:27.305 --> 00:04:29.322
Dam wam jeden przykład.

00:04:29.322 --> 00:04:32.165
Według badań z 2009 roku

00:04:32.165 --> 00:04:34.505
arabskojęzycznych źródeł medialnych

00:04:34.505 --> 00:04:37.756
z lat 2004 - 2008,

00:04:37.756 --> 00:04:40.880
nie więcej niż 15% ofiar Al-Kaidy

00:04:40.880 --> 00:04:42.461
była z zachodu.

00:04:42.461 --> 00:04:45.406
To okropne straty, ale znaczna większość

00:04:45.406 --> 00:04:47.175
to ludzie o muzułmańskim pochodzeniu,

00:04:47.175 --> 00:04:49.991
zabici przez fundamentalistów.

NOTE Paragraph

00:04:49.991 --> 00:04:52.819
Przez ostatnie 5 minut mówiłam

00:04:52.819 --> 00:04:55.302
o fundamentalistach i macie prawo wiedzieć,

00:04:55.302 --> 00:04:56.996
co dokładnie mam na myśli.

00:04:56.996 --> 00:05:00.901
Zacytuję definicję algierskiej socjolog,

00:05:00.901 --> 00:05:02.940
Marieme Helie Lucas,

00:05:02.940 --> 00:05:05.336
która mówi, że fundamentalizmy,

00:05:05.336 --> 00:05:07.834
zauważcie liczbę mnogą,
czyli we wszystkich wielkich

00:05:07.834 --> 00:05:09.656
religijnych tradycjach na świecie,

00:05:09.656 --> 00:05:13.627
"fundamentalizmy są politycznymi
ruchami skrajnej prawicy,

00:05:13.627 --> 00:05:15.790
które w kontekście globalizacji,

00:05:15.790 --> 00:05:18.284
manipulują religią, żeby osiągnąć

00:05:18.284 --> 00:05:19.933
cele polityczne."

00:05:19.933 --> 00:05:23.616
Sadia Abbas nazwała to
radykalnym upolitycznieniem

00:05:23.616 --> 00:05:25.127
teologii.

00:05:25.127 --> 00:05:27.542
Nie chcę tworzyć wyobrażenia,

00:05:27.542 --> 00:05:29.328
że istnieje jakiś monolit, gdzieś tam,

00:05:29.328 --> 00:05:32.541
nazywa się muzułmański fundamentalizm
i wszędzie jest taki sam,

00:05:32.541 --> 00:05:35.257
bo te ruchy też się od siebie różnią.

00:05:35.257 --> 00:05:37.720
Niektóre używają i popierają przemoc.

00:05:37.720 --> 00:05:40.350
Niektóre nie, ale często
są one ze sobą powiązane.

00:05:40.350 --> 00:05:41.920
Przybierają różne formy.

00:05:41.920 --> 00:05:44.544
Niektóre mogą być
organizacjami pozarządowymi,

00:05:44.544 --> 00:05:47.076
nawet tu, w Wlk. Brytanii,
jak Cageprisoners.

00:05:47.076 --> 00:05:49.169
Niektóre mogą być partiami politycznymi,

00:05:49.169 --> 00:05:50.740
jak Bractwo Muzułmańskie

00:05:50.740 --> 00:05:52.458
i mogą być też
grupami zbrojnymi,

00:05:52.458 --> 00:05:54.183
jak talibowie.

00:05:54.183 --> 00:05:57.504
Ale w każdym przypadku,
są to radykalne projekty.

00:05:57.504 --> 00:06:00.733
To nie jest konserwatywne
lub tradycyjne podejście.

00:06:00.733 --> 00:06:03.946
Najczęściej chodzi o zmianę
relacji ludzi z islamem,

00:06:03.946 --> 00:06:05.501
nie o jej zachowanie.

00:06:05.501 --> 00:06:08.891
Mówię o muzułmańskiej skrajnej prawicy,

00:06:08.891 --> 00:06:10.890
i to, że jej sympatycy są

00:06:10.890 --> 00:06:12.730
lub zapewniają, że są muzułmanami

00:06:12.730 --> 00:06:14.140
nie czyni ich mniej groźnymi

00:06:14.140 --> 00:06:16.631
od skrajnej prawicy gdziekolwiek indziej.

00:06:16.631 --> 00:06:18.498
Więc według mnie, jeśli uważamy się

00:06:18.498 --> 00:06:20.248
za liberałów albo lewicę,

00:06:20.248 --> 00:06:22.708
kochających prawa człowieka lub feministów,

00:06:22.708 --> 00:06:24.909
musimy przeciwdziałać tym ruchom

00:06:24.909 --> 00:06:27.754
i wspierać ich prostych przeciwników.

