WEBVTT

00:00:06.761 --> 00:00:10.560
Có một câu nói vẫn được cho là của 
Mark Twain như thế này,

00:00:10.560 --> 00:00:14.211
"Trong khi lời nói dối có thể đi được 
nửa vòng trái đất

00:00:14.211 --> 00:00:17.269
thì sự thật 
vẫn còn đang mang giầy."

00:00:17.269 --> 00:00:18.936
Điều buồn cười là:

00:00:18.936 --> 00:00:22.985
Có lý do để nghi ngờ việc Mark Twain 
có từng nói như vậy hay không,

00:00:22.985 --> 00:00:26.000
do đó, trớ trêu thay, 
lại đang chứng minh cho câu nói.

00:00:26.000 --> 00:00:31.513
Và ngày nay, câu nói đó, dù là ai nói đi 
chăng nữa, cũng đúng hơn bao giờ hết.

00:00:31.513 --> 00:00:35.180
Trong nhiều thập kỷ trước, phần lớn 
các hãng truyền thông có phạm vi toàn cầu

00:00:35.180 --> 00:00:38.496
gồm nhiều tờ báo và mạng lưới lớn

00:00:38.496 --> 00:00:43.062
có nguồn thu thập tin tức trực tiếp.

00:00:43.062 --> 00:00:45.722
Những hãng tin như Reuters 
hay Associated Press

00:00:45.722 --> 00:00:51.921
tập hợp hay tường thuật lại tin tức mà 
điều này khá hiếm bị so sánh với ngày nay.

00:00:51.921 --> 00:00:54.846
Tốc độ truyển tải thông tin ngày nay

00:00:54.846 --> 00:01:00.623
tạo điều kiện lý tưởng cho một hiện tượng 
gọi là đưa tin vòng tròn.

00:01:00.623 --> 00:01:04.225
Đó là khi tờ báo A 
đưa tin sai,

00:01:04.225 --> 00:01:06.916
tờ báo B in lại thông tin đó,

00:01:06.916 --> 00:01:12.807
và tờ báo A khi đó lại trích dẫn 
nguồn thông tin là từ B.

00:01:12.807 --> 00:01:15.433
Một dạng đưa tin vòng tròn khác

00:01:15.433 --> 00:01:17.871
là khi nhiều tờ báo

00:01:17.871 --> 00:01:21.122
cùng đăng một thông tin sai ban đầu,

00:01:21.122 --> 00:01:27.414
thông tin đó về sau lại được nhiều nguồn 
xác nhận là thuộc về một tác giả khác.

00:01:27.414 --> 00:01:32.678
Ví dụ, năm 1998 có đăng một bài báo 
ngụy khoa học

00:01:32.678 --> 00:01:36.667
lập luận rằng việc tiêm chủng định kỳ 
gây tự kỷ ở trẻ em

00:01:36.667 --> 00:01:40.584
làm dậy lên phong trào chống tiêm chủng,

00:01:40.584 --> 00:01:44.697
bất chấp sự thật rằng 
bài báo gốc liên tục bị cộng đồng khoa học

00:01:44.697 --> 00:01:47.173
bác bỏ.

00:01:47.173 --> 00:01:52.157
Những đứa trẻ không được tiêm chủng 
bị mắc phải những bệnh truyền nhiễm

00:01:52.157 --> 00:01:56.007
mà trước đó đã được ngăn chặn ở Mỹ,

00:01:56.007 --> 00:01:58.803
với nhiều bệnh nhiễm trùng chết người.

00:01:58.803 --> 00:02:00.890
Một ví dụ ít kinh khủng hơn,

00:02:00.890 --> 00:02:04.676
là các bài châm biếm được trình bày 
cho giống một bài nghiêm túc

00:02:04.676 --> 00:02:09.236
sau đó lại được các hãng tin đưa tin lại 
nhưng không nằm trong mục vui cười.

00:02:09.236 --> 00:02:14.362
Ví dụ, một bài báo hài hước trên tạp chí 
Y học nổi tiếng của Anh tên là

00:02:14.362 --> 00:02:19.513
"Chi phí năng lượng trong các trò chơi 
máy tính thế hệ mới của thanh thiếu niên"

00:02:19.513 --> 00:02:25.548
được trích dẫn đến 400 lần 
trong một tờ báo khoa học nghiêm túc.

00:02:25.548 --> 00:02:27.999
Nội dung do người dùng tạo ra, 
như là trên Wiki,

00:02:27.999 --> 00:02:31.853
cũng là một nhân tố gây ra hiện tượng
đưa tin vòng tròn.

00:02:31.853 --> 00:02:35.869
Khi ngày càng nhiều nhà báo dùng trang 
này để tìm kiếm thông tin nhanh chóng,

00:02:35.869 --> 00:02:41.137
thì những thông tin chưa được xác thực 
từ Wiki có thể xuất hiện trên các tờ báo

00:02:41.137 --> 00:02:46.213
sau đó lại được dùng làm nguồn trích dẫn 
cho chính thông tin từ Wiki đó,

00:02:46.213 --> 00:02:49.038
khiến cho việc bóc trần sự thật 
càng khó hơn.

00:02:49.038 --> 00:02:51.517
Những tiến bộ gần đây 
trong công nghệ thông tin

00:02:51.517 --> 00:02:53.436
đã đem lại những lợi ích to lớn

00:02:53.436 --> 00:02:57.018
trong việc phá bỏ rào cản giữa 
thông tin và con người.

00:02:57.018 --> 00:02:59.875
Nhưng tham vọng của chúng ta 
muốn có câu trả lời nhanh chóng

00:02:59.875 --> 00:03:03.335
có thể lấn át cả mong muốn 
xác thực thông tin.

00:03:03.335 --> 00:03:07.574
Và khi sự sai lệch này bị nhân lên 
bởi hàng tỉ người trên thế giới,

00:03:07.574 --> 00:03:11.877
gần như ngay lập tức, 
mọi người sẽ phải thận trọng hơn.

00:03:11.877 --> 00:03:13.832
Tránh những hãng truyền thông giật gân,

00:03:13.832 --> 00:03:16.980
tìm những bài phê bình 
với nguồn thông tin đáng ngờ,

00:03:16.980 --> 00:03:22.088
và tìm nguồn gốc của tin tức 
có thể giúp cầm chân lời dối trá,

00:03:22.088 --> 00:03:25.360
để sự thật có thêm thời gian mang giày.