0:00:00.621,0:00:01.993
Czy mogłam ochronić ojca

0:00:01.993,0:00:05.168
przed Zbrojną Grupą Islamską,[br]za pomocą noża do obierania?

0:00:05.168,0:00:06.729
Przed tym pytaniem stanęłam

0:00:06.729,0:00:09.497
pewnego wtorkowego poranka,[br]w lipcu 1993 roku,

0:00:09.497,0:00:11.339
gdy byłam studentką prawa.

0:00:11.339,0:00:13.277
Wstałam wcześnie rano,

0:00:13.277,0:00:14.397
w mieszkaniu taty,

0:00:14.397,0:00:16.695
na obrzeżach Algieru, w Algierii,

0:00:16.695,0:00:19.969
obudziło mnie niesłabnące walenie[br]do frontowych drzwi.

0:00:19.969,0:00:22.729
W tamtym okresie lokalne gazety podawały,

0:00:22.729,0:00:25.585
że każdego wtorku uczony umierał

0:00:25.585,0:00:28.768
od kul morderców, fundamentalistów.

0:00:28.768,0:00:31.130
To, że mój ojciec uczy[br]na uniwersytecie o Darwinie

0:00:31.130,0:00:33.130
już powodowało wizyty w jego klasie

0:00:33.130,0:00:36.601
ze strony szefa, tak zwanego,[br]Islamskiego Frontu Ocalenia,

0:00:36.601,0:00:39.657
który oskarżył tatę[br]o popieranie biologizmu.

0:00:39.657,0:00:42.323
Wcześniej tata wyrzucił mężczyznę

0:00:42.323,0:00:43.810
i ten na zewnątrz, teraz,

0:00:43.810,0:00:46.910
nie chciał się ani przedstawić, ani odejść.

0:00:46.910,0:00:49.882
Więc ojciec próbował zadzwonić na policję,

0:00:49.882,0:00:51.980
ale być może przerażeni rosnącą falą

0:00:51.980,0:00:54.404
uzbrojonych ekstremistów,[br]którzy już odebrali

0:00:54.404,0:00:56.937
życia tak wielu algierskim oficerom,

0:00:56.937,0:00:59.063
że nawet nie odebrali.

0:00:59.063,0:01:01.402
I to wtedy poszłam do kuchni,

0:01:01.402,0:01:02.777
chwyciłam nóż do obierania

0:01:02.777,0:01:05.755
i zajęłam pozycję w sieni.

0:01:05.755,0:01:07.302
To było głupie, naprawdę,

0:01:07.302,0:01:09.151
ale nie miałam innego pomysłu,

0:01:09.151,0:01:11.740
więc tam stałam.

0:01:11.740,0:01:14.247
Gdy teraz o tym myślę, to był moment,

0:01:14.247,0:01:16.761
który sprowokował mnie[br]do napisania książki,

0:01:16.761,0:01:19.413
pt.: "Twoja fatwa tu nie działa:[br](nakaz islam. lidera)

0:01:19.413,0:01:23.450
Nieopowiedzine historie walki przeciwko[br]muzułmańskiemu fundamentalizmowi."

0:01:23.450,0:01:26.416
Tytuł pochodzi z pakistańskiej[br]sztuki teatralnej.

0:01:26.416,0:01:29.266
Myślę, że właśnie ten moment

0:01:29.266,0:01:31.010
wysłał mnie w podróż,

0:01:31.010,0:01:33.960
żeby przesłuchać 300 osób[br]o muzułmańskim pochodzeniu

0:01:33.960,0:01:35.494
z prawie 30 krajów,

0:01:35.494,0:01:37.910
od Afganistanu po Mali,

0:01:37.910,0:01:40.251
żeby odkryć, jak walczą z fundamentalizmem

0:01:40.251,0:01:42.479
w pokojowy sposób, jak mój ojciec

0:01:42.479,0:01:46.214
i jak radzą sobie[br]z towarzyszącym temu ryzykiem.

0:01:46.214,0:01:48.431
Na szczęście, wtedy, w lipcu 1993 roku,

0:01:48.431,0:01:51.263
nasz nieproszony gość sobie poszedł,

0:01:51.263,0:01:54.308
ale inne rodziny nie miały tyle szczęścia

0:01:54.308,0:01:58.161
i to była myśl, która[br]przyświecała moim badaniom.

0:01:58.161,0:01:59.691
Tak czy inaczej, ktoś wrócił

0:01:59.691,0:02:01.275
po kilku miesiącach i zostawił notkę

0:02:01.275,0:02:02.727
na kuchennym stole taty,

0:02:02.727,0:02:06.857
która mówiła, po prostu:[br]"Możesz się uznać za martwego."

0:02:06.857,0:02:09.845
Następnie algierskie, uzbrojone[br]grupy fundamentalistów

0:02:09.845,0:02:12.908
zabiły 200 tys. cywilów

0:02:12.908,0:02:14.260
podczas określanych,

0:02:14.260,0:02:17.138
jako "czarna dekada", lat 90.,

0:02:17.138,0:02:19.010
w tym każdą jedną

0:02:19.010,0:02:22.257
spośród kobiet, które tu widzicie.

0:02:22.257,0:02:25.130
W ostrej odpowiedzi na terroryzm

0:02:25.130,0:02:27.127
państwo posunęło się do tortur

0:02:27.127,0:02:28.838
i wymuszania zniknięć,

0:02:28.838,0:02:32.200
i niezaleźnie od tego,[br]jak okropne były to wydarzenia,

0:02:32.200,0:02:35.835
międzynarodowa społeczność je[br]w większości zignorowała.