00:06:27.754 --> 00:06:29.370
Pozwólcie mi powiedzieć jasno,

00:06:29.370 --> 00:06:31.372
że popieram efektywną walką

00:06:31.372 --> 00:06:33.317
przeciwko fundamentalizmowi,

00:06:33.317 --> 00:06:35.597
ale walkę, która musi też

00:06:35.597 --> 00:06:37.535
respektować prawo międzynarodowe,

00:06:37.535 --> 00:06:39.964
więc nic, co mówię
nie powinno być traktowane,

00:06:39.964 --> 00:06:41.809
jako usprawiedliwienie odmowy,

00:06:41.809 --> 00:06:43.274
by stać się demokratycznym

00:06:43.274 --> 00:06:45.949
i z tego miejsca wygłaszam poparcie

00:06:45.949 --> 00:06:50.000
dla pro-demokratycznego ruchu
w Algierii, Barakatu.

00:06:50.000 --> 00:06:52.282
Nic, co mówię nie powinno być wzięte

00:06:52.282 --> 00:06:55.149
za usprawiedliwienie łamania
praw człowieka,

00:06:55.149 --> 00:06:56.555
jak masowe kary śmierci,

00:06:56.555 --> 00:06:59.475
wydane w Egipcie w tym tygodniu.

00:06:59.475 --> 00:07:00.998
Chcę za to powiedzieć,

00:07:00.998 --> 00:07:04.305
że musimy sprzeciwiać się tym
islamskim, fundamentalistycznym ruchom,

00:07:04.305 --> 00:07:06.123
bo zagrażają prawom człowieka

00:07:06.123 --> 00:07:08.706
w środowiskach o muzułmańskiej większości

00:07:08.706 --> 00:07:11.087
i robią to na wiele sposobów,

00:07:11.087 --> 00:07:14.050
najbardziej oczywistym są
bezpośrednie ataki na cywili

00:07:14.050 --> 00:07:16.289
przez uzbrojone grupy,
które je przeprowadzają.

00:07:16.289 --> 00:07:19.336
Ale ta przemoc,
to tylko czubek góry lodowej,

00:07:19.336 --> 00:07:22.127
Te ruchy, jako całość
przekazują dyskryminację

00:07:22.127 --> 00:07:25.448
przeciwko mniejszościom
religijnym i seksualnym.

00:07:25.448 --> 00:07:27.528
Chcą ograniczyć wolność religijną

00:07:27.528 --> 00:07:30.427
każdego, kto chce albo
praktykować ją w inny sposób

00:07:30.427 --> 00:07:32.391
albo nie chce praktykować.

00:07:32.391 --> 00:07:35.815
I co najwyraźniejsze,
prowadzą otwartą wojnę

00:07:35.815 --> 00:07:37.896
z prawami kobiet.

NOTE Paragraph

00:07:37.896 --> 00:07:39.692
Teraz, w obliczu tych ruchów,

00:07:39.692 --> 00:07:41.264
w ostatnich latach zachodni dyskurs

00:07:41.264 --> 00:07:42.899
najczęściej oferował

00:07:42.899 --> 00:07:45.156
dwie błędne reakcje.

00:07:45.156 --> 00:07:47.719
Pierwsza, która czasem
pojawia się wśród prawicy,

00:07:47.719 --> 00:07:50.261
sugeruje, że większość
muzułmanów to fundamentaliści

00:07:50.261 --> 00:07:53.607
albo w islamie jest coś
nieodłącznie fundamentalistycznego

00:07:53.607 --> 00:07:56.898
i to jest zwyczajnie obraźliwe i błędne,

00:07:56.898 --> 00:07:59.306
ale niestety wśród lewicy
czasem spotyka się

00:07:59.306 --> 00:08:01.488
dyskurs, który jest
zbyt politycznie poprawny,

00:08:01.488 --> 00:08:05.290
żeby przyznać, że problem
muzułmańskiego fundamentalizmu istnieje

00:08:05.290 --> 00:08:07.651
albo, co gorsza, przepraszają za to,

00:08:07.651 --> 00:08:10.199
co też jest nie do przyjęcia.

00:08:10.199 --> 00:08:12.261
Więc szukam nowego sposobu

00:08:12.261 --> 00:08:14.382
mówienia o tym, wszyscy razem,

00:08:14.382 --> 00:08:17.110
w oparciu o doświadczenia życiowe

00:08:17.110 --> 00:08:20.059
ludzi z pierwszej ręki i ich nadzieje.

