WEBVTT

00:00:00.765 --> 00:00:02.276
Như bạn biết, đôi khi

00:00:02.276 --> 00:00:05.258
những thứ quan trọng nhất lại
đến từ những việc nhỏ bé nhất.

00:00:05.258 --> 00:00:08.847
Trong 15 phút này, 
tôi cố gắng thuyết phục bạn,

00:00:08.847 --> 00:00:13.100
rằng liên quan đến vi sinh vật 
chúng ta có nhiều thứ để hỏi như

00:00:13.100 --> 00:00:14.998
"Chúng ta có đơn độc không?"

00:00:14.998 --> 00:00:20.223
và chúng có thể nói cho ta 
về sự sống không chỉ trong Hệ Mặt Trời

00:00:20.223 --> 00:00:22.100
mà còn trong phần vũ trụ bao la,

00:00:22.100 --> 00:00:27.397
đó là lí do tôi theo dõi chúng trong 
những nơi khó đến nhất trên Trái Đất,

00:00:27.397 --> 00:00:29.766
trong môi trường vô cùng khắc nghiệt ở đó

00:00:29.766 --> 00:00:32.450
điều kiện sống đẩy chúng 
đến bờ vực của sống còn.

00:00:32.450 --> 00:00:35.704
Đôi lúc tôi cũng gây khó cho chúng, 
khi tiếp cận chúng quá gần.

00:00:35.704 --> 00:00:37.521
Nhưng đây là điều chúng ta biết:

00:00:37.521 --> 00:00:43.134
Chỉ có con người chúng ta đạt đến văn minh
trong Hệ Mặt Trời,

00:00:43.134 --> 00:00:46.878
điều đó không có nghĩa là không có 
sự sống vi sinh trong vũ trụ quanh ta.

00:00:46.878 --> 00:00:50.663
Thật vậy, các hành tinh
và vệ tinh chúng ta thấy đây

00:00:50.663 --> 00:00:54.633
có thể chứa sự sống -- tất cả chúng --
và chúng ta biết rằng

00:00:54.633 --> 00:00:57.482
khả năng đó rất cao.

00:00:57.482 --> 00:01:02.135
Nếu chúng ta tìm thấy sự sống 
trên những vệ tinh và hành tinh này,

00:01:02.135 --> 00:01:05.151
có lẽ khi đó ta sẽ trả lời câu hỏi như,

00:01:05.151 --> 00:01:07.287
có phải ta đơn độc trong Hệ Mặt Trời?

00:01:07.287 --> 00:01:09.256
Chúng ta đến từ đâu?

00:01:09.256 --> 00:01:12.233
Nhân loại có người hàng xóm không?

00:01:12.233 --> 00:01:16.157
Có sự sống bên ngoài Hệ Mặt Trời không?

NOTE Paragraph

00:01:16.157 --> 00:01:20.244
Và ta có thể đặt tất cả các câu hỏi trên
bởi vì đã có một đột phát

00:01:20.244 --> 00:01:24.520
trong nhận thức của chúng ta 
về một hành tinh có thể sống được,

00:01:24.520 --> 00:01:27.860
và ngày nay, hành tinh có thể 
sống được là hành tinh

00:01:27.860 --> 00:01:32.193
có khu vực có thể giữ nước ổn định,

00:01:32.193 --> 00:01:35.922
theo tôi đó là định nghĩa theo chiều ngang
về khả năng có sự sống.

00:01:35.922 --> 00:01:38.197
bởi nó bao gồm khoảng cách đến 
một ngôi sao,

00:01:38.197 --> 00:01:41.169
nhưng có một chiều kích khác cho
khả năng có sự sống,

00:01:41.169 --> 00:01:43.350
có thể xem là chiều dọc.

00:01:43.840 --> 00:01:47.527
Đó là

00:01:47.527 --> 00:01:54.210
điều kiện bên dưới bề mặt của một 
hành tinh nơi không có tia sáng mặt trời,

00:01:54.210 --> 00:01:57.353
nhưng vẫn có nước, 
có năng lượng, chất dinh dưỡng,

00:01:57.353 --> 00:01:59.304
một số trong chúng có thể là thức ăn,

00:01:59.304 --> 00:02:01.207
và cũng là nơi ẩn nấp.