0:02:35.835,0:02:39.558
W końcu mój tata, algierski syn chłopa,[br]który został profesorem,

0:02:39.558,0:02:41.661
został zmuszony, by przestać uczyć

0:02:41.661,0:02:43.850
i wyprowadzić się ze swojego mieszkania,

0:02:43.850,0:02:45.223
ale nigdy nie zapomnę

0:02:45.223,0:02:47.458
o Mahfoudzie Bennoune, moim tacie,

0:02:47.458,0:02:50.167
że, tak jak wielu[br]algierskich intelektualistów

0:02:50.167,0:02:51.941
odmówił wyjazdu z kraju

0:02:51.941,0:02:54.999
i dalej publikował ostrą krytykę,

0:02:54.999,0:02:56.949
dotyczacą fundamentalistów,

0:02:56.949,0:02:59.919
a czasem także rządu z którym walczyli.

0:02:59.919,0:03:03.041
Na przykład w listopadzie 1994, w serii

0:03:03.041,0:03:05.195
dla gazety El Watan,

0:03:05.195,0:03:06.704
zatytułowanej "Jak fundamentalizm

0:03:06.704,0:03:10.246
stworzył terroryzm bez precedensu"

0:03:10.246,0:03:11.483
potępiał, jak to nazywał,

0:03:11.483,0:03:14.816
odejście radykalnych terrorystów[br]od zasad prawdziwego islamu,

0:03:14.816,0:03:17.684
według których żyli nasi przodkowie.

0:03:17.684,0:03:20.515
Przez takie słowa[br]można było zostać zabitym.

0:03:20.515,0:03:21.992
Kraj mojego ojca nauczył mnie

0:03:21.992,0:03:24.546
podczas "czarnej dekady" lat 90., że

0:03:24.546,0:03:27.954
powszechna walka przeciwko[br]muzułmańskiemu fundamentalizmowi

0:03:27.954,0:03:29.642
jest jedną z najważniejszych

0:03:29.642,0:03:32.173
i najbardziej ignorowanych[br]walk o prawa człowieka

0:03:32.173,0:03:33.928
na świecie.

0:03:33.928,0:03:37.539
Tak jest nadal, prawie 20 lat później.

0:03:37.539,0:03:39.120
Widzicie, w każdym kraju,

0:03:39.120,0:03:40.970
w którym są uzbrojeni dżihadziści,

0:03:40.970,0:03:42.726
których celem są obywatele,

0:03:42.726,0:03:44.401
tam są też nieuzbrojeni ludzie,

0:03:44.401,0:03:47.248
stawiający opór bojownikom,[br]o których nie słyszycie

0:03:47.248,0:03:51.830
i ci ludzie potrzebują wsparcia,[br]żeby osiągnąć sukces.

0:03:51.830,0:03:53.648
Na zachodzie często zakłada się,

0:03:53.648,0:03:56.685
że muzułmanie w większości[br]godzą się na terroryzm.

0:03:56.685,0:03:58.687
Niektórzy o prawicowych poglądach

0:03:58.687,0:04:00.950
myślą tak, bo uważają muzułmańską kulturę

0:04:00.950,0:04:02.535
za nieodłącznie brutalną,[br]a niektórzy o lewicowych

0:04:02.535,0:04:04.323
bo widzą muzułmańską przemoc,

0:04:04.323,0:04:05.674
przemoc fundamentalistów,

0:04:05.674,0:04:09.307
jako wynik uprawnionego żalu.

0:04:09.307,0:04:11.804
Oba poglądy są całkowicie błędne.

0:04:11.804,0:04:13.619
Naprawdę wiele osób[br]o muzułmańskim dziedzictwie

0:04:13.619,0:04:16.383
z całego świata są stanowczo przeciw

0:04:16.383,0:04:19.644
zarówno fundamentalizmowi,[br]jaki i terroryzmowi

0:04:19.644,0:04:22.110
i często mają ku temu dobre powody.

0:04:22.110,0:04:24.150
Widzicie, mają dużo większą szansę zostać

0:04:24.150,0:04:27.305
ofiarami przemocy, niż jej sprawcami.

0:04:27.305,0:04:29.322
Dam wam jeden przykład.

0:04:29.322,0:04:32.165
Według badań z 2009 roku

0:04:32.165,0:04:34.505
arabskojęzycznych źródeł medialnych

0:04:34.505,0:04:37.756
z lat 2004 - 2008,

0:04:37.756,0:04:40.880
nie więcej niż 15% ofiar Al-Kaidy

0:04:40.880,0:04:42.461
była z zachodu.

0:04:42.461,0:04:45.406
To okropne straty, ale znaczna większość

0:04:45.406,0:04:47.175
to ludzie o muzułmańskim pochodzeniu,

0:04:47.175,0:04:49.991
zabici przez fundamentalistów.

0:04:49.991,0:04:52.819
Przez ostatnie 5 minut mówiłam

0:04:52.819,0:04:55.302
o fundamentalistach i macie prawo wiedzieć,

0:04:55.302,0:04:56.996
co dokładnie mam na myśli.