00:08:20.059 --> 00:08:22.010
Jestem boleśnie świadoma

00:08:22.010 --> 00:08:25.191
wzrostu dyskryminacji przeciwko
muzułmanom w ostatnich latach

00:08:25.191 --> 00:08:27.662
w krajach, takich jak
Wlk. Brytania czy USA

00:08:27.662 --> 00:08:30.716
i to też jest bardzo niepokojąca sprawa,

00:08:30.716 --> 00:08:31.855
ale głęboko wierzę,

00:08:31.855 --> 00:08:34.816
że opowiadanie historii wbrew stereotypom

00:08:34.816 --> 00:08:36.142
o muzułmanach,

00:08:36.142 --> 00:08:38.314
którzy skonfrontowali się
z fundamentalistami

00:08:38.314 --> 00:08:40.329
i byli ich podstawowymi ofiarami,

00:08:40.329 --> 00:08:44.906
też jest wspaniałym sposobem
by przeciwstawić się dyskryminacji.

00:08:44.906 --> 00:08:46.686
Więc pozwólcie mi przedstawić wam

00:08:46.686 --> 00:08:48.342
czwórkę, której historie

00:08:48.342 --> 00:08:51.558
mam zaszczyt przekazać.

NOTE Paragraph

00:08:51.558 --> 00:08:53.791
Faizan Peerzada i zakład tetru Rafi Peer,

00:08:53.791 --> 00:08:55.793
nazwany na cześć jego ojca

00:08:55.793 --> 00:08:57.931
przez lata promowały sztuki sceniczne

00:08:57.931 --> 00:08:59.663
w Pakistanie.

00:08:59.663 --> 00:09:01.124
Ze wzrostem przemocy dżihadżystów,

00:09:01.124 --> 00:09:02.700
zaczęli otrzymywać groźby,

00:09:02.700 --> 00:09:05.950
żeby odwołali wydarzenia,
na co się nie zgodzili.

00:09:05.950 --> 00:09:09.220
Bombowiec uderzył w 2008 roku,

00:09:09.220 --> 00:09:12.104
podczas 8. światowego festiwalu
sztuk scenicznych w Lahore,

00:09:12.104 --> 00:09:13.792
tworząc deszcz szkła,

00:09:13.792 --> 00:09:15.457
które pospadało,

00:09:15.457 --> 00:09:17.392
raniąc 9 osób

00:09:17.392 --> 00:09:18.960
i później, tej samej nocy,

00:09:18.960 --> 00:09:21.711
Perzadowie podjęli bardzo trudną decyzję:

00:09:21.711 --> 00:09:23.580
ogłosili, że ich festiwal

00:09:23.580 --> 00:09:26.987
będzie kontynuowany następego dnia
według planu.

00:09:26.987 --> 00:09:28.438
Falizan powiedział wtedy,

00:09:28.438 --> 00:09:30.380
że jeśli ugniemy się pod islamistami,

00:09:30.380 --> 00:09:33.491
będziemy tylko siedzieć w ciemnym kącie.

00:09:33.491 --> 00:09:35.149
Ale nie wiedzieli, co dalej.

00:09:35.149 --> 00:09:37.586
Czy ktoś przyjdzie?

00:09:37.586 --> 00:09:40.475
W rzeczywistości, tysiące
przybyły następnego dnia,

00:09:40.475 --> 00:09:42.877
żeby wesprzeć sztuki sceniczne w Lahore

00:09:42.877 --> 00:09:44.722
i to równie ekscytowało,

00:09:44.722 --> 00:09:46.544
co przerażało Faizana,

00:09:46.544 --> 00:09:47.997
który podbiegł do kobiety,

00:09:47.997 --> 00:09:50.214
która przyszła z dwójką małych dzieci

00:09:50.214 --> 00:09:53.408
i powiedział: "Wiesz, że tu
wczoraj spadła bomba

00:09:53.408 --> 00:09:55.735
i dzisiaj też to grozi."

00:09:55.735 --> 00:09:57.618
A ona odpowiedziała: "Wiem,

00:09:57.618 --> 00:09:59.182
ale przychodziłam na festiwal

00:09:59.182 --> 00:10:01.612
z mamą, gdy byłam w ich wieku

00:10:01.612 --> 00:10:04.660
i nadal to wspominam.

00:10:04.660 --> 00:10:06.798
Musimy tu być."