00:02:01.207 --> 00:02:03.251
Khi nhìn vào Trái Đất,

00:02:03.251 --> 00:02:07.796
nơi không có ánh sáng Mặt Trời,
sâu trong lòng đại dương,

00:02:07.796 --> 00:02:09.665
vẫn có sự sống phát triển

00:02:09.665 --> 00:02:13.676
quá trình sống chỉ là quá trình hóa học.

NOTE Paragraph

00:02:13.676 --> 00:02:19.326
Khi nghĩ về sự sống ở điểm đó,
tất cả mọi bức tường kiến thức đều sụp đổ.

00:02:19.326 --> 00:02:21.600
Cơ bản, bạn thấy không còn giới hạn.

00:02:21.600 --> 00:02:24.160
Nếu bạn quan tâm đến những 
vấn đề nổi trội gần đây,

00:02:24.160 --> 00:02:27.120
bạn sẽ thấy rằng chúng ta đã tìm ra 
đại dương ngầm

00:02:27.120 --> 00:02:30.989
ở các vệ tinh Europa, Ganymede,
Enceladus, Titan

00:02:30.989 --> 00:02:33.923
và ta tìm ra suối phun
và suối nóng ở vệ tinh Enceladus.

00:02:33.923 --> 00:02:37.978
Hệ Mặt Trời của chúng ta đang trở thành
hệ thống spa khổng lồ.

00:02:37.978 --> 00:02:41.864
Ai đã đi spa thì biết có nhiều
vi trùng như thế nào, đúng không?

00:02:41.864 --> 00:02:43.582
(Tiếng cười)

NOTE Paragraph

00:02:43.582 --> 00:02:47.111
Vậy hãy nghĩ về sao Hỏa.

00:02:47.111 --> 00:02:50.478
Ngày nay, không thể có 
sự sống trên bề mặt sau Hỏa,

00:02:50.478 --> 00:02:53.729
nhưng nó có thể che dấu một thế giới ngầm.

NOTE Paragraph

00:02:53.729 --> 00:02:59.339
Vậy, chúng ta đang dần phát 
hiện ra khả năng có sự sống,

00:02:59.339 --> 00:03:02.111
nhưng chúng ta cũng đang dần hiểu

00:03:02.111 --> 00:03:05.687
về tính chất của sự sống trên Trái Đất.

00:03:05.687 --> 00:03:08.543
Và bạn có thể có 
cái được gọi là phân tử hữu cơ,

00:03:08.543 --> 00:03:10.470
là những viên gạch đầu tiên 
của sự sống,

00:03:10.470 --> 00:03:12.350
và bạn có thể tìm thấy hóa thạch,

00:03:12.350 --> 00:03:15.253
và khoáng vật, khoáng-sinh vật,

00:03:15.253 --> 00:03:18.643
do phản ứng giữa vi trùng và đá,

00:03:18.643 --> 00:03:21.777
và đương nhiên, bạn có thể có 
nhiều loại khí trong khí quyển.

00:03:21.777 --> 00:03:23.983
Và khi bạn nhìn những rong xanh bé xíu

00:03:23.983 --> 00:03:25.934
bên phải của màn hình,

00:03:25.934 --> 00:03:29.450
chúng là những con cháu trực tiếp của
những cá thể cung cấp oxy

00:03:29.450 --> 00:03:31.843
cách đây một tỷ năm
cho khí quyển của Trái Đất.

00:03:31.843 --> 00:03:34.465
Lúc đó chúng cung cấp ôxy nhưng 
lại đầu độc 90% sự sống

00:03:34.465 --> 00:03:35.987
trên bề mặt Trái Đất,

00:03:35.987 --> 00:03:39.190
nhưng chúng lý giải tại sao
bạn đang hít thở không khí ngày nay.

NOTE Paragraph

00:03:40.740 --> 00:03:45.925
Dù chúng ta hiểu biết ngày 
càng nhiều về chúng,

00:03:45.925 --> 00:03:48.851
nhưng có một câu hỏi mà 
chúng ta không thể trả lời

00:03:48.851 --> 00:03:51.126
đó là : chúng ta đến từ đâu?