0:04:56.996,0:05:00.901
Zacytuję definicję algierskiej socjolog,

0:05:00.901,0:05:02.940
Marieme Helie Lucas,

0:05:02.940,0:05:05.336
która mówi, że fundamentalizmy,

0:05:05.336,0:05:07.834
zauważcie liczbę mnogą,[br]czyli we wszystkich wielkich

0:05:07.834,0:05:09.656
religijnych tradycjach na świecie,

0:05:09.656,0:05:13.627
"fundamentalizmy są politycznymi[br]ruchami skrajnej prawicy,

0:05:13.627,0:05:15.790
które w kontekście globalizacji,

0:05:15.790,0:05:18.284
manipulują religią, żeby osiągnąć

0:05:18.284,0:05:19.933
cele polityczne."

0:05:19.933,0:05:23.616
Sadia Abbas nazwała to[br]radykalnym upolitycznieniem

0:05:23.616,0:05:25.127
teologii.

0:05:25.127,0:05:27.542
Nie chcę tworzyć wyobrażenia,

0:05:27.542,0:05:29.328
że istnieje jakiś monolit, gdzieś tam,

0:05:29.328,0:05:32.541
nazywa się muzułmański fundamentalizm[br]i wszędzie jest taki sam,

0:05:32.541,0:05:35.257
bo te ruchy też się od siebie różnią.

0:05:35.257,0:05:37.720
Niektóre używają i popierają przemoc.

0:05:37.720,0:05:40.350
Niektóre nie, ale często[br]są one ze sobą powiązane.

0:05:40.350,0:05:41.920
Przybierają różne formy.

0:05:41.920,0:05:44.544
Niektóre mogą być[br]organizacjami pozarządowymi,

0:05:44.544,0:05:47.076
nawet tu, w Wlk. Brytanii,[br]jak Cageprisoners.

0:05:47.076,0:05:49.169
Niektóre mogą być partiami politycznymi,

0:05:49.169,0:05:50.740
jak Bractwo Muzułmańskie

0:05:50.740,0:05:52.458
i mogą być też[br]grupami zbrojnymi,

0:05:52.458,0:05:54.183
jak talibowie.

0:05:54.183,0:05:57.504
Ale w każdym przypadku,[br]są to radykalne projekty.

0:05:57.504,0:06:00.733
To nie jest konserwatywne[br]lub tradycyjne podejście.

0:06:00.733,0:06:03.946
Najczęściej chodzi o zmianę[br]relacji ludzi z islamem,

0:06:03.946,0:06:05.501
nie o jej zachowanie.

0:06:05.501,0:06:08.891
Mówię o muzułmańskiej skrajnej prawicy,

0:06:08.891,0:06:10.890
i to, że jej sympatycy są

0:06:10.890,0:06:12.730
lub zapewniają, że są muzułmanami

0:06:12.730,0:06:14.140
nie czyni ich mniej groźnymi

0:06:14.140,0:06:16.631
od skrajnej prawicy gdziekolwiek indziej.

0:06:16.631,0:06:18.498
Więc według mnie, jeśli uważamy się

0:06:18.498,0:06:20.248
za liberałów albo lewicę,

0:06:20.248,0:06:22.708
kochających prawa człowieka lub feministów,

0:06:22.708,0:06:24.909
musimy przeciwdziałać tym ruchom

0:06:24.909,0:06:27.754
i wspierać ich prostych przeciwników.

0:06:27.754,0:06:29.370
Pozwólcie mi powiedzieć jasno,

0:06:29.370,0:06:31.372
że popieram efektywną walką

0:06:31.372,0:06:33.317
przeciwko fundamentalizmowi,

0:06:33.317,0:06:35.597
ale walkę, która musi też

0:06:35.597,0:06:37.535
respektować prawo międzynarodowe,

0:06:37.535,0:06:39.964
więc nic, co mówię[br]nie powinno być traktowane,

0:06:39.964,0:06:41.809
jako usprawiedliwienie odmowy,

0:06:41.809,0:06:43.274
by stać się demokratycznym

0:06:43.274,0:06:45.949
i z tego miejsca wygłaszam poparcie

0:06:45.949,0:06:50.000
dla pro-demokratycznego ruchu[br]w Algierii, Barakatu.

0:06:50.000,0:06:52.282
Nic, co mówię nie powinno być wzięte

0:06:52.282,0:06:55.149
za usprawiedliwienie łamania[br]praw człowieka,

0:06:55.149,0:06:56.555
jak masowe kary śmierci,

0:06:56.555,0:06:59.475
wydane w Egipcie w tym tygodniu.

0:06:59.475,0:07:00.998
Chcę za to powiedzieć,

0:07:00.998,0:07:04.305
że musimy sprzeciwiać się tym[br]islamskim, fundamentalistycznym ruchom,

0:07:04.305,0:07:06.123
bo zagrażają prawom człowieka

0:07:06.123,0:07:08.706
w środowiskach o muzułmańskiej większości

0:07:08.706,0:07:11.087
i robią to na wiele sposobów,

0:07:11.087,0:07:14.050
najbardziej oczywistym są[br]bezpośrednie ataki na cywili

0:07:14.050,0:07:16.289
przez uzbrojone grupy,[br]które je przeprowadzają.

0:07:16.289,0:07:19.336
Ale ta przemoc,[br]to tylko czubek góry lodowej,

0:07:19.336,0:07:22.127
Te ruchy, jako całość[br]przekazują dyskryminację

0:07:22.127,0:07:25.448
przeciwko mniejszościom[br]religijnym i seksualnym.