00:10:06.798 --> 00:10:08.655
Z tak oddaną widownią

00:10:08.655 --> 00:10:10.309
Peerzada'owie mogli dokończyć

00:10:10.309 --> 00:10:12.769
swój festiwal według planu.

NOTE Paragraph

00:10:12.769 --> 00:10:14.006
A następnego roku

00:10:14.006 --> 00:10:15.889
stracili wszystkich swoich sponsorów

00:10:15.889 --> 00:10:18.258
z powodu zagrożenia bezpieczeństwa.

00:10:18.258 --> 00:10:20.558
Więc, gdy spotkałam ich w 2010,

00:10:20.558 --> 00:10:22.844
byli w trakcie kolejnego wydarzenia,

00:10:22.844 --> 00:10:25.910
które mogli zorganizować
w tym samym miejscu

00:10:25.910 --> 00:10:29.174
i to był dziewiąty młodzieżowy
festiwal sztuk scenicznych

00:10:29.174 --> 00:10:32.149
odbywający się w Lahore
w tamtym roku, gdy w mieście

00:10:32.149 --> 00:10:36.219
miały miejsce 44 ataki terrorystyczne.

00:10:36.219 --> 00:10:38.322
To był czas, gdy pakistańscy talibowie

00:10:38.322 --> 00:10:40.139
rozpoczęli systematycznie brać na cel

00:10:40.139 --> 00:10:42.347
dziewczęce szkoły, których kulminacją

00:10:42.347 --> 00:10:45.106
był atak na Malalę Yousafzai.

00:10:45.106 --> 00:10:49.501
Co Peerzadowie zrobili
w takich okolicznościach?

00:10:49.501 --> 00:10:52.674
Wystawili teatr żeńskiej szkoły.

00:10:52.674 --> 00:10:55.486
Więc miałam przywilej
zobaczenia "Naang Wal",

00:10:55.486 --> 00:10:58.118
musical w języku Punjabi

00:10:58.118 --> 00:10:59.880
i dziewczęta ze szkoły w Lahore

00:10:59.880 --> 00:11:01.606
zagrały wszystkie role.

00:11:01.606 --> 00:11:02.840
Śpiewały i tańczyły,

00:11:02.840 --> 00:11:05.498
grały myszy i bawoła domowego

00:11:05.498 --> 00:11:07.962
i wstrzymywałam oddech myśląc,

00:11:07.962 --> 00:11:09.229
czy dotrwamy do końca

00:11:09.229 --> 00:11:11.515
tego wspaniałego przedstawienia?

00:11:11.515 --> 00:11:14.071
I udało się, cała widownia

00:11:14.071 --> 00:11:15.809
razem odetchnęła

00:11:15.809 --> 00:11:18.073
i parę osób nawet się rozpłakało

00:11:18.073 --> 00:11:20.596
i wtedy salę wypełniły

00:11:20.596 --> 00:11:23.435
spokojne, gromkie brawa.

00:11:23.435 --> 00:11:26.422
Pamiętam, że myślałam w tym momencie,

00:11:26.422 --> 00:11:28.853
że bombowce trafiły tu na nagłówki

00:11:28.853 --> 00:11:30.516
dwa lata temu,

00:11:30.516 --> 00:11:32.880
ale ta noc i ci ludzie

00:11:32.880 --> 00:11:36.171
tworzą równie ważną historię.

NOTE Paragraph

00:11:38.488 --> 00:11:40.968
Maria Bashir jest pierwszą i jedyną

00:11:40.968 --> 00:11:44.092
kobietą, prokuratorem
w Afganistanie.

00:11:44.092 --> 00:11:46.306
Była na stanowisku od 2008 roku

00:11:46.306 --> 00:11:48.492
i otworzyła biuro po to, by rozpatrywać

00:11:48.492 --> 00:11:50.318
sprawy przemocy wobec kobiet,

00:11:50.318 --> 00:11:52.576
co jej zdaniem jest
najważniejszą dziedziną

00:11:52.576 --> 00:11:54.310
na jej terytorium mandatowym.

00:11:54.310 --> 00:11:57.375
Gdy miałam ją spotkać
w jej biurze w Haracie,

00:11:57.375 --> 00:11:59.120
weszła otoczona przez

00:11:59.120 --> 00:12:02.486
czterech dużych mężczyzn
z czterema wielkimi spluwami.

00:12:02.486 --> 00:12:05.450
Prawdę mówiąc, teraz ma 23 ochroniarzy,

00:12:05.450 --> 00:12:06.870
przez ataki bombowe,

00:12:06.870 --> 00:12:08.548
które o mało nie zabiły jej dzieci

00:12:08.548 --> 00:12:11.899
i jeden z jej ochroniarzy
stracił tak nogę.