00:03:51.126 --> 00:03:52.844
Và như bạn biết, còn tệ hơn nữa,

00:03:52.844 --> 00:03:55.886
vì chúng ta sẽ mãi không thể tìm
ra chứng cứ vật chất

00:03:55.886 --> 00:03:58.440
về nguồn gốc của mình trên hành tinh này,

00:03:58.440 --> 00:04:04.130
vì theo logic thì không có thứ gì 
có tuổi hơn 4 triệu năm mà còn tồn tại.

00:04:04.130 --> 00:04:05.754
Mọi dấu vết đã biến mất,

00:04:05.754 --> 00:04:09.632
bị xóa sạch bởi sự trôi 
các mảng kiến tạo và xói mòn.

00:04:09.632 --> 00:04:13.184
Đây là cái được gọi là đường chân trời 
về sinh học của Trái Đất.

00:04:13.184 --> 00:04:16.667
Bên kia chân trời, chúng ta 
không biết chúng ta đến từ đâu.

NOTE Paragraph

00:04:16.667 --> 00:04:19.593
Vậy có phải mọi thứ đã mất?
Có lẽ là không.

00:04:19.593 --> 00:04:23.308
Và chúng ta có thể tìm ra
dấu vết về nguồn gốc của mình

00:04:23.308 --> 00:04:26.419
ở một nơi mà chính chúng ta không ngờ
đó chính là ở trên sao Hỏa.

NOTE Paragraph

00:04:27.929 --> 00:04:29.420
Làm sao mà như thế được?

00:04:29.420 --> 00:04:32.201
Rõ ràng là ở điểm khởi đầu 
của Hệ Mặt Trời,

00:04:32.201 --> 00:04:37.169
sao Hỏa và Trái Đất bị va đập bởi những
tiểu hành tinh và sao chổi khổng lồ,

00:04:37.169 --> 00:04:40.327
và có những mảnh vỡ, vụn ra từ những
va chạm còn rơi lại.

00:04:40.327 --> 00:04:44.187
Trái Đất và sao Hỏa giữ những mảnh đá đó 
trên bề mặt một thời gian rất dài.

00:04:44.187 --> 00:04:46.230
Những mảnh đá rơi trên mặt Trái Đất.

00:04:46.230 --> 00:04:48.181
Mảnh của Trái Đất rơi trên sao Hỏa.

00:04:48.181 --> 00:04:53.359
Vậy rõ ràng hai hành tinh này có thể 
được ném lên mình những vật chất như nhau.

00:04:53.359 --> 00:04:57.283
Có thể đá "Tổ" Granddady được giữ trên 
bề mặt sao Hỏa và chờ chúng ta.

00:04:58.659 --> 00:05:06.190
Nhưng điều đó cũng có nghĩa là chúng ta có
thể đến sao Hỏa và tìm ra gốc của mình.

00:05:06.190 --> 00:05:08.442
Sao Hỏa có thể giữ bí mật của chúng ta.

00:05:08.442 --> 00:05:11.150
Đó là lý do sao Hỏa lại 
trở nên đặc biệt với chúng ta.

NOTE Paragraph

00:05:11.150 --> 00:05:13.160
Nhưng để điều đó có thể thực hiện,

00:05:13.160 --> 00:05:18.544
sao Hỏa cần trở thành nơi sống được
tại thời điểm hội tụ điều kiện thích hợp.

00:05:18.544 --> 00:05:20.400
Có phải sao Hỏa đã là nơi sống được?

00:05:20.400 --> 00:05:24.254
Chúng ta có nhiều chuyến du hành để 
hôm nay nói chính xác cùng một điều.

00:05:24.254 --> 00:05:27.992
Tại lúc sự sống xuất hiện trên trái đất.

00:05:27.992 --> 00:05:32.830
Sao Hỏa đã có một đại dương,
có các núi lửa và hồ,

00:05:32.830 --> 00:05:35.673
nó có các đồng bằng như bức tranh đẹp này.

00:05:35.673 --> 00:05:39.460
Bức hình này được gửi từ tàu thăm dò 
sao Hỏa Curiosity chỉ mới vài tuần.

00:05:39.460 --> 00:05:43.142
Nó cho thấy vết tích của đồng bằng,
và cho chúng ta biết điều này:

00:05:43.142 --> 00:05:45.096
Nước đã có rất nhiều ở đây

00:05:45.096 --> 00:05:47.757
và trở thành nguồn mạch cho bề mặt
trong thời gian dài.