0:07:25.448,0:07:27.528
Chcą ograniczyć wolność religijną

0:07:27.528,0:07:30.427
każdego, kto chce albo[br]praktykować ją w inny sposób

0:07:30.427,0:07:32.391
albo nie chce praktykować.

0:07:32.391,0:07:35.815
I co najwyraźniejsze,[br]prowadzą otwartą wojnę

0:07:35.815,0:07:37.896
z prawami kobiet.

0:07:37.896,0:07:39.692
Teraz, w obliczu tych ruchów,

0:07:39.692,0:07:41.264
w ostatnich latach zachodni dyskurs

0:07:41.264,0:07:42.899
najczęściej oferował

0:07:42.899,0:07:45.156
dwie błędne reakcje.

0:07:45.156,0:07:47.719
Pierwsza, która czasem[br]pojawia się wśród prawicy,

0:07:47.719,0:07:50.261
sugeruje, że większość[br]muzułmanów to fundamentaliści

0:07:50.261,0:07:53.607
albo w islamie jest coś[br]nieodłącznie fundamentalistycznego

0:07:53.607,0:07:56.898
i to jest zwyczajnie obraźliwe i błędne,

0:07:56.898,0:07:59.306
ale niestety wśród lewicy[br]czasem spotyka się

0:07:59.306,0:08:01.488
dyskurs, który jest[br]zbyt politycznie poprawny,

0:08:01.488,0:08:05.290
żeby przyznać, że problem[br]muzułmańskiego fundamentalizmu istnieje

0:08:05.290,0:08:07.651
albo, co gorsza, przepraszają za to,

0:08:07.651,0:08:10.199
co też jest nie do przyjęcia.

0:08:10.199,0:08:12.261
Więc szukam nowego sposobu

0:08:12.261,0:08:14.382
mówienia o tym, wszyscy razem,

0:08:14.382,0:08:17.110
w oparciu o doświadczenia życiowe

0:08:17.110,0:08:20.059
ludzi z pierwszej ręki i ich nadzieje.

0:08:20.059,0:08:22.010
Jestem boleśnie świadoma

0:08:22.010,0:08:25.191
wzrostu dyskryminacji przeciwko[br]muzułmanom w ostatnich latach

0:08:25.191,0:08:27.662
w krajach, takich jak[br]Wlk. Brytania czy USA

0:08:27.662,0:08:30.716
i to też jest bardzo niepokojąca sprawa,

0:08:30.716,0:08:31.855
ale głęboko wierzę,

0:08:31.855,0:08:34.816
że opowiadanie historii wbrew stereotypom

0:08:34.816,0:08:36.142
o muzułmanach,

0:08:36.142,0:08:38.314
którzy skonfrontowali się[br]z fundamentalistami

0:08:38.314,0:08:40.329
i byli ich podstawowymi ofiarami,

0:08:40.329,0:08:44.906
też jest wspaniałym sposobem[br]by przeciwstawić się dyskryminacji.

0:08:44.906,0:08:46.686
Więc pozwólcie mi przedstawić wam

0:08:46.686,0:08:48.342
czwórkę, której historie

0:08:48.342,0:08:51.558
mam zaszczyt przekazać.

0:08:51.558,0:08:53.791
Faizan Peerzada i zakład tetru Rafi Peer,

0:08:53.791,0:08:55.793
nazwany na cześć jego ojca

0:08:55.793,0:08:57.931
przez lata promowały sztuki sceniczne

0:08:57.931,0:08:59.663
w Pakistanie.

0:08:59.663,0:09:01.124
Ze wzrostem przemocy dżihadżystów,

0:09:01.124,0:09:02.700
zaczęli otrzymywać groźby,

0:09:02.700,0:09:05.950
żeby odwołali wydarzenia,[br]na co się nie zgodzili.

0:09:05.950,0:09:09.220
Bombowiec uderzył w 2008 roku,

0:09:09.220,0:09:12.104
podczas 8. światowego festiwalu[br]sztuk scenicznych w Lahore,

0:09:12.104,0:09:13.792
tworząc deszcz szkła,

0:09:13.792,0:09:15.457
które pospadało,

0:09:15.457,0:09:17.392
raniąc 9 osób

0:09:17.392,0:09:18.960
i później, tej samej nocy,

0:09:18.960,0:09:21.711
Perzadowie podjęli bardzo trudną decyzję:

0:09:21.711,0:09:23.580
ogłosili, że ich festiwal

0:09:23.580,0:09:26.987
będzie kontynuowany następego dnia[br]według planu.

0:09:26.987,0:09:28.438
Falizan powiedział wtedy,

0:09:28.438,0:09:30.380
że jeśli ugniemy się pod islamistami,

0:09:30.380,0:09:33.491
będziemy tylko siedzieć w ciemnym kącie.

0:09:33.491,0:09:35.149
Ale nie wiedzieli, co dalej.

0:09:35.149,0:09:37.586
Czy ktoś przyjdzie?

0:09:37.586,0:09:40.475
W rzeczywistości, tysiące[br]przybyły następnego dnia,

0:09:40.475,0:09:42.877
żeby wesprzeć sztuki sceniczne w Lahore

0:09:42.877,0:09:44.722
i to równie ekscytowało,

0:09:44.722,0:09:46.544
co przerażało Faizana,

0:09:46.544,0:09:47.997
który podbiegł do kobiety,

0:09:47.997,0:09:50.214
która przyszła z dwójką małych dzieci

0:09:50.214,0:09:53.408
i powiedział: "Wiesz, że tu[br]wczoraj spadła bomba

0:09:53.408,0:09:55.735
i dzisiaj też to grozi."