NOTE Paragraph

00:12:11.899 --> 00:12:14.009
Dlaczego nie daje za wygraną?

00:12:14.009 --> 00:12:16.663
Mówi z uśmiechem, że to pytanie,

00:12:16.663 --> 00:12:18.710
które wszyscy jej zadają -

00:12:18.710 --> 00:12:22.535
jak ona to ujmuje:
"Dlaczego ryzykujesz nieżyciem?"

00:12:22.535 --> 00:12:24.174
I dla niej to tyle,

00:12:24.174 --> 00:12:27.643
lepsza przyszłość dla
wszystkich Marii Bashir

00:12:27.643 --> 00:12:29.127
jest warta ryzyka

00:12:29.127 --> 00:12:30.837
i wie, że jeśli ludzie, jak ona

00:12:30.837 --> 00:12:32.752
nie podejmą ryzyka,

00:12:32.752 --> 00:12:35.049
lepsza przyszłość nie nadejdzie.

00:12:35.049 --> 00:12:36.776
Później, podczas naszego wywiadu

00:12:36.776 --> 00:12:39.139
prokurator Bashir mówi mi,
jak bardzo martwi ją

00:12:39.139 --> 00:12:40.658
możliwy skutek

00:12:40.658 --> 00:12:43.157
negocjacji rządu z talibami,

00:12:43.157 --> 00:12:45.551
ludźmi, którzy próbowali ją zabić.

00:12:45.551 --> 00:12:47.303
"Jeśli damy im miejsca w rządzie,

00:12:47.303 --> 00:12:50.520
kto ochroni prawa kobiet?" zapytała.

00:12:50.520 --> 00:12:52.886
I naciska na społeczność międzynarodową,

00:12:52.886 --> 00:12:55.518
żeby nie zapomnieli
o swojej obietnicy wobec kobiet,

00:12:55.518 --> 00:12:59.345
ze względu na chęć
zawarcia pokoju z talibami.

00:12:59.345 --> 00:13:01.550
W kilka tygodni
po moim wyjeździe Afganistanu,

00:13:01.550 --> 00:13:04.425
widzę nagłówki w internecie:

00:13:04.425 --> 00:13:08.030
Afgański prokurator zostal zabity

00:13:08.030 --> 00:13:10.166
Przeszukuję Google

00:13:10.166 --> 00:13:11.840
i na szczęście okazało się,

00:13:11.840 --> 00:13:13.926
że to nie Maria była ofiarą,

00:13:13.926 --> 00:13:16.149
ale niestety, inny afgański prokurator

00:13:16.149 --> 00:13:18.180
został zastrzelony w drodze do pracy.

00:13:18.180 --> 00:13:21.175
I, gdy teraz widzę takie nagłówki,

00:13:21.175 --> 00:13:23.473
myślę, że gdy międzynarodowe oddziały

00:13:23.473 --> 00:13:26.521
opuszczą Afganistan
w tym i kolejnych latach,

00:13:26.521 --> 00:13:28.427
nie możemy się przestać przejmować

00:13:28.427 --> 00:13:29.860
tym, co spotyka tam ludzi

00:13:29.860 --> 00:13:32.886
wszystkie Marie Bashir.

00:13:32.886 --> 00:13:35.499
Czasem nadal słyszę jej głos

00:13:35.499 --> 00:13:38.580
mówiący, bez zuchwałości:

00:13:38.580 --> 00:13:41.185
"Sytuacja kobiet w Afganistanie

00:13:41.185 --> 00:13:43.091
kiedyś stanie się lepsza.

00:13:43.091 --> 00:13:45.326
Musimy przygotować pod to grunt,

00:13:45.326 --> 00:13:48.269
nawet jeśli za to zginiemy."

NOTE Paragraph

00:13:49.854 --> 00:13:51.502
Nie ma odpowiednich słów,

00:13:51.502 --> 00:13:53.478
żeby nazwać terrorystów Asz-Szababu,

00:13:53.478 --> 00:13:55.740
którzy przeprowadzili atak
na Westgate Mall w Nairobi

00:13:55.740 --> 00:13:59.202
w dniu konkursu kucharskiego dla dzieci

00:13:59.202 --> 00:14:01.620
we wrześniu 2013 roku.

00:14:01.620 --> 00:14:06.119
Zabili 67 osób,
włączając w to poetów i cieżarne.