00:05:47.757 --> 00:05:49.568
Điều này rất thích hợp cho sự sống.

00:05:49.568 --> 00:05:52.990
Sự sống hóa học cần nhiều thời gian
để có thể hình thành.

NOTE Paragraph

00:05:52.990 --> 00:05:54.507
Đây là thông tin cực kỳ tốt,

00:05:54.507 --> 00:05:58.127
nhưng có phải là nếu ta đến sao 
Hỏa, thì sẽ dễ dàng tìm ra sự sống không?

00:05:58.127 --> 00:06:00.010
Không dễ đâu!

NOTE Paragraph

00:06:00.010 --> 00:06:01.861
Đây là điều đã xảy ra :

00:06:01.861 --> 00:06:05.230
Tại thời điểm sự sống bùng phát
trên bề mặt Trái Đất,

00:06:05.230 --> 00:06:07.369
thì mọi thứ trở nên tồi tệ cho sao Hỏa,

00:06:07.369 --> 00:06:08.901
đúng theo nghĩa đen.

00:06:08.901 --> 00:06:12.472
Lớp khí bao quanh sao Hỏa
bị gió Mặt Trời thổi đi,

00:06:12.472 --> 00:06:14.775
sao Hỏa bị mất từ quyển,

00:06:14.775 --> 00:06:19.187
nên các tia vũ trụ và tia cực tím
tấn công vào bề mặt

00:06:19.187 --> 00:06:23.410
nước thoát vào không gian
và ngấm xuống đất.

00:06:23.410 --> 00:06:26.501
Vậy nếu chúng ta muốn hiểu

00:06:26.501 --> 00:06:31.430
và muốn tìm thấy các dấu vết
của sự sống

00:06:31.430 --> 00:06:33.644
trên mặt sao Hỏa, nếu chúng ở đó,

00:06:33.644 --> 00:06:36.831
thì chúng ta cần phải hiểu các 
biến cố va chạm

00:06:36.831 --> 00:06:40.484
được lưu giữ tại chính nơi xảy ra va chạm.

00:06:40.484 --> 00:06:45.314
Chỉ khi đó chúng ta mới có thể
biết các vết tích được cất giấu ở đâu,

00:06:45.314 --> 00:06:48.997
và chỉ khi đó chúng ta mới có thể
gửi tàu thám hiểm đến đúng nơi

00:06:48.997 --> 00:06:52.146
để chúng ta lấy các mẫu đá
có thể kể cho chúng ta câu chuyện

00:06:52.146 --> 00:06:54.862
rất quan trọng về nguồn gốc,

00:06:54.862 --> 00:06:58.972
nếu không, thì chúng có thể nói cho
chúng ta một câu chuyện hoàn toàn khác:

00:06:58.972 --> 00:07:01.828
sự sống xuất hiện ở một hành tinh khác.

NOTE Paragraph

00:07:01.828 --> 00:07:04.336
Vậy để làm điều đó, thật là dễ.

00:07:04.336 --> 00:07:07.894
Bạn chỉ cần đi 3,5 tỷ năm

00:07:07.894 --> 00:07:10.285
lùi vào trong quá khứ của hành tinh.

00:07:10.285 --> 00:07:12.909
Chúng ta cần một máy thời gian.

NOTE Paragraph

00:07:12.909 --> 00:07:15.103
Dễ phải không?

00:07:15.103 --> 00:07:16.673
Đúng là như vậy.

00:07:16.673 --> 00:07:18.574
Hãy nhìn xung quanh -- đó là Trái đất.

00:07:18.574 --> 00:07:20.618
Đây là máy thời gian của ta.

00:07:20.618 --> 00:07:24.788
Các nhà địa chất đang dùng nó để
quay lại quá khứ của hành tinh chúng ta.

00:07:24.788 --> 00:07:26.971
Tôi cũng đang dùng nó nhưng hơi khác .

00:07:26.971 --> 00:07:29.966
Tôi dùng Trái Đất để đi
vào môi trường cực kỳ khắc nghiệt

00:07:29.966 --> 00:07:32.868
nơi đó điều kiện môi trường
giống với môi trường sao Hỏa

00:07:32.868 --> 00:07:34.865
vào thời điểm khí hậu thay đổi,

00:07:34.865 --> 00:07:37.745
và tôi đang cố gắng hiểu
điều gì đã xảy ra.

