WEBVTT

00:00:06.760 --> 00:00:10.556
Gotinek heye ku bi gelemeperî dihête vegotin
ji nivîskar Mark Tiwêyin re ku,

00:00:10.556 --> 00:00:14.207
"Derewek dikare
nîvco li dora cîhanê bigere

00:00:14.207 --> 00:00:17.260
dema ku rastî pêlavên xwe li xwe dike."

00:00:17.269 --> 00:00:18.936
tiştê gewz liser wê.

00:00:18.936 --> 00:00:22.985
li vir sedemek heye ku guman bike
ku mark tiwêyin çi caran ev tişt negotiye,

00:00:22.985 --> 00:00:26.000
bi vî rengî, bi henek, nîqaşê piştrast dikin.

00:00:26.000 --> 00:00:31.460
û îro, pêşniyar, kî gotibe,
ji her carê rasttir e.

00:00:31.750 --> 00:00:35.178
di dehsalên berê de, 
piraniya medyaya bi gihîştina gerdûnî

00:00:35.178 --> 00:00:38.500
ji çend rojnameyên mezin
û toran pêkdihat

00:00:38.500 --> 00:00:43.060
ku çavkaniyên wan hebû
ku rasterast agehdaryê kom bikin.

00:00:43.062 --> 00:00:45.720
Ajansên weke Royterz
û esosyatêd Press (AP)

00:00:45.720 --> 00:00:51.920
ew berhevok an çîrokên ji nû ve rapor kirî
bi rêjeyî li gor îro kêmbûn.

00:00:51.921 --> 00:00:54.850
leza ku niha
agehdarî pê belav dibe

00:00:54.850 --> 00:01:00.620
mercên nimûneyî afirandine ji bo
diyardeyek a ku wekî ragihandina dorpêç tê zanîn.

00:01:00.623 --> 00:01:04.225
ev e ku weşana A yê
agehdariyên çewt diweşîne,

00:01:04.225 --> 00:01:06.916
weşana b yê wê ji nû ve çap dike,

00:01:06.916 --> 00:01:12.316
û weşana a yê paşî b yê 
wekî çavkaniya agehdariyê nîşan dike.

00:01:12.806 --> 00:01:15.434
ew dihête hijmartin wekî şêwazekê
nûçedanê yê girrovirr

00:01:15.434 --> 00:01:17.868
gava gelek weşan

00:01:17.868 --> 00:01:21.120
nûçedan li ser heman perçe ya
agehdariya derewîn a destpêkê,

00:01:21.120 --> 00:01:26.994
ku paşî ji nivîskarek din re xuya dike
ku ji hêla gelek çavkaniyan ve hatiye rastandin.

00:01:27.410 --> 00:01:32.678
Wek mînak, weşana 1998-an
a yek kaxezî ya ne zanistî

00:01:32.678 --> 00:01:36.667
digotin ku derzîlêdana asayî a zarokan
dibe sedemê otîzmê

00:01:36.667 --> 00:01:40.577
îlhamek da tevahiya
tevgera dijî lêdana vaksînê,

00:01:40.584 --> 00:01:43.974
digel ku kaxeza orjînal
bi berdewamî hatiye bêrûmet kirin

00:01:44.704 --> 00:01:47.173
ji hêla civakê zanistî ve.

00:01:47.173 --> 00:01:51.793
Zarokên bi zanebûn ên ne derzî kirî
niha bi nexweşiyên vegirtî dikevin

00:01:52.160 --> 00:01:56.010
ku bi rastî hate
tune kirin li dewletên yekbûyî,

00:01:56.010 --> 00:01:58.803
digel hin vegirtina êşan mirinê piştrast dikin.

00:01:58.803 --> 00:02:00.889
di mînakek hinekî kêmtir tirsinak de,

00:02:00.889 --> 00:02:04.679
nivîsarên tinazî yên ku hatine rêxistin
ku dişibin yên rastîn

00:02:04.679 --> 00:02:09.236
herwiha dikare were hildan ji hêla dezgehên
ku ne di henekan de ne jî.

00:02:09.236 --> 00:02:14.362
Wek mînak, nivîseka henekî di
kovara bijîşkî ya navdar a birîtanî de bi navê

00:02:14.362 --> 00:02:19.511
"lêçûnên enerjiyê behtir di ciwanan de
ku lîstkên kompîterê yên nifşê nû dileyîzin."

00:02:19.513 --> 00:02:25.548
hatiye jêderkirin di weşanên 
zanyarî yên cidî de zêdetir ji 400 cara.

00:02:25.548 --> 00:02:28.000
naveroka hilberîner a bikarhîner, wekî wîkîpedyayê,

00:02:28.000 --> 00:02:31.853
herwiha beşdaryek a hevpar a
ragihandin a dûrpêçê.

00:02:31.853 --> 00:02:35.873
her ku bêtir nivîskar têne
ser rupelên wisa ji bo agehdariya zûbizû,

00:02:35.873 --> 00:02:41.137
rastiyek neverastkirî di rûpelek wîkîpedyayê de
dikare rê li gotarek a weşandî veke

00:02:41.137 --> 00:02:46.210
dibe ku were zêdekirin wekî çavkanî 
ji bo heman agehdariya wîkîpedyayê,

00:02:46.210 --> 00:02:49.038
pûçkirina wê pir dijwartir dike.

00:02:49.038 --> 00:02:51.518
pêşveçûnên nû yên
di teknolojiya ragihhandinê de

00:02:51.518 --> 00:02:53.438
mifayên wan ên bê pîvan hebin

00:02:53.438 --> 00:02:57.518
di şikandina astengiyên
di navbera agehdarî û mirovan.

00:02:57.518 --> 00:02:59.318
lê daxwaza me ji bo bersivên bilez

00:02:59.318 --> 00:03:03.337
dibe ku daxwazê zêde bike
ji bo ku ji pêbaweriya xwe piştrast bin.

00:03:03.337 --> 00:03:08.595
û dema ku ev alîgirî dikare zêde bibe 
li milyaran mirovên li seranserîcîhanê,

00:03:08.600 --> 00:03:11.877
hema di cih de,
bêtir hişyarbûn di rêzde ye.

00:03:11.877 --> 00:03:13.827
ji medyaya hestiyar dûr bikevin,

00:03:13.827 --> 00:03:16.980
lêgerîna li rexneyên 
agehdariya gumanbar,

00:03:16.980 --> 00:03:22.090
û şopandina çavkaniyên orjînal ên
ragihandinê dikare bibe alîkar ku derewek hêdî bibe,

00:03:22.090 --> 00:03:27.500
ji rastiyê re bêtir dem dide
da ku pêlavên xwe li xwe bike.