00:14:06.119 --> 00:14:08.218
Daleko w Ameryce Środkowozachodniej

00:14:08.218 --> 00:14:10.565
miałam szczęście poznać
Amerykanów z Somalii,

00:14:10.565 --> 00:14:13.413
którzy pracowali,
by zniweczyć wysiłki Asz-Szababu,

00:14:13.413 --> 00:14:15.637
który chciał zrekrutować młodych ludzi

00:14:15.637 --> 00:14:17.581
z ich miasta, Minneapolis,

00:14:17.581 --> 00:14:21.279
żeby wzięli udział w takim okropieństwie,
jak to w Westgate.

00:14:21.279 --> 00:14:23.239
Dobrze uczący się 17 letni

00:14:23.239 --> 00:14:26.128
siostrzeniec Abdirizaka Bihi,
Burhan Hassan

00:14:26.128 --> 00:14:28.776
został zrekrutowany w 2008 roku,

00:14:28.776 --> 00:14:30.536
wysłany do Somalii

00:14:30.536 --> 00:14:33.906
i zabity, gdy próbował wrócić do domu.

00:14:33.906 --> 00:14:35.500
Od tego czasu pan Bihi,

00:14:35.500 --> 00:14:39.753
który zarządza bez budżetowym
Somalijskim Centrum Edukacji i Rzecznictwa,

00:14:39.753 --> 00:14:42.204
otwarcie krytykuje rekrutację

00:14:42.204 --> 00:14:44.060
i porażkę rządu,

00:14:44.060 --> 00:14:46.279
i somalijsko-amerykańskie instytucje,

00:14:46.279 --> 00:14:49.304
jak islamskie centrum, 
Abubakar As-Saddique,

00:14:49.304 --> 00:14:51.535
które uczyniło jego bratanka radykałem,

00:14:51.535 --> 00:14:53.641
podczas programów młodzieżowych.

00:14:53.641 --> 00:14:55.794
Ale on nie krytykuje tylko meczetu.

00:14:55.794 --> 00:14:57.373
Także rząd,

00:14:57.373 --> 00:14:59.158
za jego porażkę, żeby zrobić więcej,

00:14:59.158 --> 00:15:01.656
żeby zapobiec biedzie w jego społeczności.

00:15:01.656 --> 00:15:03.945
Biorąc pod uwagę,
że mu też brakuje pieniędzy,

00:15:03.945 --> 00:15:06.256
pan Bihi musiał być kreatywny.

00:15:06.256 --> 00:15:08.150
Żeby zniweczyć wysiłki Asz-Szababu,

00:15:08.150 --> 00:15:10.535
aby zwerbować młodzież bez perspektyw

00:15:10.535 --> 00:15:12.970
przed atakiem grupy w 2010 roku

00:15:12.970 --> 00:15:15.564
na oglądających mundial, w Ugandzie,

00:15:15.564 --> 00:15:18.904
w odpowiedzi zorganizował
rozgrywki koszykówki Ramadan

00:15:18.904 --> 00:15:21.436
w Minneapolis.

00:15:21.436 --> 00:15:24.120
Tłumy somalissko-amerykańskich
dzieci przyszło,

00:15:24.120 --> 00:15:25.508
żeby uprawiać sport,

00:15:25.508 --> 00:15:28.000
mimo fatwy przeciwko temu.

00:15:28.000 --> 00:15:29.745
Grali w koszykówkę,

00:15:29.745 --> 00:15:33.612
czego Burhan Hassan już nigdy nie zrobi.

00:15:33.612 --> 00:15:36.262
Za swoje wysiłek,
pan Bihi został odrzucony

00:15:36.262 --> 00:15:39.334
przez kierownictwo islamskiego centrum
Abubakar As-Saddique,

00:15:39.334 --> 00:15:41.899
z którym wcześniej miał dobre relacje.

00:15:41.899 --> 00:15:44.285
Powiedział mi:
"Zobaczyliśmy w telewizji imama,

00:15:44.285 --> 00:15:46.343
który nazywał nas niewiernymi i mówił:

00:15:46.343 --> 00:15:49.912
"Te rodziny starają się
zniszczyć nasz meczet".

00:15:49.912 --> 00:15:51.323
To nie zgadza się ani trochę

00:15:51.323 --> 00:15:53.856
z tym, jak Abdirizak Bihi postrzega,

00:15:53.856 --> 00:15:55.656
to, co próbuje zrobić,

00:15:55.656 --> 00:15:58.062
demaskując rekrutację Asz-Szababu,

00:15:58.062 --> 00:16:00.484
czyli uratować religię, którą kocham

00:16:00.484 --> 00:16:03.610
od małej grupy ekstremistów.