00:07:37.745 --> 00:07:39.439
Cái gì là vết tích của sự sống?

00:07:39.439 --> 00:07:42.272
Cái gì còn sót lại? Làm sao chúng ta
tìm ra được chúng?

00:07:42.272 --> 00:07:45.276
Vậy, tôi sẽ cùng các bạn

00:07:45.276 --> 00:07:48.130
làm một cuộc hanh trình vào chiếc máy
thời gian đó.

NOTE Paragraph

00:07:48.130 --> 00:07:52.865
Bây giờ, các bạn thấy gì đây,
chúng ta ở 4.500 mét trong dãy Andes,

00:07:52.865 --> 00:07:59.594
thực ra, chúng ta ở thời điểm gần 1 tỷ 
năm sau Trái Đất và sao Hỏa hình thành.

00:07:59.594 --> 00:08:03.285
Trái Đất và sao Hỏa có vẽ giống thế này --

00:08:03.285 --> 00:08:06.796
núi lửa và các hồ đang bốc hơi khắp nơi,

00:08:06.796 --> 00:08:10.103
suối khoáng và suối nóng,

00:08:10.103 --> 00:08:13.934
bạn thấy những gò đất này
trên bờ những hồ nước này, đúng không?

00:08:13.934 --> 00:08:17.394
Những thứ này được xây dựng bởi những
hậu duệ của những sinh vật đầu tiên

00:08:17.394 --> 00:08:20.496
cái đó cho chúng ta những hóa thạch đầu 
tiên trên Trái Đất.

NOTE Paragraph

00:08:20.496 --> 00:08:24.555
Nhưng nếu chúng ta muốn hiểu cái gì 
diễn ra, thì phải cần đi xa hơn nữa.

00:08:24.555 --> 00:08:26.470
Một thứ khác liên quan đến những nơi này

00:08:26.470 --> 00:08:29.946
rất giống trên sao Hỏa
cách đây 3.5 tỷ năm,

00:08:29.946 --> 00:08:34.463
đó là khí hậu thay đổi rất nhanh,
nước và băng đang biến mất.

00:08:34.463 --> 00:08:37.678
Nhưng chúng ta cần quay lại lúc 
mọi thứ đang thay đổi trên sao Hỏa,

00:08:37.678 --> 00:08:39.761
và để làm điều đó,
chúng ta cần lên cao hơn.

00:08:40.441 --> 00:08:41.858
Tại sao vậy?

00:08:41.858 --> 00:08:43.215
Vì khi bạn lên cao hơn,

00:08:43.215 --> 00:08:46.337
khí quyển sẽ mỏng hơn,
và ít ổn định hơn,

00:08:46.337 --> 00:08:51.648
nhiệt độ lạnh hơn,
và bạn có nhiều bức xạ tia cực tím hơn.

00:08:51.648 --> 00:08:52.457
Về cơ bản,

00:08:52.457 --> 00:08:57.191
bạn đang đạt đến điều kiện trên sao 
Hỏa vào lúc mọi thứ đang thay đổi.

NOTE Paragraph

00:08:58.340 --> 00:09:04.837
Vậy tôi không hứa điều gì về
chuyến đi yên bình trên máy thời gian này.

00:09:04.837 --> 00:09:07.371
Bạn không ngồi trên chiếc máy đó.

00:09:07.371 --> 00:09:10.399
Bạn phải mang 1.000 pounds
dụng cụ đến đỉnh

00:09:10.399 --> 00:09:14.184
của núi lửa cao 20.000 foot
trong dãy Andes này.

00:09:14.184 --> 00:09:16.784
Khoảng 6.000 mét.

00:09:16.784 --> 00:09:20.407
Và bạn cũng phải ngủ trên
những sườn dốc 42 độ

00:09:20.407 --> 00:09:23.518
và hy vọng sẽ không có 
động đất vào ban đêm.

00:09:23.518 --> 00:09:28.464
Nhưng khi chúng ta đến đỉnh,
chúng ta sẽ thấy cái hồ cần tìm.

00:09:28.464 --> 00:09:33.126
Ở độ cao này, chiếc hồ có thể cho chúng
trải nghiệm đúng các điều kiện

00:09:33.126 --> 00:09:36.245
trên sao Hỏa cách đây 3,5 tỷ năm.