0:09:55.735,0:09:57.618
A ona odpowiedziała: "Wiem,

0:09:57.618,0:09:59.182
ale przychodziłam na festiwal

0:09:59.182,0:10:01.612
z mamą, gdy byłam w ich wieku

0:10:01.612,0:10:04.660
i nadal to wspominam.

0:10:04.660,0:10:06.798
Musimy tu być."

0:10:06.798,0:10:08.655
Z tak oddaną widownią

0:10:08.655,0:10:10.309
Peerzada'owie mogli dokończyć

0:10:10.309,0:10:12.769
swój festiwal według planu.

0:10:12.769,0:10:14.006
A następnego roku

0:10:14.006,0:10:15.889
stracili wszystkich swoich sponsorów

0:10:15.889,0:10:18.258
z powodu zagrożenia bezpieczeństwa.

0:10:18.258,0:10:20.558
Więc, gdy spotkałam ich w 2010,

0:10:20.558,0:10:22.844
byli w trakcie kolejnego wydarzenia,

0:10:22.844,0:10:25.910
które mogli zorganizować[br]w tym samym miejscu

0:10:25.910,0:10:29.174
i to był dziewiąty młodzieżowy[br]festiwal sztuk scenicznych

0:10:29.174,0:10:32.149
odbywający się w Lahore[br]w tamtym roku, gdy w mieście

0:10:32.149,0:10:36.219
miały miejsce 44 ataki terrorystyczne.

0:10:36.219,0:10:38.322
To był czas, gdy pakistańscy talibowie

0:10:38.322,0:10:40.139
rozpoczęli systematycznie brać na cel

0:10:40.139,0:10:42.347
dziewczęce szkoły, których kulminacją

0:10:42.347,0:10:45.106
był atak na Malalę Yousafzai.

0:10:45.106,0:10:49.501
Co Peerzadowie zrobili[br]w takich okolicznościach?

0:10:49.501,0:10:52.674
Wystawili teatr żeńskiej szkoły.

0:10:52.674,0:10:55.486
Więc miałam przywilej[br]zobaczenia "Naang Wal",

0:10:55.486,0:10:58.118
musical w języku Punjabi

0:10:58.118,0:10:59.880
i dziewczęta ze szkoły w Lahore

0:10:59.880,0:11:01.606
zagrały wszystkie role.

0:11:01.606,0:11:02.840
Śpiewały i tańczyły,

0:11:02.840,0:11:05.498
grały myszy i bawoła domowego

0:11:05.498,0:11:07.962
i wstrzymywałam oddech myśląc,

0:11:07.962,0:11:09.229
czy dotrwamy do końca

0:11:09.229,0:11:11.515
tego wspaniałego przedstawienia?

0:11:11.515,0:11:14.071
I udało się, cała widownia

0:11:14.071,0:11:15.809
razem odetchnęła

0:11:15.809,0:11:18.073
i parę osób nawet się rozpłakało

0:11:18.073,0:11:20.596
i wtedy salę wypełniły

0:11:20.596,0:11:23.435
spokojne, gromkie brawa.

0:11:23.435,0:11:26.422
Pamiętam, że myślałam w tym momencie,

0:11:26.422,0:11:28.853
że bombowce trafiły tu na nagłówki

0:11:28.853,0:11:30.516
dwa lata temu,

0:11:30.516,0:11:32.880
ale ta noc i ci ludzie

0:11:32.880,0:11:36.171
tworzą równie ważną historię.

0:11:38.488,0:11:40.968
Maria Bashir jest pierwszą i jedyną

0:11:40.968,0:11:44.092
kobietą, prokuratorem[br]w Afganistanie.

0:11:44.092,0:11:46.306
Była na stanowisku od 2008 roku

0:11:46.306,0:11:48.492
i otworzyła biuro po to, by rozpatrywać

0:11:48.492,0:11:50.318
sprawy przemocy wobec kobiet,

0:11:50.318,0:11:52.576
co jej zdaniem jest[br]najważniejszą dziedziną

0:11:52.576,0:11:54.310
na jej terytorium mandatowym.

0:11:54.310,0:11:57.375
Gdy miałam ją spotkać[br]w jej biurze w Haracie,

0:11:57.375,0:11:59.120
weszła otoczona przez

0:11:59.120,0:12:02.486
czterech dużych mężczyzn[br]z czterema wielkimi spluwami.

0:12:02.486,0:12:05.450
Prawdę mówiąc, teraz ma 23 ochroniarzy,

0:12:05.450,0:12:06.870
przez ataki bombowe,

0:12:06.870,0:12:08.548
które o mało nie zabiły jej dzieci

0:12:08.548,0:12:11.899
i jeden z jej ochroniarzy[br]stracił tak nogę.

0:12:11.899,0:12:14.009
Dlaczego nie daje za wygraną?

0:12:14.009,0:12:16.663
Mówi z uśmiechem, że to pytanie,

0:12:16.663,0:12:18.710
które wszyscy jej zadają -

0:12:18.710,0:12:22.535
jak ona to ujmuje:[br]"Dlaczego ryzykujesz nieżyciem?"