NOTE Paragraph

00:16:04.938 --> 00:16:07.499
Teraz chcę opowiedzieć ostatnią historię

00:16:07.499 --> 00:16:10.513
o 22-letniej studentce prawa z Algierii,

00:16:10.513 --> 00:16:12.459
która nazywała się Amel Zenoune-Zouani

00:16:12.459 --> 00:16:14.338
i marzyła o karierze prawniczej,

00:16:14.338 --> 00:16:17.040
tak jak ja w latach 90.

00:16:17.040 --> 00:16:18.969
Odmówiła porzucenia studiów,

00:16:18.969 --> 00:16:20.938
mimo że fundamentaliści

00:16:20.938 --> 00:16:23.468
atakujący wtedy Algierię,

00:16:23.468 --> 00:16:27.090
grozili wszystkim,
ktorzy kontynuowali edukację.

00:16:27.090 --> 00:16:31.200
26 stycznia, 1997 roku
Amel wsiadła do autobusu

00:16:31.200 --> 00:16:33.122
w Algierze, gdzie mieszkała,

00:16:33.122 --> 00:16:35.305
żeby wrócić do domu na wieczór Ramadamu

00:16:35.305 --> 00:16:36.994
do swojej rodziny

00:16:36.994 --> 00:16:39.380
i już nigdy nie ukończyła
szkoły prawniczej.

00:16:39.380 --> 00:16:40.840
Gdy autobus dotarł na obrzeża

00:16:40.840 --> 00:16:42.615
jej rodzinnego miasta, zatrzymali go

00:16:42.615 --> 00:16:44.757
w punkcie kontrolnym, kierowanym przez

00:16:44.757 --> 00:16:47.051
mężczyzn ze Zbrojnej Grupy Islamskiej.

00:16:47.051 --> 00:16:48.780
Ponieważ miała ze sobą podręczniki,

00:16:48.780 --> 00:16:50.766
Amel została zabrana z autobusu

00:16:50.766 --> 00:16:53.355
i zabita na ulicy.

00:16:53.355 --> 00:16:54.491
Po podcięciu jej gardła,

00:16:54.491 --> 00:16:56.341
mężczyzna powiedział reszcie:

00:16:56.341 --> 00:16:58.235
"Jeśli pójdziecie na uniwersytet,

00:16:58.235 --> 00:17:00.789
pewnego dnia wszystkich was zabijemy,

00:17:00.789 --> 00:17:04.020
tak jak ją."

NOTE Paragraph

00:17:04.020 --> 00:17:06.720
Amel umarła dokładnie o 5:17 po południu,

00:17:06.720 --> 00:17:09.568
o czym wiemy, bo gdy upadła na ulicę

00:17:09.568 --> 00:17:11.345
jej zegarek się zepsuł.

00:17:11.345 --> 00:17:12.574
Jej mama pokazała mi zegarek

00:17:12.574 --> 00:17:14.575
ze jedną wskazówką nadal uniesioną

00:17:14.575 --> 00:17:16.071
optymistycznie do góry,

00:17:16.071 --> 00:17:19.507
w stronę 5:18, która nigdy nie nadejdzie.

00:17:19.507 --> 00:17:20.656
Niedługo przed śmiercią,

00:17:20.656 --> 00:17:22.511
Amel powiedziała swojej mamie o sobie

00:17:22.511 --> 00:17:24.398
i jej siostrach:

00:17:24.398 --> 00:17:28.015
"Nic nam się nie stanie, Inshallah, jak Bóg pozwoli,

00:17:28.015 --> 00:17:29.885
ale jeśli coś się stanie,

00:17:29.885 --> 00:17:32.768
musisz wiedzieć, że umarłyśmy za wiedzę.

00:17:32.768 --> 00:17:36.978
Ty i tata musicie mieć
wysoko uniesione czoła."

NOTE Paragraph

00:17:36.978 --> 00:17:40.960
Strata takiej młodej kobiety
jest nie do pojęcia,

00:17:40.960 --> 00:17:42.515
więc zaczęłam szukać.

00:17:42.515 --> 00:17:45.769
Zaczęłam szukać na nowo nadziei Ameli,

00:17:45.769 --> 00:17:48.706
jej imię nawet oznacza
"nadzieja" po arabsku.

00:17:48.706 --> 00:17:51.957
Znalazłam ją w dwóch miejscach.