00:09:36.245 --> 00:09:39.170
Và bây giờ chúng ta cần thay đổi chuyến đi

00:09:39.170 --> 00:09:41.890
để vào bên trong lòng hồ,

00:09:41.890 --> 00:09:45.541
để làm điều đó, chúng ta 
cần bỏ bộ đồ leo núi

00:09:45.541 --> 00:09:49.847
và mặc bộ đồ bơi để đi xuống hồ.

00:09:50.277 --> 00:09:54.452
Nhưng vào thời điểm chúng ta xuống hồ,
đúng vào thời điểm xuống hồ,

00:09:54.452 --> 00:09:56.380
chúng ta bước lùi

00:09:56.380 --> 00:09:59.561
3,5 tỷ năm về quá khứ của hành tinh khác,

00:09:59.561 --> 00:10:03.661
và chúng ta sẽ tìm ra câu trả lời cần tìm.

00:10:04.511 --> 00:10:07.633
Sự sống ở mọi nơi, đúng là ở mọi nơi.

00:10:07.633 --> 00:10:10.953
Mọi thứ bạn thấy trong bức hình này
đều là một sinh vật sống.

00:10:10.953 --> 00:10:14.446
Có thể không giỏi như thợ lặn
nhưng đúng là sinh vật sống

00:10:15.626 --> 00:10:18.853
Nhưng bức hình này làm ta 
tưởng là không phải.

00:10:18.853 --> 00:10:21.523
Sự sống trong những hồ này phong phú,

00:10:21.523 --> 00:10:25.630
nhưng giống nhiều nơi trên Trái Đất ngày 
nay và phụ thuộc vào thay đổi thời tiết,

00:10:25.630 --> 00:10:28.324
sự đa dạng sinh học đã bị mất khá nhiều.

00:10:28.744 --> 00:10:31.740
Trong những mẫu vật mà chúng ta thu thập,

00:10:31.740 --> 00:10:37.556
63% vi trùng trong những hồ này
được cấu thành từ 3 loài,

00:10:37.556 --> 00:10:41.375
và 3 loài này là một trong những loài còn
sót lại cho đến nay.

NOTE Paragraph

00:10:41.375 --> 00:10:44.162
Đây là một hồ khác,
bên phải cạnh hồ thứ nhất.

00:10:44.162 --> 00:10:47.830
Màu đỏ mà bạn thấy đây không phải do 
khoáng chất.

00:10:47.830 --> 00:10:51.151
Đó là do sự hiện diện 
của một loại rong nhỏ.

00:10:51.151 --> 00:10:55.660
Trong vùng này, bức xạ tia cực tím
có tác hại lớn.

00:10:55.660 --> 00:10:59.129
Bất cứ nơi nào trên Trái Đất, chỉ số 
cực tím 11 được xem là quá lớn.

00:10:59.129 --> 00:11:03.160
Trong các cơn bão cực tím, chỉ số cực tím
đạt đến 43.

00:11:03.730 --> 00:11:07.976
Kem chống nắng SPF 30 không thể 
bảo vệ bạn ở cường độ đó,

00:11:07.976 --> 00:11:11.342
và nước trong các hồ này thì trong suốt

00:11:11.342 --> 00:11:14.675
rong không có nơi nào để ẩn nấp,

00:11:14.675 --> 00:11:16.965
vậy chúng tự phát triển 
khả năng chống nắng,

00:11:16.965 --> 00:11:18.749
đó là màu đỏ mà bạn thấy.

00:11:18.749 --> 00:11:21.310
Nhưng chúng có thể thích nghi cho đến nay,

00:11:21.310 --> 00:11:23.788
rồi khi nước bay hơi trên bề mặt,

00:11:23.788 --> 00:11:26.388
vi sinh vật chỉ còn một giải pháp:

00:11:26.388 --> 00:11:28.246
Chúng chui xuống đất.

00:11:28.246 --> 00:11:31.171
Bạn thấy những vi sinh vật và 
đá trong hình này,

00:11:31.171 --> 00:11:34.391
chúng sống bên trong các tảng đá

00:11:34.391 --> 00:11:37.585
chúng được bảo vệ dưới lớp phủ mờ của đá

00:11:37.585 --> 00:11:39.382
mà vẫn nhận được tia cực tím có ích

00:11:39.382 --> 00:11:43.126
và tránh được tia có hại 
cho ADN của chúng.

