0:00:06.761,0:00:10.560
ကမ္ဘာကျော် စာရေးဆရာကြီး Mark Twain[br]တခါက ပြောဖူးတဲ့ စကားတစ်ခွန်းရှိပါတယ်။

0:00:10.560,0:00:14.211
“အမှန်တရားက ဖိနပ်စီးနေတုန်း[br]လောက်ပဲရှိဦးမယ်

0:00:14.211,0:00:17.269
အလိမ်ညာတစ်ခုကတော့ ကမ္ဘာတစ်ခြမ်းကိုတောင်[br]ရောက်နေလောက်ပြီ” တဲ့။

0:00:17.269,0:00:18.936
ရယ်ဖို့ကောင်းတာကတော့

0:00:18.936,0:00:22.985
Mark Twain က တကယ်ပဲ ဒါကို ပြောသလားဆိုတာကို[br]သံသယဖြစ်စရာ အကြောင်းပြချက်ဖြစ်နေလို့ပါပဲ။

0:00:22.985,0:00:26.000
သူ့ဘာသူ ပြန်ထောက်ပြီးရွဲ့နေသလိုပါပဲ

0:00:26.000,0:00:31.753
ဘယ်သူပဲပြောခဲ့ပြောခဲ့ ဒီနေ့ ဒီစကားက[br]အရင်တုန်းကထက်ကို ပိုမှန်လွန်းနေပါတယ်။

0:00:31.753,0:00:35.180
လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ်တုန်းက[br]တစ်ကမ္ဘာလုံးရောက်နိုင်တဲ့ မီဒီယာတဲ့ထဲမှာ

0:00:35.180,0:00:38.496
သတင်းဌာနအကြီးကြီးတွေ နဲ့[br]သူတို့ရဲ့ ကွန်ယက်တွေလောက်ပဲ ရှိတာပါ။

0:00:38.496,0:00:43.062
သူတို့က သတင်းနဲ့အချက်အလက်တွေကို[br]စုဆောင်းဖို့ အင်အားရှိတယ်လေ။

0:00:43.062,0:00:45.722
သတင်းတွေကိုစုဆောင်းတင်ဆက်တဲ့[br]Reutersတို့Associated Press

0:00:45.722,0:00:51.921
တို့လို သတင်းဌာနတွေက ယနေ့ခေတ်နဲ့ယှဉ်ရင်[br]နည်းနေသေးတယ်လေ။

0:00:51.921,0:00:54.846
အခုခေတ်မှာ သတင်းအချက်အလက်တွေ[br]ပျံ့နှံ့တဲ့ အရှိန်က

0:00:54.846,0:01:00.623
သတင်းပတ်လည်ရိုက်တဲ့ဖြစ်စဉ်တစ်ခုကို[br]ကောင်းကောင်း ဖန်တီးပေးလိုက်ပါတယ်။

0:01:00.623,0:01:04.225
အဲ့ဒါက ဘယ်လိုလဲဆိုတော့ သတင်းဌာန (A) က[br]သတင်းမှားတစ်ခုကို ထုတ်ဝေလိုက်တယ်၊

0:01:04.225,0:01:06.916
သတင်းဌာန (B) က အဲ့ဒါကို ထပ်ထုတ်ဝေပြန်တယ်၊

0:01:06.916,0:01:12.807
ပြီးလည်းပြီးရော ဌာန (A) က ဌာန (B) ကို[br]သူ့ရဲ့ သတင်းရင်းမြစ်အဖြစ် ပြန်ကိုးကားမိရော

0:01:12.807,0:01:15.433
အဲ့ဒါကို သတင်းပတ်လည်ရိုက်တယ်လို့[br]သတ်မှတ်တာပေါ့။

0:01:15.433,0:01:17.871
သတင်းဌာန အများကြီးတွေက

0:01:17.871,0:01:21.122
မှားနေတဲ့ သတင်းတစ်ပုဒ်ကိုပဲ ပတ်ပြီး[br]အချင်းချင်းပြန်တင်ဆက်ကြနေတော့

0:01:21.122,0:01:27.414
တခြား သတင်းရေးသူအတွက်ကသတင်းဌာနတွေက [br]အမှန်စစ်ပြီးပြီပဲ ထင်သွားတော့တာပေါ့။

0:01:27.414,0:01:32.678
ဥပမာပေးရရင် သိပ္ပံသုတေသနယောင်ယောင်[br]စာနယ်ဇင်းတိုက်တစ်ခုက၁၉၉၈ ခုနှစ် စာစောင်မှာ

0:01:32.678,0:01:36.667
ကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်းက ကလေးတွေကို[br]Autism ဖြစ်စေတယ်လို့ ရည်ညွန်းလိုက်ရာကနေ

0:01:36.667,0:01:40.584
ကာကွယ်ဆေးဆန့်ကျင်ရေး လူထုလှုပ်ရှားမှုကြီး[br]ကို လှုံ့ဆော်လိုက်သလို ဖြစ်သွားပါတယ်။

0:01:40.584,0:01:44.697
အဲ့အကြောင်းကို စထုတ်ဝေတဲ့ စာစောင်ကို[br]သိပ္ပံပညာရှင်အသိုင်းအဝိုင်းက လက်မခံကြောင်း