0:12:22.535,0:12:24.174
I dla niej to tyle,

0:12:24.174,0:12:27.643
lepsza przyszłość dla[br]wszystkich Marii Bashir

0:12:27.643,0:12:29.127
jest warta ryzyka

0:12:29.127,0:12:30.837
i wie, że jeśli ludzie, jak ona

0:12:30.837,0:12:32.752
nie podejmą ryzyka,

0:12:32.752,0:12:35.049
lepsza przyszłość nie nadejdzie.

0:12:35.049,0:12:36.776
Później, podczas naszego wywiadu

0:12:36.776,0:12:39.139
prokurator Bashir mówi mi,[br]jak bardzo martwi ją

0:12:39.139,0:12:40.658
możliwy skutek

0:12:40.658,0:12:43.157
negocjacji rządu z talibami,

0:12:43.157,0:12:45.551
ludźmi, którzy próbowali ją zabić.

0:12:45.551,0:12:47.303
"Jeśli damy im miejsca w rządzie,

0:12:47.303,0:12:50.520
kto ochroni prawa kobiet?" zapytała.

0:12:50.520,0:12:52.886
I naciska na społeczność międzynarodową,

0:12:52.886,0:12:55.518
żeby nie zapomnieli[br]o swojej obietnicy wobec kobiet,

0:12:55.518,0:12:59.345
ze względu na chęć[br]zawarcia pokoju z talibami.

0:12:59.345,0:13:01.550
W kilka tygodni[br]po moim wyjeździe Afganistanu,

0:13:01.550,0:13:04.425
widzę nagłówki w internecie:

0:13:04.425,0:13:08.030
Afgański prokurator zostal zabity

0:13:08.030,0:13:10.166
Przeszukuję Google

0:13:10.166,0:13:11.840
i na szczęście okazało się,

0:13:11.840,0:13:13.926
że to nie Maria była ofiarą,

0:13:13.926,0:13:16.149
ale niestety, inny afgański prokurator

0:13:16.149,0:13:18.180
został zastrzelony w drodze do pracy.

0:13:18.180,0:13:21.175
I, gdy teraz widzę takie nagłówki,

0:13:21.175,0:13:23.473
myślę, że gdy międzynarodowe oddziały

0:13:23.473,0:13:26.521
opuszczą Afganistan[br]w tym i kolejnych latach,

0:13:26.521,0:13:28.427
nie możemy się przestać przejmować

0:13:28.427,0:13:29.860
tym, co spotyka tam ludzi

0:13:29.860,0:13:32.886
wszystkie Marie Bashir.

0:13:32.886,0:13:35.499
Czasem nadal słyszę jej głos

0:13:35.499,0:13:38.580
mówiący, bez zuchwałości:

0:13:38.580,0:13:41.185
"Sytuacja kobiet w Afganistanie

0:13:41.185,0:13:43.091
kiedyś stanie się lepsza.

0:13:43.091,0:13:45.326
Musimy przygotować pod to grunt,

0:13:45.326,0:13:48.269
nawet jeśli za to zginiemy."

0:13:49.854,0:13:51.502
Nie ma odpowiednich słów,

0:13:51.502,0:13:53.478
żeby nazwać terrorystów Asz-Szababu,

0:13:53.478,0:13:55.740
którzy przeprowadzili atak[br]na Westgate Mall w Nairobi

0:13:55.740,0:13:59.202
w dniu konkursu kucharskiego dla dzieci

0:13:59.202,0:14:01.620
we wrześniu 2013 roku.

0:14:01.620,0:14:06.119
Zabili 67 osób,[br]włączając w to poetów i cieżarne.

0:14:06.119,0:14:08.218
Daleko w Ameryce Środkowozachodniej

0:14:08.218,0:14:10.565
miałam szczęście poznać[br]Amerykanów z Somalii,

0:14:10.565,0:14:13.413
którzy pracowali,[br]by zniweczyć wysiłki Asz-Szababu,

0:14:13.413,0:14:15.637
który chciał zrekrutować młodych ludzi

0:14:15.637,0:14:17.581
z ich miasta, Minneapolis,

0:14:17.581,0:14:21.279
żeby wzięli udział w takim okropieństwie,[br]jak to w Westgate.

0:14:21.279,0:14:23.239
Dobrze uczący się 17 letni

0:14:23.239,0:14:26.128
siostrzeniec Abdirizaka Bihi,[br]Burhan Hassan

0:14:26.128,0:14:28.776
został zrekrutowany w 2008 roku,

0:14:28.776,0:14:30.536
wysłany do Somalii

0:14:30.536,0:14:33.906
i zabity, gdy próbował wrócić do domu.

0:14:33.906,0:14:35.500
Od tego czasu pan Bihi,

0:14:35.500,0:14:39.753
który zarządza bez budżetowym[br]Somalijskim Centrum Edukacji i Rzecznictwa,

0:14:39.753,0:14:42.204
otwarcie krytykuje rekrutację

0:14:42.204,0:14:44.060
i porażkę rządu,

0:14:44.060,0:14:46.279
i somalijsko-amerykańskie instytucje,

0:14:46.279,0:14:49.304
jak islamskie centrum, [br]Abubakar As-Saddique,

0:14:49.304,0:14:51.535
które uczyniło jego bratanka radykałem,

0:14:51.535,0:14:53.641
podczas programów młodzieżowych.