00:11:43.126 --> 00:11:45.401
Đó là lý do chúng ta dùng tàu do thám

00:11:45.401 --> 00:11:48.977
để tìm sự sống trên sao Hỏa
ở những khu vực thế này,

00:11:48.977 --> 00:11:52.714
vì nếu có sự sống trên sao Hỏa
3,5 tỷ năm trước đây,

00:11:52.714 --> 00:11:57.074
sinh vật đó cũng phải dùng chiến thuật
giống như vậy để tự bảo vệ.

00:11:57.864 --> 00:12:00.242
Bây giờ, mọi sự khá rõ ràng

00:12:00.242 --> 00:12:03.770
việc tìm hiểu môi trường khắc nghiệt
đã giúp chúng ta rất nhiều

00:12:03.770 --> 00:12:07.761
từ việc thăm dò sao Hỏa
và chuẩn bị các chuyến du hành.

00:12:07.761 --> 00:12:12.100
Cho đến nay, chúng ta có thể hiểu
địa chất của sao Hỏa.

00:12:12.100 --> 00:12:16.221
Chúng ta có thể hiểu khí hậu của sao Hỏa
trong quá khứ và các thay đổi,

00:12:16.221 --> 00:12:19.208
nhưng chúng ta cũng hiểu về các khả
năng có sự sống.

00:12:19.208 --> 00:12:24.747
Tàu thăm dò mới nhất của chúng ta trên
sao Hỏa đã tìm thấy dấu vết chất hữu cơ.

00:12:24.747 --> 00:12:27.706
Vâng, có chất hữu cơ trên bề mặt sao Hỏa.

00:12:27.706 --> 00:12:31.607
Tàu cũng phát hiện ra dấu vết của mêtan.

00:12:31.607 --> 00:12:34.152
Chúng ta chưa biết
khí mêtan này

00:12:34.152 --> 00:12:37.990
xuất phát từ địa chất hay từ sinh vật.

00:12:37.990 --> 00:12:42.859
Dù gì đi nữa, điều mà chúng ta biết là
nhờ vào việc phát hiện này,

00:12:42.859 --> 00:12:46.100
giả thiết về sự sống hiện hữu 
trên sao Hỏa ngày nay

00:12:46.100 --> 00:12:48.455
vẫn còn giá trị.

NOTE Paragraph

00:12:48.455 --> 00:12:53.652
Vậy, tôi nghĩ đã thuyết phục được các bạn
rằng sao Hỏa rất đặc biệt với chúng ta,

00:12:53.652 --> 00:12:56.628
nhưng sẽ rất sai lầm khi nghĩ
rằng sao Hỏa là nơi duy nhất

00:12:56.628 --> 00:13:01.574
trong Hệ Mặt Trời có thể tìm thấy
khả năng có sự sống vi sinh.

00:13:02.434 --> 00:13:06.352
Với lý lẽ là sao Hỏa và Trái Đất

00:13:06.352 --> 00:13:09.143
có thể có cùng gốc về cây sự sống,

00:13:09.143 --> 00:13:13.290
nhưng khi bạn đi xa hơn sao Hỏa,
thì gốc chung đó không dễ tìm ra.

00:13:13.290 --> 00:13:15.900
Kỹ thuật khoa học vũ trụ
chưa cho phép một cách dễ dàng

00:13:15.900 --> 00:13:18.315
các gửi thiết bị giữa các hành tinh,

00:13:18.315 --> 00:13:22.355
và nếu chúng ta phải tìm ra
sự sống trên các hành tinh này,

00:13:22.355 --> 00:13:24.212
thì sẽ rất khác với chúng ta.

00:13:24.212 --> 00:13:26.050
Nó có thể là một dạng sự sống khác.

00:13:26.050 --> 00:13:28.903
Nhưng cũng có thể rất giống chúng ta,

00:13:28.903 --> 00:13:30.899
có thể giống chúng ta và sao Hỏa,

00:13:30.899 --> 00:13:34.382
hoặc có thể là nhiều cây sự sống khác biệt
trong Hệ Mặt Trời.