00:17:51.957 --> 00:17:54.252
Po pierwsze w sile jej rodziny

00:17:54.252 --> 00:17:57.518
i innych rodzin, które kontynuowały
opowiadanie swoich historii,

00:17:57.518 --> 00:18:00.583
i szły ze swoim życiem
do przodu, mimo terroryzmu.

00:18:00.583 --> 00:18:03.865
Siostra Ameli, Lamia, pokonała żal,

00:18:03.865 --> 00:18:05.236
poszła do szkoły prawniczej

00:18:05.236 --> 00:18:07.990
i dzisiaj pracuje, jako prawnik w Algierze,

00:18:07.990 --> 00:18:09.591
co jest możliwe tylko, bo

00:18:09.591 --> 00:18:10.780
uzbrojeni fundamentaliści

00:18:10.780 --> 00:18:13.658
zostali w większości pokonani w jej kraju.

00:18:13.658 --> 00:18:16.505
Drugie miejsce,
gdzie odnalazłam nadzieję Ameli

00:18:16.505 --> 00:18:18.977
było wszedzie, gdzie kobiety i mężczyźni

00:18:18.977 --> 00:18:21.672
nadal walczą z dżihadem.

00:18:21.672 --> 00:18:24.930
Musimy wspierać wszystkich,
ku pamięci Ameli,

00:18:24.930 --> 00:18:27.563
którzy kontynuują
walkę o prawa człowieka,

00:18:27.563 --> 00:18:31.560
jak Sieć Kobiet Żyjących
Pod Muzułamańskim Prawem.

00:18:31.560 --> 00:18:34.187
To nie wystarcza, jak
wspierająca prawa ofiar

00:18:34.187 --> 00:18:36.074
Cherifa Kheddar mówiła mi w Algierze,

00:18:36.074 --> 00:18:39.139
nie wystarza walczyć z terroryzmem.

00:18:39.139 --> 00:18:41.683
Musimy też kwestionować fundamentalizm,

00:18:41.683 --> 00:18:44.120
bo fundamentalizm to ideologia,

00:18:44.120 --> 00:18:46.711
która, stanowi podłoże terroryzmu.

NOTE Paragraph

00:18:46.711 --> 00:18:50.150
Czemu ludzie, jak ona, jak oni wszyscy,

00:18:50.150 --> 00:18:51.844
nie są bardziej znani?

00:18:51.844 --> 00:18:55.121
Czemu wszyscy wiedzą,
kim był Osama bin Laden

00:18:55.121 --> 00:18:57.054
i tak niewielu wie o tych,

00:18:57.054 --> 00:19:00.747
którzy postawili się Bin Ladenom,
ze swojego otocznia.

00:19:00.747 --> 00:19:03.404
Musimy to zmienić i dlatego proszę was,

00:19:03.404 --> 00:19:05.172
żebyście przekazali te historie

00:19:05.172 --> 00:19:06.945
przez wasze sieci.

00:19:06.945 --> 00:19:09.044
Popatrzcie jeszcze raz na zegarek Ameli,

00:19:09.044 --> 00:19:10.704
na zawsze w bezruchu

00:19:10.704 --> 00:19:13.066
i proszę spójrzcie teraz na własne zegarki

00:19:13.066 --> 00:19:16.090
i zdecydujcie, że to jest moment,
kiedy zaangażujecie się

00:19:16.090 --> 00:19:17.998
we wsparcie ludzi takich, jak Amela.

00:19:17.998 --> 00:19:20.379
Nie mamy prawa milczeć na ich temat,

00:19:20.379 --> 00:19:21.877
ponieważ tak jest prościej

00:19:21.877 --> 00:19:24.738
lub ponieważ zachodnia polityka
też ma wady,

00:19:24.738 --> 00:19:27.074
bo 5:17 ciągle nadchodzi

00:19:27.074 --> 00:19:28.941
dla zbyt wielu Ameli Zenoun

00:19:28.941 --> 00:19:30.911
w miejscach, jak północna Nigeria,

00:19:30.911 --> 00:19:33.487
gdzie dżihadziści wciąż
zabijają studentów.

00:19:33.487 --> 00:19:36.568
Czas, by wesprzeć wszystkich,

00:19:36.568 --> 00:19:38.876
którzy pokojowo walczą z fundamentalizmem

00:19:38.876 --> 00:19:41.840
i terroryzmem w swoich społecznościach

00:19:41.840 --> 00:19:43.376
nadszedł teraz.

NOTE Paragraph

00:19:43.376 --> 00:19:45.659
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:19:45.659 --> 00:19:48.165
(Aplauz)