0:14:53.641,0:14:55.794
Ale on nie krytykuje tylko meczetu.

0:14:55.794,0:14:57.373
Także rząd,

0:14:57.373,0:14:59.158
za jego porażkę, żeby zrobić więcej,

0:14:59.158,0:15:01.656
żeby zapobiec biedzie w jego społeczności.

0:15:01.656,0:15:03.945
Biorąc pod uwagę,[br]że mu też brakuje pieniędzy,

0:15:03.945,0:15:06.256
pan Bihi musiał być kreatywny.

0:15:06.256,0:15:08.150
Żeby zniweczyć wysiłki Asz-Szababu,

0:15:08.150,0:15:10.535
aby zwerbować młodzież bez perspektyw

0:15:10.535,0:15:12.970
przed atakiem grupy w 2010 roku

0:15:12.970,0:15:15.564
na oglądających mundial, w Ugandzie,

0:15:15.564,0:15:18.904
w odpowiedzi zorganizował[br]rozgrywki koszykówki Ramadan

0:15:18.904,0:15:21.436
w Minneapolis.

0:15:21.436,0:15:24.120
Tłumy somalissko-amerykańskich[br]dzieci przyszło,

0:15:24.120,0:15:25.508
żeby uprawiać sport,

0:15:25.508,0:15:28.000
mimo fatwy przeciwko temu.

0:15:28.000,0:15:29.745
Grali w koszykówkę,

0:15:29.745,0:15:33.612
czego Burhan Hassan już nigdy nie zrobi.

0:15:33.612,0:15:36.262
Za swoje wysiłek,[br]pan Bihi został odrzucony

0:15:36.262,0:15:39.334
przez kierownictwo islamskiego centrum[br]Abubakar As-Saddique,

0:15:39.334,0:15:41.899
z którym wcześniej miał dobre relacje.

0:15:41.899,0:15:44.285
Powiedział mi:[br]"Zobaczyliśmy w telewizji imama,

0:15:44.285,0:15:46.343
który nazywał nas niewiernymi i mówił:

0:15:46.343,0:15:49.912
"Te rodziny starają się[br]zniszczyć nasz meczet".

0:15:49.912,0:15:51.323
To nie zgadza się ani trochę

0:15:51.323,0:15:53.856
z tym, jak Abdirizak Bihi postrzega,

0:15:53.856,0:15:55.656
to, co próbuje zrobić,

0:15:55.656,0:15:58.062
demaskując rekrutację Asz-Szababu,

0:15:58.062,0:16:00.484
czyli uratować religię, którą kocham

0:16:00.484,0:16:03.610
od małej grupy ekstremistów.

0:16:04.938,0:16:07.499
Teraz chcę opowiedzieć ostatnią historię

0:16:07.499,0:16:10.513
o 22-letniej studentce prawa z Algierii,

0:16:10.513,0:16:12.459
która nazywała się Amel Zenoune-Zouani

0:16:12.459,0:16:14.338
i marzyła o karierze prawniczej,

0:16:14.338,0:16:17.040
tak jak ja w latach 90.

0:16:17.040,0:16:18.969
Odmówiła porzucenia studiów,

0:16:18.969,0:16:20.938
mimo że fundamentaliści

0:16:20.938,0:16:23.468
atakujący wtedy Algierię,

0:16:23.468,0:16:27.090
grozili wszystkim,[br]ktorzy kontynuowali edukację.

0:16:27.090,0:16:31.200
26 stycznia, 1997 roku[br]Amel wsiadła do autobusu

0:16:31.200,0:16:33.122
w Algierze, gdzie mieszkała,

0:16:33.122,0:16:35.305
żeby wrócić do domu na wieczór Ramadamu

0:16:35.305,0:16:36.994
do swojej rodziny

0:16:36.994,0:16:39.380
i już nigdy nie ukończyła[br]szkoły prawniczej.

0:16:39.380,0:16:40.840
Gdy autobus dotarł na obrzeża

0:16:40.840,0:16:42.615
jej rodzinnego miasta, zatrzymali go

0:16:42.615,0:16:44.757
w punkcie kontrolnym, kierowanym przez

0:16:44.757,0:16:47.051
mężczyzn ze Zbrojnej Grupy Islamskiej.

0:16:47.051,0:16:48.780
Ponieważ miała ze sobą podręczniki,

0:16:48.780,0:16:50.766
Amel została zabrana z autobusu

0:16:50.766,0:16:53.355
i zabita na ulicy.

0:16:53.355,0:16:54.491
Po podcięciu jej gardła,

0:16:54.491,0:16:56.341
mężczyzna powiedział reszcie:

0:16:56.341,0:16:58.235
"Jeśli pójdziecie na uniwersytet,

0:16:58.235,0:17:00.789
pewnego dnia wszystkich was zabijemy,

0:17:00.789,0:17:04.020
tak jak ją."

0:17:04.020,0:17:06.720
Amel umarła dokładnie o 5:17 po południu,

0:17:06.720,0:17:09.568
o czym wiemy, bo gdy upadła na ulicę

0:17:09.568,0:17:11.345
jej zegarek się zepsuł.

0:17:11.345,0:17:12.574
Jej mama pokazała mi zegarek

0:17:12.574,0:17:14.575
ze jedną wskazówką nadal uniesioną

0:17:14.575,0:17:16.071
optymistycznie do góry,

0:17:16.071,0:17:19.507
w stronę 5:18, która nigdy nie nadejdzie.