0:01:44.697,0:01:47.173
အကြိမ်ကြိမ်ခါအခါ ပြောနေတဲ့ကြားထဲက[br]ဖြစ်သွားတာပါ။

0:01:47.173,0:01:52.157
အခုဆိုရင် တမင် ကာကွယ်ဆေးမထိုးပဲထားတဲ့ [br]ကလေးတွေဟာ အမေရိကမှာ

0:01:52.157,0:01:56.007
အရင်တုန်းက လုံးဝနီးပါးချေမှုန်းပြီးဖြစ်တဲ့[br]ကူးစက်ရောဂါတွေကို ခံစားနေရပါတယ်။

0:01:56.007,0:01:58.803
တချို့ကူးစက်ရောဂါတွေကဆို[br]အသက်ပါသေစေနိုင်ပါတယ်။

0:01:58.803,0:02:00.890
ဒီလောက်မဆိုးတဲ့ [br]ဥပမာတစ်ခုကို ပြောရမယ်ဆိုရင်

0:02:00.890,0:02:04.676
သတင်းအစစ်နဲ့ တူအောင် ရေးထားတဲ့[br]သရော်စာတွေကိုလည်း

0:02:04.676,0:02:09.236
အတည်ရေးတဲ့ သတင်းဌာနတွေက[br]ကောက်ယူသွားနိုင်ပါတယ်။

0:02:09.236,0:02:14.362
ဥပမာ၊ နာမည်ရ ဗြိတိသျှ ဆေးဂျာနယ်တစ်ခုမှာ[br]လှောင်ပြောင်ရေးထားတဲ့

0:02:14.362,0:02:19.513
“မျိုးဆက်သစ်ကွန်ပြူတာဂိမ်းများကိုကစားနေသော[br]ဆက်ကျော်သက်လူငယ်များတွင် အင်အားသုံးစွဲမှု"

0:02:19.513,0:02:25.548
ဆောင်းပါးကို အတည်ရေးတဲ့သိပ္ပံစာနယ်ဇင်းတွေက[br]အကြိမ်၄၀၀ကျော်လောက်ပြန်လည်ကိုးကားဖူးပါတယ်။

0:02:25.548,0:02:27.999
လူတိုင်းရေးနိုင်တဲ့Wikiလို[br]စွယ်စုံကျမ်းလိုမျိုးကလည်း

0:02:27.999,0:02:31.853
သတင်းပတ်လည်ရိုက်တာကို[br]ပါဝင်ထောက်ပံ့သူများ ဖြစ်သွားလေ့ရှိပါတယ်။

0:02:31.853,0:02:35.869
သတင်းရေးတဲ့သူတွေက အဲ့လိုနေရာမျိုးက [br]အမြန်ရတဲ့အချက်အလက်တွေကို မှီခိုတာများတော့

0:02:35.869,0:02:41.137
Wiki စာမျက်နှာက မစီစစ်ရသေးတဲ့ အချက်တစ်ခုက[br]ထုတ်ဝေတဲ့ ဆောင်းပါးထဲပါဝင်သွားနိုင်ပါတယ်။

0:02:41.137,0:02:46.213
နောက်ကျတော့ အဲ့ဒီသတင်းဌာနကဆောင်ပါးကို[br]စောစောက wiki စာမျက်နှာကကိုးကားရေးပြန်ရော

0:02:46.213,0:02:49.038
အဲ့တော့ မှန်မမှန်ပြန်လိုက်စစ်ဖို့အတွက်[br]ခက်ခဲတော့တာပေါ့။

0:02:49.038,0:02:51.517
ဆက်သွယ်ရေးနည်းပညာမှာ[br]လတ်တလော တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုတွေက

0:02:51.517,0:02:53.436
သတင်းအချက်အလက်နဲ့ လူတွေကြားမှာရှိတဲ့

0:02:53.436,0:02:57.518
အတားအဆီးကို ဖယ်ရှားပြီး[br]နှိုင်းမရတဲ့ ကောင်းကျိုးတွေပေးပါတယ်။

0:02:57.518,0:02:59.315
အဖြေမြန်ကိုလိုချင်တဲ့ တို့ရဲ့ဆန္ဒက

0:02:59.315,0:03:03.335
ကျိုးကြောင်းခိုင်လုံမှုကို သေချာအောင်[br]လုပ်ချင်တဲ့ဆန္ဒကိုလွှမ်းမိုးသွားနိုင်ပါတယ်

0:03:03.335,0:03:07.574
အဲ့တော့ ဒီဘက်လိုက်မှုကို ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက[br]လူသန်းပေါင်းများစွာပွားလိုက်တဲ့အခါမှာတော့

0:03:07.574,0:03:11.877
ချက်ချင်းဆိုသလို၊ပိုသတိရှိဖို့ကလိုနေပါပြီ

0:03:11.877,0:03:13.832
ဂျင်းမီဒီယာတွေကို ရှောင်ရှားကာ

0:03:13.832,0:03:16.980
မသင်္ကာစရာအချက်မျိုးကို[br]ဝေဖန်ထာတာကို လိုက်ရှာတတ်အောင်လုပ်ပြီး

0:03:16.980,0:03:22.088
သတင်းတစ်ခုရဲ့ ရင်းမြစ်အစကို လိုက်တာက[br]မုသားတွေကို အရှိန်နှေးဖို့ ကူညီရာရောက်ပြီး

0:03:22.088,0:03:25.360
အမှန်တရားကို ဖိနပ်စီးဖို့[br]အချိန်လေးနည်းနည်းပိုပေးနိုင်မှာပဲဖြစ်ပါတယ်