00:13:34.382 --> 00:13:38.110
Tôi chưa có câu trả lời,
nhưng tôi có thể nói với bạn một điều:

00:13:38.110 --> 00:13:42.542
Câu trả lời và con số thần kỳ có là 
gì đi nữa thì cũng không quan trọng,

00:13:42.542 --> 00:13:44.553
nó sẽ cho chúng ta một tiêu chuẩn

00:13:44.553 --> 00:13:49.081
để chúng ta có thể đo lường
được sự sống tiềm năng,

00:13:49.081 --> 00:13:52.191
phong phú và đa dạng
ở bên ngoài Hệ Mặt Trời của chúng ta.

00:13:52.191 --> 00:13:54.751
Và việc này có thể được hoàn thiện
bởi chính thế hệ chúng ta.

00:13:54.751 --> 00:13:58.614
Đây có thể là gia tài của chúng ta,
nhưng chỉ khi nào chúng ta dám khám phá.

NOTE Paragraph

00:13:59.654 --> 00:14:01.740
Cuối cùng,

00:14:01.740 --> 00:14:05.708
nếu ai nói với bạn việc tìm kiếm 
vi sinh vật trong vũ trụ là không khả thi

00:14:05.708 --> 00:14:09.138
vì bạn không thể có một
buổi nói chuyện triết lý với họ,

00:14:09.138 --> 00:14:15.014
hãy cho tôi chỉ cho bạn cách nào để
nói với họ rằng họ nhầm rồi.

00:14:15.804 --> 00:14:18.572
vật chất hữu cơ sẽ nói cho bạn

00:14:18.572 --> 00:14:24.231
về môi trường, về sự phức tạp
và về sự đa dạng.

00:14:24.231 --> 00:14:30.350
ADN, hoặc bất cứ vật chất mang thông tin 
nào cũng đang nói về sự thích nghi.

00:14:30.350 --> 00:14:35.371
về tiến hóa, về sinh tồn,
về thay đổi hành tinh

00:14:35.371 --> 00:14:38.219
và về trao đổi tín hiệu.

00:14:38.219 --> 00:14:41.307
Tất cả đang nói cho chúng ta

00:14:41.307 --> 00:14:45.208
con đường vi sinh đã bắt đầu

00:14:45.208 --> 00:14:48.226
và tại sao nó bắt đầu

00:14:48.226 --> 00:14:51.686
có lẽ nó trở thành một nền văn minh

00:14:51.686 --> 00:14:55.308
hoặc là một kết thúc diệt vong.

NOTE Paragraph

00:14:55.308 --> 00:14:58.724
Hãy nhìn Hệ Mặt Trời,
và nhìn Trái Đất.

00:14:58.724 --> 00:15:01.531
Trên Địa Cầu, có nhiều loài thông minh,

00:15:01.531 --> 00:15:04.898
nhưng chỉ có một loài tạo ra công nghệ.

00:15:04.898 --> 00:15:08.195
Lúc này đây, trên cuộc hành trình 
của Hệ Mặt Trời,

00:15:08.195 --> 00:15:10.934
chúng ta nhận được một 
thông điệp rất mạnh mẽ:

00:15:10.934 --> 00:15:16.320
đây là cách chúng ta nên tìm kiếm sự sống
vũ trụ, tầm vi mô và tầm vĩ mô.

00:15:16.320 --> 00:15:19.618
Vậy, vi sinh vật đang nói
và chúng ta đang lắng nghe,

00:15:19.618 --> 00:15:21.337
chúng đang nói với chúng ta đó,

00:15:21.337 --> 00:15:23.891
một hành tinh và một vệ tinh 
vào một thời điểm,

00:15:23.891 --> 00:15:26.770
hướng đến những người anh em to lớn
ở ngoài kia.

00:15:26.770 --> 00:15:29.486
Và chúng đang nói với chúng ta 
về sự đa dạng,

00:15:29.486 --> 00:15:32.110
về sự phong phú của sự sống,

00:15:32.110 --> 00:15:36.150
và chúng nói với chúng ta
làm thế nào để sự sống này có thể kéo dài

00:15:36.150 --> 00:15:39.192
để đạt đến nền văn minh,

00:15:39.192 --> 00:15:44.174
Cám ơn.

NOTE Paragraph

00:15:44.174 --> 00:15:45.879
(Vỗ tay)