0:17:19.507,0:17:20.656
Niedługo przed śmiercią,

0:17:20.656,0:17:22.511
Amel powiedziała swojej mamie o sobie

0:17:22.511,0:17:24.398
i jej siostrach:

0:17:24.398,0:17:28.015
"Nic nam się nie stanie, Inshallah, jak Bóg pozwoli,

0:17:28.015,0:17:29.885
ale jeśli coś się stanie,

0:17:29.885,0:17:32.768
musisz wiedzieć, że umarłyśmy za wiedzę.

0:17:32.768,0:17:36.978
Ty i tata musicie mieć[br]wysoko uniesione czoła."

0:17:36.978,0:17:40.960
Strata takiej młodej kobiety[br]jest nie do pojęcia,

0:17:40.960,0:17:42.515
więc zaczęłam szukać.

0:17:42.515,0:17:45.769
Zaczęłam szukać na nowo nadziei Ameli,

0:17:45.769,0:17:48.706
jej imię nawet oznacza[br]"nadzieja" po arabsku.

0:17:48.706,0:17:51.957
Znalazłam ją w dwóch miejscach.

0:17:51.957,0:17:54.252
Po pierwsze w sile jej rodziny

0:17:54.252,0:17:57.518
i innych rodzin, które kontynuowały[br]opowiadanie swoich historii,

0:17:57.518,0:18:00.583
i szły ze swoim życiem[br]do przodu, mimo terroryzmu.

0:18:00.583,0:18:03.865
Siostra Ameli, Lamia, pokonała żal,

0:18:03.865,0:18:05.236
poszła do szkoły prawniczej

0:18:05.236,0:18:07.990
i dzisiaj pracuje, jako prawnik w Algierze,

0:18:07.990,0:18:09.591
co jest możliwe tylko, bo

0:18:09.591,0:18:10.780
uzbrojeni fundamentaliści

0:18:10.780,0:18:13.658
zostali w większości pokonani w jej kraju.

0:18:13.658,0:18:16.505
Drugie miejsce,[br]gdzie odnalazłam nadzieję Ameli

0:18:16.505,0:18:18.977
było wszedzie, gdzie kobiety i mężczyźni

0:18:18.977,0:18:21.672
nadal walczą z dżihadem.

0:18:21.672,0:18:24.930
Musimy wspierać wszystkich,[br]ku pamięci Ameli,

0:18:24.930,0:18:27.563
którzy kontynuują[br]walkę o prawa człowieka,

0:18:27.563,0:18:31.560
jak Sieć Kobiet Żyjących[br]Pod Muzułamańskim Prawem.

0:18:31.560,0:18:34.187
To nie wystarcza, jak[br]wspierająca prawa ofiar

0:18:34.187,0:18:36.074
Cherifa Kheddar mówiła mi w Algierze,

0:18:36.074,0:18:39.139
nie wystarza walczyć z terroryzmem.

0:18:39.139,0:18:41.683
Musimy też kwestionować fundamentalizm,

0:18:41.683,0:18:44.120
bo fundamentalizm to ideologia,

0:18:44.120,0:18:46.711
która, stanowi podłoże terroryzmu.

0:18:46.711,0:18:50.150
Czemu ludzie, jak ona, jak oni wszyscy,

0:18:50.150,0:18:51.844
nie są bardziej znani?

0:18:51.844,0:18:55.121
Czemu wszyscy wiedzą,[br]kim był Osama bin Laden

0:18:55.121,0:18:57.054
i tak niewielu wie o tych,

0:18:57.054,0:19:00.747
którzy postawili się Bin Ladenom,[br]ze swojego otocznia.

0:19:00.747,0:19:03.404
Musimy to zmienić i dlatego proszę was,

0:19:03.404,0:19:05.172
żebyście przekazali te historie

0:19:05.172,0:19:06.945
przez wasze sieci.

0:19:06.945,0:19:09.044
Popatrzcie jeszcze raz na zegarek Ameli,

0:19:09.044,0:19:10.704
na zawsze w bezruchu

0:19:10.704,0:19:13.066
i proszę spójrzcie teraz na własne zegarki

0:19:13.066,0:19:16.090
i zdecydujcie, że to jest moment,[br]kiedy zaangażujecie się

0:19:16.090,0:19:17.998
we wsparcie ludzi takich, jak Amela.

0:19:17.998,0:19:20.379
Nie mamy prawa milczeć na ich temat,

0:19:20.379,0:19:21.877
ponieważ tak jest prościej

0:19:21.877,0:19:24.738
lub ponieważ zachodnia polityka[br]też ma wady,

0:19:24.738,0:19:27.074
bo 5:17 ciągle nadchodzi

0:19:27.074,0:19:28.941
dla zbyt wielu Ameli Zenoun

0:19:28.941,0:19:30.911
w miejscach, jak północna Nigeria,

0:19:30.911,0:19:33.487
gdzie dżihadziści wciąż[br]zabijają studentów.

0:19:33.487,0:19:36.568
Czas, by wesprzeć wszystkich,

0:19:36.568,0:19:38.876
którzy pokojowo walczą z fundamentalizmem

0:19:38.876,0:19:41.840
i terroryzmem w swoich społecznościach

0:19:41.840,0:19:43.376
nadszedł teraz.

0:19:43.376,0:19:45.659
Dziękuję.

0:19:45.659,0:19:48.165
(Aplauz)